de stem
Integrale Keten Bewaking
houdt Nederlandse
veestapel 'schoon'
E1
fluim 110 miljoen dieren. Dat is
opgeteld de hele veestapel van
Nederland, samengepakt op
11.548 vierkante kilometer. Is
aCute adoptie noodzakelijk dan
jioet elke Nederlander zich ont
fermen over gemiddeld 7,33 dier.
Zes kippen en bijna een varken
je man. De varkenspest ten spijt
slaagt dit volgepakte landje er
wonderwel in de uitbraak van
veeziekten beperkt te houden.
A
ID O
ra cu <D
O
o
"O
s 3
S
"§fS
Ses
1SS
TO
•=r S
S E
iï-
a
cn-c
c -7S
S1? ff-c
S
a w 01
5? .2 X -f.
Ï-E,
O)
STS
c
ra
ra
j S 2 E
I S y
S S.£
i-8£.
S-.si
V w ■-
5 i 8
i 5
a
-C O
c;
1**8
s S'I
1
a
O u
y m
I a
c
13
s
S
C O
I I a jarenlang dag-in-dag-uit het
I met varkens volgestouwde Oost-
X Brabant te hebben doorkruist,
kende hij zijn pappenheimers wel. „Op som
mige bedrijven daar moest ik me douchen en
helemaal verschonen voordat ik naar binnen
mocht. Op andere bedrijven werd er met de
pet naar gegooid. Misschien dat de varkens
meer weerstand hadden opgebouwd, maar
gek genoeg gebeurde daar bijna nooit iets."
De met varkenspest besmette bedrijven, hij
kent de boeren bijna stuk voor stuk. Leeft met
lemee. „Hebben ze net een goed jaar achter
ie rag en dan dit." Dat varkenshoudend Ne
derland er een rommeltje van maakt en de
pest aan zichzelf te danken heeft, gelooft hij
liet. „Toen ik met de vut ging, anderhalf jaar
geleden, hield negentig procent van de bedrij
ven die ik bezocht zich perfect aan de voor
schriften. De laatste drie, vier jaar waren de
regels zodanig aangescherpt dat zelfs de
grootste sloddervos zich eraan moest houden.
Degroep boeren die de regels aan de laars lapt
iseen stuk kleiner geworden."
Hygiëne
c cü wgc
ES S.o 2L
SU"r.s.
INTERNET
PAGINA
FEBRUARI 1997
Weekend
ZATERDAG 15 FEBRUARI 1997
Door Chris van Alem
Bellen per
pc is
spannend
én goedkoop
ai .E cn
-Q c t- +J
-Q 9T5
Qi C -»
_c <U QJ +->
S
LLI C
A3 O a
(TJ D- C c
C u O) m
F ai aï.
o a.
c c ra -a
-Q ro-5 c
<D C w
■h ai c t:
hl Qj 3
c .oi.E
03 a E
'n Sa®
cu ra 15
vj c ai n
o. ra
O "O
o .2,
"o ZT
c o
a> o
c
CD
a» ~-
c a i
ra c O
CIA
a> 5
3 ra
c oi cu
aj cn
cd v_
r- ra ra
o sS
<v 'P
ai u
O c
co
3 ra o
"O "O O
O CD
O CD
"P. F, in
CJ CO jg
c ra
ra cd
C c
c r-
I/» l-
a. a 9-1^
O O a;
oi -QJ
5 c -O
O) CD
-o ra c fc
'L-a c
cn m cu
CL
"O O
•+- cn
O) 3
.8 s-g
+-1 4~> £l
3 H n
03 "cd O
a cr en
o cl o
n ra
*t- <u
SS A
cn c 42
cara
•c J3 ra
ra .o o.
'■S-S
0, g'
uo J2
<D hJ ,u
O c -n
<D _c <D
5 -S
"O LT, C
ra
ra I o
o C O
ra -c
'■P P
-§a«
"O a
o-a 5
Q.
CD «O
J -O c
C CD
ra
k_
l/l ÜJ
<d a
tj N
cd aj
ra 2
93
dj O
S..S.
CD C
O CD
N CD
C i_
ra cd
_c -a
"cd a
E a5
c g3
E g
CD
O
-a
'SC Q-^r
^5o
o 9^ _c
C c c CD
ra ra "O
5. Q.-C i~
cn fu c 2
C c Js{
S 3
2 o
O
c >-o
a u,
ai 2
O <D 01
'fe 1
ra "o *5
c '00
In
CD C
o .2» ra
N o 5,
O-r-J
o c o
J1 CU O
.2 cp "O
t/ «- c
Ji c
TJT3 fc
Mschuw klinkt nog door in zijn stem als hij
praat over het onthutsend gebrek aan hygiëne
onder sommige varkenshouders. „Er waren
bedrijven waar de laarzen die je moest aan
trekken lek waren en nooit waren schoonge
maakt, waar de overall recht overeind stond
omdat-ie nooit was verschoond."
Dat was ook het type boer dat bij bezoek aan
het fokbedrijf waar hij in dienst was meewa
rig de smetteloze toestand aanschouwde.
,Dan kwamen ze bij de ontsmettingsbakken
waar je geen vlieg kon ontwaren en dan hoor
de je ze zeggen: dat zal wel een hoop werk zijn,
daar begin ik niet aan."
Maar, zo benadrukt hij, dat zijn de uitzonde
ringen. Het gros van de Nederlandse veehou
ders is doordrongen van de noodzaak van hy-
giëne. Slachterijen accepteren nauwelijks die
ren meer die niet uit de Integrale Keten Bewa
king (1KB) afkomstig zijn en waarvan de gan
gen en gezondheidstatus niet nauwkeurig
kunnen worden gevolgd.
.KB betekent dat je alleen geregistreerde
middelen mag gebruiken. Van de vijfduizend
middelen die er destijds waren zijn er nog
tweeduizend over. Fabrikanten van die mid
delen moeten duidelijk aangeven wat de
werkzaamheid is van die middelen en hoe lang
de wachttijd bedraagt. In de 1KB is ook vast
gelegd dat de dierenarts de bedrijven in een
bepaalde frequentie moet bezoeken. De hele
grote, meer dan vijfduizend mestvarkens, elke
week; het gros van de bedrijven eens in de drie
weken," zegt A. Mouwen, dierenarts in het
Oostbrabantse Wanroij. Hij schat dat 90 pro-
Bit van de varkenshouders in zijn werkge
bied aan 1KB meedoet.
KB heeft ook de tot voor enkele jaren nog her
91 der gebruikte groeihormonen praktisch
■%bannen. Onaangekondigde kwaliteits-
controles bij rundveehouders, kwaliteitsga
ranties voor hormoonvrij kalfsvlees, argus-
"üffl die het varken 'van zaadje tot karbo-
jaadje' volgen, moeten Nederland 'schoon'
«ouden.
Europa
Veterinair slaat Nederland helemaal geen gek
'guur in Europa. „Ik denk dat wij samen met
'"geland en Denemarken aan de top staan,"
'egt Mouwen. Denen maken dan wel 'een
s"ow' van de maatregelen die daar tegen dier-
"ekten worden uitgevaardigd, op bedrijfsni-
'f® zijn de resultaten vaak niet beter dan in
Nederland. Mouwen: „Ik denk dat ze niet ver-
Uerzijn dan wij."
™iIrefereert aan de blaasjesziekte die, door uit
afkomstige veewagens, in 1992 op kleine
fjaal in Nederland uitbrak. Om aan te tonen
i Ue Nederlandse varkensstapel vrij is van
aasjesziekte geldt sinds 1993 de Regeling
™njfscontrole Dierziekten. Mouwen: „Eens
de drie maanden moeten we op alle var-
Wsbedrijven bloedonderzoek doen, om aan
'°nen dat we vrij zijn van blaasjesziekte.
Op het land waar het leven goed is, ook volgens oude schoolplaten.
ILLUSTRATIE: CORN. JETSES/WOLTERS NOORDHOF
Van zaadje
tot karbonaadje
Het is eigenlijk idioot, maar het werkt wel."
Dierhygiëne is geen luxe, daarvoor zijn de eco
nomische belangen van de Nederlandse vee
houderij te groot. Ongeveer driekwart van de
totale productie van vee, vlees en eieren wordt
geëxporteerd. Totale exportwaarde in 1995
11,5 miljard. Consumenten worden, mede on
der invloed van de gekke koeienziekte, steeds
kritischer er eisen duidelijkheid over de her
komst van hun voedingsmiddelen.
Vaccinatie
Dat niet bij elke uitbraak van dierziekten di
rect naar de injectiespuit wordt gegrepen,
heeft ook zo zijn redenen. Afgezien van het feit
dat weinig of geen zogeheten markervaccins
beschikbaar zijn die zichtbaar onderscheid
maken tussen gezonde en zieke dieren, moet
Brussel eerst instemmen met massale vaccina
tie die bovendien uiterst kostbaar is.
Prof dr. C. Wensing, directeur van het Insti
tuut Diergeneeskunde (ID DLO) in Lelystad
schat de kosten van de vaccinatie tegen
koeiengriep (IBR), waar binnenkort op grote
schaal mee wordt gestart, op honderd miljoen
gulden. Te betalen door de sector zelf. ID DLO
bewaakt de zogeheten aangiftplichtige dier
ziekten en stelt, net als nu bij de varkenspest,
de definitieve diagnose.
Dat handelspolitieke motieven massale injec
tie-programma's verhinderen, wordt door
Wensing ontkend. De vrees dat het vlees van
gevaccineerde dieren de volksgezondheid
schaadt, is niet gegrond. „Die behandelde die
ren zijn volstrekt onschadelijk voor de mens."
Dierenarts Mouwen noemt vaccineren 'de ori
gineelste manier sinds het pasteuriseren om
ziekten buiten te houden'. Vaccineren van die
ren, zegt hij, is hetzelfde als het uitdelen van
de griepprik aan mensen.
Voor slechts zeven dierziekten lopen momen
teel grootschalige vaccinatieprogramma's. Be
halve koeiengriep, zijn dat de ziekte van Au-
jeszky bij varkens, Newcastle Disease (pseu-
do-vogelpest) bij pluimvee. Daarnaast voor de
(niet aangifteplichtige) varkenziekten het par-
vo-virus, de blauwe orenziekte, de vlekziekte
en de rundveeziekte BVD.
De complete lijst telt 35 dierziekten die in Ne
derland wettelijk moeten worden aangegeven.
Volgens Wensing komt het gros van de daarop
vermelde ziekten in Nederland niet meer voor,
of slechts af en toe en dan nog op zeer beperk
te schaal. Momenteel worden, behalve de nu
uitgebroken klassieke varkenspest, alleen de
ziekte van Aujeszky, brucellose, IBR (koeien
griep), leptospirose (melkerskoorts), miltvuur,
runderleucose, salmonellose, scrapie, tubercu
lose en pseudo-vogelpest gesignaleerd. Van
deze laatste aandoening (ook Newcastle Di
sease genoemd) is Nederland sinds eind janua
ri officieel weer vrij verklaard.
der de dieren. Sinds 1989 heeft Nederland offi
cieel de status vrij te zijn van varkenspest. Het
verbod op het voeren van keukenafval (swill)
aan dieren, heeft daar mede aan bijgedragen.
De schade die deze ziekte aanricht is enorm.
Worden de financiële gevolgen van de huidige
uitbraak nog geschat op enkele tientallen mil
joenen guldens, in het vorige week verschenen
rapport 'Schade Verzekerd!?' van de Wage-
ningse Landbouwuniversiteit worden de kos
ten van een gemiddelde uitbraak becijferd op
255 miljoen. In het ergste geval kan dat op
lopen tot 820 miljoen.
Bij veel ziekten is het verspreidingspatroon
identiek. Diercontacten, overdragen van mens
op dier, van materiaal op dier (kratten, veewa
gens, tractoren) en verspreiding via de lucht
zijn vaak de oorzaak. De Wageningse rappor-
Mond- en klauwzeer, die valt onder de zogehe
ten Veewetziekten, is waarschijnlijk de meest
besmettelijke ziekte die runderen, varkens,
schapen en geiten kan treffen. Sinds 1984 is
MKZ, zoals de vakmatige afkorting luidt, in
Nederland niet meer voorgekomen.
In Gelderland, Brabant en Limburg, waar veel
varkens in kleine gebieden opeengepakt zitten,
wordt de klassieke varkenspest het meest ge
vreesd. De huidige uitbraak is vergeleken met
die van 1983 en 1984 (met respectievelijk 161 en
176 besmette bedrijven) gering. De ziekte kent
een snelle verspreiding en een hoge sterfte on-
teurs hebben ook berekend hoe groot de kans
is op de uitbraak van besmettelijke dierziekten
in Nederland en welke gebieden vermoedelijk
het eerst worden getroffen.
Mond- en klauwzeer, zegt het Virus Introduc
tie Risico Simulatiemodel, breekt gemiddeld
eens in de vijf jaar uit en zal Gelderland en
Overijssel vermoedelijk als eerste treffen, ge
zien de grote dier- en bedrijfsdichtheid in deze
provincies. Oostelijk Duitsland is, vanwege de
import van levende dieren, in meerdere bere
keningen de grootste boosdoener voor uit
braak van deze ziekte.
De Wageningse onderzoekers berekenen dat
de klassieke varkenspest 2,5 keer per vijf jaar
zal voorkomen. Dat Brabant en Limburg,
'varkensprovincies' bij uitstek, het eerst wor
den getroffen, ligt voor de hand. Import van
dieren of, zoals wellicht bij de huidige var
kenspest, het gebruik van onvoldoende gerei
nigde veewagens, wordt als grootste risicofac
tor beschouwd.
Steeds meer varkenshouders kiezen voor ge
sloten bedrijven waar opfok en afmesting on
der één dak plaatsvinden. Hekwerken en
poorten moeten bezoekers zo goed mogelijk
weren. Mouwen: „Wat dat betreft zie je dat
het allemaal professioneler wordt."
Anderzijds merkt eerdergenoemde varkensex
pert op dat de weerstand van de dieren op der
gelijke bedrijven kan verminderen 'want ze
komen toch zo'n beetje in een ziekenhuissfeer
terecht.' Mouwen is het daar niet mee eens.
Doodsoorzaken
Waar de varkenspest de aandacht gevangen
houdt op de gezondheid van het dier, lijkt de
aandacht voor de overdraagbaarheid van
dierziekte op mens te verslappen. Weliswaar
woedt in Engeland en Duitsland door de BSE-
affaire grote angst voor deze zogeheten zoö-
nose, in de Nederlandse top tien van doods
oorzaken komt geen overdraagbare dierziekte
voor.
Melkerskoorts, miltvuur, rabiës, trichinellose
kunnen dan wel heel vervelend zijn voor de
mens - de gevolgen variëren van gewrichts
pijn tot de dood - geen enkele wetenschapper
lijkt ernstig onder de indruk van de gevaren.
Meer dan maag- en darmklachten als gevolg
van salmonella (kippenvlees) en de Campylo
bacter (runder- en varkensvlees) doet zich niet
voor.
De kans dat de varkenspest, na de gekke-
koeienaffaire, een nationaal fenomeen als
'woensdag gehaktdag' doet verdwijnen, is dan
ook nihil.
CBS Landbouwtellingen mei 1996
(tussen haakjes cijfers 1990)
Melkkoeien
Vleeskalveren
Vleesvarkens
Melkgeiten
Paarden&pony's
Kippen
Schapen
Eenden/Kalk
Ov.pluimvee
Konijnen
Nertsen
Vossen
1.664.648
677.590
7.094.533
55.251
106.705
91.441.000
1.627.315
2.110.919
251.525
467.129
493.133
6.748
(1.877.684)
601.585)
(7.025.102)
37.472)
69.592)
(92.765.000)
(884.418)
(2.137.870)
549.780)
*758.778)
(cijfer 1991)
*580.720)
idem
10.029)
idem
Totale veestapel Nederland 1996:
Rundvee
Varkens
Paard/pony
Schapen
Geiten
Kippen
Eenden
Kalkoenen
Struisvogels
Over. pluim
4.551.317
14.481.673
106.705
1.627.315
101.577
91.441.059
861.064
1.249.855
6.074
251.525
Dierziektenbulletin Minister van
Landbouw, Natuurbeheer en Visserij:
laatst voorgekomen:
Mond- en klauwzeer febr. 1984
Runderpest 1869
Besmett. Bovine Pleurpneumonia
(longpest) 1887
Schapen en geitenpokken 1893
Klassieke varkenpest mei 1992
Afrikaanse varkenspest apr. 1986
Blaasjesziekte febr 1994
Newcastle disease
(pseudo vogelpest) juli 1996
ra-Q 2 ra g1
O ro ra CO _2
De geheime
jeugd van
Sytze
van der Zee
PAGINA
Slavernij
tiert
welig
in Sudan
PAGINA
Soerabaja is
verrassend
en pathetisch
VAKANTIE REIZEN
PAGINA
