Marcel Möring via Internet aan de tand gevoeld
eum eert
"orneille
HANDS UP
KINDERBOEKEN
cM
Door God
gezonden
moordenaar
Bieteriemetje
mit pindekies
D6 dESTEM
KEN
D7
J schatten uit Petershof van
[10.00-17.00 uur(t/m2apr)
dm
\u
'en
dam
|rg
Datwaseenon"
Marcel Moring
AAART 1997
i i
DONDERDAG 6 MAART 1997
Nederlandse genreprenten
110.00-17.00 uur
1 en de kunsten' - tentoon-
ld van Catharina de Grote
100 uur (t/m 13 april)
'ntwerpsestraat 27 - 'Bewe-
ken - licht, tijd en ruimte -
00-17.00 uur (t/m9mrt)
jtob Möhlmann/schilderijen
zo 14.00-17.00 uur (t/m 23 IpoorJohan Diepstraten
'De wereld als huis,
de mensheid als familie'
tijdloze Geheimzinnigheid' -
"van der Weijden/objekten -
00-17.00 uur (t/m 23 mrt)
Gemengde Techniek (t/m 27
bnde kunstpagina's uit de ja-
Volkskrant (t/m 3 apr) - ma
van den Noort/schilderijen -
1 uur (t/m 27 feb)
ouisette van Donkelaar/schil-
1-18.00 - do 10.00-21.00 - za
Jan van Lokhorst/schilderij-
|Vanriet/bijzondere schilderij-
7.00 uur (t/m 21 mrt)
pels/overzicht diverse werken
23 mrt) - 'Lightning 1' -i.k.v.
fenaars - door William Speak
er (tot 9 mrt) - di t/m vr 10.00-
litie Instalaties' - werken van
trek Tyman en Wineke Gartz -
nse Gouden Eeuw (1800-1850)
Iverse musea van Kopenhagen
I)
drieluik van Gerard David -
Ideleeuwen - di t/m za 10.00-
jun)
Varmerdam - 'Enkel, dubbel,
geving - 'Design en identiteit'
Nieuwe wegen in de Europese
130-17.00 uur (tot 26 mei)
introspectie 5' - werken en in-
as Billa, Luc Bonehill en Albert
iOO-18.00 uur (tot 17 mrt)
/AAL
Js-Van Gooi - stenen en schilde-1
/pening 9 mrt (t/m 6 apr)
en - Thorvald Bindesboll 1846-
I Art Nouveau' - di t/m za 10.00-
,1 mei)
[997 - 28 genomineerde produc-
'Ruik de tijd, hoor beweging,
i van de kunstenaar Nico Parle-
Hout
92 - Gerrit van Meer/olieverf,
1-18.00 uur, zo 13.00- 17.00 uur
■Mai'cel Möring debuteerde met Mendels erfenis (1989) en kreeg
Ije AKO-literatuurprijs voor zijn roman Het grote verlangen
|nj92). Zojuist verscheen de nu al spraakmakende roman In Ba-
Bjlon. Uit de verantwoording blijkt dat hij gebruik maakte van
|cd-roms en bronnen op Internet.
j is op dit moment de enige
li'ederlandse schrijver met een ei-
aihome-page op Internet. Daar-
p is de Herzberglezing te vinden
|jWpIe-God in Cyberspace,
|»arm hij afrekent met de gods
beweging Scientology
>nde schrijver van De Celestijnse
jjïe, James Redfield. Op de In-
iet-site is informatie te vinden
■over zijn biografie, zijn romans,
|poëzie en essays.
)e afgelopen week beantwoordde
arcel Möring iedere ochtend via
Internet vragen die hij, volgens
drie per dag, in zijn
|nil-box vond.
■From: <diepstra@concepts.nl>
|To: <mmoring@xs4all.nl>
[Subject: In Babyion
Ifcrom ben je als eerste schrijver
|im Nederland met een ho-
|st-page Internet opgegaan
..Waarschijnlijk omdat ik vond
dat, als je het Net gebruikt, je ook
|itts terug moet doen. Een beetje
a de kant staan en wijsgerige
roepen over het digitale
en de Internet-cultuur
liiad ik te makkelijk. Bovendien:
ldiep in mij zit nog altijd het jonge-
Éedatniet met zijn handen van de
lüencilmachine van school af kon
lijven."
iilknderden keren is de site aan-
plikt de afgelopen maand, maar
■tvoor reacties heb je gekregen?
Ifcl, pakweg dertig procent van
Jansen die mijn Herzberglezing
Jhebben gezien en daar boos om
az, de rest van lezers die ver
heugd reageerden op verhalen of
edichten die ze nog niet kenden."
|Je wordt geraadpleegd door men-
uit Noorwegen, Polen, Dene-
wrken, Zweden, Singapore, Ita-
ïen Oostenrijk. Krijg je louter
■reacties uit Nederland of ook van-
ltit het buitenland?
[.Tot nu toe alleen uit Nederland
|«f van Nederlanders die buiten-
wis verblijven. Als lezers mij
uilen krijgen ze antwoord, hoe
pel niet altijd even snel. Soms zijn
J® vragen eenvoudig: waar ik
of een lezing geef, en
Janneer. Soms gaan de vragen
per de Herzberg-Iezing, die niet
halaat mensen op te winden of te
n, en vaak wordt er ge-
lTia6d of ik niet ergens wil optre-
|en."
param gekozen voor Internet als
P coor je roman en niet dege-
ikkelijk in Nederland te bhj-
n. Als je tegen Parijs k
cht ik, kun je overal terech
kun je je meten met sen"
van de hele wereld ze
|6ns in een interview. himidae
eniet Corneille mondiale
andheid.
eel van het werk dat straK
mstelven te zien is kon*
innen- en buitenlandse p
uliere collecties en is nog
arder in Nederland te zien
■eest. Vijf Nederlandse nuis^
:onden verder bruiklen
an het zelf al redelijk voorzie
iobra Museum. Te zien
childerijen, tekeningen,
en, beelden, keramiek en to g
aste kunst. teI).
iimon Vinkenoog opent ae
oonstelling op 21 maar
I", ik heb voor tachtig procent
■gebruikelijke bronnen' aange-
Tffld. Op mijn werkkamer staan
pee lage boekenkastjes vol met
«slagwerken en andere boeken.
Maar het Net is een prachtige di-
p™ bibliotheek, een ideaal in-
nent om te checken, snel te
en dmgen te ontdekken
rvan ik niet wist dat ik ze
e er voorbeelden van geven?
'at zijn vooral uitbreidingen op
L g™ ik wel zocht. Ik kwam
'e weten over bepaalde za-
f' ®aar echt precies weet ik het
niet tneer.'
Is1 het gebruik van Internet
fifHeleoerd?
Zou kei niet meer precies kun-
2®n. In ieder geval heel
hjawinst. Als ik de traditio-
had bewandeld, zou ik
irpbben doorgebracht in de
Ikji? k (waarschijnlijk ver-
fflde bibliotheken), zuch-
üchter de bakken met si-
aarties- En dan was het of de
fcati zou kebben gevonden
L" 20cllt- Nu deed Alta Vista,
Lap~bot, zijn werk op de
Lfttd, terwijl ik gewoon
met hle sites van
■L» flawse. schrijvers is jouw
iets beperkter. Heb je
ren °ver je ideale site?
inu° Z'et 8r uit ais een w°lk
\r sante plekken, maar is
Kh "Afving en structuur
elder dat je nooit in de
klik - stream verdwaalt.
Is Internet op dit moment niets
meer dan een aardig speeltje waar
je wat voordelen mee kunt doen
als informatiebron, of begint het
een medium te worden waarmee
je veel meer kunt doen naar je le
zerspubliek?
„Ik denk dat het Net technisch ge
zien nog niet toe is aan een massa
publiek dat massa-mediaal amu
sement consumeert. Er liggen te
vaak delen plat, of lopen bijna
vast door teveel gebruikers op te
weinig bandbreedte. Maar als de
technische voorwaarden er een
maal zijn om veel gebruikers op
hoge snelheden te bedienen, kan
het Net een amusements-me
dium worden dat zijn weerga niet
kent. Online spelletjes in plaats
van op de bank hangen en naar
Lingo kijken, Online virtuele sex
in plaats van met droge mond
naar oude Duitse softporno SBS 6
kijken."
In Babylon is de familiekroniek
van Nathan Hollander (60) die sa
men met Nina (30), de dochter van
zijn onechte broer Zeno, vijf da
gen lang vanwege de sneeuw op
gesloten zit in een landhuis van
zijn oom Herman. Bij testament
heeft deze bepaald dat het huis
voor deze Nathan de sprookjes
verteller is, op voorwaarde dat hij
de biografie over Herman schrijft.
De roman is voor een deel de bio
grafie, die teruggaat in de familie
geschiedenis van de 17e eeuw. De
doden lopen in en uit 'alsof het
een supermarkt is'. Marcel Möring
werkte vijf jaar aan deze omvang
rijke roman en overtreft hiermee
zijn vorige werk. Een wervelende
roman, origineel, sprankelend en
vol behartenswaardige ideeën.
Waf waren de uitgangspunten van
'In Babyion'?
„Literair? Ik wilde een oude vorm,
die van de Brontë-novel, opnieuw
hanteren en voor deze tijd ge
schikt maken. Ik wilde een wolk
van verhalen schrijven die in
schijnbaar chaotisch verband met
elkaar staan, maar al lezend toch
een hechte vertel-eenheid blij
ken te vormen. Ik wilde het be
schrijvingsniveau van Mendels
Erfenis weer terugbrengen in mijn
werk en tegelijkertijd de narratie
ve drive van sommige episodes uit
Het Grote Verlangen behouden.'
Kun je iets vertellen over de com
positie van de roman en de keuzes
die je hebt gemaakt?
„In Babylon is een raam-vertel-
ling, maar oogt niet zo. Dat komt
omdat ik bevreesd was voor een al
te rigide, wat monotone structuur.
Door de raamvertelling werd de
periode in het huis min of meer de
veer die het boek drijft en span
ning geeft en dat had gevolgen
voor de ordening van de 'biografi
sche' stukken en de sprookjes.
Uiteindelijk is het geheel een
soort uurwerk geworden, waarin
de verschillende teksten (sprook
jes, herinneringen, verhalen, dia
logen) raderen zijn, van verschil
lende grootte en met verschillend
effect."
In hoeverre sluit deze roman aan
op je vroegere werk?
„Het is een stap vooruit binnen
mijn werk, maar de belangrijke
thema's (herinnering, tijd, ver
gankelijkheid en zoeken) zijn ge
bleven. Meer dan ooit zijn die the
ma's in één groot beeld op de we
reld bijeengekomen."
De structuur van de roman. Bin
dend element is het verblijf van
Nathan en Nina in het huis. Dat is
een thrillerachtig gegeven dat
zelfs aan Agatha Christie doet
denken. De twee personages ge
ven commentaar op de biografie
over oom Herman en de spook
achtige gebeurtenissen in het huis
hebben een symbolische beteke
nis, want de bezittingen in het
huis worden opgeofferd.
Vanwaar deze structuur?
„Ik heb eerder aan de Brontë Sis
ters gedacht: het huis als De
Plaats, waar het gebeurt, waar het
geheim verborgen ligt. Vervolgens
wilde ik in het huis een beklim
ming van de berg (de weg omhoog,
Marcel Möring
in stadia, vol raadselen en val
strikken, zoals de kabbalistische
mystici dat beschrijven) en het
kreeg thriller-achtige elementen.
Als je op de laatste bladzijde bent,
echter, zie je dat ik de grootste
zonde heb begaan die men in een
thriller kan begaan. Ik vind de
conventie van de 'wrap up' aan
het einde van een thriller kinder
lijk en schematisch.
Ja, de spanningsboog in die huis
laag is heel belangrijk. Zo'n groot,
ogenschijnlijk chaotisch vormge
geven boek, heeft vaste grond no
dig, een element dat de lezer voor-
stuwt door de verhalen en dialo
gen, verplaatsingen en verschui
vingen. Daartoe dient de huis
laag ook, als de veer van het uur
werk dat In Babylon is."
Een vraag over de autobiografie:
wat heep de familiegeschiedenis
met de Mörings te maken
„Ach, weinig. De familie van mijn
moeders kant is grotendeels 'ver
dwenen', zoals het Hol
lands-joodse eufemisme over
WO II luidt, en van de kant van
mijn vader weet ik ook niet zo
veel. Ik ben daardoor wel enigs-
zins- gefascineerd geraakt door de
vraag waar familiegeschiedenis in
zit. Wij hebben bijvoorbeeld geen
famieliestukken, maar twee foto's
en verder alleen een paar vage
verhalen. Waar komen we van
daan? Geen idee. De Wandelende
Jood en de Vliegende Hollander,
die thema's waren voor mij heel
belangrijk. Vooral ook omdat ik
ze, in de persoon van Nathan, wil
de ontdoen van hun vloek en dra
ma. Nathan is niet ontevreden met
zijn 'gebrek aan huis'. Mij lijkt dat
een aardige manier om in het le
ven te staan: min of meer zonder
vaderland, min of meer zonder
huis. De wereld als huis, de mens
heid als familie, dat komt nog het
dichtst in de buurt van mijn eigen
opvattingen."
Een citaat: 'De enige manier om
de wereld te begrijpen is door een
verhaal te vertellen. De weten
schap brengt alleen kennis van de
werking der dingen. Verhalen
brengen begrip.' Daarvan is 'In
Babyion' een demonstratie?
„En wat dacht je van de bundel
die ik twee jaar geleden heb sa
mengesteld: Het derde Testament?
Ik heb die bundel min of meer be
doeld als een demonstratie van de
joodse manier om te spreken over
de wereld en onze plaats daarin.
Binnen het jodendom, nog steeds
sterk beinvloed door de Talmoedi-
sche traditie, wordt eerder geko
zen voor het verhaal als vorm van
FOTO KLAAS KOPPE
uitleg, dan voor abstrahering.'
Dat is de functie van literatuur?
„Ik weet niet wat de functie van
literatuur is. Het klinkt zo als 'de
zin van het leven'. Literatuur is
voor mij belangrijk, omdat ik een
schrijver ben en een boek wil
schrijven. Vervolgens slaat in dat
boek het resultaat neer van mijn
gedachten, van gedachten die per
sonages hebben, van gedachten
die anderen hebben gehad. Dat bij
elkaar kan de indruk wekken van
een doel, een streven, maar dat is
niet het doel en het streven waar
mee ik aan het boek begon. Dat
gebeurde alleen maar omdat ik
wilde schrijven. Iets anders is
waarom mensen literatuur lezen.
Voor een deel is dat vanwege het
genot, voor een ander deel omdat
men blijkbaar iets ontleent aan
een roman (of een verhaal, of een
gedicht). Maar wat? Ik lees Celine,
maar heb opvattingen over de
mens en de wereld die nauwelijks
overeenkomen met de zijne. Toch
ontleen ik iets aan zijn boeken,
anders dan literair genot. Inzicht?
Begrip? Waarschijnlijk. Maar het
is de vraag of dat het inzicht en
het begrip is waar Celine op doel
de.'
De broer van de sprookjesvertel-
Netscape - jMarcel Mörintj -Pome-J
1 r IT.
Ie Edit View Go
Bookmarks Options
Directory Window Help
'V
fh
I S4 j[ 1
B«ok
a»
HeipiJ
-
Open
Mtft 1 HnJ 1 1
j) Location: |hltpc//wvwj xs4a1.nl/~mrnorirj3/'
Vhat*s
V/hat'* Coot? jj Destinations jj Net Seaichjj People jjSoUwaie j
Nieuw op deze site:
Sample-God in cyberspace, de omstreden
Herzberglezing over God, biologisch-
dynamisch maïsmeel, James Redfield en
het religiebedrijf Scientology.
East Berghoit. Een kort verhaal over seks,
God en middeleeuwse poëzie.
Binnenkort:
In Babvlon. exclusieve net-voorpublikatie
nieuw
archief
poezie
essay
lltlinks
fiaas
De eerste home-page van een Nederlandse schrijver
Ier, Zeno, ontwikkelt zich tot 'de
halve messias', een valse profeet.
'De grote omwenteling moest nog
komen, maar bij de volgelingen
van Zeno was de waanzin al zicht
baar die zich in later jaren zou
voltrekken, die gevaarlijke men
geling van jaren -zestig optimis
me, zucht naar mystiek en over
schat vertrouwen in de eigen mo
raal.'
„Zeno vertegenwoordigt de golf
die in de jaren zestig zijn kop hief
en nu, verrassend, opnieuw ver
schijnt. Hij is de voorganger-pro-
feet-ziener die overvallen wordt
door zijn succes en daarin ver
dwijnt. Hij is, wat dat betreft, de
spiegel van Zwi. Dat stel ik in de
Herzberg-lezing ook aan de orde:
de vloek van het volgelingen
schap. Nieuwe vormen van reli
giositeit zijn vrijwel altijd onge
loofwaardig, omdat ze bestaan bij
de gratie van volgelingenschap,
hetzelfde volgenlingenschap dat
we eerder deze eeuw, in de grote
politieke bewegingen, zo huive
ringwekkend zagen opkomen. Dat
is mijn grote bezwaar tegen zelf
gemaakt geloven: het feit dat het
allemaal zo zwaar op blind ver
trouwen, charisma en, dus, over
gave berust."
Een idee uit de thermodynamica-
de entropie- heep een dominante
plaats in de roman gekregen. Deze
wet zegt dat alles steeds ingewik
kelder wordt en daarom steeds
moeilijker in de hand gehouden
kan worden. De wet zegt ook
(p.239) 'dat in een gesloten sys
teem orde overgaat in maximale
wanorde, zeg maar van een dyna
mische naar een statische toe
stand, en dat de maximale wanor
de onomkeerbaar is.' Ik had er nog
nooit van gehoord. Kun je de wet
uitleggen, gecombineerd met de
ontwikkelingen op Internet?
„Wat zijn jullie critici toch een
alpha's... Ja, die entropie-ge-
dachte komt uitstekend overeen
met het beeld dat ik van de wereld
heb, en dus ook met het Net. La
ten we Internet als voorbeeld ne
men. Het begon als een serie met
elkaar verbonden computers die
moesten garanderen dat de Ame
rikaanse defensie ook digitaal kon
blijven communiceren als één van
de computers uitviel. Langzaam
groeide het Net, de universiteiten
kwamen er bij, andere organisa
ties, toen bedrijven en nu vele mil
joenen particulieren.
„De organisatie nam enorm toe,
de complexiteit ook. De beheers
baarheid nam (misschien wel om
gekeerd evenredig) af. Orde (over
zichtelijkheid, eenvoud, simpel
heid) ging over in wanorde (on-
verzichtelijkheid, chaos, com
plexiteit). Het systeem, zoals het
nu is, valt niet meer terug te bren
gen naar de oorspronkelijke toe
stand. (Niet voor niets overweegt
men een tweede, simpeler en be
heersbaarder Net op te zetten).
Een nog betere, en meer op de na
tuurkunde toegespitste uitleg
vind je in boeken van, bijvoor
beeld, Paul Davies."
De eerste kritieken zijn versche
nen. Is de roman begrepen en
recht gedaan?
„De kritieken vallen uiteen in zeer
enthousiast (goddank tot nu toe
het merendeel) en afschuw. Het
boek staat onverschilligheid
blijkbaar niet toe. Dat vind ik wel
aardig. Probleem is dat een be
langrijk deel van de kritieken
nauwelijks kritieken zijn. De Ne
derlandse literatuurkritiek is nog
steeds niet te vergelijken met de
Engelse of Amerikaanse. Maar wij
hebben dan ook geen London (of
New York) Review of Books,
waarin een criticus over grote
lengte diep op een boek kan in
gaan. Daardoor blijven het hier
vaak opsommingen, juich- of
scheldpartijen."
Iedere ochtend klikte je de afgelo
pen week op je mailbox en je be
antwoordde de vragen. Hoe is je
dit bevallen?
„Ik vond het heel aangenaam. Ik
had weliswaar weinig tijd, maar
ik kon nu toch langer nadenken en
mijn eigen formuleringen kiezen.
Je zou op deze manier nog dieper
kunnen gaan en een soort essay-
van-twee-mannen kunnen schrij
ven. Hm... Dank je voor de moeite
en het oorspronkelijke idee. Groe
ten,
Marcel Möring
mmoring@xs4all.nl
http://www.xs4all.nl/~mmo-
ring/"
Marcel Möring: 'In Babyion'. Uitg. Meulen-
hoff, prijs 55,-.
Door Johan Diepstraten
Raadselachtige moorden die in
de krant worden aangekondigd.
Dat is het uitgangspunt voor de
opmerkelijke thriller Het recht
om te zwijgen van Rankin Davis,
schrijversnaam voor het advoca
tenduo Keith Rankin en Antho
ny Davis. Aan alles is te merken
dat zij in hun debuut nu eens iets
anders wilden dan wat in de ge
bruikelijke legal thriller is te
vinden.
Het eerste deel van de thriller is
al onmiddellijk verrassend. De
bekende televisiejournaliste
Beth Gamble wordt verkracht
door een bankmanager die door
haar programma in de versukke
ling is geraakt. Deze Arthur
Middleton was door haar ge
filmd op een moment dat hij een
'drempelsiet' probeerde op te
pikken. Door de reality tv-ach-
tige reportage verliest hij zijn
baan en als chauffeur bij een li-
mousinebedrijf komt hij aan de
kost. Op de avond dat Beth
Gamble een hoge televisieonder
scheiding in ontvangst neemt,
heeft hij toevallig dienst en rijdt
haar naar huis. De rechtszaak
tegen Middleton zou moeten uit
draaien op een eenvoudige vorm
van gerechtigheid.
Maar tot verbazing van Beth én
de lezer wordt Middleton vrijge
sproken. Het schrijversduo
maakt deze ontwikkeling nog
aannemelijk ook in een aardige
rechtszitting. Er is geknoeid met
bewijsmateriaal en kroongetui
gen leggen geen belastende ver
klaring af. Op dat moment kent
niemand de reden van de door
gestoken kaart.
Scotland Yard heeft te maken
met een seriemoordenaar die via
advertenties in de krant voortij
dig de moorden aankondigt. Uit
de bijgevoegde bijbelteksten is
op te maken dat de dader een
wrekende engel is. De slachtof
fers zijn allemaal vrijgesproken
in een verkrachtingszaak. Art
hur Middelton en Beth Gamble
worden door Scotland Yard ge
bruikt als lokaas om de door
God gezonden moordenaar op te
sporen. Dat het gaat lukken, is
snel duidelijk. Op haar nacht
kastje vindt Beth Gamble een
zwarte orchidee, een bloem die
bij alle slachtoffers is achterge
laten. De Orchideevrouw heeft
Middelton in het vizier.
Dit zijn de basisgegevens voor
een thriller die bestaat uit twee
verhaalijnen. Scotland Yard
doet verwoede pogingen om de
identiteit van de seriemoorde
naar te achterhalen, maar ook
Beth Gamble gaat op onderzoek
uit om alsnog te zorgen voor ge
rechtigheid. Lang duurt het ove
rigens niet voordat Beth Gamble
weet wie de Orchidee vrouw is.
Vanaf dat moment neemt de
thriller een andere wending om
dat Beth geconfronteerd wordt
met een andere verkrachtings
zaak die zich op het hoogste po
litieke niveau afspeelt.
Maar het schrijversduo wilde
meer dan alleen maar een onder
houdend spannend verhaal afle
veren. Rankin en Davis kozen
met opzet voor dit thema om ook
iets over de moraal kwijt te kun
nen. 'Verkrachting,' zo weet de
lezer aan het einde, 'is een
moord op de ziel.' De consequen
ties daarvan zijn zo ingrijpend,
dat in deze thriller het recht in
eigen hand wordt genomen.
Deugen doet het niet, maar Ran
kin en Davis gaan ervanuit dat
er nog een andere gerechtigheid
bestaat boven die van de wet en
de rechtbank alleen.
Rankin Davis: 'Het recht om te zwijgen'.
Uitg. Bzztoh, prijs 39,50.
Tekening uit 'Iep!'
Door Muriel Boll
„Hoe komt het dat ik schrijf en
teken en optreed, en met al die
dingen pas zal ophouden als het
niet meer gaat?" vroeg Joke van
Leeuwen zich af in het winter
nummer van Literatuur zonder
leepijd. En dan haalt ze herinne
ringen aan haar jeugd op die mis
schien als' voedingsbodem heb
ben gediend.
Zelfs een simpel blaadje dat
dwarrelde in de haardos van de
studieprefect, kan het hele beeld
van heerser van de leerlingen op
een subtiele manier omkeren,
herinnert Van Leeuwen zich. Als
dat blaadje zou ze willen kunnen
schrijven, de lezer op een ander
been zetten. Dat is de schrijfster
uitstekend gelukt in haar nieuw
ste boek, Iep!. Ze laat daarin bo
vendien zien hoe ontregelend taal
kan zijn en hoe makkelijk je daar
aan went als je bereid bent je
oren te laten wennen. Vogeltje,
om wie het verhaal draait, heeft
een bijzondere manier van pra
ten; tussen de medeklinkers zegt
ze consequent ie, kie in plaats
van koe en 'ik miet un bieterie
metje mit pindekies'.
Het verhaal over Vogeltje begint
met: 'Neem drie lijnen. Buig ze
een beetje om. Schuif ze tegen el
kaar. En hier is het landschap
waarin dit verhaal begint.' Tus
sen elk zinnetje heeft Van Leeu
wen de drie lijnen weer anders
getekend. In dat landschap van
lijnen staat Warre die van vogels
houdt. Onder een struik vindt hij
een vogel, maar een die niet in
zijn boek staat. Het is een vogelig
meisje, dat vleugels heeft in-
plaats van armen. Een uit de he
mel gevallen engeltje? De vonde
ling wordt opgevoed door Warre
en zijn vrouw Tine die geen kin
deren hebben. Ze noemen haar
Vogeltje. Vogeltjes eerste woord
is iep\, de volgende woorden zijn
piepie en miemie, dus Vogeltje
wordt Viegeltje.
In de kinderwagen met haar
vleugels verstopt onder een flad-
derjasje, lijkt ze een gewoon
kind. Zo proberen Warre en Tine
haar ook op te voeden. Dat vraagt
inventiviteit; hoe eet je met mes
en vork als je vleugels hebt? Wie
vleugels heeft, wil uiteindelijk
vliegen en op een dag is Viegeltje
weggevlogen, door het wc-raam,
zonder afscheid te nemen. Voor
Warre en Tine is Viegeltje te
vroeg ha&r eigen weg gegaan,
voor hun gevoel was het nog niet
af.
Hun liefde voor Viegeltje is roe
rend. „Hadden we ook maar
vleugels," zegt Warre, „dan vlo
gen we haar achterna." Ze gaan
op zoek om afscheid te nemen en
vinden Viegeltje na een lange
tocht terug met een schot hagel
door haar vleugels. Als Viegeltje
hersteld is, moeten ze haar toch
laten gaan. 'Tine begreep het.
Viegeltjes kon je niet houden, be
halve in je gedachten.'
Iep', kun je zien als een verhaal
over een vogelig meisje, maar er
zit meer in; Viegeltje staat ook\
voor puurheid en onschuld. Haar
fladderjasje is niet voor niets he
melsblauw, de kleur van Maria.
Wie Viegeltje ziet, wil haar bij
zich hebben, haar redden. Steeds
meer mensen zoeken haar, maar
Viegeltje is ongrijpbaar.
Geen boek van Van Leeuwen
zonder tekeningen, dat is ook nu
zo, maar het gaat om de woorden.
Over de macht en de ontoerei
kendheid ervan. Informatie kan
een berg papier zijn, waarmee je
niet uit de voeten kunt, uitdruk
kingen als 'je bent altijd welkom'
worden nietszeggend.Aan het
eind van haar artikel in Litera
tuur zonder leepijd schrijft Joke
van Leeuwen: Volgens de overle
vering was een van mijn eerste
zinnetjes: „Sef doen." Zijn mijn
boeken eenmaal af en de wijde
wereld in, dan doet het er niet
meer toe wat tot hun ontstaan
heeft geleid. Dan doen ze het sef.'
Dat geldt zeker voor Iep!.
Joke van Leeuwen: 'lep!' Uitg. Querido,
prijs 29,90, vanaf 8 jaar
