Fiesta Gitana weer terug
met de echte flamenco
Rocky Horror Show is vooral parodie op zichzelf
Str
Tachti
Oneindig trage 'Flirt' bij Het Zuidelijk Toneel
z
Spijke
ui
0
4
tr
4
Letten dansen sprookje
Publiek in Breda doet voorzichtig mee
DE STEM
pESTEM
Voormalig sterdanser Curro Vélez stelt nieuwe groep samen
UJ
h
UJ
I
h
Nostalgie
Camej
DONDERDAG 6 FEBRUARI 1997 Q
De mens lijdt
ineengedoken op de grond
Door Ton Verbeeten
Een grote ruimte maakt de
mens nietig. Een acteur die in
eengedoken op de grond zit,
speelt een mens die lijdt. Twee
spelers die op minder dan in
tieme afstand van elkaar in
een gevoelige dialoog gewik
keld zijn, laten zien dat hun
personages elkaar niet begrij
pen. En als twee geliefden op
een afstand van de diagonaal
van het speelvlak van elkaar
verwijderd zijn, of wanneer
een van hen achter een vleugel
in de orkestbak zit en de ander
onbereikbaar over het speel
vlak ijlt, dan gaat het om een
onmogelijke, gefnuikte of een
zijdige liefde. Al deze primaire
kunstjes laat regisseur Peter
van Kraaij zijn spelers doen in
Flirt ('Liebelei'). Tussendoor
spreken ze oneindig trage dia
logen uit. En, een lachje kan er
absoluut niet af. Nooit en ner
gens.
Toch begint de voorstelling tame
lijk lachwekkend. Bart Siegers en
Steven van de Watermeulen spe
len Fritz en Theodor, twee studen
ten uit gegoede burgerkringen die
er 'natuurlijk' (stopwoord uit de
openingsdialoog) op een zorgeloze
en vrolijke manier op los zouden
kunnen leven. Dan doen ze niet,
want Fritz doet het stiekem met
een getrouwde vrouw. Nota bene:
het is 1895 en als dat ooit uitkomt,
moet Fritz duelleren. Spannend!
Theodor probeert Fritz uit deze
verhouding te slepen. Tussen
haakjes: Peter van Watermeulen
speelt deze s^ène als een jaloerse
stadsnicht die een overspelig
vriendje flauwtjes de les leest.
Maar ja, het is het begin van de
voorstelling en je kunt denken dat
het nog van alles kan worden.
Ter emotioneel herstel van Fritz
heeft Theodor (die in 1895 hoog
stens een crypto-nicht kan zijn)
twee jonge meisjes uit minder be
deelde kringen uitgenodigd om
ongecompliceerd mee te kunen
Joop Doderer (links) als Hans Weiring, Carly Wijs als Christine en Tamar van de Dop als Mizi in 'Flirt'.
spelen, eh... flirten. Christine
(Carly Wijs) en Mizi (Tamar van
den Dop) betreden het apparte
ment, bewonderen de inrichting
en vervolgens kroelt het viertal
wat op, naast en onder de vleugel
die met een wit laken als pièce de
résistance van het intieme dinee
tje fungeert. Symboliek! Al hele
maal met die kleine lichtjes, op
gloeiend aan het duistere achter
plan. Heel wat minder symbolisch
stelt Christine vervolgens het the
ma van Flirt aan de orde: echte
liefde. Dat zegt ze gewoon. Daar
praat ze eerlijk over met haar
vriendin en, zoals later blijkt, ook
met haar vader.
De rest van de voorstelling zal ons
laten zien hoe bang ze in 1895 in
de betere Weense kringen voor
echte liefde waren. We moeten
dan tegelijkertijd bedenken dat er
vlak voor het volgende fin de siè
cle ook op dit vlak weinig of niets
veranderd is. De rest van de voor
stelling. Alle platte kunstjes die
aan het begin van dit stukje staan
vermeld, zullen daarin nog veel
vuldig aan bod komen. Triest
hoogtepunt wordt een aanstootge
vende scène waarin Joop Doderer
snikkend en snokkend vaderlijk
verdriet en frustratie moet tonen.
Zo'n opdracht lijkt me fnuikend
voor het zelfrespect van een ac
teur. Op de kop af vijf jaar geleden
bracht Het Zuidelijk Toneel De
eenzame wegook van Schnitzler,
ook handelend over liefde en
dood, ook - vanwege het al te gro
te gemak waarmee dramaturgen
Schnitzler in termen van Freud
interpreteren - een stuk dat ge
makkelijk tot deerniswekkend
slechte voorstellingen leidt. Decor
en kostuums kwamen toen uit de
koker van dezelfde mensen. De re
gisseur was toen Ger Thijs. Die le
verde een 'moeilijke', maar intelli
gente voorstelling af.
Peter van Kraaij is nu de regis-
Door Marjan Mes
Fiesta Gitana was in de jaren zes
tig en zeventig een geliefd evene
ment in de Nederlandse schouw
burgen. Als de groep van Spaanse
flamencodansers- en muzikanten
aan het eind van zo'n voorstelling
een smakelijke toegift deed met
ratelend voetenvuurwerk dan kon
zij steevast rekenen op een staan
de ovatie van het publiek.
Fiesta Gitana was dertig jaar lang
het paradepaardje van de Haagse
impresario en kunstverzamelaar
H. J. da Silva, die in de jaren vijftig
al begon met het organiseren van
toernees in ons land van door hem
in Spanje samengestelde gelegen
heidsgezelschappen. Nederland
kende toen al het Spaanse (klas
sieke) danspaar Susana y Jose,
maar de flamenco - de opzwepen
de kunst van de Andalusische zi
geuner - was nog vrij onbekend
terrein.
Al die jaren was Curro Vélez
steeds de eerste danser bij deze
steeds wisselende zigeneurforma-
tie. Een flamencodanser wiens
lichaamsbeheersing en trotse hou
ding adembenemend waren. Als
hij met de hakken van zijn zwarte
laarsjes de zapateado's over het
plankier van de podia liet roffelen
of zijn trotse danserslijf in een
sierlijk dramatische pose bevroor,
dan raakte de zaal bijna gehypno
tiseerd. Met het toenemen van het
toerisme naar Spanje werd het
steeds moeilijker om nog verte
genwoordigers van de authentieke
flamenco-volkskunst te vinden en
het publiek te interesseren. Na de
dood van Da Silva kwam er een
eind aan een lange traditie, maar
Curro Vélez - allang geen danser
meer maar choreograaf - heeft vo
rig jaar opnieuw een Nederlander
weten te interesseren voor een fla-
menco-danstoernee door ons land.
Samen met regisseur Nico Knap
per presenteert Vélez een geheel
nieuw Fiesta Gitana, een combi
natie van jong aankomend Spaans
flamenco-talent en ervaren fla
mencodansers- en muzikanten.
Tijdens een korte toernee begin
1996 wist die nieuwe formatie in
o.a. Amsterdam het Nederlandse
publiek al volledig in te palmen
met haar vurige flamenco puro.
Deze maand is het gezelschap te
rug in Nederland, waaronder ook
in Breda, Bergen op Zoom en Ter-
neuzen.
Curro Vélez is het te doen om pu
re, onversneden flamenco-kunst
zonder allerlei populaire versie
ring. Zijn voorstelling ademt de
sfeer van een familiefeest waarbij
de gitanos spontaan voor elkaar
zingen, spelen en dansen. De Cua-
dro Flamenco (het gehele ensem
ble) werkt via opwindende en in
getogen nummers toe naar een
bruisend feest van Sevïllanas, Bu-
lerias en Rumba Gitanas.
Flamenco is de verzamelnaam
voor de dansen en liederen van de
Andalusische zigeuners die in het
midden van de 15e eeuw naar
Spanje waren gekomen. Eeuwen
lang werden zij onderdrukt, hun
smartelijke keelzang en tempera
mentvolle dans met de hakken
vormde de unieke expressie van
een gediscrimineerde bevolkings
groep, die zijn trots wilde behou
den. Toen de gitanos in 1783 ein
delijk deel mochten nemen aan het
openbare leven kon ook het pu
bhek kennis maken met deze
volkskunst.
In de klaaglijke, vaak rauwe zang
stijl klonken de echo's door van
het Moorse tijdperk in Spanje
maar ook van de gezangen van de
joodse bevolkingsgroep op het
Iberisch schiereiland, die eveneens
vier eeuwen lang werd onderdrukt
en uitgeroeid. Flamenco is dan
ook meer dan vrolijke, vrijblijven-
Een groep danseressen uit het Spaanse flamenco-muziek- en dansfestijn 'Fiesta Gitana'. In februa
ri is het gezelschap o.a. in Breda, Bergen op Zoom en Terneuzen. foto nico knapper produkties
de volksmuziek. Het is een sierlij
ke, beheerste en elegante uitdruk
kingsvorm waarmee een heel scala
aan emoties op een kunstzinnige,
streng gestileerde manier kan
worden overgebracht.
De flamenco, die slechts door ar
tiesten met een bijzondere aanleg
en talent kan worden uitgevoerd,
verwaterde in de tweede helft van
de 19e eeuw omdat het publiek het
zigeunerbestaan op een romanti
sche manier idealiseerde en de zi
geunerartiesten niet schroomden
om hun repertoire aan te passen
aan de gangbare smaak. Toch zet
te een aantal gitanos de oorspron
kelijke traditie voort en bleef de
authentieke flamenco met zijn
strenge metriek en ritmiek - door
hakgeklak en handgeklap aange
geven - tot op de dag van vandaag
bewaard. Fiesta Gitana brengt dit
onvervalste zigeunerfeest naar
Nederland, als een opwindende
werveling van dans- en muziekva-
riaties en prachtige kostuums, met
veel zwart en rood als de dramati
sche uitdrukking van het leven, de
liefde en de dood. En natuurlijk
ook met de traditionele, kleurrijke
japonnen met ruches en contraste
rende noppen bij de danseressen.
'Fiesta Gitana', flamencodans- en
muziek van de Spaanse zigeuner, is
op 14 februari in het Chassé Thea
ter in Breda, 21 februari in schouw
burg De Maagd in Bergen op
Zoom, 25 februari in het Zuidland-
theater in Terneuzen.
0
foto deen van meer
seur. Hij maakt van Flirt een
'makkelijke', ja, platte voorstel
ling. Als ze niet larmoyant is, dan
is ze oneindig traag.
Het Zuidelijk Toneel met 'Flirt' van
Arthur Schnitzler met Carly Wijs,
Bart Siegers, Tamar van den Dop,
Steven van Watermeulen, Nettie
Blanken, Joop Doderer en Pol
Pauwels. Op 13 februari in
Schouwburg Tilburg; 19 februari in
Theater a/d Parade Den Bosch; 20
februari in De Kring Roosendaal;
28 februari en 1 maart in Chassé
Theater Breda.
AMSTERDAM
Het bezoek van de oude dame - door Theater Van Het Hot®,
lach - Stadsschouwburg - 20.15 uur (di 11 t/m za 15 feb)
Moeder India - door Het Internationaal Danstheater jt
schouwburg (za 20.15 uur en zo 14.00 uur)
ANTWERPEN
Onder het Melkwoud - van Dylan Thomas in vertaling van Hu
Claus - door de Zuidpool - theater de Zuidpool - Lange Noordstr
20.00 uur (vr 7 feb t/m 1 mrt)
Rats - cabaretspektakel - dagelijkse aanpassing aan actualiteit.
Zwarte Comedie - do t/m za 21.00 uur - zo 15.00 uur (verlengdti
mrt)
Woud - drie dansen van Anne Teresa De Keersmaeker - door Rou
Rode zaal Singel - 20.00 uur (t/m za
BREDA
Youp van 't Hek - met 'Scherven' - Chassé Theater - 20.30 uur-
en vr (uitverkocht)
Mini Maxi - 'Scherzo' - muziektheater - Chassé Theater - 20.OO1
(wo 12 t/m vr 14 feb)
EINDHOVEN
Simone Kleinsma e.a. - 'Hoera, we zijn normaal' - muziektheati
Stadsschouwburg - 20.15 uur (za en zo)
GENT
De Rand van het Verstand - van Sam Shepard - door KNS-NTI
Baafsplein - 20.00 uur - zo 15.00 uur-wo t/m zo (za 8 feb t/m 71
LEIDEN
Het Leids Caberet Festival - voorrondes ma 10 en di 11 feb-
de dagen 5 artiesten - halve finale do 13 feb - finale za 15 feb m
finalisten - Leidse Schouwburg - Oude Vest 43 - 20.15 uur
DONDERDAG
BREDA
The Rocky Horror Show - rockmusical - Chassé Theater - 20.00u
MIDDELBURG
Waardenberg de Jong - met hun nieuwe theaterprogram
'Bandkaai' - Stadschouwburg - Molenwater 99 - 20.00 uur
ROOSENDAAL
West Side Story - musical - Schouwburg De Kring - 20.15 uur
VRIJDAG
ANTWERPEN
De Bezoeker - door Malpertuis - CC Berchem - 20.30 uur
EINDHOVEN
Pas-de-Trois - door het Nederlands Danstheater - Stadsschouwbu
-20.15 uur
MIDDELBURG
En voor het kind Richten wij een visioen aan - toneel do
Theatergroep Delta - Stadschouwburg - 20.00 uur
ZATERDAG
EINDHOVEN
Ingeborg Elzevier - 'Amanda' - toneelmonoloog - Globetheater
20.30 uur
MIDDELBURG
Koningskinderen - kindervoorstelling 4- 8 jaar - door theatergr»
Dansend Hart - Stadschouwburg - Molenwater 99 - 14.00 uur
TERNEUZEN
Concours Wim Sonneveld Prijs - cabaret door nieuw talent-Z:
landtheater - 20.00 uur
DINSDAG
AMSTERDAM
Dynamische Dans - door het Nederlands Danstheater - Star
schouwburg-20.15 uur
TERNEUZEN
Doornroosje - door het Nationaal Ballet van Letland - combina
van traditie en vernieuwing - Zuidlandtheater - Zuidlandstraat 11
20.00 uur
WOENSDAG
AMSTERDAM
Programma 2 - door De Rotterdamse Dansgroep - Stadsschouv
burg - 20.15 uur
EINDHOVEN
Toon Hermans - One Man Show 1996 - Stadsschouwburg -
uur
Man met de beer - door kunstenmakerstheater Jan Rauh - Theat
de Schalm -14.30 uur
MIDDELBURG
Amanda - theatermonoloog van Walter van den Broeck - met Int
borg Elzevier in de titelrol - Stadschouwburg - Molenwater 9!
20.00 uur
Het Nationaal Ballet van Letland
komt op 21 februari met zijn ei
gen orkest naar de grote Venco-
zaal van het Bredase Chassé
Theater met het grootscheepse
klassiek-romantische ballet Slee
ping Beauty, na Het Zwanenmeer
Tsjaikowsky's beroemdste crea
tie.
De legendarische choreograaf
aan het hof van de tsaar, Maurice
Petipa, leverde, geïnspireerd
door een Frans sprookje, zijn
mooiste choreografie: de virtuoze
variaties op de spitzen, het zoge
naamde Rozen Adagio en de klas
sieke Pas de Deux aan het slot
waren absolute hoogtepunten1
de toenmalige Russisch-aca»
misch balletkunst.
De artistiek leider van het 75
oude gezelschap uit Riga ma®
een aanpassing waarin de pa
danslyriek en sprookjesacht!
ensembles bewaard zijn gr
ven. Het Letse gezelschap,
eerder een respectabel Zot*
meer in ons land presenteer
brengt een keur aan sprookje
achtige, kleurrijk gekostumeer
taferelen met veel spektakel,
'Sleeping Beauty' door het Na»
naai Ballet van Letland is
bruari in Chassé Theater in
Breda - Chassé Theater. 'The
Rocky Horror Show' van Ri
chard O'Brien door het Lon
don Musical Theatre en Bal-
lett, Classic Entertainment
uit Hannover. Regie: Chris
topher Malcolm. Gespeeld en
gezongen door o.a. Bob Si
mon, Gregory Watt, Larissa
Murray en Andrew Christian.
Gezien op dinsdag 4 februari.
Ook vanavond nog te zien.
Door Marjan Mes
Propaganda voor ongeremde seksuele
vrijheid en seks-experimenten is niet
meer te verkopen in dit aids-tijdperk.
Toch draait het grootste deel van The
Rocky Horror Show daar om, want in
1973 wilde deze rock-musical toch
vooral een lans breken voor de vrije
liefde en transseksuelen een hart on
der de riem steken.
De Engels-Duitse producenten die
momenteel een getrouwe remake pre
senteren in ons land van het jaren ze
ventig-spektakel, konden er dan ook
niet onderuit om één kleine concessie
aan de oerversie te doen: als de trans-
seksuele dr. Frank'N Furter achter
een verlicht scherm in silhouet ach
tereenvolgens de liefde bedrijft met
haar en met hem wordt er na afloop
opzichtig met het gebruikte condoom
gezwaaid.
Dit soort scènes zijn, in tegenstelling
tot in 1973, volstrekt niet schokkend
meer, zoals de voorstelling in Breda
ook maar weer eens bewees. Wie kijkt
er nog op van een man op hoge hak
ken en in sexy jarretelles, die een
braaf verloofd stelletje inwijdt in de
speelsere varianten van de lichamelij
ke liefde?
Bijna 25 jaar na dato is deze rock-mu-
sical van Richard O'Brien eerder een
parodie op zichzelf geworden, waar je
alleen nog maar plezier om kunt heb
ben als je de inhoud niet serieus
neemt en er als toeschouwer de onzin
van in kunt zien. Cult noemen ze dat
en het is blijkbaar een leuk tijdver
drijf voor wie de regels kent van dit in
een kwart eeuw ontwikkelde pu-
blieksspelletje.
Vooral in Duitsland en de Angelsaksi
sche landen wil de zaal nog wel eens
luidruchtig meedoen met de artiesten,
maar in ons land is de Rocky-gekte
nooit zo doorgedrongen. Daarom was
het des te verbazender dat de zeer
matig bezochte grote zaal van het
Chassé Theater toch hoor- en zicht
baar reageerde.
Bij het nummer There's a light gingen
er zelfs een stel brandende aanstekers
de lucht in en bij de time warp wer
den de dansinstructies op een bord
opgevolgd door een kleinde honderd
mensen, die tussen de stoelen gingen
staan om daar voorzichtig de betref
fende pasjes uit te voeren. De akelige
dr. Scott mocht bovendien op afkeu
rend gehum rekenen. Alleen de rijst
ontbrak bij de huwelijksceremonie
tussen Frank'N Furter en zijn kunst
matige creatie Rocky, een blond stuk
dat de begeerte opwekt van beide sek
sen. De aanstekelijke presentatie en
de niet aflatende energie van de ar
tiesten was inderdaad groot genoeg
om in de juiste stemming te raken,
hoewel er te weinig publiek was om er
een echte happening van te maken.
Zonder dat viel het op dat het ver
haaltje van The Rocky Horror Show
toch wel erg dunnetjes is en veel van
de aan het jaren vijftig-idioom ont
sproten liedjes behoorlijk melig zijn.
Wat rest, is een uitstekend gezongen
en getypecaste uitvoering door een
stelletje doorgewinterde artiesten, die
met hun van ironie doortrokken op
treden een leuk en vakkundig gepre
senteerd spektakel maken, in een met
rook- en lichteffecten opgetuigd grie
zelkasteel waar Frank'N Furter en
zijn bizarre hofhouding, afkomstig
van de transseksuele planeet Trans-
sylvania, het onnozele paar Brad en
Janet van hun onschuld beroven.
Dat tuttige tweetal zingt onver»
opvallend goed en schudt aan
braafheid van zich af. Bob a
steelt met een geraffineerde me
ling van vrouwelijke en maI?ne
koketterie onmiskenbaar de sho
de demonisch-verleidelijke Fran
Furter. Ook hij heeft eenfantas
zangstem. Voeg daarbij de s
rock, de Britse ironie van de ven
ceremoniemeester en de visuele
pocus en je hebt toch een kwal
sterke show, al is die dan hooi
lijk nog een parodie op een >r
ter voor de zoveelste keer
ler vuui ue auvccw^ -
dacht uit te pakken, maar d
juist weer doet met een voor
genreeks die toch niet helem1
antwoordt aan de verwachting
een groot publiek. Eén av
plaats van vier was meer dan g
geweest.
tre
Door
Marjan Mes
fat ooit begon als een door
een spijkerbroekenmerk gesp
onsorde workshop van jonge,
aankomende artiesten, die fris
en spontaan populaire songs
uit de jaren vijftig en zestig
zongen met een dansje erbij, is
inmiddels uitgegroeid tot een
onverwoestbaar theaterver
schijnsel en een zakelijk suc
cesvolle onderneming. Enig in
zijn soort en bijna altijd uit
verkocht.
De Jeanscompany, verantwoor
delijk voor vijf afleveringen van
de muzikale theatershow Jeans,
viert dit seizoen alweer zijn tien
jarig bestaan en nog is de formu
le - tophits uit heden en verleden
verpakt in een non-stopshow
zonder verhaal maar met dans en
kostuums uit de desbetreffende
periode - niet uitgeput.
„Integendeel", constateert direc
trice Marga Wagenaar van Thea
terbureau De Crane, tevens lid
van het artistiek team en produ-
cente van Jeans. „Iedere keer ge
beurt het weer dat een van ons
hevig is teleurgesteld, omdat zijn
lievelingsnummer niet in de show
is opgenomen. De voorraad inter
nationale tophits is onuitputte
lijk."
Met de show Jeans 6 - A Happe
ning, waarin acht jonge artiesten
wederom tophits uit veertig jaar
wereldrepertoire presenteren,
wordt het jubileum dit jaar ge
vierd. Zonder veel voorpublici-
teit lukt het de Stichting Jeans
toch iedere keer weer om al op
voorhand uitverkocht te zijn in
de abonnementenseries van de
Nederlandse schouwburgen.
Een opmerkelijk verschijnsel,
want verhaal, de bindende kracht
van een musical, ontbreekt. Alles"
draait om muziek, zang en dans.
Het pubiiekrkömt voor de liedjes-
uit een min of meer recent verle
den en geniet van de vrolijke nos
talgie waarmee ze, in een toepas
selijke aankleding en choreogra
fie, worden gepresenteerd.
„Wij gingen aanvankelijk uit van
de utopie dat Jeans een show
moest zijn voor mensen tussen de
acht en de tachtig", aldus Marga
Wagenaar. „In de praktijk blijkt
bet publiek te variëren tussen de
13 en 70 jaar", zegt ze lachend.
„Met de allereerste Jeans-show
hebben we een totaal nieuw pu
bliek aangeboord. Mensen die
nog nooit een theater bezocht
hadden. Een heel breed publiek
waar bezoekers van popconcer-
^an onze kunstredactie
Geen opstand, oorlog of revolu-
e zonder gezang. Ouderen her-
1 ?,eren zich hoe het Duitse leger
zingend de krijgstactiek
onthulde: naar Engeland werd er
Pgestoomd. De tegenstanders
™°rspelden muzikaal dat ze hun
sgoed te drogen zouden han-
aan de Siegfried-linie. De
ti nae revolutie maakte de na-
tn e hymne met het allons en-
,pifs ae fa patrie populair en
U j in hoofdzaak ludieke
ni.t^uisbezetting kon het
sniia .n z°nder songs. Van
besome611' zelfverdediging en
In ri ing van de tegenstander,
gronf, ^hbgjarige Oorlog, de
je w VIïheidsstrijd tegen Span-
hèlZT ,.et n!et anders. Het Wil-
veran.s' et hed waarin de Prins
opstana°0rdin§ afle«t v°or zijn
Pstandig gedrag, stamt uit die
hadefk fVan K°ninginnedagau-
sternir aamcle Merck toch hoe
aan g met daarin de opwekking
stanrkWg,®n °P Zoom om vroom, I
ven iQ lg in l^t verzet, te blij-
Periodp6?1 Pr°duct van dezelfde
°ver de kamermuziekserie
die de nanl,e en de Nederlanden
Bredase Nieuwe Veste sa-
