L
Le Due doet
in volwassen
ieks-pret
ingen m/v
insport b.v.
Proficiat Colombine.
Geen enkele interesse voor 600 miljard gulden pensioenreserve
Onrust Gdansk is 'n
politieke afrekening
3 met Hartog-concern is met achttien winkels en postorderbedrijf grootste in de branche
leming
ar MA/
pESTEM
ECONOMIE
A8
oep b.v.
We streven
naar
een beetje
standing9
4Mensen
willen fun,
9n seksuele
safari9
En veel plezier toegewenst voor
de kinderen in uw nieuwe huis.
^emiestortingen
Gezamenlijk
Aandelen
X 75
I I 1 I I
ZATERDAG 22 MAART 1997
lop-
able is een
pn specialistisch
ad en voor de
fct vertrek van de
en zelistandige
nctie met veel
heid.
idememing met
lerksfeer.
rbij u een belang-
actor bent, zowel
nationaal gezien.
1 mee te groeien
lit ie.
stratieve
■f dan uw brief met
pding van ref.nr.
lercuri Urval B.V.
i 126
ïindverantwoordelijk voor het
|ding aan, begeleidt en stuurt al
J directie en de afdelingshoofden
Éit betekent dat u toeziet op de
Iheeft u de bevoegdheid tot, en
lerkoop marketing, organisatie
1 de waarborg voor acceptatie en
luw professionele gedrag is een
lie organisatie. U rapporteert aan
|tandem.
|rk- en denkniveau op het gebied
toonbaar succesvolle ervaring in
isitekaartje. Daarnaast weet u op
'oeren. Samenwerken is voor u
:a's als de klanten te stimuleren,
t, inzet en energie, discipline en
People Manager die anderen in
111 woont in centraal Brabant, of u
lynamische en kritische omgeving.
Iloning komt in overleg tot stand
jng, stuur dan binnen 10 dagen na
pmer 8207, naar de heer P.W.H.
a. Vermeld hierin uw motivatie en
^neveld ook bellen: ojó-^ióo/fo.
1 reacties van mannen en vrouwen.
Is e le cti e
iek ontwikkeld. Praktijks
ek kunnen daarvan deel
imulaties,
uitmaken. I
sn gespecialiseerd
sn, hypotheken en pensioenen.
rte termijn op zoek naar een
particuliere relaties.
)ij voorkeur het assurantie
nt flexibel, stressbestendig,
om ook in de avonduren te
sollicitatie met c.v. binnen
n naar:
\L
t Eikenaar
llendam - Hij wil abso-
niet als een vies
pietje Porno door het le
ien gaan. Volendammer
Hans Hartog (53) handelt
al 28 jaar in nette seks -
althans in de gebruiksar-
likelen, de hulpstukken,
je kleding en de fantasie
prikkelende beelden op
rideofilm of in een ero
tisch plaatjesblad.
Heel afstandelijk, misschien wel
beetje schuw, spreekt Har-
log daar over. Geen vulgair
word komt over zijn lippen.
Baar het is niet zo dat hij zich
roor zijn nering geneert. Zijn te-
nighoudendheid noemt hij zelf-
techerming. „We hebben een
nam hoog te houden, een merk
jet flair en daar ben ik heel zui-
ig op. Het minste of geringste
tan in deze gevoelige wereld je
reputatie aantasten. Youp van 't
mag van iedereen met
sohuttingwoorden smijten. Als
»ij het doen, vinden de mensen
ons ordinair. Zo dubbel werkt
iat."
Christine le Due heten de acht
tien winkels en het postorderbe-
drijf die intussen deel uitmaken
ran het Hartog-concern. Ken-
lerk: een poesje. De shops vor-
ten de grootste keten in de
tranche. Het verzendhuis staat
aidie sector ook aan de top. Met
geduld gepaard aan vlijt bouwde
Hans Hartog aan zijn familie-
ladememing waarin ook zijn
Éderen Steffie, Vivienne en
Patrick, een schoonzoon, een
broer, een zwager; een neef en
een nicht emplooi vinden.
Vader Hartog geldt echter als
iet clan-opperhoofd dat met zijn
ikgerspitzengefühl voor wat de
nensen wensen de globale koers
uitzet. De anderen vullen op hun
terrein de details in.
ïn ding stond al die jaren voor-
ip: de filialen mogen er niet
smoezelig, niet klef, niet dirty
lit zien, geen aanstoot geven.
,Ze moeten ogen, maar ook weer
liet als een kille pillenapotheek.
van beide geslachten,
Tan alle rangen en standen die-
Mn zich er op hun gemak te voe
len tussen warme kleuren in een
mendelijk gestijld interieur,
lijn uitgangspunt is dat ze geen
latte seks zoeken, maar fun, een
wtje spanning, voor een seksu-
ila safari thuis. Ik verkoop on
teigende pret aan volwassenen,
m dat beschouwen we zelf als
Waal normaal. Extreme toe
passen daar niet bij."
Ham-Beens transport te
ringen is aktief in het
nationaal tranport van en
Frankrijk, waarvoor zo'h 25
's ingezet worden. Van
-Beens is een 100%
iteronderneming van Beens
sport te Stadskanaal, die
50 auto's transporten
lert door heel Europa.
tigde leeftijd van de hui-
in Teteringen een jonge,
i de retourladingen voor
goede uitoefening van
iaten voldoen aan de vol-
t vervoer, met name naar
ia! in woord en geschrift
nzien van werktijden
agen te richten aan:
telefonisch inwinnen bij p,
Om dat gewone te onderstrepen
zit Hartog met zijn no-nonsense
hoofdkwartier op het industrie
terrein van Volendam, tussen
haringkakers en palingrokers.
Aan de overkant ligt buurman
Bart Smit: „Ook speelgoed."
Gemengd publiek
Bij zijn entree in 1968 in de ero
tica nam hij 'Pigalle' over, mid
denin Amsterdams erogene zone,
de Walletjes. „Dat was echter
niet de goede omgeving voor wat
ik bedoelde. De helft van de be
volking is vrouw en die doel
groep komt daar niet. In de rosse
buurt draait het om mannen.
Eenzijdig drukken die een stem
pel op de sfeer. Bovendien had ik
geen trek om alleen het type hoe
renloper binnen te halen. Mijn
voorkeur ging juist uit naar een
heldere winkel voor een ge
mengd publiek. De eerste vesti
ging met die formule opende ik
daarom in een drukke Amster
damse winkelstraat. Mijn echt-
genote leende haar voornaam Ti
ny. Ik voegde mijn achternaam
er in het Frans aan toe. Zo schie
pen we Christine le Due. Van
prostitutie en seksclubs hield ik
me bewust afzijdig. Ook nu
nog."
Die benadering bleek een succes,
al moet Hartog er zakelijk be
zien soms - flink aan trqkkqji om
er bij de traditionele midden
stand tussen te komen. „Je
wordt vaak met argusogen beke
ken. Herhaaldelijk krijg je te
maken met mensen die je zonder
je te kennen een louche jongen
noemen, alleen op grond van het
feit dat je op deze manier de kost
verdient. Het zoeken naar pas
sende locaties gebeurt anoniem
via makelaars. Als ik eindelijk
een geschikt pand vind, ligt in
eens een gemeente dwars met
zo'n dwaze verordening die een
zogenoemde seksinrichting ver
biedt. Dat zijn onze zaken nou
net niet. Ze zoeken iets om ons
tegen te houden. Gelukkig weten
we zulke barrières te slechten."
Ingetogen
Dochter Steffie, die de public-
relations verzorgt, vertelt dat
aan de collega-detaillisten en
stadsbestuurders wordt uitge
legd hoe het er aan toe gaat. „We
Het interieur van een van de Christine le Duc-winkels: 'De filialen mogen er niet klef of smoezelig uitzien. We streven naar een vrien
delijk gestijlde inrichting'.
provoceren niets. We denken aan
de kinderen en respecteren de
mensen die stijver met het thema
seks omgaan. Naar de straat toe
blijft de presentatie van ons
hebben en houden ingetogen.
Dat vinden de critici dan heel
geruststellend. Stoeipoezen die
van hun hobby hun beroep pro
beren te maken, tref je bij ons
niet achter de toonbank. Binnen
ons concept streven wij naar een
beetje standing. Dat geeft de
vrouwelijke bezoeker een veilig
gevoel. Moeder en dochter moe
ten zonder schaamtegevoel vrij
kunnen binnenlopen."
Ook bij de samenstelling van het
assortiment legt de genotsfirma
zich vrijwillig beperkingen op.
Steffie: „Kinderporno voerden
we sowieso, nqpit. JSp aan seks
van mensen met dieren doen wé
ook niet meer. Dat onderdeel
bouwen we af. Een hond of een
paard kun je niet vragen of ze
het wel lekker vinden. Commer
cie en goede smaak botsen wel
eens. Om te voorkomen dat we
met ons aanbod miskleunen,
houden we er een selectiegroepje
op na. Vier leden - één man, drie
dames - adviseren over grensge
vallen."
Kruidenier
Bij de bedrijfsvoering toont di
recteur/eigenaar Hartog zich al
even prudent als conservatief.
„Zeg maar dat ik met een krui
deniersmentaliteit behept ben.
We breiden pas uit als we zelf
over voldoende geld beschikken.
Je praat gauw over een investe
ring van een kwart miljoen als je
een..:
•T>$'
Vorig jaar haalden we er vier."
v ?i
Om de groei van zijn erotiea-im-
perium - 83 medewerkers, een
geheime omzet - toch op eigen
kracht zonder financiële steun
van de bank in een redelijk tem
po voort te zetten, heeft Hartog
sinds 1993 ten dele voor franchi
sing gekozen. „De exploitanten -
het liefst echtparen van een jaar
of veertig - krijgen een percen
tage van de winst uitgekeerd.
Wij zorgen voor de inrichting, de
(ADVERTENTIE)
Herman van Veen opent vandaag het Colombinehuis, speciaal bedoeld voor kinderen die
behoefte hebben aan warmte, rust, aandacht en plezier. Bijvoorbeeld omdat ze langdurig ziek
zijn, of gevlucht voor honger of oorlog. De Nederlandse apothekers dragen het Colombinehuis
een warm hart toe en bieden financiële steun. Ook uw hulp is van harte welkom. U kunt daar
binnenkort meer over lezen in de Apotheekkrant die begin april in uw brievenbus valt.
marketingadviezen en de be
voorrading. Al met al betekent
dat minder kopzorg. Nadeel is
dat je een stuk eigen initiatief
uit handen geeft."
De vaderlandse vraag naar seks-
attributen blijft stijgen. Hartog
denkt dat hij op termijn nog vijf
a tien zaken kan behappen. Een
deel van de producten wordt ex
clusief in eigen ateliers vervaar
digd, zoals de lak- en leermode
en andere kleding. Het massa
rubber importeert Le Due uit
Polen. Serieuze concurrenten
ziet hij nauwelijks. „Ik kijk
trouwens niet naar ze. Christine
zoekt haar eigen weg."
Voordeelpakket
Wel dient hij rekening te houden
met de bodemprijzen die ande
ren nu en dan hanteren. Er
wordt nogal wat afgestunt in de
seks-business. Dat staat een sta
biele bedrijfsovering op termijn
wel eens in de weg. Marges ver
dwijnen soms als sneeuw voor de
zon. Vandaar dat Hartog bij re
clame sterk het accent op specia
le aanbiedingen legt. „Albert
Heijn levert de peultjes, ik een
lakrokje van 29 voor 9 piek. Zo
iets doet het. En dan neemt me
vrouw voor haar meneer een
voordeelpakketje blootbladen
mee. Zo'n commerciële aanpak
is het hele eieren eten."
Zijn doorsneeklant is de middel
baar opgeleide, modaal verdie
nende Nederlander. „Keurig
over beiderlei kunnen verdeeld.
Bij veertig procent van de klan
dizie gaat het om vrouwen. Ze
komen nu zelfs met de kinder
wagen bij ons binnen. Christine
le Due heeft geleidelijk taboes
doorbroken."
Pensioenfondsen in Nederland hebben
liet nauwelijks voorstelbare bedrag van
HO miljard gulden in kas. En het lijkt
"el of niemand zich afvraagt hoe dat
geld beheerd wordt.
Zo druk als we zijn met uitzoeken wat
«beste koopsompolis, spaar- of beleg-
jpngsrekening is, zo weinig tijd en aan
dacht hebben we voor de manier waar-
°P ons pensioengeld wordt beheerd (en
verdeeld) en hoe die pensioenfondsen
•'orden bestuurd. Wat bijvoorbeeld
staatssecretaris Frank de Grave van So-
Jale Zaken en Werkgelegenheid on-
an§s aan voorstellen deed, gaat bij de
■Jeeste mensen het ene oor in en het an
dere weer uit. De Grave wil de kwaliteit
J® fondsbesturen verbeteren en de be-
trokkenheid van verzekerden vergroten
™°r modernisering van de deelnemers-
'aden. Maar pensioenfondsen zijn een
If'Van-ons-bed-show.
ÏPisch weer zo'n voorbeeld van penny
""se-pound foolish. Want kijk eens
Jaar de cijfers. Het gemiddelde huis-
ouden had in 1996 voor bijna twintig-
"'zend gulden in beleggingsfondsen
jjs'opt, bezat een kleine 50 duizend
pden aan spaargeld en een iets groter
eorag, namelijk zo'n 67 duizend gul-
ei1 aan reserves bij commerciële verze
eraars (belegde premies). Maar pen-
wMondsen hadden de lieve som van
oehe ent^ ®u^en Per huishoud6" in
Jat bedrag is in de laatste twintig jaar
ngens enorm gegroeid. Was in 1975
waarde van die pensioenfondsreser-
jaap'Hder dan de helft van het natio-
t. '"komen, nu is het daaraan onge-
er golijk: zo'n 600 miljard gulden zit
(Ue e Pensioenpotten. Oorzaak van
spectaculaire toename: premiestor-
maar ook - en dit wordt steeds
belangrijker - de stijgende beleggings
winsten.
Waaróm houden we ons eigenlijk zo
weinig bezig met wat na het eigen huis
(als we dat hebben) verreweg het be
langrijkste onderdeel van ons vermogen
is? Een psychologische oorzaak is dat
het geld nooit contant beschikbaar kan
worden gemaakt. Zo'n tweehonderd
duizend gulden staat er klaar voor de
gemiddelde 65-jarige, maar dat wordt
altijd in een periodiek inkomen omge
zet. Een zeiljacht kun je d'r niet van ko
pen.
mers zelf ook geld in de pot storten.
Toen de overheid destijds een loongolf
wilde voorkomen werd besloten salaris
verhogingen rechtstreeks als premie in
de pensioenfonds te storten. Daarmee
verviel het recht van de werkgever om
te zeggen dat alles wat er méér in de
pensioenpot zat dan nodig was om de
pensioenen te kunnen voldoen, hem au
tomatisch toekwam. Pensioenfondsbe
sturen werden voor de helft uit werkge
vers samengesteld en voor de helft uit
werknemers. Gezamenlijk bepaalden ze
hoe eventuele tekorten moeten worden
weggewerkt - premies verhogen of uit
keringen verlagen - of wat er diende te
gebeuren met overschotten: betere pen-
sioenvoorwaarden, lagere premies of
zelfs beide.
Tegen de achtergrond van de giganti
sche bedragen die er gemoeid zijn met
de beleggingen van de pensioenfondsen
is het eigenlijk bizar dat de staatssecre
taris het voortouw moet nemen in de
Maar een wezenlijker oorzaak van de
afstand tussen fonds en fondsdeelnemer
is dat niemand ooit kan zeggen: dit deel
van de totale pot is van mij. Pensioen
fondsen zijn namelijk het bezit van
werknemers en werkgevers gezamen
lijk.
Dat is historisch zo gegroeid. Voor de
oorlog zeiden enkele vooruitstrevende
werkgevers tegen him mensen: als jullie
niet meer kunnen werken, zorgen wij
wel voor een klein pensioentje. Om te
zorgen dat er straks kan worden be
taald, zetten we nu alvast wat geld
apart. Zo werd het pensioenfonds gebo
ren. Als een gunst van de werkgever,
niet een recht van de werknemer. Later,
in de jaren zestig, gingen de werkne-
Geen enkele Nederlander schijnt zich druk te maken over het beheer
van de 'appeltjes voor de dorst'. illustratie matrijnders
discussie over hoe fondsdeelnemers
meer invloed kunnen krijgen op wat er
met hun geld gebeurt. In kranteninter
views moet De Grave de mensen bijna
voorkauwen dat een deelnemersraad
voor een pensioenfonds net zoiets is als
een aandeelhoudersvergadering voor
een vennootschap. Namelijk de plek
waar over het beleid van het bestuur
kan worden geoordeeld. Wat de media
uit dat pleidooi vooral oppikken is dat
hij wil dat gepensioneerden straks ook
aanspraak moeten kunnen maken op
een plaats in het fondsbestuur. Terecht
natuurlijk, want om hun belang was het
uiteindelijk allemaal te doen. Maar er
spelen talloze andere zaken waarover
fondsdeelnemers zich best eens wat
meer druk zouden mogen maken.
Eerder kwam al ter sprake dat de be
dragen die door pensioenfondsen wor
den beheerd de laatste jaren zo gewel
dig stegen dankzij de enorme rende
menten die werden gemaakt op de be
leggingen in aandelen. Bij de fondsen
die daar het meest vooruitstrevend in
zijn geweest, groeide de waarde van de
portefeuille daardoor zozeer dat er
overschotten van tientallen miljoenen
guldens onstonden. Voor bedrijven als
Unilever heeft dat niet alleen betekend
dat premiebetaling jarenlang niet nodig
was, de onderneming heeft zelfs al geld
van het fonds teruggestort gekregen.
Bij talloze andere pensioenfonds speelt
hetzelfde 'luxe probleem'. Dat werkge
vers profiteren van goede beleggingsre
sultaten is niet zo vreemd, tenslotte
worden ze ook geacht bij te passen als
het op de beurs een tijd heel slecht zou
gaan. Maar wonderlijk is wel dat zoveel
belanghebbenden de kans laten schie
ten om te helpen touwtrekken over de
bestemming van zulke grote bedragen.
BIJ DE meeste gezinnen
groeien de schoolgaan
de kinderen een stuk
sneller dan het vermogen.
Geen wonder dus dat menig
brave huisvader momenteel
likkebaardend naar de effec
tenbeurzen kijkt. Zonder noe
menswaardige inspanningen
baren en zogen die de ene rij
ke na de andere. De verleiding
om mee te doen wordt steeds
onweerstaanbaarder. Roeke
loos stort menig aspirant-ver-
mogende zich in de markt zon
der de afruil tussen risico en
rendement te kennen.
De markt wil gewoon niet om
laag constateerde een hande
laar vorige week hoofdschud
dend nadat beleggers weer
woest door alle rode signalen
waren heengereden. Wie daar
bij aanvallen van onzekerheid
krijgt, laaft zich even aan opti
mistische woorden. Een Ame
rikaanse fondsbeheerder wuif
de recent alle zorgen om een
koerscorrectie weg met een
verwijzing naar de zee. „Wan
neer het eb is, maakt niemand
zich toch ook zorgen over de
vraag of de zee ooit nog zal te
rugkomen."
Beleggers en speculanten
smullen van dergelijke wijshe
den. Jammer alleen dat ze niet
kloppen. Aan de financiële
kusten wemelt het van de
stranden waar de speculant al
vele jaren tevergeefs wacht op
terugkeer van de zee. Ook bij
beleggingen die klonken als
een klok.
In 1983 waren pandbrieven zo
solide als een huis. Wat was er
mooier dan een rendement
van meer dan 13 procent per
jaar op een belegging die ge
dekt was door vastgoed? Tot
dat de Westland Utrecht Hy
potheekbank, de FGH en de
Tilburgsche Hypotheekbank
omvielen. Menig weduwe of
gepensioneerde zag de zee
nooit meer terugkeren.
In 1980 leek beleggen in goud
het antwoord op de geldont
waarding en de tweede oliecri
sis. In recordtempo stoomde
de prijs naar 51.900 gulden per
kilo, om weer even snel te zak
ken. Vorig jaar verkocht de
Nederlandsche Bank een deel
van de goudvoorraad voor
22.000 gulden per kilo. Bijna
58 procent lager dan op het
hoogtepunt.
Rijk werd je in de jaren zeven
tig van huizen. Tussen 1975 en
1978 steeg de gemiddelde hui
zenprijs met meer dan 50 pro
cent tot bijna twee ton. Per
jaar viel er evenveel aan hui
zen te verdienen-als nu op aan
delen. Toen kwam de klap en
zakte de prijs met ruim 60.000
gulden. Inmiddels heeft de
prijs zich hersteld tot gemid
deld 2,5 ton. Wordt dit bedrag
echter gecorrigeerd voor de
inflatie dan ligt de prijs in reë
le termen nog altijd 25 procent
onder het piekniveau van
1978. Tussen 1973 en 1980
steeg de zilverprijs van drie
dollar per ounce tot meer dan
50 dollar om vervolgens weer
als een komeet neer te storten
tot een gemiddelde prijs van
tussen de één en drie dollar in
de jaren negentig. Ook de dol
lar vertoonde eenzelfde vrije
val. In 1984 was de munt abso
luut favoriet bij beleggers. In
korte tijd verdubbelde de
koers tot bijna vier gulden.
Helaas was de pret ook hier
snel over en zakte de munt tot
iets boven de 1,50 om er pas
recent weer enkele dubbeltjes
bij te sprokkelen.
Na eb weer vloed
In 1990 waren vastgoedfond
sen als Wereldhave en Ro-
damco populair. Veel beleg
gers zagen ze als een alterna
tief voor deposito's. Het ren
dement lag hoger en je kon er
gemakkelijk in- en uitstappen.
Dat laatste bleek toen de geld
marktrente steeg en beleggers
massaal terugkeerden naar de
posito's. Degene die dit sig
naal negeerde, moest het
zwaar bezuren. De koers van
Rodamco zakte in 1990 binnen
enkele dagen van 80 naar 48
gulden om pas de laatste
maanden weer op te krabbe
len. Ondanks de beurshausse
schommelt de koers nog altijd
twee tientjes beneden het
hoogtepunt.
Wie denkt dat al dit onheil bij
aandelen onmogelijk is, moet
eens naar de Japanse beurs
kijken.
Tussen 1986 en 1990 klom de
Nikkei-index van 15.000 pun
ten naar 40.000 om vervolgens
met daverend geweld terug te
storten tot af. Sindsdien is de
beurs in Tokyo blijven sukke
len. In zijn boek over de beurs
krach van 1929 constateert de
econoom Galbraith dat het in
de geschiedenis wemelt van
periodes van speculatie. De
snelheid waarmee de laatste
golf wordt vergeten, bepaalt
het begin van de volgende
golf, zo constateert hij.
Speculanten leren niet van het
verleden, luidt zijn conclusie.
Anders gezegd: na eb ver
wachten ze altijd weer vloed.
Dat blijkt.
Door Erwin Tuil
Boedapest - De scheepsbouwers van de Stocznia Gdanska zijn
woedend op de Poolse regering en hebben dat de afgelopen da
gen duidelijk laten merken.
In Warschau werden woensdag
bij drie ministeries ravages aan
gericht door militante stakende
leden van de vakbond Solidari
teit. Bij het kantoor van de groot
ste regeringspartij Alliantie van
Democratisch Links (SLD) in
Gdansk werden poppen verbrand
van premier Cimoszewicz en de
voormalige minister van Finan
ciën.
De recente arbeidsonlusten in Po
len gaan echter niet alleen over de
sluiting van de roemruchte
scheepswerf in Gdansk. Voor soli
dariteit heeft het niets te maken
met de beroerde financiële toe
stand waarin de werf verkeert,
maar met een politieke afreke
ning. Gdansk is voor de 7000
werknemers nog steeds, de plaats
waar de afbraak van het Poolse
communisme begon. En de SLD,
voornamelijk voormalige commu
nisten, gunt daarom dit symbool
van anti-communisme het licht in
de ogen niet.
Voor de regering van Cimosze
wicz ligt 'Gdansk' beduidend an
ders. Sinds 1989 is de werf ver
liesgevend, worden schepen te
laat opgeleverd en is de orderpor
tefeuille matig gevuld. De Poolse
overheid, die een belang heeft van
60 procent, is niet langer bereid
belastinggeld te stoppen in een
verliesmakende operatie met to
renhoge schulden en een verou
derde technologie. Daarom werd
de werf in de zomer van vorig jaar
failliet verklaard.
De voormalige Lenin-scheeps-
werf in Gdansk is het symbool
van het Poolse arbeidersverzet te
gen het communisme in de jaren
tachtig. Daarnaast was het de
wieg van Solidariteit en de werk
plek van de beroemdste elektri
cien ter wereld, Lech Walesa. Had
de regering een willekeurig ander
staatsbedrijf gesloten dan was er
waarschijnlijk geen traan om ge
laten. Nu ligt de situatie anders
en laaien er allerlei sentimenten
op.
Toch lijkt de regering een econo
misch gerechtvaardigde beslis
sing te hebben genomen. Toen
Walesa president van Polen was,
kon Gdansk rekenen op financië
le steun. Daardoor was er voor de
werf geen enkele aanleiding tot
afslanken en herstructureren. De
belangrijkste concurrerende wer
ven in Szczencin en Gdynia ver
keerden in 1992 in een vergelijk
bare situatie maar misten de be
schermengel Walesa. De directies
van die werven echter slaagden er
na radicale ingrepen in hun be
drijven om te bouwen tot winst
gevende ondernemingen. Szcze
cin is inmiddels de zesde scheeps
werf ter wereld voor middelgrote
containerschepen.
Gdansk is voor de Poolse regering
een brisant probleem. In oktober
vinden er parlementsverkiezingen
plaats en de in 1995 weggestemde
Walesa bereidt zich voor op een
terugkeer in de politiek. Hij was
het ook die deze week opriep tot
een 'compromisloze strijd' tegen
de regering. De oud-president ziet
het als een persoonlijke kwestie
met Solidariteit als instrument.
Daarnaast probeert de vakbond
arbeiders te mobiliseren door te
wijzen op het sluitingsgevaar bij
zo'n 400 andere verlieslijdende
staatsbedrijven, met name in de
zware industrie.
Hiermee wordt Gdansk in een
bredere context geplaatst. Niet
alleen door Solidariteit maar ook
door Paus Johannes Paulus H Hij
betuigde namelijk afgelopen
week zijn 'geestelijke steun' aan
de werfarbeiders. Daarmee gaf hij
een politiek signaal aan de rege
ring die op gespannen voet staat
met de kerk. Premier Cimosze
wicz kan nog zoveel economisch
gelijk aan zijn kant hebben, een
combinatie van kerk en Solidari
teit is al eerder fataal gebleken.