'Mozart' komt magisch tot leven Treurspel over het verlies van mannelijkheid Muzie I Carlo Ba Fred Delfgaauw brengt 'Amadeus' als poppentheater ui ui h Piet Arfeuille mooi als jonge Polyneikes Tragikomedie van uitdagend zwijgen 1 César Frai Het Volk speelt Jozef in Dothan als lerarentoneel DE STEM Middelmaat Loeder Het Toneel Speelt brengt 'Een Sneeuw' B lil I h DE STEM Brabants Orkest in Cl Dirigent neemt i i i DONDERDAG 6 MAART 1997 Van onze kunstredactie „Krachten die in ieder mens spelen, kun je naar buiten brengen met een pop", aldus de gevierde theatermaker Fred Delfgaauw. „Zo kun je praten met je geweten, je begeerte of met je alter ego. Het aantrek kelijke van poppentheater is dan ook dat je in je eentje zo veel met z'n allen kunt doen." Wie genoten heeft van verrassend visuele solovoorstellingen als Raam zonder uitzicht en Vorst aan de grond zal ook geen weer stand künnen bieden aan de beel dende en dramatische kracht van Mozart, een nieuwe voorstelling met poppen van Fred Delfgaauw en zijn eenmanstheater Studio Peer. Waren de eerdere (bekroonde) voorstellingen gebaseerd op Bec kett en Shakespeare Mozart is voor een belangrijk deel ontleend aan het toneelstuk Amadeus van Peter Shaffer waarop ook Milos Forman zijn succesvolle speelfilm baseerde. Veel daar uit zal de kijker herken nen. Ook Delfgaauws nieuwe, fas cinerende theatervoorstelling be gint met deze vergiftigingsmythe. Salieri, de middelmatige compo nist die zwaar leed onder het su perieure talent van Mozart, zit aan diens ziekbed, geeft hem een gifbeker te drinken en eigent zich als hij sterft diens zojuist gecom poneerde Requiem toe. Het gerucht over deze gifmoord uit jaloezie groeide uit tot een van de grootste mythen uit de wereld Fred Delfgaauw laat in 'Mozart' de legende over de afgunstige Salieri en de geniale Amadeus tot leven komen als tragi-komisch pop pentheater. foto maarten brinkgreve van de klassieke muziek. Via de film Amadeus maakte miljoenen er kennis mee en raakten soms voor de eerste maal begeesterd door diens composities. Die spe len, samen met het werk van Sa lieri, ook in de voorstelling Mozart een meeslepende rol. Fred Delfcaauw speelt zelf de af gunstige Salieri. Met grote toewij ding brengt hij de verschrikking over die Salieri overkwam: een beroemd en bejubeld componist die moet toezien hoe zijn werk al snel vervalt tot middelmaat om dat het werk van zijn veel jongere collega absolute genialiteit bezit. Uit een grote koffer in de vorm van een vleugel haalt de speler zijn poppen tevoorschijn, wezens die blijven rondspoken in de geest van de allang overleden Salieri. Het zijn Mathilde Ludendorffeen filosofe die twee boeken schreef over de samenzweringstheorie volgens welke Mozart vermoord zou zijn door joden en jezuïeten; Mozarts vrouw Constanze, twee dwaze geneesheren en Franz von Mosel, de biograaf van Salieri. Fred Delfgaauw weet deze figuren raak te treffen en geeft ze hun ei gen stemmen, waardoor je bijna vergeet dat het maar wezens zijn uit maskers en lappen. Luden dorff, die een boezemvriendin van Hitier moet zijn geweest, is een griezelig loeder met enge nationa listische ideeën. Voor Constanze Mozart, die be weert zeker te weten dat haar man vermoord is, heeft de speler slechts een plumeau en een mas kertje met kant nodig plus een lief hoog stemmetje. Prachtig en roe rend is de intimiteit tussen speler en poppen in deze boeiende tragi komedie in een mooi decor van Laura Josselin de Jong. In 1983 richtte Fred Delfgaauw Studio Peer op en al snel maakte hij naam met een serie virtuoos gespeelde bewerkingen van klas sieke teksten voor kinderen. Op vallend was de rol van de poppen, geen echte tegenspelers maar ei genlijk de visuele uitdrukkinge van de innerlijke beleving van de hoofdrolspeler. In 1992 kreeg de speler van het Belgische Theater Malpertuis de uitnodiging om Shakespeare King Lear te regisseren. Anderhalve week voor de première kwam hoofdrolspeler Dries Wieme bij een auto-ongeluk om het leven. Voor Delfgaauw was dat een aan leiding om een periode van rust en bezinning in te lassen. In 1994 kwam hij alsnog terug met King Lear, maar dan als solovoorstel ling waarin hij onder de titel Vorst aan de grond de Koning en de Nar speelde. Fred Delfgaauw, winnaar van de Hans Snoekprijs en meermalen genomineerd door deze prijs, vier de vorig jaar zijn 12,5 jarig jubi leum met Momenten, een bruisen de soloshow waarin hij terugkeek op 12,5 jaar theater maken met poppen. Na de zomer komt hij met een nieuwe productie, 't Gelag, waarin een kroegbaas in zijn lege café praat met zijn klanten. In 1998 zal de theaterkunstenaar een eigen middelgroot theater, Peeri- scoop, in het centrum van Gorin- chem openen. Daar zal hij niet al leen zelf optreden maar ook een vrijplaats bieden aan andere theatermakers. 'Mozart', theatervoorstelling met poppen van en door Fred Delfgaauw is morgen avond (7 maart) in het Chassé Theater (klei ne zaal) in Breda, 18 maart in Stadsschouw burg Tilburg, 8 april in Middelburg, 25 maart in Etten-Leur, 26 maart Roosendaal. Het Toneel Speelt: 'Een sneeuw' (1983). Tekst: Willem Jan Otten. Regie.^Albert Lub bers. Met o.a. Annet Nieuwen- huijzen, Petra Laseur, Lou Landré en Ellis van den Brink. Gezien: première op 27 februa ri. Op 1 april in het Chassé Theater in Breda, op 22 april in De Kring in Roosendaal Door Ton Verbeeten De hoge serre van de stervens- koude zomerkamer waarin Panda zwijgend kijkt naar de neerdwarrelende sneeuw (op zich al een schrijnend mooi beeld) roept de herinnering op aan het imposante decor van Frank Raven. Rien Bekkers 'citeert' dat toneelbeeld fraai met verdroogde gras- of riet achtige planten die wanhopig proberen te overwinteren voor de hoog opgaande ruiten. De herinnering aan de voorstel ling die Toneelgroep Theater in 1983 in regie van Ton Lutz maakte van Een sneeuw van Willem Jan Otten zal mij deze avond niet verlaten. Een sneeuw - de titel is ontleend aan een gedicht van J.H. Leopold - is een rijk en diepzinnig stuk, een tekst die in de diepte geheimen bewaart waarvan tekens aan de oppervlakte komen zonder dat ook maar een geheim geheel wordt onthuld. De tekst vindt zijn grondslag in de notie dat een mens misschien wel weet wat hij in zijn leven doet en gedaan heeft, maar vragen naar het hoe en waarom van zijn daden beantwoordt hij met tegenzin als hij daartoe al in staat is. Voor de familie Quint, die bij elkaar komt om de verjaardag van de veertien jaar geleden aan gewaaide Panda te vieren, geldt die notie wel heel sterk. De oude ren: mevrouw Quint en haar doch ter, haar zoon en diens ex-echtge- note weten zich voortdurend be last met de gezamenlijke herinne ringen aan het leven in een Jap penkamp. De volgende, derde ge neratie, weet zich op geen leed van betekenis te kunnen beroepen, en toont zich balsturig. Dat doet de dichter Thomas in de ruwe ont kenning van zijn naderende va derschap. Dat doet de nog jongere Kaspar door het de-dood-van- Pierlala-kostuum dat hij 's mid dags droeg bij een demonstratie tegen de atoombom (werkelijk het enige gedateerde element uit dit stuk) 's avonds aan te houden. Panda zit daar en zwijgt. Een keeloperatie heeft hem letterlijk sprakeloos gemaakt. Zijn zwijgen daagt de anderen uit tot spreken. Zelfs zozeer, dat elk meer zegt dat hij of zij aanvankelijk van plan r lijkt. Zo ontstaat een kluwen van halve bekentenissen, onbegrip en misverstand met tragikomische resultaten die je ook in het werk van Tsjechov ziet. Toneelgroep Theater met de in middels gestorven Elise Hoomans als mevrouw Quint, Bernhard Droog als Panda speelde Een sneeuw met grote ernst en inzet. Tijdens de première van de voor stelling van Het Toneel Speelt zag ik regisseur Ton Lutz en de spelers Anita Menist en Eric van der Donk, die toen dochter Mia en zoon Frederik speelden, en dat versterkte mijn herinneringen aan die prachtige voorstelling van bij na veertien jaar geleden. Het Toneel Speelt gaat met een lichtere toets te werk, test ik aar zelend mijn herinnering. Er is, bij voorbeeld in het subtiel gedetail leerde spel van Annet Nieuwen- huijzen als mevrouw Quint, meer aandacht voor de humor van het misverstand. Petra Laseur gooit een heleboel gekte in haar spel wanneer het gaat om het aspect van versmade vrouw, maar con trasteert dat buitengewoon mooi in haar ontroerende lijfelijke om gang met Panda. Want het merkwaardige, mooie en spannende van deze voorstelling is dat Panda - Lou Landré speelt hem onnadrukkelijk genoeg om je zijn aanwezigheid op het toneel met de rug naar je toe voortdu rend bewust te zijn - het middel punt van deze familie is. En dat terwijl de familieleden hem, uit schaamte om de kleinheid van dat wat hen drijft of uit pure gemak zucht, bijna volslagen links laten liggen. Dat loopt dan weer uit op een even triest als hilarisch slot. Een komedie noemt Willem Jan Otten Een sneeuw. Ik heb genoten van Jack Vecht als de neurotisch zoon Frederik die met zijn nieuwe vriendin Josée (Moniek Kramer). Met ijzeren consequentie slaagt mevrouw Quint erin die naam Josée geen enkele keer uit te spreken, behalve wanneer ze hardstikke boos op haar is. Aansprekend is de rol van Marcel Hensema als de dwarse dichter, maar aardige kleinzoon Thomas. Chiara Tissen speelt wat bleekjes zijn jonge zwangere vrouw. Er zit heel veel emotie in Ellis van den Brink als Mia, maar wat mij betreft komt die er al te nadrukkelijk uit. Gerben van der Werf speelt met enige - mogelijk bestudeerde - houterigheid de Benjamin van dit gezelschap. Deze voorstelling van Een sneeuw is op zichzelf zeer de moeite waard. Voor mij haalde zij ook nog eens de herinnering op aan die eerdere prachtige voorstelling. Bert Bunschoten, links, Joep en Wigbolt Kruijver spelen 'Het Volk in Dothan', een eigentijdse bewerking van Vondels treurspel 'Jozef in Dothan'. foto simon van es Door Ton Verbeeten Hoe zijig is die Jozef! Huilerig laat hij zich, ontdaan van zijn nieuwe kleurrijke broek, in de put duwen. Een put die op zich al laat zien hoe Het Lerarentoneel 1996 creatief en ingenieus in speelt op het culturele niveau van zijn leerlingenpubliek. De put is uitgerust met een instapdeurtje en heeft talloze mogelijkheden om drank en andere benodigdhe den ongezien bij de hand te heb ben. Maar we hadden het over Jozef, over de Jozef van Vondels treur spel Jozef in Dothan. Het Lera rentoneel 1996 onder dictatoriale aanvoering van rector Wigbolt Kruijver speelt deze o zo vader landse tragedie in een eigentijdse bewerking van leraar Nederlands Kampschuur (Joep Kruijver). En het gezelschap, universeel ge kleed in fraaie felrode plooirok ken, verblindend witte schaaps vachtjes over het colbert en een keukendoek op het hoofd, doet dat met groot elan. Geen van de spelers schrikt terug van het ver vullen van dubbelrollen, niet in het minst omdat zij juist op cru ciale momenten in staat blijken ook zichzelf te spelen. Dus is Jozef (Bert Bunschoten) behalve zijig ook de leraar biolo gie, Van Velzen, die zeer te lijden heeft onder de naweeën van een prostaatoperatie. Wij zijn daar van van meet af aan op de hoogte, omdat de rector ons voor aan vang streng vermanend toe spreekt. Bovendien maakt hij van deze ge legenheid gebruik om de acteer prestatie van zichzelf en zijn twee collega's vooraf een hoge glans te verlenen. Immers, niet alleen is Van Velzen recentelijk onder het mes ge weest, ook collega Kampschuur heeft zijn persoonlijke ellende: hij is ten diepste aan de drank. En tot overmaat van ramp, de rector zelve is zeer onlangs door zijn vrouw het huis uit getrapt. Gezien deze omstandigheden is het buitengewoon manmoedig om met zijn drietjes dit treurspel vol Vondeliaanse alexdrijnen, in clusief een dia-cursus schaapjes weiden, op het toneel te brengen. Gelukkig zijn daar de Sinter klaasrijmen van heer Karqp- schuur om de poëzie van Vondel wat beter te laten bekken, ja zeg maar, verteerbaarder te maken. Juist omdat de drie leraren hun hoog opgevatte taak met zoveel persoonlijke inzet verrichten, zien wij hoe zij ongegeneerd en dus des te tragischer gaandeweg hun mannelijkheid verliezen aan de kunst van het toneelspel. Niet alleen Jozef is een zijige dromer, ook zijn broers jerimiëren wat af en per sluit per slot van rekening doen de heren van Het Leraren toneel 1996 dat nog het hardst. Him publiek giert onderwijl van de. lach. Toneelgroep Het Volk speelt 'Het Volk in Dothan'. Tekst: Joost van den Vondel. Vert aling en bewerking: Peter Kampschuur. Op 14 maart in het Vestzaktheater in Vlissin- gen; zaterdag 15 maart in het Chassé Theater in Breda; vrijdag 28 maart in Theater Bis in Den Bosch; woensdag 23 april. 0 2 AMSTERDAM Cirque du Soleil - 'Alegria' - acrobatiek, dans en theater - TentSu dionplein (6 mrt t/m 27 apr) The Sound of Music - Het Koninklijk Ballet van Vlaanderen - Cars Theater 19.30 uur - (t/m 9 mrt) ANTWERPEN In Godsnaam - van Joao Bethencourt - door TIL - Het Klokhuis- t/m za 20.00 uur - zo 15.00 uur (tot 23 mrt) Een ideale Echtgenoot - van Oscar Wilde - door Nieuw Raamtheafc - Raamtheater op 't Zuid - wo t/m za 20.00 uur (tot 15 mrt) Dagboek van Ronald Hansen - door Dirk D'Ase en Hugo Clan Zuidpool Theater - 20.00 uur (6 t/m 8 mrt, 12 t/m 15 mrt) BREDA De ingebeelde ziekte - Chassé Theater - 20.15 uur(6 en 7 mrt) GENT De Rand van het Verstand - van Sam Shepard - door KNS - NTG Baafsplein - 20.00 uur - zo 15.00 uur - wo t/m zo (t/m 7 mrt) De Caracal - van Judith Herzberg - door KNS - NTG Minnemeers- t/m za 20.00 uur - zo 15.00 uur (t/m 30 mrt) DEN HAAG Miss Saigon - VSB Circustheater - di t/m za 20.00 uur, zo 14.00 uuret 20.00 uur (t/m 10 nov) OOSTERHOUT Herman Finkers - Geen spat veranderd - De Bussel - 20.15 uur (11a 12 mrt) ROOSENDAAL Brigitte Kaandorp - De Kring - 20.15 uur (11 en 12 mrt) ROTTERDAM Woyzeck - van Georg Buchner - regie Peter de Baan - Rotterdam Schouwburg - 20.15 uur (6 t/m 8 mrt) Memoires uit de rijpingsjaren - tekst Witold Gombrowiez - damse Schouwburg - 20.30 uur (7 en 8 mrt) DONDERDAG BREDA Polyneikes - Piet Arfeuille - Chassé Theater - 20,45 uur TILBURG Stoere Binken, Lekkere Meiden - jeugtheater - Arena Circle fe cussion - Schouwburg -14.30 uur ANTWERPEN Zij was en zij is, zelfs - van Jan Fabre - door Troubleyn - Els De» keiier - Rode zaal Singel - 20.00 uur BRUGGE Fröken Julie - van Strindberg - door De Paardenkathedraal Stat schouwburg - 20.00 uur OOSTERHOUT Lamda London - A clockwork Orange - De Bussel - 20.15 uur VRIJDAG BREDA Mozart - Fred Delfgaauw - Chassé Theater - 20.45 uur TILBURG Kakkerlakken - Ceremonia - Schouwburg - 20.15 uur ANTWERPEN Zij was en zij is, zelfs - van Jan Fabre - door Troubleyn keiier - Rode zaal Singel - 20.00 uur Els Dei Door Johan Otten Yehudi Menuhin. Een levende I muzieklegende, een wonder kind dat driekwart van deze eeuw een wonder is gebleven. Hij (be)toverde met zijn viool, hij werkte met elk vooraan staand orkest en met elke diri gent van wereldfaam. En hij werkt nog steeds: zondag staat hij als dirigent in het Theater aan de Parade in 's-Hertogen- bosch. Met het Poolse orkest Sinfonia Varsovia presenteert hij composities van Schubert en Mozart. Lord Menuhin behoort niet al leen als musicus tot de groten van de eeuw, maar ook als mens. Be minnelijk, eenvoudig, oprecht geïnteresseerd, eeuwig enthou siast. Terwijl zijn levensloop een zekere geblaseerdheid zo onder hand alleszins verklaarbaar zou maken, blijft hij ook op hoge leef tijd een inspirerende persoonlijk heid. Op zijn zevende debuteerde de zoon van Russisch-joodse immi granten als violist met het San Francisco Symphony Orchestra, een jaar later stond hij op het po dium in zijn geboortestad New York. Opwindende jaren volgden, en nog voor zijn puberteit had hij allerlei belangrijke podia in de wereld betreden. Componisten als Elgar en Bartok schreven werken voor hem, hij speelde cricket met zijn vriend 'Ben' Britten, had regelmatig contact met Sjostakovitsj, ont moette pausen en presidenten. Albert Einstein roemde Yehudi's spel toen die op zijn twaalfde in Berlijn concerteerde. „Nu weet ik zeker dat God bestaat", moet de meester van de relativiteitstheo rie, zelf een enthousiast bespeler van de viool, bij die gelegenheid gezegd hebben. ZATERDAG BREDA Kamagurka en Herr Seele - Kamiel Kafka - Chassé Theater - ïi-j ■uur' vnrqomoon ROOSENDAAL Anything goes (musical) - o.a. Tetske van Ossewaarde - De Kiii 20.15 uur TILBURG Niet zeiken, gewoon doen - Vincent Bijlo - Schouwburg - 2O.30u ZONDAG BREDA Sokken en Burrp! - jeugdtheater - Chassé Theater -15.00 uur TILBURG Dag Giraf - jeugdtheater - VOF de Kunst Erik van MuiswinkeiJ Schouwburg -14.30 uur en 16.30 uur ROTTERDAM Soms verdwaal ik in een draak - jeugdtheater - Artemis - R damse Schouwburg -15.00 uur DINSDAG TILBURG De Kersentuin - Antigone - Schouwburg - 20.15 uur Hoog Bezoek - Koen Venken - Schouwburg - 20.30 uur WOENSDAG TILBURG A Clockwork Orange - Guildhall - Schouwburg - 20.15 uur ROTTERDAM Fröken Julie - de Paardenkathedraal - regie Dirk Tanghe R damse Schouwburg - 20.15 uur Breda - Chassé Theater. Het Brabants Orkest o.l.v. Mare Soustrot met werken van Korngold, Sibelius en Franck. Gehoord op 4 maart. j Door Dré van Dongen Hoewel hij ooit (in 1928) werd uitgeroepen tot de beste le rende componist van dat mo- jment, wordt de muziek van Erich Wolfgang Korngold maar weinig uitgevoerd op onze orkestpodia. Zo kon het gebeuren dat deze week de [Nederlandse première plaats vond van de Schauspiel Ou- \verture, die Korngold op 14- jarige leeftijd op slag beroemd "laakte. jln deze ouverture weet deze jon- Van onze kunstredactie Polyneikes is met zijn tweeling broer Eteocles verwikkeld in een tweestrijd op leven en dood. De winnaar mag regeren over Thebe. Het klassieke Oidipoes-drama wordt in Polyneikes belicht van uit de optiek van de gelijknamige zoon van koning Oidipoes. Hij wordt gespeeld door de in ons land nog vrij onbekende acteur Piet Arfeuille, vanavond te zien in Breda, morgenavond in Roos endaal. In België heeft Arfeuille al in di verse (eigen) producties gestaan, terwijl hij in ons land regelmatig bij Toneelgroep Hollandia was te zien. Arfeuille is uiterlijk een op vallend mooie acteur met een fraaie stem en een aangename uitstraling, die zijn Polyneikes samen met Yolande Bertsch (Werktheater) heeft gemaakt. Ze kennen elkaar van de Toneel school in Maastricht waar Ar feuille zijn docentenopleiding af rondde. Zijn Polyneikes is bijna nog een jongen. Hij is wanhopig op zoek naar erkenning, vooral door zijn tweelingbroer van wie hij ziels veel houdt. Maar Eteokles gert plaats voor hem te mak®1 de troon van Thebe, zoals broers hadden afgesproken hun vader Oedipus zich de oj had uitgestoken en in br schap de stad had verlaten. De kwetsbare jongeman, het ingesmeerd met klei, neemt zeven legers de strijd op t' zijn broer. Aan een tafeltje daarop het masker van zijn» vertelt Arfeuille het verhaal een 'loser' die de hele famine gen zich krijgt. In sappig VW se onderbreekt hij nu en eigen overpeinzingen. Achter een dichte deur be« zich de blinde vader, die om ook maar een woord n® vervloekte zoon te spreken. Polyneikes is het onverdraal dat zijn broer, als het w®* helft van zijn ziel, hem af'' Het is vooral de combinatie kwetsbaarheid en puberale heid die treft in Arfeuill® gearticuleerde spel. 'Polyneikes' door Piet Arfeuille isJ;l te zien in het Chassé Theater in 8™ A serie Nieuwe Theatermakers (klemi morgenavond in De Kring in W 1 (1.30 uur Theater Salon). Van onze verslaggever Va acht jaar verlaat dirigent Carlo 6 Koninklijke Harmonie Cecilia 1 ge. Het jaarlijkse concert, aanstaal ag in het Chassé Theater, is ziinj eoncert. I -arlo Balemans verwisselt CecilJ fanfare Nos lungit Apollo in het Oo e bint Oedenrode, een orkest met l e richting van de Nederlandse tot aalemans (33) is twaalf en een halfj s auigent. „Ik ben tien jaar spelt ii„ !a Princenhage geweest en B ar dirigent.Bij Cecilia zette de j i ans, afkomstig uit de Bredase wij' P eerste schreden in de muziek leerde er trompetspelen. n 8 °yerstaP van Carlo Balemans m r tjen goed. vindt hij zelf. „Voo. Bar e6n StaP voorult> een muzika-z I u 15311 mijn vleugels uitslaan L ,r het orkest kan het geen kwat een nieuwe dirigent te werken1 «scheidende dirigent heeft zelf j bofl! uit8ezocht voor zijn opvolg: Ber r6 "iteindehjke keuze bemoei tenot dat moet het orkest zelf h ei1 met die man werken." *prw .mans is aan het Rotter ETl10™? afgestudeerd als dirig Rent Jan,are (hafa) en als symfc Fan R i P sta§e bii het SymJ C ailgk10k in Thailand. Hij won f® in Hgjidirigentenconcoursen in j |amsRnS t5 Verder dirigent van i Belin J?y?fonisch Blaasorkest (sup li Volt KoninklÜke Harmonie leiiden SVeTaak WasPik> de Har en de Christelijke Muziel FOor w waarnaast ne er> dat hi-f-f de Bredase Revue «at blijf doen et homter op neer dat ik iedere V

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1997 | | pagina 14