Klein Schiphol knelt KLM dood Clickfonds: zwembandje voor or icola liest -centre JgH'g ndstad DE STEM ECONOMIE A6 •knaam ïBonReep niet meer de rechter Voortdurende schaalvergroting is nodig om kosten te verlagen Dit jaar slaat de liberalisering in de Europese luchtvaart toe Balletje-balletje op het Damrak NIEUWS KORT Winst Getronics stijgt 35 procent Detailhandel kende goed '96 VEB wil meer zeggenschap aandeelhouder Binnenvaart vreest verlengde truck Economische groei VS valt tegen i i i i i ZATERDAG 1 MAART 1997 A7 11111 RT 1997 tse vermogensbe- rgan Grenfell As- bedrijf Ely Fund uit te zijn geweest halen van een heel iële specialisten bij renfell. Bestuurslid s heeft wel een ge- d met Horlick, zo e editie van vrijdag es. en ontmoeting met "orlick over haar- er haar team. Ik ge- het weglokken van en heb dat ook nooit ldus Van Tets. Hor- hetzelfde kranten- n Tets op 8 januari hebben ontmoet in ense Lanesborough ou duidelijk hebben aar graag de leiding en van het wereld- ogensbeheer van juridische procedure de telefoondienst op oet de medewerkers 'dure' banken-CAO erecht voor het bank- AO). handelen naar de uit- n het Scheidsgerecht, raken zijn voor ons hei- moeten inbinden. Wij medewerkers onder de het bankbedrijf bren- s een woordvoerder, ei verder dat een juridi- edure over deze kwestie ondernemingsraad opgezet. In december Ondernemingskamer de gelijk. ABN Amro trekt tegen die uitspraak nu er D. Hamaker van de nstenbond is opgelucht uitspraak van het erecht. De FNV-bond is bond die naar het erecht is gestapt. De vier onden bij het bankbe- een civiele procedure die jaren kan duren, de toezeggingen van o naar aanleiding van is van gisteren, wil E. ijdt van De Unie de ci- cedure nog niet stopzet- eft vorig jaar een net- 27 procent meer dan "rcentage tot 5,95 mil- beltjes verhoogd naar ndstad met gemiddeld n 20 procent, ilopen jaar opende de uit- s 67 vestigingen. n (anp) - Koninklijke Ver- t Zaandam moet onmid- stoppen met het gebruik merknaam BonBonReep die te veel lijkt op Bon- c van Cote d'Or. e moet alle repen met de en naam uit de handel ha lt heeft de waarnemend nt van de rechtbank in m, mr. J. du Pon, gisteren geding bepaald. brengt BonBonReep ;ort op de markt. Het gaat chocoladereep met bon ding. Het Amerikaanse n Phillip Morris en zijn andse dochteronderne- Cote d'Or levert al sinds enzelfde product onder de BonBonBloc. Zij hebben bezwaren tegen de naam nReep. irraad BonBonReep die al winkeliers is verspreid worden teruggehaald, z° de Haarlemse rechter ook WM OM DE aandeelhouders zoet te houden, koopt de KLM zeventien miljoen aandelen terug van de staat. De getaxeerde winst per aandeel stijgt zo met twin tig procent naar vijf gulden. Toch zijn beursanalis ten weinig vrolijk over de nabije toekomst van de luchtvaartmaatschappij. De resultaten vallen tegen en de lopende discussie over Schiphol kan de toe komst van de KLM beknotten. Verkopen, luidt het advies aan aandeelhouders daarom veelal. Door Willem Reijn Amstelveen - KLM-topman Pie- ter Bouw heeft zijn mouwen op gestroopt. De Koninklijke Lucht vaartmaatschappij maakt weer moeilijke tijden door. Bouw moet op vier fronten tegelijk vechten: de verstoorde verhouding met de Amerikaanse partner NorthWest, het vinden van een geschikte Eu ropese partner, de snel teruglo pende bedrijfsresultaten en het keurslijf van Schiphol, dat gren zen stelt aan de groei van de KLM. Vooralsnog bevindt Bouw zich in een relatief comfortabele positie. Begin jaren negentig was het pompen of verzuipen voor de KLM. Door de golfoorlog stortte de luchtvaartmarkt in, zonder dat de KLM genoeg vlees op de botten had om die tegenvaller op te vangen. Bouw weet nu door een aandel enemissie van vier jaar terug en betere resultaten in de laatste ja ren 2,5 miljard gulden in kas. Het bedrijf kan dus een stootje heb ben. Tot voor kort zei Bouw het geld nodig te hebben om vanuit een sterke positie onderhandelingen met nieuwe partners in te gaan. En die kwamen voorbij: het Alca- zar-verband met Swissair, SAS en Austria, een alliantie met Bri tish Airways, onlangs nog met British Airways en American Airlines. Maar deze besprekingen liepen allemaal op niets uit. Opmerkelijk is daarom dat Bouw de oorlogskas nu deels uitkeert aan minister Zalm van Finan ciën. Het overheidsbelang gaat, als de aandeelhoudersvergade ring daar maandag toestemming voor verleent, terug van 38 naar 25 procent. Inclusief een vergoe ding voor de aanpassing van de nominale waarde van de prefe rente aandelen, betaalt KLM bij na een miljard gulden aan het Rijk. In principe is dat goed nieuws voor de aandeelhouders. De winst wordt immers over minder aandelen verdeeld. „Wij taxeren KLM op een winst van 380 mil joen gulden, afgezien van even tuele lasten voor een reorganisa tie," zegt beursanalist Thijs Ber- kelder van Van Meer James Ca- pel. „Na de inkoop van de staats- aandelen is de winst per aandeel twintig procent hoger: van 4,20 naar 5 gulden." Na de bekendmaking van de in koop reageerde de beurs onmid dellijk met een twintig procent hogere koers. Het voordeel is dus al verrekend. Dat Bouw minder geld op zak heeft bij de besprekingen met nieuwe partners, moet worden gecompenseerd door een strate gisch voordeel. Dit jaar slaat de liberalisering in de Europese luchtvaart toe. „Een gereduceerd staatsbelang maakt KLM een at tractiever als samenwerkings partner voor andere maatschap pijen," schrijft Hoare Govett, de beurskenners van ABN Amro in een rapport over de Europese luchtvaart. Berkelder is sceptischer: „Die in koop is een leuke geste naar de aandeelhouders. Maar toch had ik liever gezien dat KLM met die kaspositie een knappe Europese partner had gevonden." Een ge schikte kandidaat weet hij ook: „Ik zie in Swissair een ideale partner." Iberia, dat zelf stelt te praten met KLM, biedt wel po tentie, maar lost volgens analis ten niet het hele probleem op. KLM moet namelijk flink groeien in Europa. Bouw gaat voor de KLM-groep uit van een markt aandeel van minstens tien pro cent tegen zeven procent nu. De KLM-groep bestaat dan uit het vervoer van KLM zelf en het ver voer dat de huidige allianties voor haar verrichten: Martinair, Transavia, Air UK en Eurowings. Bouw stelt dat de tijd minder nijpt dan voorheen werd gedacht, omdat de staatssteun niet zo snel wordt afgebouwd. De schaalver groting zet in de luchtvaart niet temin onverdroten door. De plan nen van British Airways en Ame rican Airlines om tot de grootste mega-alliantie ter wereld te ko men, veroorzaken veel onrust in de luchtvaart. Hooguit vijf Euro pese maatschappijen zullen tot de overlevenden mogen behoren van deze luchtslag. Drie plaatsen zijn vast bezet door hun grote thuismarkten: British Airways, Lufthansa en Air France. Kan KLM aansluiten ondanks de klei ne eigen markt? KLM wist als eerste een vergaan de alliantie te sluiten met North West Airlines (NWA). De allian tie heeft de maatschappij geen windeieren gelegd. In vijf jaar tijd vervoerde de KLM vijftig procent meer passagiers. Ter in- Nu twee rechterlijke uitspraken in de VS voor de KLM redelijk gunstig zijn uitgevallen, lijkt de vrede met partner NorthWest einde lijk dichterbij. FOTO ANP dicatie van de eerder genoemde arbeidsproductiviteit: KLM deed dat met evenveel (25.000) werk nemers. De alliantie met NWA werkt pri ma op de werkvloer, maar de sfeer tussen de directies was snij dend. The alliance from hell, schreef het Amerikaanse zaken blad Fortune treffend. Nu twee rechterlijke uitspra ken in de VS voor de KLM redelijk gunstig zijn uitge vallen, lijkt de vrede einde lijk dichterbij. Dat is net op tijd, want als de BA/AA-alliantie werke lijkheid wordt, is het alle hens aan dek om de positie op de transatlantische routes te bewaken. De opschaling van de luchtvaart wordt door deze nieuwe marktor dening gedicteerd, maar ook door de aanhoudende druk op de ta rieven. Weliswaar wist KLM on langs de ticketprijzen met vijf procent te verhogen, maar het be drijf weet dat de tariefserosie structureel is. De tariefsverhoging was eenma lig mogelijk vanwege de explosief gestegen brandstofprijs. Die kostte de maatschappij in het laatste kwartaal liefst zeventig miljoen gulden en dreef KLM ze ven miljoen gulden in het rood. ING Barings is daarom niet eens zo negatief: „Bij constante brandstofprijzen zou de winst zestien miljoen gulden hoger zijn geweest dan vorig jaar." Toch is het nu het belang in het weer forse winsten genererende joen gulden oplopen. Het zijn ambitieuze doelstellin gen. „De resultaten van die her structurering zijn ongewis," zegt analist Berkelder. Want KLM moet bijvoorbeeld gevechten aangaan met reisagenten die minder commissie krijgen en met de piloten, die volgens de KLM NorthWest Airlines dat KLM overeind houdt, constateren de analisten. Het eigen resultaat is per saldo gering. Bouw wil het bedrijfsresultaat met de operatie Focus 2000 in drie jaar met an derhalf miljard verbeteren. De inkomsten moeten met vijf honderd miljoen omhoog door een groei van het vervoer en de kosten moeten door nieuwe sys temen met een miljard omlaag. KLM houdt vast aan een rende ment van 14 procent, maar de kost gaat voor de baat: de reorga- nisatielasten kunnen tot 400 mil- nog steeds te duur zijn. Het per soneel is ook onrustig door de voorziene sanering van honder den arbeidsplaatsen, door het buiten de deur brengen van acht honderd banen en de functiever andering voor liefst 8500 mensen. Groei is relatief de eenvoudigste weg om de kosten te verlagen. Daar begint de Schiphol-discus- sie. Bouw wil zekerheid over de mogelijke groei op Schiphol. Meer dan vijftig procent van de KLM-passagiers zijn buitenlan ders die via Schiphol naar hun eindbestemming reizen. Vandaar dat Bouw zich verzet tegen sug gesties als zouden die passagiers voortaan maar rechtstreeks moe ten vliegen. Zonder die passa giers wordt de KLM relatief te duur en verliest de concurrentie slag, omdat het de trend van op schaling niet kan bijhouden. Bouw waarschuwt daarom dat KLM haar belangen naar het buitenland verschuift als Schiphol niet de ruimte voor groei biedt. Alleen groei zorgt voor een struc turele kostenverlaging. Economisch gesproken is het geen dreigement van Bouw, maar alleen een be drijfsmatige, bijna mathe matische conclusie. De analisten weten dat ook. On gewisse uitkomsten van Focus 2000, de onzekere Europese alli antie, de dreigende beknotting op Schiphol en de zekere tariefsero sie brengen Van Meer James Ca- pel en ING Barings op een ver koop-advies en ABN Amro op een schamel 'houden'. Want met een koers van 54 gulden is het in koop-zoethoudertje voor de aan deelhouders allang opgesnoept. Waarschuwt ING: „De bedrijfs resultaten zullen door een lang dal gaan." De uitvinding van het clickfonds heeft de banken geen windeieren gelegd. Dit nieuwe type beleg gingsproduct heeft veel begin nende beleggers over de drempel geholpen. De zekerheid van het clickfonds heeft echter ook z'n prijs. Hebt u een glasverzekering? Wel eens uitgerekend of de schade die vergoed werd nadat er tij dens een storm een ruit sneuvel de opwoog tegen de premies die u door de jaren heen betaalde? Wie er over denkt geld te beleg gen in één van die vele nieuwe clickfondsen, moet zich eigenlijk eerst die vraag stellen: weegt de bescherming tegen onverwachte koersdalingen die ik met zo'n clickfonds koop, wel op tegen de premie die ik ga betalen? Of de vele tienduizenden beleg gers die het laatste halfjaar in een van die nieuwe high-tech fondsen stapten deze afweging hebben gemaakt, valt te betwij felen. Dat ze desondanks zwichtten voor de aantrekkings kracht van het clickfonds is niet temin goed te begrijpen. Een be leggingsproduct met de zeker heid van een Hollands-degelijke spaarrekening en de seks-appeal van een serieuze aandelenporte- feuille, dat moét bijna wel aan slaan. Helemaal tegen de achter grond van de nu historisch lage rentes en ongekend florissante vooruitzichten voor de ontwik keling van de bedrijfswinsten. Met hun clickfondsen blijken banken en verzekeraars een gi gantisch gat in de markt te heb ben ontdekt. Vorig najaar lan ceerde de Generale Bank als eer ste grote bank zo'n fond. Nu, nog geen half jaar later heeft de Ro- beco Groep al twee AEX Ga- rantfunds, Van Lanschot heeft zijn Index Click Fonds, de ING Bank heeft zijn Liric AEX, en Labouchere (Aegon) introdu ceerde het ietwat afwijkende Koerslift. ABN Amro is de enige achterblijver onder de grote jon gens. De bedragen die in korte tijd naar de nieuwe fondsen toe- Drie financiële deskundigen schrijven afwisselend over geldzaken In de privésfeer stroomden moeten inmiddels in de miljarden lopen. Doen al die mensen er eigenlijk verstandig aan hun geld in zo'n fonds te stoppen? Om dat te kunnen be oordelen is het zinvol nog eens uit te leggen wat het wezen van het mirakelfonds is. Het nieuwe product is een bundeling van een aantal al bestaande financiële producten. Het koppelt een be legging in aandelen aan een zo geheten put-optie op diezelfde aandelen. De put-optie geeft het recht om een zeker aandeel voor een bepaalde periode, een jaar bijvoorbeeld, tegen een van te voren overeengekomen prijs te mogen verkopen. Daarmee wordt een bodem in de waarde van de belegging gelegd. In de tot nu toe gelanceerde fondsen betreft de belegging al tijd het bekende mandje van AEX-beursfondsen. Maar kop peling met bijvoorbeeld een pak ket Koninklijke Olie of Unilever zou net zo goed kunnen. Natuurlijk wil degene die dat ri sico van koersdaling overneemt, beloond worden. Die beloning heet de premie, en die kun je best met een verzekeringspremie ver gelijken. Het is een kostenpost die van het uiteindelijk beleg gingsresultaat af gaat. Nu dan de hamvraag: wat levert de clickfonds-belegger in, in ruil voor de verkregen garanties? Natuurlijk zijn de voorwaarden per fonds verschillend, maar in alle gevallen levert de belegger zijn dividend volledig in, en in de meeste gevallen moet hij öf bij aankoop of bij verkoop ook nog een stukje van de hoofdsom afstaan, circa 7 a 8 procent. Het dividend dat de AEX-fond- sen uitbetalen ligt tegenwoordig op een procent of 2,5. Dat lijkt niet zo veel, temeer omdat over contant uitgekeerd dividend in- komenstenbelasting moet wor den betaald. Maar dat is ge-! zichtsbedrog. De belasting wordt vaak al vermeden door het dividend in aandelen (stockdivi dend) uit te betalen. Maar be langrijker om te weten, is dat di vidend op termijn de neiging heeft in dezelfde mate te stijgen als de koers van aandelen. Wie stiekem misschien hoopt dat de waarde van de aandelen in zijn clickfonds in de komende vijf jaar zal verdubbelen, moet er rekening mee houden dat dan het dividend waarschijnlijk ook verdubbeld zal zijn. Dus over vijf jaar levert hij ten opzichte van de oorspronkelijke investe ring niet 2,5 maar 5 procent ren dement in. Bovendien: in jaren dat het minder gaat, is dividend- rendement vaak het enige dat de belegger nog krijgt. De wat meer ervaren belegger zal dan ook al gauw zeggen: in dekken tegen koersdaling met een putoptie, dat kan ik zelf ook. Wie bijvoorbeeld tot januari 1998 een zekere bescherming wil voor een daling van de AEX-in- dex tot onder de 660, betaalt daarvoor (bij een AEX-stand van 735) 20 gulden. Dat is een kleine 3 procent. Maar hij kan ook redeneren: ik wacht wel af of de krach überhaupt komt. En als hij komt, koop ik in de dip juist call-opties: het recht om (tegen die lage koersen) juist te kopen. Die stijgen snel in waar de zodra de beurs zich weer her stelt. Met dit alles is overigens niet ge zegd dat clickfondsen geen waardevolle toevoeging aan het assortiment van beleggingspro ducten is. Ten eerste zijn ze goed omdat het totaal rendement waarschijnlijk toch wel hoger zal uitpakken dan dat van een spaarrekening. Ten tweede om dat zonder deze fondsen vele tienduizenden mensen minder de stap hadden durven nemen om in aandelen te beleggen. Clickfondsen zijn voor de star tende belegger wat een lucht- bandje is voor wie zwemles neemt. De truc is al zo oud als de handel zelf. Een boer verkoopt een koe. Als de koopman wat aar zelt, meldt zich een andere as pirant-koper die het beest goedkeurend beklopt. Als de zaak beklonken is, drinken de boer en zijn buurman (de aspi rant-koper) samen een borrel op de goede afloop. Een paar weken geleden spoot de koers van Wyers Beheer aan de Amsterdamse effecten beurs omhoog, op één dag van zes cent naar acht gulden. Wy ers Beheer is een failliet tex- tielconcern waar niet of nau welijks handel in was. Deze week bereikte de koers van het Edese elektronicabedrijf De Drie Electronics een on verklaarde piek op 33 gulden, nagenoeg een verdubbeling van de waarde in een week tijd. Het Edese bedrijf zag zich zelfs genoodzaakt om olie op de golven te gooien door een paar weken eerder dan de be doeling was de jaarresultaten naar buiten te brengen. De beste remedie tegen manipu latie is tenslotte iedereen de zelfde informatie geven. Die informatie verklaarde overi gens niet waarom het aandeel van 'De Drie' nu opeens dub bel zo veel waard zou moeten zijn dan vorige week. Prompt ging de koers dan ook weer eenderde omlaag. In het geval van Wyers Beheer beredeneerde een ingewijde redacteur van Het Financieele Dagblad hoe het gegaan zou kunnen zijn. Twee vrienden met een paar duizend gulden kunnen het spel spelen. Op een dag besluiten ze een flink deel van de bijna waardeloze aandelen Wyers te bemachti gen. Ze nemen een paar maan den lang elke dag honderd warrants (te vergelijken met opties) op en gaan, zodra ze er tienduizend hebben, over tot actie. De een (bijvoorbeeld de boer van hierboven) biedt zijn pak ket te koop aan voor een kwartje per stuk en zijn buur man plaats een kooporder voor die prijs. Zo kan het een paar keer heen en weer gaan, totdat de koers genoeg de aan dacht begint te trekken om buitenstaanders te interesse ren. Ze kunnen niet goed ver klaren waarom Wyers-war- rants opeens zo in trek zijn, maar er gebeuren wel meer ra re dingen en waarom het spel niet meegespeeld? De twee vrienden kiezen bij pakweg een koers van zes gul den eieren voor hun geld. Ze incasseren zeventigduizend gulden en na aftrek van hun aanvankelijke investering (tienduizend maal zes cent is 600 gulden) en beursprovisie heeft hun balletje-balletjespel toch zeker 65 mille opgele verd. De buitenwacht betaalt het gelag, zodra blijkt dat de keizer geen kleren aan heeft. De Wyers warrants 'doen' nu weer elf cent. Of het inderdaad zo is gegaan, en of achter de uitschieter van De Drie Electronics, de plotse populariteit van AND Publis hers en andere fantoomver schijnselen aan de beurs soort gelijke manipulaties schuil gaan, staat niet vast. 'We heb ben er naar gekeken en er is niks aan de hand', is het com mentaar van de beurs. Niks aan de hand? Manipula tie mag niet volgens de regels van de effectenhandel. Het probleem is natuurlijk daar de hand op te leggen. Intussen is het wel duidelijk dat het op de beurs voor groentjes even ge vaarlijk is als op de tweede handsautomarkt in Apeldoorn en de veemarkt in Den Bosch. En dat het er ook flink kan stinken. Amsterdam - Automatiseerder Getronics heeft de nettowinst vo rig jaar met 35 procent zien stijgen tot 132 miljoen gulden. De omzet nam 30 procent toe tot 2,21 miljard. Voor 199? verwacht de onderneming verdere groei van omzet en resultaat. Van de totale omzetstijging kwam ongeveer de helft uit interne groei. Met een autonome groei van 14 procent zit Getronics ver boven de gemiddelde marktgroei die vorig jaar 7 procent bedroeg. Het bedrijf profiteerde onder meer van aanpassingen van beta lingssystemen en betaalprojeeten via Internet. De snel groeiende automatiseringsbranche in Nederland kent een schreeuwend tekort aan gewalificeerde medewerkers. Getronics lijkt op dat vlak weinig problemen te kennen. Het bedrijf zag het aantal werknemers met 12 procent stijgen tot bijna zesduizend mensen. Voorburg - De detailhandel heeft vorig jaar goed gedraaid, maar een slechte maand december gehad. De omzet over heel '96 viel gemiddeld 3,4 procent hoger uit dan een jaar eerder. Doe-het- zelf-zaken hadden met 7,1 procent de grootste stijging. De sector voedingsmiddelen boekte een beperkte omzetgroei van 2,7 procent, bij non-food-winkels gingen de verkoopcijfers met 3,7 procent omhoog. Supermarkten hadden een opvallend magere maand december. Hun omzet in de feestmaand daalde met 1,3 procent. Ook voor de non-food was december geen goede maand. Zij had slechts een beperkte omzetgroei van 1,3 procent. Het Centraal Bureau voor de Statistiek verklaart de tegenvallen de resultaten voor een deel uit de kalender. December '96 telde een vrijdag en een zaterdag minder en een maandag en dinsdag meer dan in '95. Amsterdam - Om aandeelhouders reële invloed te geven op een beursgenoteerde onderneming, is een aanpassing van de bestaan de wetgeving nodig. Het bij wet geregelde structuurregime van beursfondsen - een gesloten bestuurssysteem bij uitstek - dient te worden gewijzigd. De aandeelhouders moeten een lid van de raad van bestuur kunnen ontslaan, indien hij van hen geen vertrouwen meer geniet. Dat schrijft de Vereniging van Effectenbezitters (VEB) in haar rapport 'Op weg naar reële zeggenschap'. De tien in het stuk op genomen aanbevelingen vormen een reactie op het werkstuk van de Commissie Corporate Governance van eind oktober vorig jaar. Met die voorstellen gaat de VEB duidelijk verder dan die com missie. Rotterdam - De binnenvaart is niet blij met de komst van de ver lengde vrachtwagen die drie containers van twintig voet kan ver voeren. Het ministerie van Verkeer en Waterstaat is van plan over enige tijd verlengde vrachtwagens op proef te laten rijden. Voorzitter G. Koffeman van de CBOB, de christelijke binnen vaartschippers, zei gisteren tijdens de jaarvergadering van zijn organisatie dat de huidige binnenvaart-shuttles alleen kunnen renderen door een zeer scherpe prijsstelling. Hij is bang dat het containervervoer dat de afgelopen jaren is overgegaan naar de binnenvaart, door de komst van de verlengde vrachtwagen weer terugkeert naar de weg. Dat laatste geldt voor al als de trucks over grotere afstanden gaan rijden, aldus Koffe man. Washington - De economie van de Verenigde Staten is in het vier de kwartaal van vorig jaar minder sterk gegroeid dan in eerste in stantie was gemeld. De groeiraming van een maand geleden is verlaagd van 4,7 tot 3,9 procent op jaarbasis, zo heeft het Ameri kaanse ministerie van Handel bekendgemaakt. De verlaging is vooral toe te schrijven aan een flinke correctie van de voorraadvorming in het bedrijfsleven. De economische groei over geheel 1996 is herzien van 3,4 tot 3,2 procent. Over een maand komt een derde, definitieve opgave van de groei in het vierde kwartaal.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1997 | | pagina 9