Rome-gangers gaven
Denemarken een Gouden Eeuw
Beelden met ingebouwde storing
ui
ui
0
Z
0
Leuke kastjes en
hoge woorden
Ha
z
0
de Stem
Bertel Thorvaldsen ster op
expositie in Den Haag
Z
3
KUIMS
pESTEM
Paus
Smachtend
Geheim
Introvert
Verlangen
h
Ui
L
GO
Vacature
I Het is een vertrouw
Herkenbaar
111
DONDERDAG 27 FEBRUARI 1997 D6
Door Koos Tuitjer
De Gouden Eeuw staat voor
voorspoed. Wij Nederlanders
plakken dat etiket op de rijk
dom die we in de 17 de eeuw
genoten. Als de Denen over de
Gouden Eeuw spreken, bedoe
len zij het begin van de 19de
eeuw. Een periode nota bene
waarin bankroet op bankroet
volgde. Maar als goudstan
daard hanteren zij 'culturele
bloei'. Gouden Deense kunste
naars zijn vanaf zaterdag in
het Museum het Paleis in Den
Haag te zien. Hun reputatie
groeit wereldwijd.
Nederlanders zijn in vergelijking
met de Denen, ronduit opschep
pers. Strikt genomen is onze uit
verkiezing van de 17e eeuw als dé
Gouden Eeuw een kwestie van
armoe. De behoefte om over een
gouden eeuw te praten, was een
vroeg 19e eeuws modeverschijn
sel onder de jonge Europese sta
ten. Als natie moest je iets eigen
artistieks naar voren halen om je
op te beroemen. Wij Nederlan
ders hadden toen niemand bij de
hand. En daarom grepen we te
rug op Rembrandt en Vermeer,
die al 150 jaar dood waren. De
Denen hoefden geen blik 'oude
kunst' open te trekken.
Begin 1800 was de tijd waarin
een zichzelf respecterend jong
kunstenaar ter verdere lering
naar het buitenland vertrok. Ro
me was het Mekka van de Kun
sten. De klassieke oudheid stond
toen hemelhoog aangeschreven.
Daar kon je in Rome je hart aan
ophalen.
Denemarken riep nu zijn succes
volle kunstenaars uit die stad te
rug. Net alsof er een voetbalin
terland gespeeld moest worden,
waarbij je immers ook terugvalt
op het naar elders uitgeweken ta
lent. Thuis in Kopenhagen, vielen
hen opdrachten en professoraten
ten deel. Kunstenaars in de dop
lieten zich gretig door de Rome-
gangers inspireren.
De Deense schilderkunst bloeide
hevig. Een naam die daar aller
eerst mee verbonden is, is die van
Cristoffer Wilhelm Eckersberg.
Hij is bij uitstek de vader van de
Deense schilders. Wilhelm
Bendz, Christen Köbke, J.Th.
Lundbye, Wilhelm Marstrand en
Constantin Hansen waren zijn
talentvolle volgelingen. Zij allen
vormen nu ook de voorhoede van
de Grote Parade van de Deense
Gouden Eeuw in het Haags Mu
seum het Paleis.
Maar één naam prijkt boven alle
andere uit. De naam van de oer
vader Bertel Thorvaldsen. Geen
schilder, maar een beeldhouwer.
Hij was een kanjer. Zijn op
drachtgevers waren vorsten,
staatslieden en zelfs de paus.
Zelfs, omdat Thorvaldsen protes
tant was en bleef. Voor het Vati-
caan vormde dat geen enkel be
letsel om hem aan te stellen als
pauselijk hoogleraar. Evenzo
werd hem de bouw van het graf
monument voor Pius VII toever
trouwd.
Thorvaldsen was de spil van het
(Deense) kunstleven in Rome.
Constantin Hansen: 'Deense kunstenaars in Rome' (1837).
Zelf was hij in 1797 in de stad
aangekomen om er zich geduren
de drie jaar verder te bekwamen.
De reis naar Rome was een ge
bruikelijke stap voor een talent
volle leerling aan de Kopenhaag-
se academie. De jonge beeldhou
wer genoot een akademiebeurs.
Om reiskosten te besparen, was
hij met een koninklijk fregat
meegereisd.
Op het moment dat Thorvaldsen
het schip verliet, lichtte hij voor
veertig jaar zijn Deense hielen.
Vaak zou hij op het punt staan
om terug te keren. Maar steeds
waren er excuses om in Rome te
blijven. Al met al groeide hij uit
tot de meest populaire beeldhou
wer van Europa. En Europa
vormde in die dagen de complete
wereld.
Bij Thorvaldsen vonden zijn jon
ge landgenoten een onthaal. Hij
hielp hen op weg en bemoedigde
hen door werk aan te kopen.
Want net als zijn eigen opdracht
gevers, de vorsten en staatslie
den, legde ook de beeldhouwer
een verzameling aan.
Intussen wachtte het Deense va
derland smachtend op de terug
keer van de grote held. En niet al
leen het Vaderland. Ook zijn ou
ders. Thorvaldsen beloofde
steeds van alles, maar bleef in
Rome. Zijn vader en moeder zou
den hun zoon nooit weer terug
zien. Maar uiteindelijk keerde de
Grote Zoon, als grijsaard welis
waar, terug. De koning stuurde
nu ongevraagd een oorlogsschip.
Maar er kwamen meer schepen
aan de verhuizing te pas. Met
Thorvaldson kwam zijn complete
ligt hij ook begraven. Het mu
seum werd om een patio heen ge
bouwd. In die patio was het graf
van de meester al voorzien.
Thorvaldsen met zijn herschapen
antieke wereld, zou later sterk
aan gezag inboeten. Maar de
schilders die eigenlijk een beetje
onder zijn faam gebukt gingen,
atelier inclusief een interessante
verzameling overvaren.
Even had er in Kopenhagen nog
flinke paniek geheerst over de
bestemming van die schatten. De
beeldhouwer had, naar horen
zeggen, overwogen in Rome een
paleis te kopen om daarin een
privémuseum onder te brengen.
De Denen beloofden Thorvaldsen
op stel en sprong een eigen mu
seum in Kopenhagen.
Die belofte werd zonder uitstel
nagekomen. In stijl - de Italiaan
se stijl - verrees dat museum in
het stadsbeeld. De beeldhouwer
stierf temidden van zijn kunst.
En letterlijk temidden daarvan
hebben het pleidooi gewonnen.
Ook in het Museum Het Paleis.
Thorvaldsen is weliswaar met
een flinke collectie vertegen
woordigd, maar dan gaat het
vooral om zijn tekeningen.
Het 'probleem' met Thorvaldsen
is praktisch gesproken de aard en
de maat van zijn werken. Het
museum in Kopenhagen herbergt
een indrukwekkende hoeveelheid
gipsmodellen voor en marmeren
kopieën van elders geplaatste
werken.
Er is dus genoeg om uit te lenen.
Maar het werk is lastig te trans
porteren. Den Haag moet het
stellen met enkele reliëfs en een
beeld. Maar het vertoon van
Thorvaldsens koele schoonheid is
in ieder geval gegarandeerd.
Met de schilders wordt stevig uit
gepakt in Den Haag. En niet al
leen omdat een schilderij eenvou
diger te vervoeren valt. De Deen
se schilderkunst uit de periode
1800-1850 (de jaren van de Gou
den Eeuw) heeft namelijk iets
heel eigens. Dit in tegenstelling
tot Thorvaldsens werk. Dat was
uitgesproken internationaal.
Het geheim van de Deense schil
derkunst ligt in de figuur van
Eckersberg besloten. Op zijn zo
genoemde Grand Tour was Rome
de tweede halteplaats. Eerder
was Eckersberg twee jaar werk
zaam geweest op het atelier van
Jacques-Louis David. De be
roemde Parijse schilder, voor wie
geen zee te hoog ging. De Meester
dan van de dramatische tonelen,
maar tegelijkertijd een realis
tische fijnproever.
In Rome ging Eckersberg later
een heel eigen weg. Hij ging de
straat op om zijn onderwerpen te
zoeken. Dat was toen een hoogst
ongebruikelijke stap voor een
schilder. Maar zo ontdekte de
Deen wat het daglicht teweeg
kan brengen in een schilderij.
Er kwam nóg iets opmerkelijks
kijken. In zijn schilderijen filter-
'Zuidplein' van Ronald Zuurmond
Door Frits de Coninck
Op de uitnodiging voor zijn ten
toonstelling in De Verschijning in
Tilburg zien we een foto van het
atelier van Ronald Zuurmond.
Op het hoekje van een tafel een
pot met schilderskwasten, wat
tubes, handschoenen en onduide
lijke bussen. Op de achtergrond
het raam van een deur die niet
nader vast te stellen uitzicht
geeft op de buitenwereld.
De foto is in dia-negatief en dus
met omgekeerd licht, een bijkom
stigheid misschien maar wel een
r
die typerend is voor waar Zuur
mond in zijn werk mee bezig is.
Hij schildert met een overdaad
aan verf een beeld van de werke
lijkheid en schudt dat weer door
elkaar. Eenduidig is zijn werk
nergens.
Ronald Zuurmond is een jonge
schilder (1964) die nog maar wei
nig geëxposeerd heeft. Die eigen
lijk ook nog maar net schildert.
Na tal van baantjes en een studie
sociologie werd hij-in 1991 op de
academie in Tilburg aangeno
men. Om er na nog geen twee jaar
weer vlug van af te gaan. Hij be
sloot om het zelf uit te zoeken en
dat doet hij inderdaad, op een
buitengewoon interessante ma
nier. Hij is een kunstenaar die
iets te zeggen heeft, met een eigen
blik op de werkelijkheid in een
zeer eigen handschrift. Niet aca
demisch, wellicht wat onhandig
maar in ieder geval persoonlijk,
beter nog: eigenzinnig.
Hij maakt schilderijen, bijna al
lemaal op bescheiden, klein for
maat waarin de weergave van de
zichtbare wereld wringt en wrikt.
Het beeld dat hij schildert, heeft
als het ware een ingebouwde sto
ring die maakt dat de geschilder
de voorstelling nooit helemaal is
wat ze lijkt. Alsof we nergens
volledig greep op datgene mogen
krijgen wat we denken te herken
nen.
Hij toont in De Verschijning tien
recente schilderijen. De tentoon
stelling heeft hij getiteld Binnen
landen 2/Ruis waarmee hij een
verbinding maakt met zijn vorige
tentoonstelling in de Amster
damse galerie De Praktijk die al
lerwegen aandacht trok. Een op
merkelijk eigen geluid in Neder
land. De binnenlanden van Zuur
mond, dat zijn schilderijen die
een introverte, stille wereld op
roepen. Bij de kijker treedt tij
dens het proces van interpretatie
een zekere ruis op, een storing bij
het opvangen van de signalen die
wij voor geluid aanzien.
Het schilderij Space-cake toont
een kaal en onherbergzaam land
schap in zwart en grijstinten. Al
thans, wij denken al vlug dat zon
schilderij een landschap voor
stelt. Onderaan een strook zwart,
daarboven een hoge, grijze ruim
te waarin met wanner soort grijs
een grote vlek is geschilderd. Als
dat een wolk is, dan is het zwart
de aarde en het grijs de eindeloze
lucht. Alle ingrediënten voor een
landschap lijken aanwezig. Maar
over het hele beeld verspreid
heeft de schilder ingegrepen door
in de toch al vette verflaag kleine
toetsen in rood aan te brengen als
mazelen op een verfhuid.
Het is alsof hij tegelijk ook wil
ontkennen dat dit schilderij een
landschap is. Wij kunnen wel
denken dat het een landschap is,
maar het is en blijft een schilderij
met eigen wetten. En die schrij
ven nergens voor dat wat wij zien
ook werkelijk zo is. René Magrit-
te heeft dit probleem vlijmscherp
aan de orde gesteld in zijn schil
dering van een pijp waaronder
hij met penseel schreef: Ceci n'est
pas une pipe. Hij schilderde de
perfecte pijp, zodanig dat het
beeld voor iedereen ook een pijp
is. Maar wat Magritte wilde zeg
gen was: kijk maar, er staat niet
wat er staat. Het is tenslotte een
schilderij.
Met dat bedoelde verschil tussen
beeld en werkelijkheid heeft elke
kunstenaar te maken. Ronald
Zuurmond stelt het thema aan de
orde door ruis aan te brengen in
onze verwerking van wat hij als
beeld maakt. Door een landschap
te schilderen en het terzelfder
tijd ook te ontkennen. Een bo
vendien door net zoveel aandacht
te vragen voor het schilderen zelf
als voor de voorstelling.
Zuidplein is een klein, intrige
rend doek, nadrukkelijk en dik
geschilderd. Bovenaan vette verf
streken die als een gordijn in de
denkbeeldige ruimte hangen.
Daaronder met paletmes een
paar witte, brede sporen van
links naar rechts over het doek,
over andere andere kleuren heen
0
lU
j
STAATSMUSEUM VOOR KUNST IN KOPENHAGEN
de Eckersberg het warme Ro
meinse licht via zijn eigen kleur
gevoel. Dit in tegenstelling tot de
anderen. Zij dompelden zich on
der in alle warmte. Maar op
Eckersberg kreeg Rome toch wei
nig vat. De stad moest zich schik
ken naar de koele en nuchtere
kleuren van het noorden.
Met andere woorden: de schilder
bleef zichzelf. Gesterkt in zich
zelf, keerde de kunstenaar terug
in Kopenhagen. Hij kwam er als
geroepen. Want aan de academie
was zojuist een vacature ont
staan. Eckersbergs visie werd nu
wet. De jonge schilders schikten
zich daar maar al te graag naar.
En met zijn allen ontdekten zij
Denemarken. En voor al die in
spanningen wachtte hen het
goud. De Deense Gouden Eeuw
wordt de laatste decennia steeds
sterker gewaardeerd. De wereld
begint de periode te ontdekken.
Buitenlandse musea haasten zich
onderhand om representatieve
werken aan te kopen. De ten
toonstelling in het Museum het
Paleis is nu ook een stap verder
naar grotere bekendheid onder
de niet-Deense kunstkijkers.
'De Gouden Eeuw in Denemarken'. Muse
um Het Paleis, Lange Voorhout 74, Den
Haag. Van 1 maart tot en met 19 mei. Di.
t/m zo. 11-17 uur.
AMSTERDAM
Van Gogh Museum Paulus Potterstraat 7 - Alma-Tadema (1836-1912)
- retrospectief - ma t/m zo 10.00-17.00 uur (t/m 2 mrt)
De Nieuwe Kerk de Dam - 'De keizerin en de kunsten' - ma t/m zo
10.00-18.00 uur (t/m 13 april)
APELDOORN
Paleis Het Loo Koninklijk Park 1 - 'Tussen twee tronen' - schatten uit
Petershof van Peter de Grote tot Nicolaas II - di t/m zo 10.00-17.00 uur
(t/m 2 apr)
BAARLE-NASSAU
De Verbeelding Klokkenstraat 12 - 'Tijdloze Geheimzinnigheid' - Pe-
ter Langenberg/mixed media - Hans van der Weijden/objekten - Loes
Plant/materiekunst - do t/m zo 13.00-17.00 uur (t/m 23 mrt)
BERGEN OP ZOOM
Kunstkader, kunst vormgeving Antwerpsestraat 27 - 'Bewegend
Licht' - Jean-Marc Spaans/fotowerken - licht, tijd en ruimte - tijdens
kantooruren op afspraak - vr 13.00-17.00 uur (t/m 9 mrt)
Gemeentemuseum Markiezenhof Steenbergsestraat 8 - Rob Mohl-
mann/schilderijen, blik van boven en ander werk - di t/m zo 14.00-
17.00 uur (t/m 23 mrt)
BREDA
De Beyerd Boschstraat 22 - Klaas Gubbels/overzicht diverse werken
en technieken van 1958 tot heden (t/m 23 mrt) - 'Lightning 1' - i.k.v.
kleine tentoonstellingen jonge kunstenaars - door William Speakman
met Spiritual Teenage Moodmaker (tot 9 mrt) - di t/m vr 10.00-17.00
uur - za en zo 13.00-17.00 uur
Chassé Galerie Claudius Prinsenlaan 8 - Leonne Hendriksen/Gemeng-
de Techniek (t/m 27 feb) - Kunst in de krant - 38 spraakmakende kunst
pagina's uit de jaren '80 en '90 - i.k.v. 75-jarig bestaan de Volkskrant (1
mrt t/m 3 apr) -ma t/m za 13.00-18.00 uur
Chassé Galerie Artiestencafé Claudius Prinsenlaan 8 - Dicky van
den Noort/schilderijen - Pim Derene/schilderijen - za 16.30-18.00 uur
(t/m 27 feb)
Galerie Segeren Raadhuisstraat 10 - Louisette van Donkelaar/schil
derijen en grafieken - di t/m vr 10.00-18.00 - do 10.00-21.00 - za 10.00-
17.00 uur (t/m 15 mrt)
Galerie Molenaars Ginnekenweg 79 - Jan van Lokhorst/schilderijen
(t/m 28 feb)- schilder en dichter Jan Vanriet/bijzondere schilderijen (1
t/m 21 mrt)-wot/m vr 13.00-17.30-za 11.00-17.00 uur
DEN HAAG
Het Paleis Lange Voorhout 74 - Deense Kunst uit de Deense Gouden
Eeuw (1800-1850) - een keuze van meesterwerken uit diverse musea
van Kopenhagen - di t/m zo 11.00-17.00 uur (1 mrt t/m 19 mei)
Mauritshuis Korte Vijverberg 8 - 'Kunst op vleugels' - drieluik van
Gerard David - twee- en drieluiken van de laat Middeleeuwen - di t/m
za 10.00-17.00 uur-zo 11.00-17.00 uur (1 mrtt/m22jun)
EINDHOVEN
Van Abbemuseum Vonderweg 1 - 'Een keuze uit de collectie' - Ma
rijke van Warmerdam; 'Enkel, dubbel, dwars' - Suchan Kinoshita/voor-
stelling (t/m 13 apr)
ROTTERDAM
Museum Boijmans Van Beuningen Museumpark 18-20 - Thorvald
Bindesboll 1846-1908-vergeten pionier van Deense Art Nouveau - di
t/m za 10.00-17.00 uur-zo 11.00-17.00 uur (t/m 4 mei)
Kunsthal Westzeedijk 341 - Designprijs Rotterdam 1997 - 28 genomi
neerde producten (t/m 16 mrt)
die hier en daar zichtbaar zijn.
Alsof je de sneeuw wegkrabt om
de aarde te zien. En onderaan een
bodem van zwart. Zuidplein is
het beeld van een lege, verlaten
ruimte, de uitdrukking van het
verlangen naar iets wat wellicht
helemaal niet bestaat.
Maar dat is een zaak van de kij
ker. Zuurmond noemt zijn werk
dagdromen. Dingen zien, langdu
rig bekijken en vooral associaties
toestaan. In Oever schildert hij
een waterschap met lage horizon
en hoge lucht in rose en wit
waarin de bomen ballonnen zijn
geworden die met verftouwtjes
aan de aarde hangen. Ronald
Zuurmond is een zeer opmerke
lijk talent wiens werk een ge
makkelijke communicatie heeft
met de kijker. Daarom wellicht
staan er ook twee gemakkelijke
stoelen en krijgt de kijker na
mens de kunstenaar koffie aan
geboden. De kijker moet zich
thuis kunnen voelen in een ge
schilderde wereld waarin dit keer
geen mens te bekennen valt.
De Verschijning, Lanciersstraat 42, Tilburg.
De presentatie van Ronald Zuurmond duurt
tot 3 maart en is te zien van donderdag t/m
zondag van 1 tot 5 uur.
Werk van Hans van der Weijden
Door Frits de Coninck
Galerie De Verbeelding in Baar-
le-Nassau heeft in haar nieuwe
tentoonstelling kunst bij elkaar
gebracht onder de titel Tijdloze
geheimzinnigheid, een titel die
teveel eer verschaft aan werk dat
te weinig voorstelt. Een titel met
zoveel verwachting en gewicht
drukt dood wat zich daaronder
schuilhoudt en van zichzelf te
weinig substantie heeft. Daar is
niet veel geheimzinnigs aan. Ech
te kunst is geheimzinnig wanneer
zich betekenissen opdringen die
niet afdoende in woorden vallen
te vatten. Bij voorbeeld omdat ze
zich in domeinen bewegen waar
onze logica en onze taal niet met
een toegang hebben.
Maar bij de kunst van Peter
Langenberg, Hans van der Weij
den en Loes Plant valt niet zo
veel te raden. En tijdloos is hun
werk alleen maar in zoverre het
net zo goed tien of twintig jaar
geleden gemaakt had kunnen
zijn. Dat klinkt misschien wel
tijdloos, maar anders dan in dit
geval bedoeld.
Het leukst om te zien zijn de klei
ne beelden van Hans van der We
ijden. Het zijn vooral kastjes die
hij maakt en het materiaal is
zink. In de kastjes zijn allerlei
kleinoden opgeborgen, keurig
achter glas, precieus gemaakt,
zorgvuldig tentoongesteld. Alsof
het om zaken van onschatbare
waarde gaat. Onschatbaar niet,
bijzonder wel. Het zijn kleine
dingen van overal bij elkaar ge
haald: veertjes, stukjes touw,
kraaltjes, schelpen, stenen, glas,
fragmenten tekst enz.
De vorm van de kastjes doet op
een gemakkelijke manier denken
aan religieuze, rituele voorwer
pen. Aan een tabernakel, een
monstrans, een reliquiarium. Za
ken die uit het centrum van onze
dagelijkse christelijke cultuur
min of meer zijn verdwenen. Een
vleug van voorbije tijd hangt om
de kastjes van Van der Weijden.
Loes Plant toont in De Verbeel
ding naïef aandoende schilde
rijen. Zonder concrete voorstel
ling maar met des te merkwaar
diger titels als De kleine messet-
trek in tijd en ruimte en Het'
vleugels uitslaan. Het zij hier de
titels die het werk moeten opdof
fen. Loes Plant houdt zich bezig
met materiekunst. Haar werken
bestaan uit weefsels van verschil
lende soort die ze met verschil
lende kleuren bewerkt. De ver
binding van weefselstructuur en
verf zorgt voor een steeds andere
huid, en dat is het dan. In hun ef
fect hebben die werken iets ele
gants, iets wat het oog voor even
bezighoudt, maar zeker geen me
tafysische dimensies waar de uit
nodigingstekst over spreekt
Waarom zulke hoge woorden ge
bruiken om de dingen boven
zichzelf uit te tillen?
Peter Langenberg doet dat overi
gens zelf ook in zijn werk dat i'
een mengeling van diverse tech
nieken is uitgevoerd. Het is werk
dat een heleboel op een poëtisch!
manier probeert te vertellen
maar waarbij de vormtaal z°
zwak is dat een echte boodschap
verloren gaat. Niet de bedoeling
van de kunstenaar maar de vor»
van de mededeling bepaalt de
strekking van de boodschap.
Galerie De Verbeelding, Klokkenstraat li
Baarle-Nassau. Open van donderdag thi zon
dag van t tot 5 uur. De tentoonstelling V
ze geheimzinnigheid' duurt tot 23 maart.
Dn
Door Johan Diepstraten
in het werk
i Siebelink: de vrouw
(alles draait in de
1 Vera overweegt na
I delbare school wat
I gaan studeren. 'Wat
I later met die studie
I lands moeten begin
I zou uiteindelijk v
I klas komen. Dat
laatste wat ze wilde
[het leven van haai
i voor zich. De m
I schermers, de stapel
I werken die gecor
I moesten worden.
I vak Nederlands m
[opstellen en teksta
[zou dat nog meer zij]
I In Laatste schooldag (1
I Siebelink de onderwijsw
I hij als docent Frans zo gr
[minutieus beschreven. B
[omgeving waarin weerlr
[ren gemakkelijk slachtoi
■den, omdat ze niet best
■tegen de vernederingen v
Jga's en scholieren. Ook ii
■het weer raak. De hoofr
■mag in deze roman een v
ldige docente worden op
lias Athene-gymnasium,
(zeilt in een situatie waar
dwongen wordt ontslag ti
JDe rector rommelt met e
Ires en van behoorlijk b<
Igeen sprake. De eindex
Isultaten liggen onder he
[lijk gemiddelde, de aan
[van scholieren stagneert
Iputatie van het gymnasii
leen flinke deuk gekreger
(als vanouds een echte Si
Scholengemeenschap vol
i interviews heeft Jan S
r meermalen op gewezei
een realistische lil
schrijft, maar de roman
foor Marjan Mes
[/e vertellingen van de
[ehrijver Su Tong zijn z
fend dat de lezer ze als e
foor zijn geestesoog z
paaien. Geen wonder da
frcineast Zhang Yimoi
jovelle, Een schare vrou
pcubines, verfilmde. He
Jet meesterwerk Raise
vnternwaarin het feoda
r Sestalte kreeg in de die
fn een (onzichtbare) rijk
over vijf gekochte, vei
e vrouwen.
Izijn nu in het Nederlan
P e roman Mi (Rijst) u
'engt Su Tong China oj
een huiveringwekkend
L j n' Hoewel de wre
Efdenis van de strae
r gehongerde wees Wuloi
OeeWn de jaren twii
r 'g lijkt het een actue
pal.
rijst, het volksvoeds'
pia waaraan Wulong aL
febiu"8611 ernstië gebrek
F ad, wordt het wrangt
V van een wrede samer
L misdadige eler
antwoordelijk zijn J
Irti!,6 00rziening-
L. .lnkt alsof Rijst een
P is, maar dat is het
feriH mSt' ^et ^eest als een
F e gangster- en familit
fenvpr^ 6en i°ngeman
Iweest6"^?10^6 20 gro
dat hij geobsi
Inrit u °0r rhst en mach
61 111 de corrupte rij
[der ]n toekomstige
'ornk-euwe hteraire tijd!
Uur7,Lse literatuur He
1 rdt Su Tong een v
vc
SC
