Onderzoek
tegen Opel
en Mercedes
Klein bedrijf kreeg in Golfoorlog hardste klappen
J]
li
m
Hl
Loterij moet buitenlandse concurrent dulden
'Managersverkiezing vooral een sport
Breedbeeld-tv redding
elektronicabranehe
Dornier wil in 2000
vliegen op waterstof
1
=1
Ir
n11 a
1
DE STEM
ECONOMIE
Wegens obstructie autoverkoop
Warsteiner wil
in Nederland
bier verkopen
Wonenbranche
boerde goed
Rel over bruggen
op euro-biljet
Cugla-directeur A. Sohier genomineerd als 'manager van het jaar'
Stijgende verkoop bij dalende prijzen
|Scheepvaartberichten
Damrak stoomt doo
11111
ZATERDAG 15 FEBRUARI 1997
Den Haag (anp) - Nederland
se loterijen moeten concur
rentie dulden van hun buiten
landse collega's. Het Neder
landse verbod op reclame voor
buitenlandse kansspelen is
namelijk in strijd met Europe
se regelgeving.
Dat heeft de president van de
rechtbank in Den Haag gisteren
bepaald in het kort geding dat de
Nationale Postcode Loterij (NPL)
had aangespannen tegen de Süd-
deutsche klassenlotterie.
De NPL had geëist dat het Duitse
bedrijf Schindler zou stoppen
met reclame maken in Nederland
voor de Klassenlotterie. De Post
code Loterij beriep zich op het
reclameverbod uit de Wet op de
kansspelen. De NPL daagde ook
PTT Post en ABN Amro omdat zij
Schindler bij de reclame behulp
zaam waren geweest.
Volgens rechtbankpresident Van
Delden is het reclameverbod dis
criminerend ten opzichte van
buitenlandse loterijen, die verder
aan alle wettelijke eisen voldoen.
De Nederlande overheid mag de
invoer van reclamemateriaal en
loterijbriefjes niet beperken om
dat deze onder de vrijheid van
dienstenverkeer uit het Europees
Verdrag valt.
Volgens de NPL is de Süddeut-
sche klassenlotterie een oneerlij
ke concurrent, omdat de Duitsers
vaker een trekking mogen ver
richten en daarbij meer prijzen
geld uitkeren. Het vonnis geeft de
Nederlandse loterij ook hierin
geen gelijk.
„De rechter zegt in feite dat er
geen Europese binnengrenzen
zijn voor loterijbedrijven. De lo
terijen kunnen nu met elkaar de
strijd aangaan: de Britse Natio
nal Lottery kan bij wijze van
spreken een kantoor in Amster
dam openen," zegt een woord
voerder van de NPL in een eerste
reactie op het vonnis.
Toch is de Postcode Loterij niet
bang dat Spaanse en Duitse lote
rijen die soms tot tien keer groter
zijn, haar onder de voet lopen.
„Buitenlandse loterijen hebben
hogere prijzen, maar onze inleg
gaat voor een groot deel naar
goede doelen. Dat maakt ons
aantrekkelijker." De NPL over
weegt nog verder te procederen.
Volgens het College van Toezicht
op de Kansspelen doet de NPL
daar verstandig aan. „Een vol
gende rechter kan in deze zaak
tot een andere conclusie komen.
Uiteindelijk beslist alleen het
Europese Hof van Justitie in
Luxemburg of de Nederlandse
wet in strijd is met het Europese
recht."
Brussel (ap) - De Europese Commissie is een onderzoek begon
nen tegen Mercedes-Benz en Opel wegens het hinderen van de
grensoverschrijdende autoverkoop in de Europese Unie. Auto
kopers die niet te veel willen betalen kunnen het beste naar Ne
derland gaan, zegt de Commissie.
In Brussel werd bekendgemaakt
dat handelaren uit verschillende
landen een klacht hebben inge
diend tegen Mercedes en Opel
omdat die weigerden auto's te
verkopen aan burgers uit andere
EU-landen. De handelaren had
den ontdekt dat de modellen die
zij wilden inslaan goedkoper wa
ren als zij direct in Duitsland
werden gekocht.
Met hun weigering zouden Mer
cedes en Opel zich schuldig heb
ben gemaakt aan obstructie van
de vrije binnenmarkt van de EU.
Bij Mercedes en Opel in Duits
land is enige tijd geleden huiszoe
king verricht om bewijs te vinden
voor de obstructie, zei een EU-
functionaris in Brussel. De klach
ten tegen Mercedes zijn ingediend
door handelaren uit Nederland,
België en Spanje, bij Opel was dat
Amsterdam (anp) - Terwijl Hei-
neken en Grolsch proberen een
voet tussen de deur te krijgen in
Duitsland, heeft zich de eerste
Duitse brouwer gemeld die in
Nederland een marktpositie wil
veroveren. Met de belofte van een
omvangrijke reclamecampagne
heeft Warsteiner een plaatsje
veroverd op de schappen van en
kele grote winkelketens en slijte
rijen.
Warsteiner probeert een positie
te veroveren als duur luxe-pils,
vergelijkbaar met Carlsberg. De
Duitse brouwer is mede door de
malaise in eigen land over de
grens gaan kijken. Warsteiner
heeft al een bescheiden positie
opgebouwd in de horeca, waar
inmiddels negenhonderd café's
en restaurants het bier schenken.
Bilthoven (anp) - De wonen
branche heeft in 1996 na twee
matige jaren goed geboerd. De
omzet steeg met 4 procent. Ook
dit jaar ligt een omzetstijging in
het verschiet.
Dit blijkt uit cijfers van het Eco
nomisch Instituut voor het Mid
den- en kleinbedrijf (EIM). Voor
al de kurk- en parketzaken ver
kochten veel. Volgens het EIM is
de consument bezig met een in
haalslag wat betreft de aanschaf
van woninginrichtingsartikelen.
Dat komt onder meer door de
gunstige economie.
alleen uit Nederland. Vorig na
jaar stelde de Europese Commis
sie al een onderzoek in tegen
Volkswagen. Die fabriek zou zich
eveneens aan obstructie schuldig
hebben gemaakt.
De Commissie maakte gisteren
bekend dat van vijfenzeventig
meest verkochte auto's in de EU
er drieëntwintig het goedkoopst
waren in Nederland. Portugal
volgde met eenentwintig. Dertig
modellen zijn in Duitsland het
duurst. Volgens de EU tekent zich
sinds 1995 de trend af dat fabri
kanten en autohandelaren de
prijsverschillen in de lidstaten
proberen te begrenzen op 20 pro
cent. Veertig van de vijfenzeven
tig onderzochte modellen steken
daar echter bovenuit, met als
koplopers Fiat, Ford, Opel, Ci
troen, Volkswagen, Nissan en
Mitsubishi. BMW, Mercedes, Peu
geot, Volvo, Audi, Seat, Honda,
Mazda en Toyota zouden meer
doen om binnen de perken te blij
ven.
Uit de statistiek valt te lezen dat
de prijsverschillen bij grotere au
to's niet zo dramatisch zijn, maar
bij kleinere wagens als de Lancia
Y, Opel Corsa en Volkswagen Po
lo kan dat meer dan 30 procent
zijn.
Den Haag (anp) - Het Europe
se Monetaire Instituut (EMI)
zal de brugontwerpen op de
euro-bankbiljetten van de
hand van de Oostenrijker Ro
bert Kalina mogelijk wijzigen.
Tegen de afspraken in vertonen
de afbeeldingen gelijkenis met
bestaande of vroegere bruggen in
een van de Europese landen.
Bij de presentatie van de euro
bankbiljetten zei EU-Commissa-
ris Thibault de Silguy dat de
bruggen op de biljetten zo vaag
moeten zijn dat ze iedereen aan
spreken en geen land een eigen
brug er in kan herkennen.
Ondanks maanden beraadslagin
gen door alle lidstaten, heeft nie
mand opgemerkt dat op drie bil
jetten enkele van de beroemdste
bruggen in Europa staan. En op
een vierde biljet staat een pon
ton-brug in India.
Op het biljet van vijftig euro is de
16e eeuwse Rialto-brug in Vene
tië herkenbaar. Op de groene
100-euro staat een brug die veel
lijkt op de in 1956 afgebroken
Pont de Neuilly in Parijs. De Pont
de Normandie siert het paarse
500 eurobiljet. De Indiase pon
ton-brug staat op het grijze 5 eu
ro-biljet.
Sohier: Goed als iemand van buiten je bedrijf onder de loep neemt.
FOTO COR VIVEEN
Door Paul Verlinden
Breda - Het NAC-stadion, de Storm
vloedkering, de Erasmusbrug, het nieu
we ministerie van Vrom. Het zijn voor
beelden van bouwwerken waaraan het
Bredase bedrijf Cugla de afgelopen ja
ren zijn droge cement-mortels geleverd
heeft. „Eigenlijk moet ik bescheiden
zijn, maar we zijn nu eenmaal toeleve
rancier bij vrijwel alle grote werken in
Nederland," zegt directeur A. Sohier
van Cugla.
Sohier mag de bescheidenheid best even la
ten varen. Hij heeft van Cugla (vijfentwintig
werknemers) een goed renderend en kwali-
teitsgericht bedrijf gemaakt met een duide
lijke strategie. Dat concludeert althans de
jury van de verkiezing voor 'Manager van
het Jaar 1996'. Met vijf andere directeuren
is Sohier genomineerd voor deze prestigieu
ze titel. Volgende week donderdag wordt in
de finale in Noordwijk bepaald wie de win
naar wordt.
De 56-jarige Sohier weet nog steeds niet wie
hem voorgedragen heeft voor de titel. Het
zou een zakenrelatie kunnen zijn, maar ook
iemand van een van de twee branchevereni
gingen waar Cugla bij aangesloten is, want
Cugla onderscheidt twee activiteiten: droge
cementgebonden mortels én hulpstoffen
voor mortels en beton. Daarbij gaat het zo
wel om handel als productie. Afnemers voor
de mortels zijn grote bouwondernemingen,
terwijl de hulpstoffen vooral aan betonbe
drijven geleverd worden.
In het voortraject van de managersverkie
zing moest Sohier een aantal zaken over
Cugla op een rij zetten voor de jury: de be
drijfsvoering, de marktpositie en enkele
jaarrekeningen. „En vervolgens kreeg ik be
richt dat ik bij de laatste twaalf zat, terwijl
er zo'n tweehonderd kandidaten waren."
Het voor Sohier meest interessante gedeelte
van de verkiezing startte op dat moment.
Twee dagen lang 'stiefelden' een bedrijfsad
viseur en een financiële consultant van
KPMG door zijn bedrijf. „Wij zijn wel ge
wend gecontroleerd te worden want we zijn
van voor tot achter gecertificeerd. Maar het
is aardig als iemand van buiten de branche
je bedrijf eens onder de loep neemt."
De KPMG-consultants waren zeer tevreden
over Cugla. Het bedrijf kreeg een rapport
cijfer waar Sohier 'in positieve zin van
schrok'. Maar er kwamen ook dingen aan de
orde die nog enige bijsturing behoefden.
„Het bleek dat onze budgetbeheersing beter
kon. De afdelingshoofden wisten te weinig
van de budgetten waarmee ze werkten. Van
dat bedrijfsonderzoek hebben we dus best
het een en ander geleerd. En voor de rest is
zo'n verkiezing vooral sport."
Na het KPMG-onderzoek kwam Sohier bij
de laatste zes terecht. Mocht hij donderdag
'manager van het jaar' worden, dan is het
een bekroning van het werk dat hij.al meer
dan twintig jaar voor Cugla doet.
Sohier startte in 1973 bij het bedrijf, toen
een importeur van hulpstoffen en gevestigd
tussen 'kerk en de kroeg' op de Ginneken-
markt in Breda. Een jaar later nam hij Cug
la over omdat de eigenaar er geen geld meer
in wilde steken. In de jaren daarna startte
het bedrijf met productie van droge mortels
en later ook van hulpstoffen. Ondertussen
verhuisde Cugla naar Breda-Noord waar
vorig jaar twee nieuwe fabrieken gebouwd
werden.
In het blad Management Team noemt Sohier
de Monoliet-affaire het absolute dieptepunt
in de geschiedenis van Cugla. „Dat speelde
in 1976, toen gingen de betonelementen van
Monoliet rotten. Wij hadden daarvoor de
hulpstoffen geleverd en kregen de schuld in
de schoenen geschoven. Er hingen ons grote
claims boven het hoofd. Al snel bleek dat
ons geen blaam trof omdat het een produc
tiefout betrof, maar het heeft lang geduurd
voor we daar over heen waren, want veel af
nemers dachten 'waar rook is, is vuur'. Dat
was een beroerde tijd, zowel privé als zake
lijk."
Het gaat Cugla inmiddels al lang Weer voor
de wind. Het bedrijf draaide in 1996 een
omzet van 13,5 miljoen gulden en maakt een
rendement van 35 procent (winst als percen
tage van het geïnvesteerd vermogen).
Laboratorium
Volgens Sohier onderscheidt Cugla zich van
de (grote) concurrentie door niet alleen
hulpstoffen en mortel te leveren, maar ook
te adviseren over de methode waarop het
materiaal het best toegepast kan worden.
„De klanten lopen daardoor minder risico,
besparen tijd en verdienen dus geld." Sohier
zweert dan ook bij hoog kwalificeerd perso
neel: in Cugla's buitendienst lopen bijvoor
beeld alleen hts'ers rond.
Cugla heeft ook een eigen laboratorium
waarin continu aan de kwaliteit van hulp
stoffen en mortels gewerkt wordt. Ook on
derzoekt men nu welke eigenschappen mor
tel nodig heeft om verwerkt te kunnen wor
den in boortunnels. Sohier verwacht dat de
aanleg van dergelijke tunnels in de toe
komst een grote vlucht gaat nemen en wil
dat Cugla daar dan als toeleverancier klaar
voor is.
Zelf verwacht Sohier nog een jaar of zes in
het bedrijf te werken. Eigenaar van Cugla is
hij sinds vijf jaar al niet meer. Hij verkocht
zijn belang aan Mebin, een betonmortelcen-
tral in Den Bosch. Eerder al was het bedrijf
De Hoop uit Terneuzen aandeelhouder ge
worden.
Spijt van het besluit om zijn belang te ver
kopen, heeft Sohier niet. „Het is vooral een
strategische keuze geweest. Nu is Cugla on
derdeel van een keten en is verzekerd van
afnemers. Cugla kan zo in toekomst goed in
de markt blijven staan en dat vind ik het be
langrijkste.
BIJNA zeven jaar na de
Golfoorlog ontvangen
volgende maand de eerste
Nederlandse gedupeer
den hun 'compensatie'. In
totaal moet Irak één mil
jard gulden aan Neder
land betalen. Pas als alle
particulieren schadeloos
zijn gesteld, komen de
zwaar getroffen kleine
bedrijven aan de beurt
want de goed verzekerde
grote bedrijven hebben
hun schadevergoeding al
lang binnen.
Van onze verslaggever
RIK Janssen wordt er nog regel
matig mee geconfronteerd en dat
zijn niet de prettigste momenten.
Niet alleen bracht de Golfoorlog
zijn Enschedese familiebedrijf
ME Plastics tot op de rand van de
afgrond, zijn vader zag zijn le
venswerk in augustus 1990 in één
klap vernietigd en stierf kort
daarna aan een hartaanval.
Rik: „Op de dag dat de geallieer
de troepen met hun aanval be
gonnen, hebben we mijn vader
gecremeerd. Het was hem alle
maal te veel geworden. Het be
drijf was bijna kapot. Ik zal
daarom niet rusten voordat ik
die schadevergoeding binnen
heb."
Genoegdoening
Waren veel Nederlandse gedu
peerden, zowel particulieren als
bedrijven, vlak na de Golfoorlog
nog zeer gebrand op een finan
ciële genoegdoening, de hoop op
een spoedige uitbetaling was al
in maart 1992 vervlogen. Verlie
zer Irak was immers failliet en
door een wereldwijd handelsem
bargo ook beroofd van inkom
sten uit de olieverkoop. „Mis
schien dat er over tien jaar wat
geld beschikbaar komt," hield
het ministerie van Buitenlandse
Zaken de morrende Nederlandse
schuldeisers voor. Niet veel later
hield bijna niemand nog reke
ning met welke herstelbetaling
dan ook. Desondanks diende
Middle East (ME) Plastics uit
Enschede in 1993 als eerste Ne
derlandse bedrijf een schade
claim in. Het werd een lijvig rap
port. „Het was geen groot be
drag," vertelt Rik Janssen (34).
„Ongeveer zes ton, maar voor een
klein bedrijf als dat van ons ver
schrikkelijk veel geld. Veel be
langrijker dan die miljoenen-
strop waar grote bedrijven mee
geconfronteerd werden." De
claim van ME Plastics werd uit
eindelijk door de speciale VN-
commissie, die de aanspraken op
schadevergoedingen moest be
oordelen, ook geaccepteerd.
Maar op de vraag wanneer tot
uitbetaling zou worden overge
gaan, kreeg Rik Janssen steevast
te horen: „U hoort nog van ons."
In de jaren vóór de invasie van
Koeweit deed het familiebedrijf
uit Enschede goede zaken in
kunstleer, plastic en textiel met
veel landen in het Midden-Oos
ten. Met name in Koeweit ging
het ME Plastics redelijk voor de
wind en de vooruitzichten waren
bijzonder goed.
„Op het moment dat Irak bin
nenviel, hadden we onze klanten
uit Koeweit hier op bezoek", ver
telt Janssen. „Snel werd duide
lijk dat we alles kwijt waren. We
hadden daar zes containers met
spullen staan en die hebben we
nooit meer teruggezien. Mijn va
der had toen het gevoel dat het
voor ons afgelopen was. In het
hele Midden-Oosten lag de han
del plat."
Nooit heeft Rik Janssen zich
kunnen neerleggen bij de moge
lijkheid dat de schade niet ver
goed zou worden. Ook toen de
meeste bedrijven en particulie
ren zich min of meer met dat idee
hadden verzoend, kreeg Janssen
kamerlid Van Walsem (D66)
weer zo ver om minister Van
Mierlo aan de tand te voelen.
Barsten
Rik Janssen: „Ik vind dat de Ne
derlandse regering ons heeft la
ten barsten. Alle grote bedrijven
waren goed verzekerd maar de
kleintjes, die door die oorlog re
latief veel te lijden hadden, zijn
nooit financieel ondersteund.
Wij hebben die moeilijke periode
helemaal op eigen kracht moeten
overbruggen en daar hebben we
tot op de dag van vandaag last
van. Ik heb nota bene wel eens
van Buitenlandse Zaken te horen
gekregen dat ik mijn strop- in
Koeweit maar moest beschouwen
als 'gewoon' ondernemersrisico."
Veel grote bedrijven, die met
langlopende projecten in de ge
troffen regio actief waren, had
den ten tijde van het uitbreken
van de Golfoorlog een goede ver
zekering via de Nederlandsche
Credietverzekerings Maatschap
pij (NCM). „Ze hadden bijna al
lemaal bij ons een zogeheten 'po
litiek risico-verzekering' waar de
Nederlandse staat borg voor
stond," zegt een NCM-woord-
voerder. „Daarmee was de mees
te schade afgedekt en die hebben
we toen ook snel vergoed. Voor
kleine bedrijven is zo'n verzeke
ring tegen de risico's van zaken
doen met landen als Irak of Koe
weit veel te duur."
„Grote bedrijven, die de klap van
de Golfoorlog makkelijk konden
opvangen, hebben hun schade
vergoeding op kosten van de be
lastingbetaler dus al lang bin
nen, terwijl wij nog altijd zitten
te wachten." Rik Janssen be
schouwt dat als een grote on
rechtvaardigheid.
Schadeclaim
„Ik heb daar bijzonder veel
moeite mee. Bedrijven als ME
Plastics dragen immers ook hun
steentje bij aan de Nederlandse
economie dus hebben in tijden
van nood ook recht op steun. En
ik geloof niet dat Philips toen als
direct gevolg van de Golfoorlog
mensen heeft moeten ontslaan.
Wij wel. Maar ja, we zijn veel te
klein om ergens indruk te ma
ken."
Inmiddels is de rentedragende
schadeclaim van ME PLastics op
Irak opgelopen tot meer dan acht
ton, maar de handel met Koeweit
is gezakt tot twintig procent van
wat het ooit was.
Stel, u kunt fantastisch op
schieten met de buurt.
Samen de krant lezen.
Eikaars kinderen naar school
brengen. Bij ziekte insprin
gen. Zelfs de auto wordt uit
geleend. Kortom, zülke men
sen. In een vlaag van mis
plaatst sentiment besluit u na
het jaarlijkse zomerfeest als
bewijs van de saamhorigheid
voortaan al het geld in de
buurt op één hoop te gooien.
Veel efficiënter dan iedereen
zijn eigen portemonnee, zo
rekent de overbuurman voor,
We doen toch al zoveel sa
men, dus waarom iedere keer
met veel rompslomp afreke
nen. Op het einde van het jaar
strijkt wat je te veel of te wei
nig hebt betaald toch wel
glad.
Al na een week zijn de eerste
aanvullende regels nodig.
'Het zou toch wel handig zijn
om eikaars huissleutel te heb
ben om te kijken waar de ge
meenschappelijke portemon
nee uithangt. Je mag natuur
lijk ook de achterdeur open
laten'.
'Zeg, mijn linkerbuurman wil
een nieuwe Audi kopen, ter
wijl wij een Escort rijden. Bo
vendien werkt mijn andere
buurman bij de Peugeot gara
ge, dus die ziet het ook niet
zitten. Ik wil daar op zijn
minst over praten'.
'Nou, wij zeggen toch ook niet
dat jullie elke dag bij de
snackbar hangen in plaats van
zelf te koken. Bovendien heb
ben we ontdekt dat jullie zoon
Frans drugs gebruikt. Ja, ook
hasj is drugs. Nou, mooi niet
van mijn geld'.
De eens zo gezellige buurt is
binnen een maand omge
woeld tot de meest beklem
mende straat van de regio. Al
leen verhuizen biedt nog uit
komst.
Als bewoner van een straat
weten we het wel, maar als
Nederlander verkeren we nog
in de roes van het zomerfeest.
De overbuurman heeft net
uitgelegd dat we beter al het
geld op één hoop kunnen
gooien: de euro. Dat is beter
voor de economie en het be
drijfsleven. Met een ongeken
de gretigheid wurmen pre
mier Kok, bankpresident Dui-
senberg en de rest van de poli
tiek zich naar voren om niets
van de financiële verbroede
ring te missen. Maar is het
niet de gretigheid van een ko
nijn dat voordringt bij de
slacht?
Want ook de euro vraagt om
aanvullende regels. Eenheid
in monetaire beleid is on
denkbaar zonder ook het eco
nomische en politieke beleid
te verenigen. Van de pakweg
zeven muntunies die Europa
na 1800 heeft gekend, zijn al
leen diegene overgebleven
waar de monetaire eenheid
uiteindelijk - al of niet met
veel geweld-overginginpoii.
tieke eenheid. De vormin»
van Italië door Garibaldi, het
ontstaan van de Duitse een
heidsstaat onder Bismarck en
Zwitserland zijn daarvan de
restanten. De overige munt
unies gingen met veel rumoer
weer ten onder, waarvan en
kele met bloedig geweld, zo
als de Pruisisch-Oostenrijkse
in de vorige eeuw.
De gang van monetaire naar
politieke eenheid staat ons
ook te wachten. Sla de kran
ten open en elke dag wordt
duidelijker dat we in het kiel
zog van de euro steeds meer
van onze zelfstandigheid prijs
geven aan met name Duits
land en Frankrijk.
Het verdriet
van Nederland
De euro is het startschot van
een ontwikkeling die ons land
reduceert tot een verlaten uit
hoek van Europa. 'Duisen-
berg spreekt geen Frans', zo
liet een hoge Frans ambtenaar
afgelopen week misprijzend
weten. Inderdaad, hij spreekt
Nederlands. Ook een Europe
se taal. Nog wel, maar als we
kritiekloos verder gaan met
het weggeven van ons land is
het straks nog slechts een on
verstaanbaar dialect binnen
Europa en zal de voertaal
voor een glanzende Europese
carrière een andere zijn.
De muisjes Kok en Van Mier
lo huppelen ondertussen blij
moedig met de olifanten
Frankrijk en Duitsland over
de Europese brug en roepen
voortdurend: wat stampen we
toch lekker. Maar hun keuzes
en handelen zijn nooit inzet
geweest van verkiezingen.
Het Europese pad wordt afge
wandeld zonder dat de burger
er zich over heeft uitgespro
ken. Nooit is uitgelegd wat de
uiteindelijke implicaties van
de euro zijn. Afgelopen week
plaatste een Larense zaken
man voor het eerst een adver
tentie over de gevaren. Hope
lijk mengen ook anderen zich
in het debat. Misschien reali
seren de politici zich dan dat
ze het mandaat hebben gekre
gen om het land te besturen
en niet om het weg te geven.
Zoetermeer (anp) - Dankzij stijgende verkopen van
beeld-tv's en camreeorders is de omzetdaling in de elektronica
branehe vorig jaar bijna tot staan gekomen. De omzet kwam in
1996 met ruim 5,2 miljard gulden 1 procent lager uit dan het
jaar ervoor. De twee jaar ervoor daalden de omzetten jaarlijks
met 2 procent.
Dit blijkt uit een marktonder
zoek van de branchevereniging
Fiar, de verenging van fabrikan
ten, importeurs en agenten in de
elektronica. De gemiddelde ver
koopprijzen daalden. Een toena
me van het aantal toestellen dat
over de toonbank ging, kon die
daling compenseren.
In 1996 was 10 procent van de
verkochte televisies van breed
beeld formaat. Het jaar daarvoor
was dat 2 procent. „Door zijn ho
gere kassa-aanslag een impuls
voor de omzet," aldus de Fiar.
Het totaal aantal verkochte tv's
steeg met 3 procent naar 930.000
stuks. De omzet in geld steeg met
5 procent naar 1,08 miljard gul
den.
Ook de digitale camrecorder is
een steun voor de branche. Er
werden er 135.000 verkocht, een
stijging met 4 procent. Dit lever
de de branche 265 miljoen omzet
op, een stijging van 2 procent.
Het aantal verkochte videorecor
ders bleef met 560.000 stuks ge
lijk, maar de omzet daalde 10
procent naar 395 miljoen gulden.
Bij de geluidsapparatuur daalde
de omzet zowel in aantallen (4
procent) als in waarde (8 pro-
Het aantal verkochte breedbeeld-
tv's zou volgens de Fiar groter
zijn geweest als er meer uitzen
dingen in breedbeeld waren ge
weest. Voor de organisatie staa
het als een paal boven water da
dit type de toekomst heeft. „Fa
brikanten en detaillisten zuk®
hier in de toekomst de vruchten
van plukken. Ook de digitale
camrecorder zal zijn opmars
voortzetten."
PESTEM
Wessling/Den Haag (anp) - De Duitse vliegtuigfabrikant Dor^
nier werkt aan een lijnvliegtuig op waterstof. Een passagier»
vliegtuig moet binnen twee jaar op deze manier de lucht in.
Daartoe wordt een Do-328 met straalmotoren omgebouwd. Volge®
deskundigen van Dornier, een vorig jaar afgestoten Dasa-docnj
zijn er gunstige ervaringen met het vliegen op waterstof,
hebben meer energie en verbranden schoner. Dat laatste bet
dat er geen uitstoot van kooldioxide is. Daar staat tegenover da
gebruik van waterstof veel aanpassingen vergt. De tank met ™ep0,
re waterstof moeten een druk van 4,5 bar kunnen weerstaan. D
328 wordt wel aangeduid als de Mercedes onder de vliegtuigen.
Om het toestel, dat plaats biedt aan drieëndertig personen, ges
te maken voor waterstof worden twee tanks onder de vleuge -
hangen. Bij een temperatuur van min 253 graden Celsius wor
waterstof in vloeibare vorm in de tanks gebracht. Drie POIÏ1Pent0I.pn
ke tank zorgen voor het transport van de waterstof naar de mo
Door de tanks is het toestel duizend kilo zwaarder. Sinds 1988
er een Tupolev 155 die de motor kan laten werken op aardgas,
stof of kerosine.
„miraAL 13 140 nw Spurnhead nr H
AMANDA-1 13 870 ono Antigua nr
Kkornah ANDREALON 13 60 z St C
T^iaribo nr Munguba, ANKERGRAC
?f,.Tunis, APOLLOGRACHT 13 0 No
'1 f Istanbul, ARROW 14 200 zo Pakm
unuston nr Alkmaar, BALTIC LINK 1
Kado 14 30 ozo Visby nr Velsen, BAT7
gblnG - «ni i-i- - -ii-r\ i-
Rl OEMGRACHT 14 760 w Freeto
-i rfnrm nr Rotterdam, CEMILE 14 red'
f nr Cristobal, COOL EXPRESS 13
ïnonF'ORA 14 rede Brixham, CORAL
fffisS 14 te Fremantle, DANIELLA
nFLFBORG 13 30 zw Gotland nr 1
uuaDura nr Brisbane, DOCKEXPRESS
ill SPIRIT 13 25 w Corsica nr Livorno,
„,nr Brisbane, EEMSBORG 14 te Drt
yf, feMSHORN 14 pass Dover nr F
K,1 nr Las Palmas, EGELANTIERSGI
&DSGRACHT 14 95 nw Jeddah nr i
E Rnse nr Ashdod, ENGELINA BROE
ssMUSGRACHT 14 te Kwangyang, FE
ïcnnlJK 14 40 ozo Wight nr Helsingbi
,nn FLINTERMAR 14 te Salerno, FLIT
BORG 13 Pass Visbv nr Tornio, GERAR
BORG 13 Pass Kielerkanaal nr Oulu,
uaM-311 13 100 wnw Trinidad nr Sat
upfrEPLEIN 14 70 w Vlissingen nr Dar
na 13 vn Rahja nr Mantyluoto, ISABEI
ra nRER 13 150 zw Balboa nr San Jose,
Bermuda, JAMIE 14 90 nw Sao Vicentt
«Liverpool, JO CALLUNA 13 310 no
isno z Los Angeles nr Yokohama, JO
Cristobal, JO LIND 5 verwte Cabedelo,
iiiwiBO 14 pass Kvitsoy nr Brussel,
.own JUMBO SPIRIT 13 230 z Tarantc
End nr Ravenna, KIELGRACHT 13 v
U75 wzw Adend nr Buatan, KONING
bifrGRACHT 13 110 wnw La Coruna ni;
J kobstad nr Napels, LEVANTGRACHT
1430 zo Kalmar anr Fecamp, LIJNBAA
ij0 MAASBORG 14 50 o Stockholm
ant nr Antwerpen, MAJESTIC 13 840
14 40 zw Ouessant nr Aviles, MELVIN/
NA 14 20 nw Ristna nr Hamburg, MER
Hani MICHEL 14 20 z Wight nr Villa Ge
tooren, MIGHTY SERVANT-2 12 260
STOND-1 13 10 zo Oland nr Newport,
AFRICA 13 105 zo Socotra nr Port Kelar
mra NEDLL DEJIMA 13 460 no Hono
wnw Malta nr Port Said, NEDLL OCEA
NEDLL ZEELANDIA 13 100 o Santos nr
Lmn NEPTUNIC 13 te Port Douala, I»
neuzen, NORMANDIC 13 210 n Dakar
180 wnw Nouakchott nr San Antonio,
nr Tripoli, NOVA FRIESIA 14 300 zzw
GAUCIA 13 40 w IJmuiden nr Dramma
nrZeebrugge, NYANTIC 13 14 zw Boulc
40 z Babar nr Jakarta, PALMGRACHT 1
13 50 w Ouessant, PARKGRACHT 14
GRACHT 13 600 z Newfoundland nr Phi
lalde, PIJLGRACHT 14 te Yokohama, PI
PLUTO 14 te Heroya, PRINCE OF SEAS
HAN WILLEM FRISO 14 pass Duinkerkt
210o Teesport nr Teesport, RACHEL 14
13 80 zw Tokyo nr Osaka, ROELOF 13 pi
PER 13 68 zo Mayotte nr Durban, RUBY
Stemming Amstt
1 2 3 4 5 6 7
woensdag
12 3 4
donder
Amsterdam (anp) - De Amsterdamse e
ten. Op grote schaal werd er weer gel
Olies, Philips en Akzo het lieten afweter
een nieuwe recordhoogte van 719,49.
Alle seinen stonden weer op groen. W
en wist zich ondanks winstnemingen v
De dollar was stabiel en de obligatierm
volgens handelaren weer eens bang dl
re prijzen, hoewel niet alles. Toch leek
sterdam aan een nieuwe Gouden Eeuw
Koninklijke Olie moest flink terug na de
kendmaking van fraaie jaarcijfers en e
richting normale koersen", aldus een I
341,30.
Veel binnenlandse beleggers wilden w
cijfers, donderdag. Veel problemen leve
al over in Amerikaanse handen. De not
be laatste tijd flink in prijs is gestegen,
1.10 naar f285.
flink in trek bleken voedings- en genots
hoogte in naarf 351. Hierbij speelden o
sing een rol. Nutricia won f 2,40 op f
323,30 en CSM f2,60 naarf 115,10. Maai
se winsten op, zoals bij DSM die f 3,50
De koopwoede richtte zich ook op kleir
als De Drie Electronics, Cap Gemini en
tische toekomstverwachtingen vrijdag
kant Kiene moest f 1,40 terug naarf 46,
stukken uit een grote herplaatsing moe
Amsterdamse wisselmarkt
13-02 14-1
1,88575-1,88825
1,04750-1,07750 1,0'
I,4470-1,4570 1,4'
5,4375-5,4425 5,43
1,39475-1,39725 1,39
29,435-29,405 29,4
112,205-112,255 112
3,0795-3,0845 3,06
33,225-33,275 33,2
0,6690-0,7690 0,66
24,255-24,505 24,2
2,9920-3,0020 2,96
II,405-11,455 11,!
152,150-152,250 152
1,3060-1,3100 1,30
28,455-28,505 28,2
15,9450-15,9550 15,9
1,0960-1,1360 1,0!
1,3220-1.3420 1,32
1,3220-1,3320 1,31
0,4200-0,4400 0,41
25,595-25,645 25,1
130,575-130,625 129
2,1805-2,1855 2,17
"Mrikaanse dlr
■ntilliaanse gld
Australische dlr
bölgische frk(100}
tanadesadlr
kroon HOOI
ouitsemarkdOD)
8r,0else pond
'ranse frk(ioo)
ineksadr (100)
hangkonBdlr(100)
se Pond
rtaLlire (10.0001
iapam
Ven (10.000)
"wzeelandse dlr"
"°°rse kroon (100)
««tenr. sch. (1001
wriugasu esc (too)
s'"9apore dlr
«PJMMp8s. m
u a-afrikaansa rand
,edse kroon (100)
™"Msefrk(ioo|
t
