Oude natuurgebiedjes in Brabant en Zeeland
sziekte
;en soa
Boek over leefexperiment in Prehistorisch Huis in Eindhoven Nieuwe kurk voor wijnfles
zwangere
iskeert
ief kind
Elektromagnetische
schokbrekers
Met z'n allen
60 meter vallen
Kunststof rukt op in
autobranche
Methaanveld voor
energiewinning
Atoomlaser is veel
preciezer
Gorix voorkomt
bevriezing
Robot voor het
metselwerk
LIJF LEVEN
E3
Discussies
Eend
West-Brabant
Midden-Brabant
Zeeuws-Vlaanderen
Het einde
De Biesbosch
19 FEBRUARI 1997 E2 DESTEM
WOENSDAG 19 FEBRUARI 1997
en hoerenlo-
pers bij elkaar.
Ze realiseren
J zich vaak niet
dat je ziekte
kundig gezien
niet alleen met
je partner
slaapt, maar
ook met al
diens vorige
partners.
Bezint eer gij
bemint. Ziek
ten als het ern-
|tige hepatitis B, het pijnlijke
erpes genitalis, de zeer hin-
erlijke genitale wratten en
et dodelijke aids zijn vaak
liet te genezen en kunnen een
ezit zijn voor het leven. 'Om
!onder condoom te kunnen,
;ul je eerst met je partner
oeten praten,' aldus de fol-
er Ik vrij veilig, of ik vrij niet.
~at is vaak niet gemakkelijk,
e moet immers allebei eerlijk
'ertellen welk risico je in het
erleden hebt gelopen.'
ventueel kan de huisarts of
■en sociaal-verpleegkundige
an een GGD het risico in-
chatten. 'Als je besluit met
Itoppen met condoomge
bruik,' zo gaat de folder ver-
er, 'maak dan met je vaste
artner een afspraak: je vrijt
et niemand anders of je vrijt
et iemand anders altijd vei
lig-'
e zeer openhartige (en voor
uitenlandse begrippen zeer
otte) voorlichtingscampag-
,es hebben hun nut gehad,
.ids is niet zoals men aanvan-
elijk vreesde uitgegroeid tot
:en nieuwe pest. Op 1 april
996 telde Nederland 4000 ge-
allen van aids waarvan de
elft is overleden. Het aantal
;eïnfecteerden is 8000 en elk
[aar komen er 500 bij. Dit is
inorm veel minder dan men
anvankelijk heeft gevreesd,
ids staat nu op een gedeelde
^iende plaats op de soa-top-
,ien.
et aantal gevallen van het
ens zo gevreesde syfilis is
linds 1983 met 75 procent ge
aaid tot nog geen 750 nieuwe
;evallen per jaar en staat op
ilaats zes. Het onbehandelba
re en soms dodelijke hepatitis
(3000 nieuwe gevallen per
|aar) staat op nummer vijf, go-
nrroea (6000 nieuwe geval-
,en) op vier, herpes genitalis
een zeer pijnlijk].,bezit voor
et leven) staat met 12.000 ge
tallen op de derd$d?laats» de
inderlijke en heel moeilijk te
iehandelen genitale wratten
.25.000) op twee en de lijst
ordt aangevoerd door het
olkomen onbekende chlamy-
ia, goed voor 60.000 nieuwe
evallen per jaar.
(ie onbekendheid zou nog
iet zo erg zijn als chlamydia
nschuldig zou zijn. Maar dat
is niet zo. Het verraderlijke
an deze soa is dat je er in de
.ieeste gevallen nauwelijks
ets van merkt. Een minder-
eid heeft pijn bij plassen of
eeft een vage pijn in de on-
erbuik. Intussen grijpt de
acterie om zich heen. Hij
imt bij 10.000 vrouwen per
aar ziekmakend de baarmoe-
,er in en gaat bij nog eens
000 vrouwen de eileider in
iet een eileiderontsteking tot
evolg. Dat kan heel opvallend
,aan, met hoge koorts en pijn
n de onderbuik of zeer slui-
end, maar het resultaat is er
an niet minder om.
oor de ontsteking verkleven
.e wanden van de eileider. Bij
.en gedeeltelijke verstopping
,s de kans groot dat een be-
Tuchte eicel als het ware in de
ileider blijft hangen met een
'uitenbaarmoederlijke zwan-
;erschap tot gevolg. Dit ge-
eurt driehonderd keer per
aar. Als de eileider geheel
erstopt is, kan de eicel de
aarmoeder niet meer berei-
en. Het onbekende chlamy-
ia maakt elk jaar duizend
•ouwen onvruchtbaar.
1 Soa-infolijn: 06-910.910.69 (40
ct per min.)
Jren kind. Hij deed zijn promotie-
onderzoek in opdracht van H
■Verkerk komt tot de slotsom
■bij vrouwen die veel roken
meer dan twaalf glazen alcoh®
■per week drinken het geboor g
Cvicht van het kind gemidae
procent lager is dan bij zw
leren die wel roken maar de d
■laten staan. 1otj»
'took is er een duidelijke re
■tussen grotere hoeveelhede
Icohol en het gedrag van he
lin de leeftijd van vijf tot zesi Jl
IfCinderen van wie de m
■meer dan één glaasje per d b J
fzich neemt, lopen een
naai zo grote kans op hype»0
Iviteit.
'Twee manen lang'
ijzertijd-mens
Door Leo van Lieshout
Het is zowat halverwege het leefexperi
ment in het Prehistorisch Huis in Eind
hoven, begin 1995, als felle discussies,
ruzies bijna, de sfeer verzieken. Vanaf 16
januari proberen vier vrouwen en twee
mannen gedurende twee maanden in zo
groot mogelijke afzondering te leven als
in de ijzertijd, meer dan 2000 jaar gele
den.
Mie zes hebben ze enige 'prehistorische
ervaring' als vrijwilliger. Vijf deden die
op in het Eindhovense prehistorische
dorp, de ander in een dergelijke instel
ling in België. Twee jaar voorbereiding is
aan het leefexperiment vooraf gegaan.
Op de 30e dag komt een Franse archeo
loog aan, Christian Vallet, gespeciali
seerd in de ijzertijd. Hij zal voor de ver
dere duur van het experiment meedoen.
Enkele dagen eerder zijn er bij een van
de twee geiten in het dorp jonkies gebo
ren.
Anneke Boonstra, directrice van het Pre
historisch Openluchtmuseum en een van
dezes 'vaste' deelnemers aan het experi
ment noteert het volgende in haar dag
boek: 'Tijdens de lunch ontbrandt er een
felle discussie. Gaan we geitenmelk
drinken of niet? Als we melk drinken en
daar ben ik voor dan is de conse
quentie dat de kleine geitjes weg moeten.
Moeten ze geslacht worden? Dat lijkt
me niet zo prehistorisch...'.
De dagboekfragmenten zijn te vinden in
het boek dat over het ijzertijd-leefexpe-
riment is geschreven en dat vorige week
werd gepresenteerd. Twee manen lang is
de titel ervan. Uit dat boek blijkt dat er
ook al in de voorbereidingsfase felle dis
cussies waren geweest over de opzet van
het experiment. Tijdens de discussie over
de geitenmelk komt dit 'oud zeer' weer
naar boven.
'Haar grootste drijfveer,' noteert Boons
tra in haar dagboek over deelneemster
Franka Poels, 'is een serie experimenten
te doen die ze zich heeft voorgenomen.
Sigurs (Jeroen Berben) wil mijns inziens
alleen een soort moeilijk overlevings-
kamp, waarin hij alles zo prehistorisch
verantwoord mogelijk wil maken en
doen. Ik wil door het leven van de
boer te spelen zo dicht mogelijk komen
tot het waarschijnlijke leven van toen.
Hor (de Belgische deelnemer Simba
Timmerman) wil alles nog veel' fileer
vastleggen voor wetenschappelijke pu
blicatie. Wat Tio (de Franse ijzertijd-
archeoloog Christian Vallet) wil, is nog
met helemaal duidelijk. Hij is er nog
maar pas. Hij zal het wel niet leuk vin
den dat er zo stevig gediscussieerd
wordt'.
De Franse archeoloog Christian Vallet
begreep er inderdaad niets van. Zeker
niet als hij zes dagen later 's morgens
met een door hem gevangen eend komt
aanzetten. Jeroen Berben en Ria Dekker
weigeren van de eend te eten. Die komt
uit de vervuilde Tongelreep, en wat
Eten klaar maken was de belangrijkste dagtaak. Van links naar rechts: de Belg Simba Timmerman, Franka Poels en
Christian Vallet.
Franka Poels buiten bezig met voorbereidingen om brood
te bakken.
Anneke Boonstra bezig met de bereiding van kaas.
FOTO'S PREHISTORISCH OPENLUCHTMUSEUM
daarmee in aanraking is geweest, dat
eten ze niet.
Vallet snapt niet waar het probleem om
draait en is zwaar beledigd, zo schrijft
Anneke Boonstra. 'Hij wordt zelfs boos,
want hij hoort altijd maar dat er prehis
torisch gewerkt en geleefd moet worden
en wat is er nu prehistorischer dan een
eend vangen en opeten.'
Een dag later kondigt Vallet aan te zul
len vertrekken. Hij had zich het experi
ment anders voorgesteld. Veel weten
schappelijker met echte proeven en
meetapparatuur. De commotie rond de
eend heeft voor hem de deur dicht ge
daan. Ook de Belgische antropoloog
Simba Timmerman vertrekt. Hij vindt
ook dat het experiment niet voldoende
wetenschappelijke pretenties heeft.
In haar dagboek noteert Anneke Boons
tra die avond van de 37e dag: 'Wat een
klote discussie over de eend zeg. Wat is
er nu normaler dan een wilde eend van
gen en eten. Mooi om dat mee te maken.
Pas als de twee wetenschappers vertrok
ken zijn, keert de rust terug, al blijven er
meningsverschillen bestaan over de ma
nier waarop er geleefd en gegeten moet
worden. Maar netelige kwesties zijn de
deelnemers al eerder uit de weg gegaan
door te bepalen dat iedereen daarmee
maar op zijn eigen manier moet omgaan.
I VERVOLG VAN VOORPAGINA
LIJF LEVEN
De inheemse natuur mag er dan
niet best voorstaan, er is nog hoop.
Hoop die 'groeit' in tientallen
oude natuurgebiedjes in Brabant
en Zeeland. In het onderstaande
overzichtje van die natuurgebied
jes noemen we ook wat inheemse
planten die in het gebied zijn ge
vonden.
Brabant was ooit een van de bota
nisch rijkste provincies maar moet
nu tot de armste gerekend wor
tel. Zeldzaam in Brabant zijn:
baagbeuk, steeliep, gladde iep,
®ete kers, witte els, winterlinde,
teaakwilg, tweestijlige meidoom,
wegedoorn, wilde kardinaals-
units, beuk, schietwilg, amandel-
telg, rossige wilg en verschillende
rozensoorten.
Waarschijnlijk zijn uitgestorven:
Srove den, hulst, koraalmeidoorn,
telde appel, wilde peer, zwarte
Populier, katwilg, bittere wilg,
«xus, Spaanse aak en wintereik.
In de Baronie komt nog wel een
unieke bramensoort voor: de ra
tes baronicus (baroniebraam),
verder zijn de bramensoorten
"Uiten beschouwing gelaten.
Oudland ten zuiden van Steen
bergen: elzen-broekbos, vogel-
ere-essenbos en sleedoornstra
weel met zachte berk, grauwe
telg, Gelderse roos, hondsroos en
"eggeroos.
Jeneverbes (links) en wegedoorn, beide zeldzaam in Brabant en Zeeland.
nadere informatie wil omtrent
artikelen in deze bijlage, kan
"jdens kantooruren bellen naar:
"'6-5312344 of 076-5312272.
•jteiftelijk reageren kan ook.
™t adres daarvoor is:
e Stem, redactie Lijf Leven,
Postbus 3229,4800 MB Breda,
'ndredactie: René van der Velden,
Zeekleipolders bij Woensdrecht
en Ossendrecht: wilgensoorten in
voormalige kreken. Bij Woensd
recht de bijna uitgestorven win
terlinde in een houtwal. De Calf-
vense kreek is opmerkelijk van
wege de oude schietwilgen, daar
naast zwarte bes. Brem en heide in
De Duintjes. Op de rest van de
Brabantse wal komt zeer oud ei
kenhakhout voor.
Het Spuitendonkse bos bij Roos
endaal is een oud beekbos met
hakhout van zomereik, zachte
berk, hazelaar, klimop, zoete kers,
vogelkers, sporkehout, heggeroos
en schietwilg.
Langs de sterk gekanaliseerde
Aa of Weerijs is hier en daar nog
wat oeverbos te zien. In de Krab-
bebossen komen nog oude exem
plaren van de grove den voor.
Ook het struweel langs de oevers
van de Turfvaart (op de Vloeiwei-
de en de Pannenhoef) is interes
sant. De Krochten en Lange
Gooren vertonen gagel- en wil
genstruweel en zwarte bes.
Het Liesbos is een zeer oud (pro
ductie-) bos met mogelijk zeldza
me winterlinde. Het interessantst
zijn de bronnen en meanderende
loopjes. In de bosjes zijn onder
meer aangetroffen vogelkers, ha
zelaar, klimop, Gelderse roos,
sporkehout en bijzondere bra
mensoorten.
De Chaamse beek is een van de
botanisch rijkste gebieden van
Brabant met vogelkers, gewone
es, haagbeuk, rode kornoelje,
wegedoorn, wilde kardinaals
muts, aalbes, zwarte bes, Gelderse
roos, hondsroos, sleedoorn en ba
roniebraam. Misschien is de steel
iep er autochtoon.
Het Markdal is sterk gekanali
seerd maar op sommige plaatsen,
bij Galder, Notsel en Ulvenhout
zijn meanders en oeverbos ge
spaard gebleven. De Blauwe Ka
mer (linkeroever) is het rijkst met
Gelderse roos, aalbes en slee
doorn. Vooral Notsel is land
schappelijk fraai. Er is een eeu
wenoude beukhaag te vinden. Bij
Ulvenhout oud hakhout van zo
mereik en vogelkers.
Langs het Merkske en de Strij-
beekse beek zijn de houtwallen en
oeverbosjes van belang. Goud-
bergven: natte en droge heidege-
meenschapen en oud spaartelgen-
bos van zomereik. Zeer oude
houtwal met zomereikstoven tot
vijf meter omtrek. Grazen is een
van de gaafste hoeve-akker-ne
derzettingen op een hoge beek
oever.
Het dekzandgebied bij Dorst is
ingeplant met naaldhout. Hier en
daar nog wat restanten van oude
re houtwallen en bossen met eik,
berk, wintereik en beuk. Verder
arm aan autochtone soorten.
In de Loonse en Drunense Dui
nen is nog zeer oud eikenhakhout
uit de middeleeuwen te vinden.
Daarnaast oude berken, zwarte
populier, kruipwilg, sporkehout,
wilde lijsterbes.
Het Labbegat bij Capelle is een
gaaf voorbeeld van houtwallen-
landschap met veel inheems mate
riaal: zwarte els, eenstijlige mei
doorn, sporkehout, grauwe wilg,
amandelwilg en Gelderse roos.
In de Binnenpolder bij Waspik
zijn de houtwallen en het broek
bosgebied van Den Duiver be
langwekkend.
In het natuurgebied de Hoevens
en Ooievaarsbos bij Alphen zijn
zeer oude houtwallen en overhoe-
ken te vinden. Zwarte els, zachte
berk, hazelaar, wilde kamperfoe
lie, zoete kers, zomereik, sporke-
FOTO'S BRONNEN/H. KETELAAR
hout, boswilg, bitterzoet, wilde
lijsterbes.
Een aantal soorten lijkt in
Zeeuws-Vlaanderen geheel uitge
storven: zoals de winterlinde, gro
ve den, beuk, jeneverbes, taxus,
wintereik, bosroos en witte els.
Van andere soorten komen nog
maar enkele exemplaren voor: ro
de kornoelje, tweestijlige mei
doom, viltroos, zwarte populier,
steeliep, ruwe iep, rossige wilg,
bittere wilg, vogelkers, zwarte
bes, Gelderse roos en zomerlinde.
Er komen hier nog enkele in Ne
derland zeldzame braamsoorten
voor, waaronder de koebraam.
Bij Koewacht nog een broekbos
met zwarte els, gewone es, zwarte
bes, bitterzoet, heggeroos, eenstij
lige meidoom, en wilgensoorten.
Bij Oostburg in de Zwarte Pol
der, 't Zwin, de Kievittepolder en
de Groedse duintjes worden de
zeldzame viltroos en de egelantier
gevonden. Daarnaast: duindoorn,
wilde liguster, hondsroos, hegge
roos, koebraam en wilgensoorten.
Onder Breskens zijn enkele
houtwallen op erfafscheidingen
bewaard gebleven met oude wil-
Het leidende Franse kurkbedrijf
Sabate heeft een nieuw type kurk
ontwikkeld. De hedendaagse
kurk wil bij het openen van de
fles nogal eens stukjes kurk in de
wijn achterlaten of in het ergste
geval uit elkaar vallen. De Fran
sen hebben een moderne kurk be
dacht. Altec is de naam van het
nieuwe materiaal, dat bestaat uit
kurkdelen van maximaal een
millimeter groot die gebonden
zijn door een kunsthars. De
kunsthars doet als bindingsmid
del dienst en zorgt ervoor dat de
kurken geen millimeter verliezen.
Wetenschappelijke experimenten staan
bij hen niet voorop.
Anneke Boonstra die in het boek de be
schrijving van het dagelijks leven in het
prehistorisch ijzertijd-dorp voor haar
rekening heeft genomen, gaat uitvoerig
in op ieders taken. Maar het is vooral het
gereedmaken van het eten dat de dagen
bepaalt.
„Het is opvallend dat we tijdens de ene
maaltijd praten en overleggen over de
volgende maaltijd. Eten maken blijkt zo
veel tijd in beslag te nemen dat we mo
gen veronderstellen dat het de hoofdzorg
was van de prehistorische familie.'
Slapen in de winterse kou blijkt ook niet
mee te vallen. De vracht huiden die ieder
op zich stapelt is zo zwaar, dat om
draaien flink wat kracht vergde. En dan
nog hadden ze het niet altijd warm. Ge
middeld lag men zo'n twaalf uur in bed,
want alleen bij daglicht kon er gewerkt
worden: buiten of in de deuropening,
maar zelden binnen, waar daar zag je
geen hand voor je ogen.
Bernike Zwamborn noteert: 'Vanwege de
kou kruip ik bijna in het vuur om me op
te warmen. De deur naar de waterkant
staat open om licht te vangen. Mijn
haren maar weer eens gekamd met de
weefkam van Sigurs. Ze voelen nog
steeds niet echt vies aan. Mijn hemd heb
ik al heel lang aan. Ook dat voelt niet
goor. En wanneer ik me voor het laatst
gewassen heb? Ik zou het niet meer we
ten.'
Als de tweede maand vordert, raken de
moderne ijzertijdmensen steeds beter op
elkaar ingespeeld. 'We praten tussen
door niet meer zoveel. De eetpauzes zijn
het belangrijkste sociale gebeuren.'
'We hebben een dagelijks ritme gevon
den, zonder veel problemen. En ondanks
die gezelligheid en het lengen van de da
gen en het mooie weer, kijk ik naar de
wassende maan. We wachten als het wa
re op het einde. Gek toch!'.
Dat laatste noteerde Anneke Boonstra
op dag 54. Zeven dagen later is het volle
maan. Dan stappen ze in enkele secon
den uit de Ijzertijd terug in de twintigste
eeuw. Omringd door horden journalis
ten, radioreporters en cameramensen.
Bernike Zwamborn: 'Zodra ik met mijn
familie de poort uitloop, ben ik me zeer
bewust van mijn kleren. Vooral mijn
schoenen voelen vreemd aan op die ruwe
kiezels'. Jeroen Berben: '...kan ik even
mijn emoties niet bedwingen. Dat had ik
echt niet verwacht. (...)als ze nou maar
niet gaan denken dat ik het zo slecht heb
gehad, want ik had het goed naar mijn
zin.'
En Anneke Boonstra noteert: 'Ik zit de
minuten af te tellen dat ik naar huis kan
gaan, want daar heb ik grote behoefte
aan. In bad weken, mijn haren wassen,
lekker een biefstukje eten met bloemkool
met kaassaus en dan vertellen, vertellen
en nog meer vertellen aan man en kinde
ren, en ook horen, wat er allemaal in de
twintigste eeuw is gebeurd, liggende op
de bank met mijn benen omhoog.'
Schokbrekers gevuld met een
mengsel van olie en fijne metalen
bolletjes, geven een 20 tot 50 keer
beter verend vermogen dan de
huidige schokbrekers. De Ameri
kaanse firma Lord Mechanical
Products voegt aan de olie in de
demper minuscule metalen bolle
tjes toe. De zuiger in de demper is
voorzien van een elektromagneet
en wordt elektrisch aangedreven.
De bolletjes zweven vrij rond in
de olie. Wordt een magnetisch
veld opgewekt dan wordt de olie
dikker tot een vaste massa, af
hankelijk van de sterkte van het
magnetisch veld. Voordeel van
deze vering is dat ze minder on
der invloed staat van de buiten
temperatuur en vrijwel altijd de
zelfde demping geeft. Volgens
Lord Mechanical worden deze
zuigers nu al gebruikt in perso
nenauto's, trucks en fietsen.
De zucht naar sensatie zorgt dat
bedenkers van de meest vreemde
attracties steeds weer een voe
dingsbodem hebben. De Turbo
Drop van de S&S Original Amu
sements zorgt dat je de belevenis
van een vrije val meemaakt. Ge
zeten rond een toren worden de
slachtoffers omhoog getakeld in
een 60 meter hoge toren. Boven
aangekomen, valt de ring waarin
de sensatiebelusten zitten plotse
ling massaal omlaag met een
snelheid van 80 km per uur. De
personen zijn goed beveiligd,
kunnen geen kant uit en moeten
de vrijwillige vrije val uitzingen.
Onder aangekomen veren ze zo'n
vijftien meter omhoog. Daarna is
het plezier voorbij en moeten ze
een nieuwe kaart kopen voor de
volgende val.
Koolstofkunststoffen zijn sterker
en lichter dan metalen. Alleen al
de productie van deze kunststof
is kostbaar en tijdrovend. Dus
niet echt geschikt voor produc
tielijnen van auto's, vliegtuigen
en gebruiksartikelen.
Het Amerikaanse bedrijf Carbon
Composites International uit Ari
zona meent de manier te hebben
gevonden om de productie van
koolstofversterkte kunststoffen
terug te brengen naar zo'n 50 gul
den per kilo. Tevens heeft de fa
briek methodes ontwikkeld
waarbij geen vaktechnische ken
nis meer nodig is om de gebruiks
voorwerpen te maken. De eerste
zuigers, remschijven, koppelin
gen en andere onderdelen zullen
in auto's en trucks verschijnen
binnen nu en een jaar, aldus de
woordvoerder van Carbon Com
posites.
Dat de brandstof methaan in gro
te velden onder de oceaanbodem
voorkomt, was al bekend. Dat er
onder de bovenste min of meer
gestolde laag een tweede, waar
schijnlijk nog veel grotere hoe
veelheid methaan in gasvorm is
te vinden, is een verrassing. Ame
rikaanse wetenschappers clai
men met de nieuwe laag zelfs een
van de belangrijkste energie
bronnen van de toekomst te heb
ben aangeboord.
In het wetenschappelijke tijd
schrift Nature beschrijven de on
derzoekers van de Universiteit in
Michigan het belang van hun
vondst: onder een al eerder ge
vonden methaanveld in de West-
Atlantische Oceaan zit een dieper
veld, dat in theorie genoeg gas
kan leveren om de Verenigde Sta
ten voor meer dan honderd jaar
van energie te kunnen voorzien.
Probleem is dat het methaan op
dit moment nog niet te winnen is.
De eerste laag wordt door de ho
ge druk en lage temperatuur on
der de oceaanbodem in vaste hy
drate toestand gehouden. Het
methaan is daarin gebonden aan
waterstof en gestold.
gen. Een enorme kraakwilg staat
onder Biervliet aan de Dunnéweg
(3 meter stamomvang, 25 meter
hoog. Bij Tragel-Oost (onder
Oostburg) staan vier oude kraak-
wilgen in een dijktalud. Negen
oude knotwilgen aan watersloten
in de akkers aan de Zandstraat bij
Philippine. Oude opgaande glad
de iep aan de Beoosten Blij-
sestraat bij Axel.
Dauwbraam en koebraam in
wegbermen en dijktaluds bij
Roodenhoek aan de Kruisdijk en
Tragel-Oost.
De Biesbosch hoort qua vegetatie
bij het Zeeuwse zeekleigebied.
Het is een waardevol genengebied
voor smalbladige wilgensoorten.
Daarnaast zijn er te vinden: gewo
ne vlier, dauwbraam, aalbes,
zwarte bes, bitterzoet, boswilg en
grauwe wilg.
Oude knotwilgenpopulatie bij
de Reugt in een dijktalud, boven
dien drie zeer oude zwarte popu
lieren.
Monumentale bindwilgen aan
de Hoge Polderweg (465 cm stam
omvang) en aan de Galisweg (met
760 cm, een van de dikste van het
land).
Kreken rond Noorderplaat:
zwarte populier, zwarte bes, bitte
re wilg, amandelwilg, gewone
vlier, Gelderse roos
Bij Werkendam: dauwbraam,
schietwilg, boswilg, grauwe wilg,
amandelwilg, katwilg, gewone
vlier, bitterzoet.
De informatie is afkomstig uit: In
ventarisatie inheems genenmate-
riaal in het zeekleigebied van Zee
land en aangrenzende gebieden
en Inventarisatie van autochtone
bomen en struiken in West- en
Midden-Brabant. Beide uitgege
ven door Diensten Landinrichting
en Beheer Landbouwgronden in
respectievelijk Zeeland en Bra
bant.
Amerikaanse wetenschappers
hebben de eerste atoomlaser ge
toond, een apparaat dat atomen
afvuurt op een wijze die lijkt op
die van een lichtlaser. De uitvin
ding zal volgens hun heel wat toe
passingen krijgen, maar welke is
nu nog niet duidelijk.
De laser zendt atomen uit in
plaats van lichtdeeltjes, de fo-
tons, zeiden de wetenschappers
van het Massachusetts Institute
of Technology (MIT). Met de
nieuwe laser is het mogelijk de
straal op een veel preciezer doel
af te stellen. Ook kunnen de ato
men een grotere afstand over
bruggen, met slechts een minieme
afwijking.
„In de jaren zestig lag de nadruk
op het onder controle krijgen van
licht, het te focussen en dit leidde
tot de laser," verklaarde MIT-we-
tenschapper Marc-Oliver Mewes.
„Niemand wist waar die toe kon
dienen, maar lasers zijn tegen
woordig niet meer weg te denken
in cd-spelers en kassa's en bij
precisie-fabricage en medische
doeleinden."
De atoomlaser kan veel precieze
re patronen creëren in computer
chips en de precisie van atoom
klokken nog verbeteren. Deze
atoomklok dient als basis voor
wereldwijde navigatiesystemen.
Maar aangezien het apparaat al
leen functioneert in een praktisch
vacuüm en bij temperaturen rond
het absolute nul-punt, lijkt ge
bruik er van in de medische we
reld niet voor de hand liggend.
Alleen bij dergelijke temperatu
ren, van een miljoenste graad bo
ven het absolute Kelvin-nulpunt,
stromen atomen dezelfde kant op.
Een Brits bedrijf heeft het mate
riaal Gorix ontwikkeld, dat het
mogelijk maakt om elektrisch
verwarmde kleding gelijkmatig
te laten verwarmen. In plaats van
allerlei bedrading in de stof, is
het materiaal zelf geleidend. De
textiel kan tussen andere stoffen
worden aangebracht en voor ver
warming zorgen. Proeven met
duikpakken hebben uitgewezen
dat er weinig stroom voor nodig
is en de temperatuur behaaglijk
Niets is zo zwaar als de hele dag
zware blokken op elkaar metse
len.
Reden waarom de Amerikaanse
metselaarsvakbond een metsel-
robot liet ontwikkelen. Dit ap
paraat met de illustere naam
Mama (mechanische metselaars
hulp) plaatst niet alleen de blok
ken maar spuit ook de cement
tussen de voegen.Mama moet
zo'n 12.000 gulden gaan kosten
en kan stenen tillen tot maxi
maal 50 kilo per stuk.
