Zwijgende film Germaine Dulac met levende muziek
Debuutfilm 'De Kersenpluk' maakt indruk op filmfestivals
z
l
DE STEM
FILM
D4
Afstudeerfilm
Opa
Spanning
Moderne 'Romeo Juliet' valt tussen wal en schip
'La belle dame sans merci' zondag in Breda
L
0
0
u
VI
0
IV
Q
0
IV
U
J
_J f
i i i
DONDERDAG 27 FEBRUARI 1997
De soberheid van
Arno Kranenborg
Door Wil Kester
Op het filmfestival van Mann
heim waren ze nogal onder de
indruk. Niet alleen bij de orga
nistoren en de Duitse filmpers
sloeg De Kersenpluk aan. Ook
journalisten en producenten
uit Canada en Italië en zelfs
een Ethiopiër informeerden
naar de regisseur van de film,
Arno Kranenborg. Een maand
eerder, op het Nederlands
Filmfestival in Utrecht, was
De Kersenpluk ook al een der
gelijk onthaal ten deel geval-
Logisch dat Arno Kranenburg
met een goed gevoel uit Duits
land naar Arnhem terugkeerde.
Jammer alleen dat hij Edgar
Eeitz in Mannheim was misgelo
pen. De regisseur van de onover
troffen tv-series Heimat en Die
Zweite Heimat was net daags
voor Kranenborgs aankomst en
de vertoning van De Kersenpluk
vertrokken. „Ik zou het mooi
hebben gevonden wanneer ik met
Eeitz over mijn film had kunnen
praten. Per slot van rekening
hebben wij wel iets gemeen met
elkaar."
Arno Kranenborg schrikt bijna
van zijn eigen woorden. Alsof hij,
iemand die net zijn eerste speel
film heeft gedraaid, zich met de
Grote Reitz zou willen meten.
Zijn bescheidenheid is mooi,
maar er zit wel degelijk een kern
van waarheid in Kranenborgs
opmerking. De Kersenpluk heeft
absoluut iets weg van een Neder
landse Zweite Heimat.
Net als Reitz in zijn tv-serie heeft
Kranenborg in zijn film een aan
tal autobiografische elementen
verwerkt. Ook hij werd op het
platteland geboren, in het Drent-
Finnbar Wilbrink en Ricky Koole in 'De Kersenpluk'.
se Coevorden, 'net als trouwens
Relus ter Beek en Mient Jan Fa-
ber.'
Kranenborg heeft de herinnerin
gen aan zijn jeugd en de bijzon
dere relatie die hij had met zijn
opa vertaald naar de hoofdper
soon Jan. Hij is een jongen van
dertien, veertien jaar die in de
tijd van de jaarlijkse kersenpluk
bij zijn opa gaat logeren.
Tijdens die logeerpartijen ont
dekt Jan de liefde, terwijl de en
kele jaren eerder weduwnaar ge
worden opa langzaam afscheid
neemt van het leven. „De Kersen
pluk is een film over het verlies
van onschuld en over mensen die
van elkaar houden, maar daar
moeilijk mee over weg kunnen,"
vat Kranenborg zijn film bondig
samen.
In zekere zin beschouwt hij De
Kersenpluk als een variatie op
zijn afstudeerfilm At Paris Top.
Ook daarin staan mensen centraal
aan wie het geluk altijd weer ont
snapt. Afstuderen - in de audiovi
suele richting aan de kunstacade
mie in Enschede - deed Kranen
borg in 1986. Maar aanvankelijk
was er geen sprake van dat hij zijn
leven voortaan aan het film ma
ken zou wijden. „Ik schreef vooral
muziek vóór films."
Een ontmoeting met Eric de Kuy-
per duwde Kranenborg toch in de
richting van het maken vén. On
der leiding van De Kuyper teken
de hij samen met Paul Ruven, Pe
ter Delpeut en Eric Velthuis voor
de regie en het scenario van de
Shaffy-workshopfilm Pierrot Lu
naire. En vanaf dat moment, in
1990, hield Kranenborg zich af
wisselend als scenarist, regisseur
en producent bezig met films voor
tv-series als Bij wijze van gezegde
en Spijkertje van Mona Lisa.
„Die ontmoeting met De Kuyper
heeft grote invloed op mij gehad.
Hij leerde me kijken. De films
van bijvoorbeeld Antonioni of
Fassbinder geven je een kijkje in
FOTO JAN SCHUT
de werkelijkheid. Die moet je le
ren zien. Op school leer je struc
tuur te geven aan dat kijken.
Daar wordt je handschrift ge
vormd."
Tijdens zijn televisiebesognes
vond Kranenborg tijd om aan
zijn script voor De Kersenpluk te
schrijven. „Ik wilde iets met mijn
herinneringen aan opa doen. En
tegelijk laten zien wat er nog van
vroeger over is. Want ook op het
platteland rukken de Blokkers
op. Daarom wilde ik mijn film
een documentaire waarde meege
ven. Ja, net als in Heimat, of in
Het is een schone dag geweest
van Jos de Putter".
Met die laatste film heeft De Ker
senpluk gemeen dat er weinig
dialogen in zitten. „De beelden
moeten het verhaal vertellen. Dat
was ook het geval in mijn relatie
met opa. Wanneer ik bij hem lo
geerde dan maakten we wel eens
een tochtje op de brommer - ik
achterop. Na een half uurtje rij
den stopte opa vaak en bleef dan
een minuut of tien staan. Zonder
een woord te zeggen, alleen maar
over het land uitkijkend. Achter
af heeft dat erg tot mijn verbeel
ding gesproken."
Deze herinnering vertaalde Kra
nenborg naar De Kersenpluk met
als resultaat een aansprekende
scène vol onderhuidse spanning.
Geen theatrale, uitbundige effec
ten, maar sobere en toch prachti
ge beelden. Deze soberheid is te
gelijkertijd de grote kracht van
de film. Zij geeft de kijker een
warm, intiem gevoel.
Opgewondenheid is de maker
trouwens ook geheel vreemd. „Ik
wilde gewoon een mooie, kunst
zinnige film maken," zegt Arno
Kranenborg. „Op een eerlijke
manier probeer ik mijn verhaal te
vertellen. Eerlijkheid duurt im
mers het langst. Het is ook een re
den waarom ik me niet thuis voel
in Amsterdam. De stad is me te
groot, geeft te veel indrukken. Er
is me daar te veel competitie. En
volgens mij heeft competitie niet
veel met kunst van doen.
„Trouwens," en nu wordt Arno
Kranenborg zowaar even fel,
„het is een misverstand te denken
dat mensen die in de provincie
wonen per se provincialen zijn."
'De Kersenpluk' van Arno Kranenborg
draait in Chassé Cinema in Breda.
Hopeloze liefde, hopeloze film
Door Max Steenberghe
Terwijl Shakespeare-lief-
hebbers in gespannen af
wachting zijn van Kenneth
Branaghs derde opus, Ham
let, komt opeens een Ameri
kaanse moderne versie van
Romeo Julia voorbij flit
sen. Dat hij echt voorbij
flitst is zeer waarschijnlijk,
want de film is niet meer
dan een zoveelste poging
een klassiek drama in een
moderne tijd te zetten - ook
met Shakespearestukken al
vele malen geprobeerd - en
opnieuw faalt de opzet.
Wellicht dat het verhaal van Ro-
Meo en Julia wel overeind zou
kunnen blijven in een MTV-set-
'•ng, maar omdat de tekst letter
lijk de originele is, komen er
kronkels in de verhaallijn en is
®e algemene indruk zacht ge-
zegd karikaturaal en bepaald
""geloofwaardig.
Romeo is een Montague, wiens
familie al eeuwenlang om on-
Leonardo DiCaprio loopt tussen neon-kruisen in de kerk in de film 'Romeo en Juliet'.
duidelijke redenen strijdt met
de Capulets. Als Romeo tijdens
een feest een meisje ontmoet en
een hevige liefde opvlamt, blijkt
de deerne uiteraard Juliet Capu-
let. De twee trouwen in het ge
heim, maar de volgende ochtend
wordt Juliet door haar onweten
de vader (Paul Sorvino) uitge
huwelijkt aan een rijke jonge
ling. Met de priester (Peter Post-
lethwaite), die hobbiet in plan-
tensapjes, bedenkt ze een list:
dankzij een kruidenelixer raakt
ze schijndood, zodat haar fami
lie afscheid van haar neemt en
Romeo haar even later kan doen
herrijzen. Romeo is echter net
even buiten de deur als de post
bode langskomt, weet niks van
het plan, ziet zijn geliefde opge
baard en maakt zichzelf van
kant. Waarop Juliet weer bij
komt met het lijk van haar
vriendje naast zich.
Op zich een dijk van een ver
haal, gezet in prachtige verzen.
En verfilmd met vlagen mooie
beelden. Maar het werkt niet in
de moderne tijd. Het oude Vero
na is Verona Beach geworden,
de Montagues en Capulets zijn
motorbendes geworden, lopen in
de jongste mode-outfits van
Dolce en Gabana en maken zich
volslagen belachelijk als ze el
kaar rijmend proberen vol te
pompen met 9 mm kogels (waar
op een politiecommissaris tus
senbeiden komt met de uitroep:
'Werpt uw ontwijde zwaarden
neer'). Als Romeo een xtc'tje
slikt doet hij dat met de wens:
'Hij die mijn voorganger is, stel
le mijn ziel. En als hij zijn grote
liefde levenloos vindt, roept hij
geen hartgrondig 'shit', maar
mompelt: 'Sterren, ik loochen
u.'
Nee, het is goed bedoeld - de op
zet van regisseur Baz Luhrmann
was de jeugd meer te interesse
ren in klassiekers - maar dat
ging hem in zijn voorganger
Strictly Ballroom beter af. Nu
zal de jeugd zich ergeren aan de
gezwollen taal en zullen Shake-
speare-adepten zich storen aan
de blaffers en het visuele ge
weld.
Geen moderne klassieker dus,
maar een klassiek voorbeeld van
de wal en het schip.
Wat de film nog enigszins leuk
maakt zijn de bijrollen als die
van maffiakoning Paul Sorvino,
de beukbaas Brian Dennehy en
vooral Postlethwaite. De laatste
heeft meer Shakespeare's op de
planken gezet als films gedraaid
en alleen hij krijgt de lappen
tekst geloofwaardig over zijn
lippen.
'Romeo Juliet' draait in Cinesol 3 in Breda.
Van onze filmredactie
Germaine Dulac (1882-1942) was een
van de eerste vrouwen die films
®aakten. Een Franse feministe, die
v°ornamelijk bekend staat als het
Middelpunt van de avantgardistische
lmbeweging in het Parijs van de ja-
t!® twintig waar zij bevriend was
Met o.a. Abel Gance en René Clair.
Enkele van Dulacs experimentele films
^egen in die tijd in ons land bekendheid
middels vertoning door de Amsterdamse
umliga, de voorloper van c
fen' Dat Germaine Dulac ook enkele
ier<
heefti
"ga, de voorloper van de latere film-
huizen.
Midere, meer toegankelijke publieksfilms
1 gemaakt, bleef lang onbekend.
Tientallen jaren lang lag een kopie van
haar film La belle dame sans merci uit
1921 onder de titel De wraak eener
vrouw onopgemerkt in een kelder in Ap
pelscha. Totdat het Nederlands Filmmu
seum de kopie ontdekte en haar liet res
taureren en van muziek voorzien.
Het verhaal gaat over een femme fatale,
Lola de Sandoval (Tania Deleyme), die
door een man zo genadeloos in de steek is
gelaten dat zij zich met haar charmes
wreekt op andere mannen, in de film
overigens meer schematische types dan
uitgewerkte personages.
Er verschijnen figuren in beeld onder de
noemer 'de charmeur', 'de huisvriend' en
'de bedrogen echtgenote'. Zelf wordt Lo
la aanvankelijk geafficheerd als 'de ge
nadeloze schone'. Ze meent dat 'het hart
van een man is als een bloem die je verf
rommelt en wegwerpt', zoals een van de
vele tussentitels vermeldt. Dulac illus
treerde dit heel letterlijk; Lola pakt
peinzend een bloem, verfrommelt die en
gooit haar op de grond.
Oorzaak van Lola's vrouwelijke wraak
zucht is Guy d'Amaury, zo lezen we on
deraan een brief die zij ontvangt. Hij
vraagt of ze zo wreed geworden is omdat
hij haar in de steek heeft gelaten en wil
haar die avond weer terugzien. Lola gaat
hier op in, maar laat zich niet opnieuw
door hem in het ongeluk storten. In
plaats daarvan zorgt zij er geraffineerd
voor dat zijn puberzoon verliefd op haar
wordt, met fatale gevolgen.
Belangrijker dan het verloop van het
verhaal zijn de poëtische scènes waarin
de weemoed en het lijden van de perso
nages uitvoerig in beeld worden ge
bracht. Modern en boeiend zijn de snelle
shotwisselingen en parallelmontages, die
kernachtig de situatie van de verschil
lende personages omvatten. Modern is
ook het gebrek aan moralisme in dit im
pressionistische verhaal over een fatale
vrouw wier wraakzucht aan het slot om
slaat in een lotsverbondenheid met een
andere vrouw, die eveneens van de ver
keerde man houdt.
Dulac wilde, zoals zij zelf in een com
mentaar opmerkte, 'een sfeer van ele
gantie, charme en gratie', die ook tot uit
drukking komt in de gedetailleerd uitge
voerde decors. De Franse liederen en
pianomuziek van rond de eeuwwisseling
die bij deze zwijgende film ten gehore
wordt gebracht, passen heel mooi bij de
beelden en stuwen die zelfs op emotione
rende wijze voort.
Maud Nelissen en Frank Mol kozen de
Franse muziekstukken en integreerden
deze met veel inzicht en gevoel in het
filmverhaal.
Deze muziek, o.a. van Poulenc, Fauré en
Debussy, wordt ter plekke uitgevoerd
door pianiste Maud Nelissen, bariton
Willem Korteling en sopraan Wynanda
Zeevaarder.
'La belle dame sans merci' van Germaine Dulac
draait op zondag 2 maart om 14.00 uur met levende
muziek in Chasse Cinema in Breda.
0
0
1
Niet zelden overweldigend romantisch is de Britse speelfilm The
English Patient van Anthony Minghelia, genomineerd voor maar
liefst twaalf Oscars. Het is het in de Sahara gesitueerde, bran
dende liefdesverhaal van een Hongaarse graaf (Ralph Fiennes) en
een getrouwde vrouw (Kristin Scott Thomas) aan het begin van
de Tweede Wereldoorlog. In 1944 wordt een zwaarverbrande, ge
heimzinnige man in een Italiaans ziekenhuis verpleegd door
Juliette Binoche. De kijker weet dat het de Hongaarse avonturier
is. Zijn geschiedenis wordt in schitterende flash-backs verteld,
afgewisseld met de veel minder overtuigender ziekenhuisscènes.
(Casino 3 in Breda, De Koning van Engeland in Hulst)
De fascinerende film Mephisto van de Hongaar Istvan Szabo
naar de roman van Klaus Mann uit 1936 is op 2 maart de maan
dagavond-klassieker in Chassé Cinema Breda. Het is de drama
tische, opwindende geschiedenis van een beroemd Duits acteur
in de nazi-tijd die geen afstand kan doen van het succes en zich
compromitteert met de nazi's. Schitterend geacteerd door Karl-
Maria Brandauer.
Hollow Reed van de Britse regisseuse Angela Pope gaat over een
9-jarig jongetje dat na de scheiding van zijn ouders bij zijn moe
der en haar nieuwe vriend woont. Zijn vader ontdekt dat het jo
chie mishandeld wordt door de gewelddadige vriend en probeert
de voogdij over zijn zoon te krijgen. Vader woont inmiddels sa
men met een vriend en deze homoseksuele relatie wordt door de
rechter niet als ideaal beschouwd om een kind op te voeden. Een
mooie dramatische film. Draait in Chassé Cinema.
Filmclub Cinema Paradiso draait Una giornata particolare van
Ettore Scola, de ontroerende film over de 'romance' tussen een
vervolgde, intellectuele homoseksueel (Marcello Mastroianni) en
een eenvoudige volksvrouw (Sophia Loren) in het fascistische
Italië van Mussolini. Op maandag in Cinemactueel in Bergen op
Zoom en op woensdag in City in Roosendaal. Op dinsdag in Ci
nemactueel: Fargo, de meesterlijke zwarte misdaadkomedie van
de broers Coen.
Fideï et Arti in Oudenbosch vertoont vanavond Mon Homme van
Bertrand Blier, waarin Anouk Grimberg een al te onderdanige
hoer uithangt, die iedere klant diepgelukkig wil maken. Ze wordt
verliefd op een ontrouwe souteneur die in de bajes belandt en wil
trouwen met een doodgewone man. Een mislukte, veel te vette
film van een eerder bijzonder cineast.
BREDA
Grand - Space Jam (a.l)
Mignon - Dragonheart (a.l)
Cinesol 1 - Ransom (16 j)
Pinokkio (a.l)
Cinesol 2 - Star Trek First Contact (12 j)
Cinesol 3 - Romeo Juliet (16 j)
Casino 1-101 Dalmatiers Nederlandse en originele versie
Casino 2 - First Wives Club - Matilda
Casino 3 - English Patient
Casino 4 - De klokkenluider van Notre Dame - Evita
Chassé Cinema - De Kersenpluk - Hollow Reed - Breaking the Waves
- Secrets and Lies - La Belle Dame sans Merci - The Birdcage - Mephis
to - Pippi zet de boel op stelten (4+)
BERGEN OP ZOOM
Cinemactueel 1-2-3 -Space Jam -101 Dalmatiers - First Wives Club -
Ransom - De klokkenluider van de Notre Dame
Cinema Paradiso - Una Giornata Particulare - Fargo
Roxy 1 - Star Trek: First Contact -101 Dalmatiers
Roxy 2 - Space Jam
GEERTRUIDENBERG
Centraal 1 2 -101 Dalmatiers - Evita - Matilda
GOES
Grand Theater Goes -101 Dalmatiers - Ransom
Podium't Beest - Dead Man Walking
HULST
Koning van Engeland -101 Dalmatiers - Space Jam - Evita - Ransom
- The English Patient - Romeo and Juliet - Star Trek - The Glimmerman
- De klokkenluider van Notre Dame
MIDDELBURG
Cinema Middelburg - Romeo and Juliet - Breaking the Waves - An
Angel at my Table
OOSTERHOUT
Filmtheater - Le huitième Jour
OUDENBOSCH
Fidei et Arti - Mon Homme
ROOSENDAAL
City 1-2-3 - Space Jam -101 Dalmatiers - The First Wives Club - Ran
som - De klokkenluider van de Notre Dame
Cinema Paradiso - Una Giornata Particulare
TILBURG
Heuvelpoort 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - Ransom (16 j) - De klokkenluider van
Notre Dame (a.l) - Star Trek (12 j) - Matilda (a.l) - The First Wives Club
(a.l) - The Leopard Son (a.l) - Space Jam (a.l) - The English Patient (12
j) - Evita (a.l)
Cinecitta 1 - Romeo and Juliet - Gilda
Cinecitta 2 - The portrait of a lady - Bound
Cinecitta 3 - Microcosmos - Secrets and lies
Midi -101 Dalmatiers Nederlandse en originele versie
Filmtheater Louis - The last supper - Synthetic pleasures - Blind
Chance - Big Time - Repelsteeltje -
VLISSINGEN
Alhambra Theater - Space Jam - Star Trek -101 Dalmatiers Nederland
se en originele versie - De klokkenluider van Notre Dame - Ransom - Eng
lish Patient
ANTWERPEN
Metropolis
Zaal 1 -14.30 uur The Hunchback of Notre Dame
17.00, 20.00 en 22.30 uur Portrait of a lady
Zaal 2 -14.30 en 17.00 uur De klokkenluider van de Notre Dame
20.00 en 22.30 uur A tome to kill
Zaal 3 - 14.30, 17.00, 20.00 en 22.30 uur The First Wives Club
Zaal 4 - 14.30,17.00, 20.00 en 22.30 uur Star Trek
Zaal 5 -14.30 en 20.00 uur The English Patient
22.45 uur Fierce Creatures
Zaal 6 - 14.30,17.00, 20.00 en 22.30 uur Space Jam
Zaal 7 - 14.30,17.00, 20.00 en 22.30 uur Mars attacks
Zaal 8 - 14.30,17.00, 20.00 en 22.30 uur The ghost and the darkness
Zaal 9 - 14.30,17.00, 20.00 en 22.30 uur One fine day
Zaal 10 - 14.30,17.00, 20.00 en 22.30 uur The Trigger effect
Zaal 11 - 14.30,17.00, 20.00 en 22.30 uur The mirror has two faces
Zaal 12 -14.30 uur Pinokkio
17.00, 20.00 en 22.30 uur Shine
Zaal 13 -17.00 uur The English Patient
14.30, 20.00 en 22.30 uur Extreme measures
Zaal 14 - 14.30,17.00, 20.00 en 22.30 uur Evita
Zaal 15 -14.30 en 17.00 uur Matilda
20.00 en 22.30 uur Courage under fire
Zaal 16 - 14.30,17.00, 20.00 en 22.30 uur Daylight
Zaal 17 - 14.30,17.00, 20.00 en 22.30 uur Frighteners
Zaal 18 - 14.30,17.00, 20.00 en 22.30 uur Lost Highway
Zaal 19 - 14.30,17.00,20.00 en 22.30 uur Sleepers
Zaal 20 - 14.30,17.00, 20.00 en 22.30 uur Ransom
Zaal 21 - 14.30,17.00 en 20.00 uur Fierce Creatures
22.00 uur The English Patient
Zaal 22 - 14.30,17.00, 20.00 en 22.30 uur The people vs Harry Flint
Zaal 23 - 14.30 en 17.00 uur ID4
20.00 en 22.30 uur The relic
Zaal 24 - 14.30,17.00, 20.00 en 22.30 uur Maximum Risk
Voor aanvangstijden van regionale bioscopen zie de Dagklapper
op de regionale pagina.
V
