'Distillateurs lonken naar elkaar' Verzamelen is beleggen met plezier Hamburgerbaan wordt respectabel p de computer AR (M/V) SSISTENT (M/V) rk van je studie! ECONOMIE A7 Fastfoodbranche verandert snel fenneker-directeur Joppe voorspelt meer samenwerking jeneverproducenten Wie verzekert de waarheid? Drie financiële deskundigen schrijven afwisselend over geldzaken in de privésfeer B. Bakker C. Groenewegen Vandaag: C. Graafsma toe," constateert Elena Luten. „Er is minder werk, mensen zijn eerder ge pensioneerd, huisvrouwen hebben meer tijd." De verzamelwoede vertaalt zich alleen niet langer in traditionele zaken als postzegels, munten of suikerzakjes. Steeds nieuwe dingen worden ver gaard: kleding, whiskykannen, wereld bollen, jukeboxen of vijftiger-jaren meubilair. Al deze nieuwe verzamelingen hebben een belangrijk gemeenschappelijk ken merk. „Verzamelaars willen tegen woordig laten zien wat ze hebben. Ze stoppen het niet meer weg in albums, maar ze willen het tonen. Het is een so ciaal gebeuren. Ze praten erover, het fleurt hun huis op. Het bepaalt de ca deautjes. Het is zoveel meer dan alleen maar iets hebben." In de ogen van de conservatrice vormt dit ook het belangrijkste onderscheid tussen beleggen en verzamelen. „Een belegger verstopt wat hij koopt in de kluis, een verzamelaar laat het juist zien." Die openheid vormt tevens het gevaar voor de waarde van de verzameling. Het bestuur van Stichting Katholiek Onderw ijs Rijsbergen de volgende betrekkingen aan de o te Rijsbergen n groep 1/2 uur die evoegd en breed inzetbaar 'eke identiteit van de school uitdragen; samenwerken in een groot zijn in buitenschoolse acti- vang betrekking: 20 uur die heeft met het werken met diverse werkzaamheden te samenwerken in een groot van diploma MBO-spw. zo spoedig mogelijk, kkingen is t/m 18 juli 1997. beide vacatures zijn te ver van de school, dhr. G.J. 1970 (school) of tel. 076- rt a.s. te richten aan de secre- g| n. Julianastr. 8, 4891 AB ERSCHELDE en wordt steeds meer ge- e computer. ens termen als „ENTER", rdPerfect" 5.1 of 6.0. unnen praten en zelf leren n is deze kortlopende cur- iet meer dan 2 jaar voortge- t een verouderde opleiding, og nooit met een computer 'ie de beginselen van tekst- ren. t gewerkt met het tekstver- WP 5.1 of WP 6.0. tier 9, donderdagmiddag .30 uur. 25.-. ari 1997. n naar Annelies Hegger ESCHOOL STBRABANT Leur Vledisch nonderzoek Ivi Ivl r studenten langs ;geven over de markt. ntensport, kamers en '37, 4874 NS Etten-Leur. 9 50 m/v PESTEM ZATERDAG 22 FEBRUARI 1997 Amsterdam (anp) - De fastfoodbedrijven groeien snel. Inmid dels verdienen er vele duizenden mensen de kost met de ver koop van pizzapunten, gegrilde kippenpootjes, hamburgers en milkshakes. De loonlijst van McDonald's, die gisteren de tien duizendste werknemer verwelkomde, is al bijna langer dan die van het industriële kroonjuweel Hoogovens. De goudgerande arbeidsvoor waarden van het staalbedrijf en het tot in detail opgetuigde over- legcircuit ontbreken echter nog in de fastfoodbranche. Maar dat verandert. Alle fastfoodbedrij ven moeten zich aan de horeca- CAO houden. McDonald's speelt een belangrijke rol bij het lande lijk CAO-overleg. Het bedrijf voert regulier overleg met de vakbonden. Burger King begint daar net mee en werkt aan de op richting van ondernemingsra den. „Een hamburgerbaan is bij ons een goede en leuke baan. Als u de term per se wilt gebruiken, kan je het zeker niet meer neerbui gend bedoelen," stelt L. van Dongen, hoofd personeelszaken bij McDonald's. „Wij hebben langzamerhand bewezen een werkgever van niveau te zijn." De vakbonden erkennen dat. „Een redelijk tot goede werkge ver," aldus D. de Jager van de Horecabond FNV. De groeiende sector is voor de bond aanleiding er meer werk van te maken. Bur ger King krijgt nog de kwalifica tie 'op het keerpunt te zitten, maar dan vergeten we wel het verleden'. Over Pizza Hut en Kentucky Fried Chicken is de bond minder complimenteus. „Het gaat om de omzet. De plaat selijke managers zoeken maar uit hoe ze met hun personeel om gaan," aldus De Jager. Hij erkent dat de bond de sector zelf ook links heeft laten liggen. „We mo gen er best meer energie in ste ken om bij elke keten een cen traal aanspreekpunt voor perso neelsbeleid te krijgen," zegt hij. Met een crew-opinie-onderzoek, P-audits en rap sessions peilt McDonald's het wel en wee van de werknemers. Voor alle 152 restaurants ontwikkelt het hoofdkantoor in Nederland een uniform personeelsbeleid. Daar bij maakt het niet uit of het fili aal van een franchisehouder is of in eigendom van het concern zelf. Een franchisehouder zal ook goed moeten scoren met zijn per soneelsbeleid, wil hij in aanmer king komen voor een uitbreiding onder de McDonald's-vlag. „Zo als de hamburgers van Maas tricht tot Groningen hetzelfde moeten smaken, moet ook het personeelsbeleid overal hetzelfde zijn," stelt Van Dongen. De Horecabond zegt dat McDo nald's de CAO fatsoenlijk naleeft en bijvoorbeeld afspraken wil maken over de inzet van 16- en 17-jarigen. Ook voldeed het be drijf als één van de weinige in Nederland aan de wettelijke plicht het aantal allochtonen in dienst te registeren. De relatie met Burger King noemt de bond nog 'fragiel'. Het afgelopen jaar botste de bond re gelmatig over zaken als uitbeta ling van loon, contracten, func tie-indelingen en roosters. „Tot voor kort heeft Burger King nooit met ons willen overleggen. Dat het nu gebeurt, is een door braak. Het is op weg een volwas sen bedrijf te worden," zegt Dick Koerselmans van de Horeca bond. Zo ver zijn Pizza Hut en Kentucky Fried Chicken nog lang niet, maar die ketens, aan gestuurd vanuit België, zijn in Nederland dan ook nog klein. Ijjet jenevergebruik in fcederland is sinds 1980 tet dertig procent ge kald. De distillateurs Landen die daling deels tpyangen door meer te Importeren. Maar nu de (belangrijke Russische ■markt weg is gevallen, Ijpenbaart de overcapaci teit zich opnieuw. Mede |eji die reden gaan Wen- Ijelcer en Allied Domecq |lun productie samenvoe gen. De rationalisatie in jee branche zal flink toe- lemen, aldus W. Joppe, lerkoopdirecteur van lïenneker. „Je ziet de dis- lillateurs naar elkaar lonken." Illoor Paul Verlinden vesteerd, was in 1990 tot gemiddeld 1328 gulden opgelopen. In 1990 kwam de klap. Impressionistische schilderijen en de moderne schilderkunst daalden tot een derde in waarde. Verzamelaars verloren miljoenen. Inmiddels is de kunstmarkt over een breed front weer aangetrokken. In China, Maleisië en Indonesië hebben ze plotseling ontdekt dat je postzegels kunt verzamelen, maar daar hebben de uitgevende instanties nooit rekening mee gehouden. Terwijl in Nederland se ries een oplage van vier a vijf miljoen hebben, kende China tot voor kort op lagen van maximaal zeventig- tot tach tigduizend zegels. Die schaarste drijft de prijzen nu op tot ongekende hoogte. Maar wie echt wil speculeren, moet zijn troeven zetten op postduiven en mee doen aan de lange-afstandsvlucht uit Barcelona. De winnaar van deze klas sieker wordt al jarenlang voor bedra gen van vier of vijf ton aan het buiten land verkocht. Toonden voorheen al leen Belgische restaurants belangstel ling voor deze lekkernij, inmiddels zijn duiven een echt exportprodukt gewor den. Vooral naar Japan, Taiwan en het Midden-Oosten. Nederlands enige makelaar in duiven, Machiel Buijk, schat dat er jaarlijks twintig- tot dertigduizend Nederlandse doffers naar het buitenland gaan. Zelf exporteert hij naar 22 landen. „Tot ver driet van de klassieke duivenmelker," constateert hij. Die heeft letterlijk het nakijken. „De duivensport is helaas een elitesport geworden. Iemand met geld spendeert jaarlijks gemakkelijk een paar ton aan zijn duiven en dat moet er ook weer uit. Vijf jaar geleden waren er nog 55.000 liefhebbers in Nederland. Nu nog dertigduizend en over nog eens vijf jaar is dat getal weer gehalveerd. Voor Jan met de pet is er geen plaats meer." Die moet zijn gokje nu op de ef fectenbeurs wagen. Verzekeraars plagen mijn brievenbus het meest. In een niet afla tende stroom van papier blij ven ze me tergend wijzen op de naderende oude dag en de armoede waarin ik mezelf dompel zonder hun fraaie le vensverzekeringen. De afgelo pen week werd ik acht maal bestookt door deze dominees van het kapitaal. De meest dwingende brief kwam van verzekeraar Zilveren Kruis. Belangrijk! Bestudeer deze do cumenten zorgvuldig! Uw reactie is gewenst voor 28 fe bruari stond er met een sticker op een verder doodgewone bruine enveloppe. Een ver zoek datje niet laat liggen. Wat blijkt na opening? Voor mijn pensioenproblematiek heeft Zilveren Kruis de Aan delen Spaarverzekering ont wikkeld. Als ik iedere maand honderd gulden stort, krijg ik in het jaar 2017, afhankelijk van de ontwikkelingen op de aandelenbeurzen, mogelijk 72.293 gulden. Belastingvrij wel te verstaan. Om me dat ge geven vooral goed in te wrij ven, heeft Zilveren Kruis dit woord vet onderstreept. En dat hadden ze nou net niet moeten doen, want zo'n streep zet aan tot nadenken. Zilveren Kruis biedt een zogenaamde spaar- of kapitaalverzekering aan. Hiervan zijn de premies niet aftrekbaar voor-de inkom stenbelasting, waardoor de einduitkering onbelast blijft, zolang deze een bepaald be drag niet te boven gaat. Een voorwaarde is dat er minimaal vijftien of twintig jaar premie betaald wordt. De kapitaalsverzekeringsvorm heeft als voordeel dat er geen belasting verschuldigd is over het rendement dat in die pe riode op de ingelegde premies wordt gemaakt. Iemand die zijn spaargeld via deze route wegsluist, hoeft dus op het ein de van de rit van de opge bouwde rente niets aan de fis cus af te dragen, zolang het eindbedrag binnen de vrijstel ling blijft. Een niet te versma den voordeel als alle overige fiscale vrijstellingen al zijn be nut. Tandenknarsend hebben met name de banken lange tijd moeten aanzien dat verzeke raars via deze weg hun klanten op kosten van de fiscus extra rente-aftrek op hun spaargeld konden aanbieden. Maar,, om ze eens met-hun ■ei gen dooddoeners om de oren te slaan, het kan de verzeke raars zelf ook mee- of tegenzit ten. En na de vette jaren lijken nu de magere jaren aangebro ken te zijn. De oorzaak is de lage rente van dit moment. De kapitaalmarktrente staat op een sinds de jaren zestig niet meer vertoond dieptepunt. Hoe lager de rente, hoe lager ook het fiscale voordeel. Geen mens die nog belangstelling heeft voor een kapitaalverze kering met een luizig rende- bied van productie. Allied (met jenevermerken als Olifant, Kei- zerbitter en Drie Sterren) sluit zijn productiefaciliteit in Etten- Leur. Met de dranken van Allied erbij stijgt de productie bij Wenneker van vijf naar negen miljoen liter per jaar. „In de uren die nu ge werkt worden (alleen dagdienst, PV.) is dat een capaciteitsbenut ting van 75 procent. Maar zou den we in ploegendiensten gaan werken, dan is onze capaciteit fors hoger," zo schetst produc tiemanager Van der Tuijn de si tuatie. Wenneker staat dan ook open voor nog meer partners op pro ductiegebied. De zelfstandigheid wil het driehonderd jaar oude familiebedrijf echter niet opge ven. Concrete gesprekken met andere jeneverstokers zijn er nog niet. „Maar de sfeer in de bran che is de laatste jaren veel ope ner geworden," constateert Jop pe. „Je ziet de distallateurs naar elkaar lonken. Er volgen zeker meer samenwerkingsverbanden en fusies in de toekomst." In Nederland zijn er nu nog 47 distallateurs. BolsWessanen (met merken als Bokma, Hoppe en Clarijn) is veruit de grootste, ^JARENLANG vielen we hier Én de ene verbazing in de ande re," zegt W. Joppe, verkoopdi- lecteur van Distilleerderij Wen- 'sekerin Roosendaal over de ver loop van sterke drank aan Rus land. „Dan belde de receptio- uiste dat er twee heren aan de Wie stonden die ze niet kon «staan. Dat bleken Russen te iijn die recht uit het vliegtuig aaar ons toe kwamen met een loffer vol dollars en vroegen teveel wodka ze daar voor kon- den kopen." Miljoenen liters wodka verkocht fcmeker, producent van Go- blet en Dujardin, tussen 1989 en 1996 aan Rusland. Niet dat de laarges zo hoog waren, want veel geld ging op aan transport. .Maar als je per liter vijf cent verdient en je verkoopt tien mil joen flessen, hou je aan het eind van de rit wel wat over," aldus Joppe. De handel op Rusland was er één van pieken en dalen, zegt E. van der Tuijn, hoofd inkoop en pro ductiemanager bij Wenneker. Je kon er absoluut niet op bou ten. We hebben die inkomsten lan ook nooit begroot. Altijd lebben we het als een extraatje pien." ijzeren Gordijn tie vraag'uit Rusland begon zich aan le dierië'n 'róiid 198 9toen het IJzeren Gordijn in sneltrein vaart afgebroken werd. De Rus sen snakten naar Westerse pro ducten, ook naar wodka, omdat hier beter en goedkoper ge naakt kon worden. Wenneker en veel andere distillateurs spron gen daar op in. Wodka is qua smaak een vrij neutraal product en voor jeneverproducenten is lel dan ook geen enkel probleem «m met de bestaande machines snel en veel wodka te produce ren. Begin jaren negentig exporteer de Wenneker - dat een stan- tardproductie van vijf miljoen liter kent - soms meer dan tien miljoen liter wodka per jaar •aar Rusland (en Polen). „In die lijd werkten we in ploegendien- Verkoopdirecteur W. Joppe (links) en hoofd inkoop E. van der Tuijn bij vaten oude jenever van Wenneker. De oude jenever wint, populariteit in Nederland. sten om de productie op full- speed te houden," zegt Van der Tuijn. De export naar Rusland hield echter geen stand. Waren het eerst vooral lokale hande laren die in het buitenland wod ka kochten, later ging de Russi sche maffia zich er steeds meer mee bemoeien en werden de dis tillateurs huiveriger. 'Vorig'jdar zetten d(! Russische autoriteiten keihard de rem op de import van gedistilleerd. Om hun eigen drankeniiftjustrie te beschermen, werden heffingen, borgstellingen en invoerrechten dusdanig verhoogd dat het voor de Westerse producenten niet meer aantrekkelijk werd om za ken te doen met Rusland. Joppe wil niet dramatisch doen over het wegvallen van de Russi sche markt. „We zijn er altijd vanuit gegaan dat het tijdelijk was. Het geld dat we hebben verdiend, is geïnvesteerd in een nieuw machinepark. Dat hadden we anders pas over een aantal jaren kunnen doen." De export naar Rusland heeft ja renlang kunnen maskeren dat er sprake is van een enorme over capaciteit in de Nederlandse dis tilleerderijen. Een situatie die al dateert uit de jaren tachtig. In de jaren zeventig steeg het ge bruik van gedistilleerd nog met het jaar. Dat was onder meer een gevolg van het loslaten van prijsafspraken tussen distilla teurs. Een fles sterke drank werd daardoor guldens goedkoper. De marges van de fabrikanten daal den, maar omdat hun omzet steeg, werden er toch winsten geboekt., ia)aJicJtqoióto guit Accijnzen De probletaeh'önlst'oMen enkele jaren later. Veel distilleerderijen gingen over de kop. Eerst ver hoogde de overheid de accijnzen op gedistilleerd. Vervolgens kwam er een alcohol-matigings- beleid en werden de mensen zich bewuster van de gevaren van sterke drank. Daar kwam ook nog eens bij dat jenever - goed voor bijna veertig procent van de totale afzet van gedistilleerd- sterk aan populariteit begon in te boeten, met name onder de jongeren, die het als een 'oude mannen-drank' waren gaan be schouwen. Cijfers van het Productschap voor Gedistilleerde Dranken spreken boekdelen. In 1995 werd er dertig miljoen liter jenever verkocht in Nederland; ongeveer dertig procent minder dan in 1980. Sterke drank als totaal kreeg een even grote knauw. In pure alchol gemeten werd in 1980 in Nederland per hoofd van de bevolking gemiddeld 2,7 liter gedistilleerd per jaar gedronken. In 1995 was dat nog maar 1,7 li ter. Wenneker-directeur Joppe heeft ,Jjet idee dat de vrije val van de jenever nu eindelijk tot stand is gebracht. Het imago is door marketing-inspanningen weer wat opgepoetst. „De cijfers voor de hele branche zijn nog niet be kend, maar ik heb de indruk dat de verkoop vorig jaar gelijk ge bleven is. Maar laten we niet te vroeg juichen, want vijf jaar ge leden dachten we dat ook en ver volgens .daalde de verkoop weer met procenten. Pas aan het einde van dit jaar hebben we daar een beter zicht op." Samenwerking Maar ook al zou het drankge bruik zich stabiliseren in Neder land, dat neemt niet weg dat de distillateurs met forse overcapa citeit kampen. Vorige week werd bekend dat Wenneker met het drankenconcern Allied Domecq samen gaat werken op het ge in tegenstelling tot de jonge klare, aan foto de stem/ben 5teffen daaronder volgt een achttal mid delgrote producenten. Wenneker heeft met Goblet een aandeel van drie procent van de nationa le jenevermarkt. Telt het bedrijf daar de andere (huis)merken bij op, dan groeit het aandeel naar zo'n vijf procent. Met Dujardin heeft het Roosendaalse bedrijf een aandeel van twintig procent in de vieux-markt. Van de vijf miljoen liter die Wenneker jaarlijks produceert, gaat een vijfde naar het buiten land. Uit de export is volgens Joppe nog meer te halen. Nu zijn het vooral likeuren die Wenne ker naar het buitenland ver scheept, maar jenever zou ook een goed export-product kunnen zijn. „Ér wordt vaak gezegd dat er voor jenever geen markt is bui ten België en Nederland. Maar als de Amerikanen wodka drin ken, waarom zou je ze dan geen jenever kunnen verkopen? Je moet er alleen in geloven en er inspanningen voor Verrichten. Het is toch een grof schandaal dat in de tax-free winkels op Schiphol wel bijna alle soorten whisky worden verkocht en maar vier of vijf merken jene ver." Vanaf vandaag vindt u op deze plaats een nieuwe, wekelijkse rubriek. De onderwerpen die aan de orde zullen komen, hebben één ding met elkaar gemeen: ze gaan over geldzaken in de privésfeer. Een postzegel van 7,3 miljoen gulden, die vier jaar geleden nog de helft op bracht. Een postduif die voor vijf ton ran de hand gaat. Een beertje dat op de railing duizend gulden oplevert. Voor knikkende knieën en financiële hoogtevrees zijn beleggers niet alleen aangewezen op de huidige, ongekende toppen van de aandelenmarkten. Ver zamelaars weten evenzeer van wanten als het om speculeren gaat. En nog al tijd zijn er meer Nederlanders die hun geld stoppen in postzegels, munten, zil ver, antiek, diamanten of zelfs in post duiven dan in aandelen of obligaties. «Eén op de drie Nederlanders verza melt," schat Elena Luten als conserva trice van het Verzamelmuseum in Veen- dam. Verzamelingen waarin miljarden guldens zitten. Alleen al van de één mil joen postzegelverzamelaars in ons land abonneren zich er elk jaar 260.000 voor tientallen miljoenen op de nieuw uit te geven zegels door de PTT. Beëdigd Postzegelmakelaar Bert Ulterman van de Nederlandse Postzegel- en Munten veiling in Amsterdam kent inmiddels een stuk of vier postzegelcollecties in de wereld die in waarde de honderd mil joen gulden zijn gepasseerd. In Neder land schat hij het aantal mensen dat ie der jaar voor meer dan honderdduizend puden postzegels koopt op enige tien tallen. Verzamelen is Maar beleggen met plezier. ovenals aandelen, obligaties of vastgoed vertonen verzamelingen de zelfde grillige schommelingen in popu- 'ariteit en prijs. „Verzamelen neemt „De grootste bedreiging ontstaat wan neer de commercie er zich op stort. Al- bert Heijn had op een bepaald moment complete serviezen met Suske en Wis- ke. Gekleurd glas was een tijd heel po pulair bij verzamelaars. Plotseling duikt het in alle winkels op. Ook bij de beren zag je dit verschijnsel. Toen die eenmaal goed gespaard werden, ston den de winkels tot de nok toe vol en kreeg je bij elk pak zeeppoeder een beer. Nou, dan is voor de verzamelaar de aardigheid er snel vanaf." Beren zijn dus uit en de prijzen zwaar gekelderd. Parfum, ruimtevaart en telefoonkaar ten hebben het gat opgevuld. Toch meent Elena Luten dat verzame len, ondanks alles, meer oplevert dan het geld maar fantasieloos op een spaarrekening zetten. „Neem zoiets eenvoudigs als lucifermerken. Ik ken inmiddels verzamelingen die vele tien duizenden guldens waard zijn. Ais ze maar compleet en oud zijn." Ook bij het veilinghuis Sotheby's in Amsterdam herkennen ze de door Elena Luten gesignaleerde drang naar extra vertheid bij het verzamelen. „Mensen willen hun huis weer kleuren en aan kleden. Het koele is er af," constateert Diana Ridderikhoff. „Dat betekent kroonluchters, kandelaars, antiek meu bilair en weer kwasten aan de gordij nen. De volgende stap is dan mooi tafel zilver en porselein. Dingen die de men sen ook echt willen gebruiken." De prijskaartjes hebben zich moeiteloos aangepast. Na de dip in de kunstmarkt van enkele jaren geleden kost een por seleinen servies van Meissen uit Duits land met veel frutseltjes al weer een slordige twintig mille. En voor dat geld kan het nog niets eens in de vaatwas ser." De kunstmarkt heeft de afgelopen twintig jaar dezelfde woelige tijden ge kend als de beurzen nu. Elke honderd gulden die in 1975 in kunst werd géin- ment van enkele procenten. Zeker niet als je voor een paar fiscale grijpstuivers het geld minimaal vijftien tot twintig jaar kwijt bent en er gelijktij dig op de aandelenbeurzen toppen beklommen worden. Voor een rendement van 25 tot 35 procent op de aandelen- portefeuille draaiden de mees te beleggers de afgelopen tijd hun hand niet om. Om toch vers bloed naar de kapitaalverzekeringen te lok ken, zijn de verzekeraars be gonnen de inleg van hun klan ten niet langer in veilige beleg gingen met een vaste, gegaran deerde rente te stoppen, maar sluizen ze dit geld ook naar de onzekere aandelenmarkt. Vandaar de Aandelen Spaar verzekering van Zilveren Kruis. Trots vermeldt de bro chure dat in 1995 een rende ment werd behaald van 25 pro cent en in 1996 zelfs van 39 procent. Zilveren Kruis deed daarmee niet onder voor de beleggingsfondsen van bij voorbeeld banken, die soort gelijke koerswinsten behaal den op hun portefeuille. Vet onderstreept meldt Zilve ren Kruis dat deze hoge op brengst over twintig jaar belas tingvrij mag worden uitge keerd. Inderdaad. Wat Zilve ren Kruis en andere verzeker aars niet melden, is dat over koerswinst op aandelen nooit belasting betaald hoeft te wor den. Daarvoor heeft niemand Zilveren Kruis nodig. Er is geen enkele reden om dit voordeel via de lange omweg van een verzekeraar binnen te halen. Zelf de aandelen kopen of elke maand honderd gulden in een willekeurig beleggings fonds storten, levert minimaal eenzelfde rendement op. En dit geld kan elke dag opgeno men worden en kost geen pro visie aaiit'de'verzekëraar. Bo- vendien verkleint iedereen die zijn geld in een dergelijke spaarverzekering stopt, zijn ruimte om ooit nog een spaar hypotheek te nemen. Het spaardeel van deze hypotheek valt namelijk onder dezelfde fiscale vrijstelling als de spaar verzekering. Bestudeer deze documenten zorgvuldig en rea geer voor 28 februari, vroeg Zilveren Kruis. Graag gedaan. Verzamelen is leuker en levert meer op dan een fantasieloze spaarrekening, meent Elena Luten van het Verzamelmuseum in Veendam. foto wfa Door Clemens Graafsma

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1997 | | pagina 9