Ex-chef CID
zal zwijgen
doorbreken
TPAASDAG
GEOPEND
Amsterdam en Randstad
bouwen historische clipper
I )erelFd
AAN TAFEL!
■AV
De varkens puilen boer Jansens stallen uit
getest op
koeienziekte
'Willem-Alexander moet
adellijk meisje trouwen9
de STEM
BINNENLAND
Langendoen onthult geheimen IRT 'Koningskoppel' gehelmd voor rechter Veevoer niet
CDA kritiseert
maatregelen
varkenspest
Zes bedrijven
Alphen-Chaam
verdacht van
varkenspest
ZATERDAG 29 MAART 1997 A3
Van onze redactie binnenland
Amsterdam - Behalve de re
plica van een VOC-schip be
schikt Amsterdam waar
schijnlijk nog vóór Sail in
2000 over een replica van een
negentiende-eeuws zeilschip.
De bouw van het historisch
vaartuig kost 24 miljoen gul
den. De gemeente en de Rand
stad Groep betalen elk de
helft.
De Stad Amsterdam wordt ge
maakt volgens het model van een
clipper die de werf Oostenburg in
de hoofdstad in 1854 bouwde.
Het ijzeren zeilschip had een
middelgroot formaat en woog
achthonderd ton.
De nieuw te bouwen clipper
vormt een mooie aanvulling op
herleving van de nautische ge
schiedenis van Amsterdam, vin
den wethouder P. Krikke en
Randstad-president-directeur F.
Goldschmeding. Het VOC-schip
De Amsterdam is een replica uit
1784 en de in Lelystad gebouwde
Batavia is geïnspireerd door een
voorbeeld uit 1625.
Het idee voor de bouw van de
clipper ontstond tijdens het nau
tisch evenement Sail in 1995. De
gemeente trok een ton uit voor
het verrichten van een haalbaar
heidsstudie. Het project moest
aan een aantal voorwaarden vol
doen. De replica moest historisch
verantwoord zijn, maar tegelij
kertijd voldoen aan de moderne
eisen van de scheepvaartinspec
tie.
Bij de bouw wil Amsterdam
werklozen en schoolverlaters in
schakelen. Het project moet te
vens dienen als opleidings- en
(her)scholingsplaats. Daartoe
verlengt men de bouwtijd met
vijftien maanden tot in totaal
drie jaar. Per jaar werken er mi
nimaal 150 jongeren onder bege
leiding van vakmensen aan de
bouw. Aan directe en indirecte
werkgelegenheid levert de clip
per twee keer 100.000 uren op.
Bovendeks zal de replica precies
lijken op het negentiende-eeuwse
voorbeeld. Benedendeks komen
er hutten en sanitaire voorzienin
gen die plaatsbieden aan groepen
van 36 tot 72 personen. De Stad
Amsterdam kan in de toekomst
ook gebruikt worden voor recep
ties, ontvangsten en presentaties
voor groepen van tussen honderd
en driehonderd mensen. De vaste
bemanning bestaat uit 14 men
sen, tijdens vaartochten uit te
breiden tot 25. De gemeente en
Randstad richten samen een re
derij op die de exploitatie ver
zorgt.
Oranjewerf/Damen treedt op als
hoofdaannemer in het project.
Shipdock bouwt het casco op de
voormalige NDSM-werf in Am
sterdam Noord en de afbouw
vindt plaats op de museumwerf 't
Kromhout. Daarna krijgt het
De clipper wordt gebouwd naar voorbeeld van dit schip, dat in 1854 op de Amsterdamse werf Oos
tenburg werd gebouwd. illustratie anp
schip een vaste ligplaats aan de
kop van het Java-eiland, of te
genover de nieuwe passagierster
minal.
De geschiedkundige waarde voor
Nederland van het project is ove
rigens betrekkelijk. In tegenstel
ling tot het zeilende binnenvaart-
vrachtschip de klipper en de
daaruit voortgekomen kustvaar
der de Groninger schoener, zijn
de clippers van Britse oorsprong.
De meeste werden gebouwd van
hout. Het waren ranke, smalle,
zeer snelle schepen, bedoeld voor
het vervoer van lichte ladingen
(zoals thee) uit de Britse kolo
niën.
Door Rinze Brandsma
Den Haag - De geschorste oud-recherchechef van de CID-Ken-
nemerland Klaas Langendoen, helft van het in opspraak ge
raakte IRT-'koningskoppel', zal zijn zwijgen doorbreken.
Den Haag (anp) - Veevoer
wordt in Nederland niet in het
laboratorium onderzocht op de
aanwezigheid van verboden
diermeel. De Keuringsdienst
Veevoeders (KDD) controleert
niet het veevoer zelf, maar de
receptuur en de administratie
van de veevoerbedrijven.
Hierdoor bestaat er geen water
dichte garantie dat besmetting
met de gekke-koeienziekte BSE
niet via het veevoer kan optreden.
Sinds 1989 werkt de mengvoer-
sector met een productiecode die
voorschrijft dat er geen dierlijke
producten in veevoer mogen zit
ten. De KDD ziet hierop toe, maar
dat is niet waterdicht omdat de
dienst het veevoer zelf niet con
troleert.
Het is bijvoorbeeld mogelijk dat
een grondstofleverancier via een
vervalste factuur alsnog verboden
Engels beenmerg levert. De admi
nistratie van de voerfabrieken is
dan in orde, terwijl er toch besmet
veevoer wordt geproduceerd.
De (jDATKafnerleden Van dér
Linden en Van der Hoeven hebben
minister Van Aartsen (Landbouw)
om opheldering gevraagd.
In een reactie stelt het Product
schap voor veevoeder dat de con-
trolesystematiek wel toereikend
is. De nadruk ligt inderdaad op de
beheersing van het productiepro
ces en de controle daarop door de
bedrijven. Maar bij vermoeden
van overtreding van wettelijke
voorschriften, komt ook het labo
ratorium in actie.
Ook de boerenbond LTO-Neder-
land zegt vertrouwen te hebben in
de huidige controlesystematiek.
Woordvoerder Luiten signaleert
dat het gebruik van beendermeel
in veevoer al sinds 1989 in Neder
land verboden is, in tegenstelling
tot bij voorbeeld Engeland en
Zwitserland.
De export van zuivel, vlees en
vleesproducten naar Rusland is
sinds gisteren weer mogelijk. Met
de Russische gezondheidsdienst is
overeenstemming bereikt over een
aanpassing van de tekst van het
exportcertificaat. Er waren pro
blemen gerezen bij de export naar
Rusland, omdat op het oude certi
ficaat stond dat Nederland BSE-
vrij was.
In het tegen hem en zijn voorma
lige rechterhand Joost van Von
del aangespannen meineed-pro
ces voelt Langendoen zich ge
noodzaakt een boekje open te
doen over hun geheime recher
che-operaties in wat de IRT-af-
faire werd. Al hun activiteiten
met de 'sapman' - de limonadefa
brikant/infiltrant die zij in hun
opsporingswerk naar drugsben
des betrokken - zal hij openbaar
maken?9'1 119 J"'
Ook over het speurwerk van de
Rijksrecherche in hun zaak wil
hij onthullingen doen. „Ik hoop
daarmee aan te tonen dat wij ten
onrechte geslachtofferd zijn."
Langendoen voelt zich gedwon
gen tot openhartigheid, 'omdat ik
niet beschik over politieke vrien
den die het voor me opnemen'.
Zonnebril
Gisteren begon het proces tegen
het 'koningskoppel' van de cri
minele inlichtingendienst (CID)
van de Haarlemse politie voor de
Haagse rechtbank. Vermomd met
helmen en een zonnebril versche
nen de van meineed en bedrei
ging verdachte ex-rechercheurs
voor de rechter.
Tot een echte inhoudelijke be
handeling kwam het gisteren nog
niet. De rechtbank besloot, op
verzoek van de verdediging, de
zaak terug te spelen naar de
rechter-commissaris, om alsnog
een lange lijst van 25 getuigen te
horen. De rechtbank vindt het
niet nodig de leden van de parle
mentaire IRT-enquêtecommis-
sie-Van Traa in het proces te la
ten getuigen, waartoe Van Vond
els advocaat mr. G. Spong opge
roepen had. Het proces wordt
half september of begin oktober
voortgezet.
De vlak over de Belgische grens
in Essen onder Roosendaal be
drijf houdende 'sapman' en zijn
vrouw zullen gehoord worden als
getuigen. De sapman heeft aan
gekondigd alleen te willen optre
den als getuige als justitie hem
beschermt en hem enkele miljoe
nen betaalt om onder te duiken
en een nieuw, veilig bestaan op te
bouwen. Justitie heeft nog niet
op zijn eisen in willen gaan.
De sapman vreest voor zijn leven,
nu bekend is geworden wat zijn
rol is geweest in de recherche
onderzoeken naar grootschalige
smokkel van drugs uit Zuid-
Amerika in vaten vruchtensap.
Bovendien zou Van Vondel hem
met de dood bedreigd hebben, als
hij en Langendoen doq£ zijn ge
tuigenis in de cel zouden komen.
Hij zou de sapman dan niet lan-
gerikunnen beschermeA'tegen de
onderwereld die op hem loert.
Die bedreiging, dan wel beïn
vloeding van de getuige maakt
onderdeel uit van het strafproces
tegen het 'koningskoppel'. Van
Vondel heeft het dreigement ont
kend.
Het voormalige Haarlemse 'ko
ningskoppel' (42 en 43 jaar) ver
scheen onherkenbaar onder inte-
graalhelmen voor de rechtbank.
Geen vermomming met pruiken,
maar een glanzende nieuwe
zwarte en een rode motorhelm:
nog nooit vertoond in een ver-
dachtenbank. Pas toen de came
ra's de rechtzaal uit moesten,
gingen de helmen af.
Meineed
De voormalige rechercheurs
staan terecht op verdenking van
het plegen van meineed tegen
over de parlementaire commis
sie-Van Traa, die hen eind 1995
hoorde over hun ver doorgescho
ten, alle grenzen overschrijdende
opsporingsmethoden. Daarmee is
hun proces de nieuwste afleve
ring in de vervolgserie van de
slepende IRT-affaire. De 'cow
boys aan het Spaarne', zoals zij
genoemd zijn, werden symbool
en later zondebok van uit de
hand gelopen recherchewerk
naar bazen van internationale
drugsbendes. Deels onder het
toeziend oog van de politie wer
den, onder hun regie, begin jaren
negentig 230.000 kilo softdrugs
ingevoerd; de helft daarvan ver
dween op de vrije markt. Met de
miljoenen-verdiensten financier
de het 'koningskoppel' nieuw on
derzoek.
Maar ook al zitten de twee ex-re
chercheurs nu in de verdachten-
De voormalige CID-rechercheurs van de Haarlemse politie Langendoen en Van Vondel verschenen
gisteren met integraalhelmen en zonnebrillen op voor de rechtbank. foto anp
AS V?
Probleem. Ik heb een rekening bij de ABN Amro en zo
nu en dan overweeg ik wel eens dat ik in potentie het in
met heb om van plan te zijn om naar de koffieshop te
gaan.
Ik schrijf dat extra voorzichtig op, want ABN Amro wil
niets met koffieshops te maken hebben en in mijn hoeda
nigheid van mogelijke potentiële hasj-roker zou ik wel
eens niet welkom kunnen zijn bij die bank.
Want welke integere bank wil nou het geld beheren van
lieden die overwegen een deel daarvan naar het crimi
nele circuit brengen?
Mijn baas moet trouwens ook oppassen, want hij ver
schaft me dat geld en omdat de gelegenheid nou eenmaal
de dief maakt, wordt dat heel erg ingewikkeld.
ik
Zeker als je in overweging neemt dat mijn baas bij de
Bank misschien wel geld leent om nieuwe investerin
gen in dit mooie bedrijf te financieren.
Als mijn baas mij salaris betaalt en ik dat geld weieens in
hasj zou kunnen omzetten, dan weigert de Bank, met het
nee zeggen tegen koffieshop-opbrengsten, eigenlijk geld
dat hij zelf erin gepompt heeft.
Waaruit maar weer eens blijkt dat geld inderdaad de
wortel van alle kwaad is. Al zie ik de ABN Amro er nog
niet voor pleiten om het met wortel en tak uit te roeien.
MER1JN
Rotterdam (anp) - Prins Willem-Alexander moet toch maar met een
adellijk meisje trouwen, het liefst met een echte prinses. Dat vinden
studentes van de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Het studen
tenblad Quod Novum hield een mini-enquête.
De dames van de Erasmus denken dat een adellijke echtgenote be
ter tegen het leven in een gouden kooi bestand zal zijn dan bij voor
beeld Alexanders vriendin Emily Bremers. „Een burgermeisje zal
eerder in de fout gaan. Mocht ik verliefd op hem worden, dan zal ik
mij wel tachtigduizend keer bedenken voordat ik in het huwelijks
bootje stap," aldus een vierdejaars studente economie.
Een vierdejaars bedrijfskunde: „Die prinses uit Zweden, Victoria,
dat lijkt me wel wat." „Het huwelijk van Charles en Diana was pro
blematisch doordat Diana niet tegen de druk bestand was. Toch
denk ik dat ook veel burgermeisjes wel met hem willen trouwen,
vanwege het grote geld, de status en de glamour," zegt een andere
studente. De meisjes zijn zelf niet onder de indruk van de prinselij
ke charmes. Ze vinden de toekomstige vorst niet bepaald een stuk.
bank, voor het dubieuze exploi
teren van die waarschijnlijk
grootste drugslijn in ons land
staan ze niet terecht. Hun proces
draait om verklaringen die zij bij
de commissie-Van Traa hebben
afgelegd. Zij zouden hebben ge
logen over het financieren van
hun operaties en het inzetten van
de sapman. Volgens hem hebben
de CID'ers hem tussen de 3 en 4,5
miljoen gulden gegeven om in
Ecuador een sapfabriek op te
richten, die als dekmantel voor
gecontroleerde doorleveringen
van drugs zou dienen. Van Von
del en Langendoen hebben dit als
onzin ontkend en noemen de sap
man leugenachtig.
In een kort juridisch steekspel
lukte het hun advocaten gisteren
niet, de officier van justitie niet-
ontvankelijk te laten verklaren.
Zij hadden een lijst van 49 te ho
ren getuigen ingediend. Daarvan
wees de rechtbank er uiteindelijk
25 toe. Het proces zal daardoor
meer worden dan de 'simpele
meineed-zaak' die het volgens
het Openbaar Ministerie is.
Wat advocaat Spong betreft wor
den ook alle opsporingsmethodes
uitgebreid op de korrel genomen,
iets dat het OM wil voorkomen.
Om te beginnen toeterde Spong
de volledige naam van de sap
man, die de rechtbank en de offi
cier steeds nadrukkelijk verzwe
gen, door de rechtzaal. „Per on
geluk," grijnsde de strafpleiter.
„Wat een boef," sisten leden van
de Rijksrecherche in de zaal.
no t.il?. R na sinelz Jsc
Van onze Haagse redactie
Den Haag - Het CDA is. ontevre
den over de maatregelen van mi
nister Van Aartsen (Landbouw)
tegen de varkenspest. Het CDA
verwijt hem nalatigheid.
„Hij doet niet veel meer dan tel
kens nieuwe cirkels rond besmet
te varkenshouderijen trekken,"
zegt CDA-woordvoerster Van
Ardenne-Van der Hoeven. „De
maatregelen zijn veel te alge
meen." Als voorbeeld noemt ze de
preventieve ontruiming van var
kensbedrijven waar geen var
kenspest heerste.
Ze vindt ook dat Van Aartsen
veel eerder de Kl-stations in de
besmette gebieden in Oost-Bra
bant had moeten sluiten. Begin
deze week werd bekend dat via
het KI-station in Wanroij moge
lijk besmet sperma is verspreid
naar bijna 400 bedrijven.
De PvdA- en D66-Kamerleden
Huys en Ter Veer staan onverkort
achter Van Aartsen. „Hij staat
voor een bijna onmogelijke klus
met die varkenspest én de gekke-
koeienziekte. Ik neem mijn petje
voor hem af," zegt Huys. Volgens
Ter Veer werden de Kl-stations
aanvankelijk ongemoeid gelaten
omdat nooit eerder sprake was
van besmetting via sperma.
(ADVERTENTIES)
Hans Verkerk Keukens heeft
vandaag en tweede paas
dag (vanaf 10.00 uur) een
spectaculaire halfgeld-actie.
Als u binnen twee jaar een
keuken nodig heeft en nu
koopt, krijgt u van Hans een
echte Kroon keuken voor de
helft van de door de leveran
cier aanbevolen adviesprijs!
Kom nu snel echt geld ver
dienen en vraag naar de
snelle beslisserskorting. Wij
garanderen u de beste keu
ken en het beste ontwerp
voor de beste prijs!! ■A-
OOSTERHOUT
WERKMANSBEEMD 8a - 0162-430808
GOES
RINGBAAN WEST 2b- 0113-216451
ROOSENDAAL
NISPENSESTRAAT 10 - 0165-558843
Karei: vanavond Nederland 1, 22.06 uur
DE NIEUWSGIERIGE
Van onze verslaggever
Alphen - In Alphen-Chaam zijn
zes bedrijven verdacht van var-
kenpest. Uit voorzorg mogen de
veehouders geen varkens en mest
vervoeren. Het gaat om drie be
drijven in Alphen, twee in Chaam
en een in Galder/Strijbeek.
Volgens wethouder A. Huijben
zijn de bedrijven verdacht van
wege de relatie met het KI-sta
tion in Wanroy. De varkens op de
zes bedrijven zijn geïnsemineerd
®et sperma dat afkomstig is uit
Wanroy. In de hele provincie zijn
ruim 400 bedrijven verdacht om
dat ze in contact hebben gestaan
®et het KI-station.
p
VERVOLG VAN VOORPAGINA
Jansen is een zogenoemde topfokker. De big
gen die zijn 650 zeugen werpen zijn niet be
stemd, althans niet rechtstreeks, voor de
slacht. Ze gaan naar andere varkenshouders
waar ze in het hoogst mogelijke tempo zorgen
voor zo veel mogelijk nakomelingen, die dan
wél bestemd zijn voor de slacht.
Omdat nu welgeteld één zeug geïnsemineerd is
met zaad van een mogelijk besmette beer is het
bedrijf van Jansen afgesloten van de buiten
wereld. Tal van zeugen staan op werpen, de
gierkelders zitten tot de nok vol en de varkens
puilen de hokken uit.
Jansen: „Gisteren heb ik de hele dag aan de te
lefoon gehangen, op zoek naar redelijkheid. De
burgemeester doet wat hij kan voor mij, maar
met de verantwoordelijken is absoluut geen
Dierenarts Dirven (rechts) op bezoek in
boer Jansens overvolle stal.
FOTO DE STEM/IOHAN VAN GURP
dialoog aan te gaan. Ik voel het aan als een
oorlog, waarin al het normale niet meer telt."
Jansen heeft zijn bedrijf op drie locaties. Aan
huis de 'kraamkamer', op twee andere bedrij
ven in de buurt worden de biggen opgefokt. In
de ene stal de moederdieren, in de andere de
biggen die voor de slacht bestemd zijn. In een
van die stallen heeft Jansen nu, noodgedwon
gen sinds de explosie, hoogdrachtige zeugen
liggen: „Op 9 april moeten de eerste biggen, in
daarvoor niet geschikte hokken. Ik heb ge
vraagd om ze terug naar huis te mogen halen.
Mag niet. Ik moet ze direct na de geboorte
maar doodspuiten. Einde gesprek."
Overal staat de mest tot aan de roosters. „Mijn
vaste afnemers zitten erop te wachten. Maar
als straks alles ingezaaid is hoef ik met mijn
mest niet meer aan te komen. Waar zal ik het
laten? Als je bij de verantwoordelijke mensen
aanklopt, dan blijven zij het antwoord schul
dig. 't Is om te janken."
De klaagzang van Jansen wordt onderschre
ven door Peter Dirven (41) van dierartsenprak-
tijk Dirven uit Chaam. Hij heeft buiten de vier
die er al zijn recent een vijfde collega in dienst
genomen vanwege de grote drukte die de var
kenspest met zich meebrengt. Zijn praktijk
heeft 250 varkenshouders, verspreid over heel
Nederland, als klant.
De laatste tijd voelt hij zich naast vee-arts
meer en meer sociaal werker. „Boeren vragen
jou om eens te bellen met de instanties voor
een oplossing. Ik klim dan in de telefoon, maar
ik bereik ook helemaal niks. Het is een waan
zinnige situatie. Van dag tot dag worden ad
hoc-besluiten genomen waar niemand een
touw aan vast kan knopen. Het lijkt wel of de
overheid gedacht heeft dat er nooit meer var
kenspest uit zou breken. Terwijl je er op kon
wachten. De weerstand van de Nederlandse
varkens tegen pest is dusdanig teruggelopen
dat elke insleep van de ziekte tot een explosie
moet leiden. Je kunt er donder op zeggen dat
dit zich binnen afzienbare tijd herhaalt."
