ider
ren
CSM rekent
op stabiele
winstgroei
eerste
bölTW
Tarnt'
Prijsstijging leidt niet tot stormloop op goedkope koffie
Frans Swarttouw maakte
van z'n hart geen moordkuil
Shell investeert
kwart miljard in
kraker Moerdijk
Akkoord over sanering
bij havenbedrijf EBS
CSM wordt steeds
meer een
ingrediënten-concern
A
jd KORT
A6 1 DE STEM
ECONOMIE
A7
duidelijkheid'
Beleggers tevreden over cijfers
I KLM lijdt verlies
KOP MUNT
Belasting
betalen
is leuk
Laat nu de krach
maar komen
AUARI 1997
11111
WOENSDAG 5 FEBRUARI 1997
igen Iran
bsten van Iran hebben
kekost. Bijna honderd
Ischade aangericht, zo
fen vonden vroeg in de
kwartier. Ze hadden
[de schaal van Richter.
»els
[het Waalse parlement
geadviseerd de parle-
Guy Spitaels slechts
It het kopstuk van de
|e stappen. Als het vol
gt, krijgt Justitie wel
fijn mogelijke betrok-
Franse vliegtuigfabri-
pn in Rwanda
de Naties zijn gisteren
Be plaats Karengera in
tkers - onder wie een
3 in een hinderlaag ge-
verwondingen opgelo-
een team waarnemers
|chten.
Pakistan
oud-premier Nawaz
In Pakistan met grote
psis van voorlopige tel-
Bhutto's Pakistaanse
I draai om de oren van
[iet voorlopig 12 zetels,
f moslims en tien niet-
lelnemers
et de gijzelnemers in de
hnen binnenkort begin-
|i gisteren gezegd. Fuji-
is toe te geven aan de
fcnde kameraden vrij te
rvatten
lidden-Oosten, Miguel
Irië bereid is de vredes-
pp basis van land-voor-
traëlische minister van
In weekeinde in Damas-
1 wantrouwen tussen de
j als premier Netanyahu
Én de Syriers bereid de
|EU-gezant.
Kohl heeft gisteren de
de nieuwbouw vqn het
lat van zijn opvolger als
(toch niet als lijsttrekker
pij de landelijke verkie-
j.-Mitte. Rond het jaar 2000
[het 'regeringshart' klaar
1 Bonn is intussen grote on-
Itstaan door een tussenrap-
jm de Duitse Rekenkamer.
Jgnaleert dat geen van de
Lmenten het zogenaamde
patiemodel schriftelijk
rastgelegd.
adel voorziet in een hooid-
ng in Bonn en een depen-
lin Berlijn. Tussen de regels
luidelijk dat eigenlijk geen
je 'Bonner' departementen
ree-deling ziet zitten. Dat
Jde veronderstelling dat alle
lementen op termijn naar
zullen gaan.
lijn, is gratis; 0900 is
>rmatie; 0909 is betaald
ners die beginnen met
betaalde nummers waar-
iement en babbelboxen.
:et u precies waar u aan
iformatie over de nieuwe
„„-,0 wprdannpvpr ai/Uie Ho .ïroorHA.oorc+or van Viot AT4- vprli-nnht dan nn andorp nrhtpnden." ik weleens de indruk dat die het voordeel nine en bananen. We schakelen de t
Van onze verslaggever
Breda - De prijs van koffie gaat van
daag met een kwartje per pak (250
gram) omhoog, maar Zuidwest-Ne
derland heeft gisteren geen storm
loop op goedkope koffie beleefd.
ien van Albert-Heijnvestigingen
a, Oosterhout, Etten-Leur, Roos-
il, Bergen op Zoom, Hulst en Ter-
neuzen spreken allemaal van een licht
toegenomen koffieverkoop, 'maar het is
zeker geen run op de schappen'.
Op het hoofdkantoor van Albert Heijn
(AH) in Zaandam kunnen de verkoopcij
fers van uur tot uur worden gevolgd. „De
verkoop van koffie is iets toegenomen,"
aldus de woordvoerster van het AH-
hoofdkantoor. „Maar het is niet zoals en
kele jaren geleden. Toen liep het na de
afkondiging van een prijsverhoging
storm. De laatste jaren hebben we zoveel
prijsstijgingen en -dalingen meege
maakt, dat de consument er nauwelijks
meer op reageert. De precieze cijfers geef
ik niet aan de pers. Dat is ons beleid met
het oog op de concurrentie."
Ook bij de Primarkt, die twintig zaken in
het zuiden van het land telt, hebben de
klanten niet op grote schaal koffie inge
slagen.
Een medewerkster van een Primarkt-
vestiging in Breda: „We hebben vanmor
gen tien a twintig pakken koffie meer
verkocht dan op andere ochtenden."
„Hier in onze zaken in de Randstad zijn
het ouderwetse toestanden. De klanten
nemen heel wat extra pakken mee," zegt
Dirk van den Broek in Alphen aan den
Rijn, die het woord voert namens de ke
ten Bas van der Heijden, waarvan ook de
negen Jan-Bruijnszaken in Zuidwest-
Nederland deel uitmaken. In die super
markten is koffie nog de hele week tegen
de oude prijs te koop.
Dirk van den Broek: „Wij timmeren er
mee aan de weg. Dan komen de mensen
er wel op af. Als vandaag onze adverten
ties in Brabant in de kranten staan, ver
wacht ik bij Jan Bruijns ook meer klan
ten voor koffie. Van de concurrentie heb
ik weieens de indruk dat die het voordeel
liever in eigen zak steekt."
Ook de koffie van branders die het Max-
Havelaarkeurmerk voeren, slaat met een
kwartje op.
„De wereldprijs wordt bepaald op de
koffiebeurzen in New York en Londen,"
licht Jos Harmsen van de Stichting Max
Havelaar in Utrecht toe. „De stemming
op die beurzen wordt beïnvloed door de
voorraden, (mis)oogsten, activiteiten van
beleggers en bijvoorbeeld ook een sta
king in de havens van Colombia."
„Wij van de Stichting Max Havelaar
sluiten rechtstreeks contracten af met de
armste boeren en boerencoöperaties in
de Derde Wereld, voor koffie, cacao, ho
ning en bananen. We schakelen de tus
senhandel uit en werken met langlopen
de overeenkomsten."
„Maar daarbij zijn we afhankelijk van
de wereldmarkt. We bieden met het oog
daarop de boeren wel een gegarandeerde
minimumprijs.
Dat is echter niet aan de orde: de wereld
koffieprijs ligt op dit ogenblik ver boven
het minimum. Het is nog meer geweest:
rond 1990 lag de prijs van een pak koffie
in de Nederlandse winkels boven de vijf
gulden.
Er is toen niet minder koffie gedronken.
En de mensen die de iets duurdere Max-
Havelaarkoffie kochten, zijn dat blijven
doen."
Van onze verslaggever
Amsterdam - De winstgroei van voedingsmiddelenconcern
CSM zal in het lopende boekjaar ongeveer hetzelfde niveau ha
lenals in de twee voorgaande jaren. „Het zal voorlopig moeilijk
blijven weer een dubbelcijferige winststijging te laten zien,"
aldus dr. J. Vink, vice-voorzitter van CSM, gisteren bij de pu
blicatie van het jaarverslag.
De beleggers toonden zich echter
tevreden met de aangekondigde
groei. Het aandeel CSM sloot 4,5
procent hoger op 107,90 gulden.
CSM maakte in november al be
kend dat in het boekjaar
1995/1996 een winst van 201,6
miljoen gulden is geboekt, een
stijging met 8,1 procent. Het con
cern, dat in Nederland bedrijven
heeft als HAK, Honig en Red
Band Venco, presenteerde daar
mee voor het tweede opeenvol
gende jaar een winstgroei die la
ger was dan tien procent, terwijl
CSM daarvoor jarenlang dubbel
cijferige winststijgingen liet zien.
De winstgroei zal voorlopig ge
temperd worden door onder meer
de rentevoet, aldus Vink. Maar
ook de gang van zaken in de le
vensmiddelen- en suikerdivisie is
reden "voor ingetogen groei. De
resultaten in deze sectoren wor
den 'bevredigend' genoemd. Er
werd in de jongste bietencam
pagne 388.000 ton suiker gepro
duceerd, 15.000 ton meer dan in
1995. in de levensmiddelendivisie
wordt de nodige groei van suiker
werk verwacht, maar andere
markten, zoals soepen en siropen,
vertonen weinig rek.
De meeste groei moet derhalve
komen uit de ingrediëntendivisie,
die in vier jaar tijd van kleinste
CSM-divisie naar grootste sector
is uitgegroeid. Ook kan het
winstcijfer dit jaar opgekrikt
worden door een hogere dollar
koers. Een duurdere dollar is
voor CSM gunstig, omdat het
concern circa eenderde van zijn
omzet in Noord-Amerika haalt.
Dit boekjaar rekent CSM op een
omzet van 3,6 miljard gulden, een
stijging met 600 miljoen ten op
zichte van 1995/1996. De groei
wordt vooral door acquisities be
reikt. Zo sloot CSM deze week
het contract over de koop van
Karp's, een Amerikaans bedrijf
dat bakkerij-ingrediënten produ
ceert en verkoopt (omzet 340 mil
joen gulden). Ook hoopt CSM
binnenkort de overname van de
Noorse suikerwerkproducent
Malaco (omzet 215 miljoen) af te
ronden. Meer grote acquisities
zijn dit jaar niet te verwachten,
verklaarde directievoorzitter G.
van Loon, die op 1 april terug
treedt en opgevolgd wordt door
Vink. „In principe volgen dit jaar
alleen nog kleine overnames.
Maar als er zich een bijzondere
kans voordoet, hebben we de fi
nanciële ruimte," aldus Van
Loon. De solvabiliteit zal,
ondanks de overnames van
Karp's en Malaco, 'niet onder de
40-procentgrens' komen, terwijl
CSM in 'gunstige gevallen' tot 35
procent wil zakken.
De raad van bestuur van CSM. Vlnr. ir. F.J. Olieman, dr. J.A.J. Vink, ir. G.M.L. van Loon, J.H. Menkeveld en M. Arentzen. foto wfa
mers langer in dienst van de
stichting, maar daar komt bij dat
iedereen een pittig loonoffer
moet brengen.
Rotterdam (anp) - De Vervoersbonden van FNV en CNV, de on
dernemingsraad en de directie van het Rotterdamse overslag
bedrijf European Bulk Services hebben gisterochtend een prin
cipe-akkoord bereikt over de reorganisatie bij het bedrijf.
De 276 van de 650 werknemers
die EBS kwijt wil, komen in
dienst van een stichting. Die
moet elders in de haven of daar
buiten werk voor hen zoeken.
De voormalige EBS-werknemers
komen voor maximaal vijf jaar in
dienst van de stichting. Boven
dien is er een vrijwillige vertrek-
regeling afgesproken. De negen
tien miljoen gulden die EBS be
schikbaar heeft, is niet toerei
kend voor het aangepaste plan.
Daarom moet het volledige per
soneel van EBS negen procent
on inleveren ter verdere finan
ciering van het sociaal plan.
Gruciaal is dat het akkoord vol-
fiens de bonden binnen het Ha
venakkoord van 1993 past. Hier-
is overeengekomen dat er geen
gedwongen ontslagen in de haven
allen, tenzij een bedrijf op de
and van faillissement verkeert.
du dat laatste is bij EBS het ge-
De volgende hobbel die de vak
bondsbestuurders nog moeten
amen, is de instemming van hun
«den bij het overslagbedrijf. Een
rder akkoord, waarbij de ver
rekende werknemers niet lan-
ger dan drie jaar in dienst van de
stichting zouden blijven, werd
„°,r de ledenvergadering mas-
al van de hand gewezen. Nu
jven de vertrekkende werkne-
Door Paul Verlinden
NA AFLOOP van de persbijeen
komst in het Amsterdamse Ho
tel de l'Europe liet CSM-direc-
tievoorzitter ir. G. van Loon gis
teren champagne aanrukken om
het glas te heffen met de journa
listen. Een zeldzame uitspatting
voor de als sober en terughou
dend bekend staande Van Loon.
Maar omdat het zijn laatste bij
eenkomst met de pers was, wilde
hij toasten op 'de bloei en de
vrije ontwikkeling van CSM'.
Van Loon neemt op 1 april af
scheid als directievoorzitter van
CSM wegens het bereiken van
de gestelde leeftijdsgrens. Als
geen ander heeft hij de afgelo
pen decennia zijn stempel ge
drukt op het concern.
In 1961 begon Van Loon, een
West-Brabander van origine, bij
het concern, in 1972 trad hij toe
tot de directie, waarvan hij de
laatste tien jaar voorzitter was.
'Onder zijn leiding ontwikkelde
CSM zich van een Nederlands
suikerbedrijf tot een internatio
naal opererende groep van on
dernemingen, actief in voeding
en ingrediënten', aldus het jaar
verslag.
Juist in het jaar dat Van Loon
afscheid neemt, mag de ingre
diëntendivisie zich voor het
eerst de grootste sector van CSM
noemen. In 1992 was de ingre
diënten-tak met een omzet van
295 miljoen gulden nog de klein
ste van de drie CSM-divisies (de
andere zijn 'Levensmiddelen' en
'Suiker'). Maar nadat CSM deze
week definitief het Amerikaanse
bakkerij-ingrediëntenbedrijf
Karp's inlijfde, zal de omzet van
de ingrediënten in 1997 op 1,6
miljard gulden komen, ofwel 43
procent van de totale concern-
omzet.
Suiker, de tak waarin CSM be
gon, is ondertussen nog slechts
goed voor zeventien procent van
de omzet. Toch koestert het con
cern de suiker, omdat deze divi
sie goed rendeert en een vrije
kasstroom genereert die kan
worden ingezet bij de groei van
andere activiteiten.
Bij het verdere groeien, mikt
CSM op de levensmiddelen- en
de ingrediënten-divisie, waarbij
het meeste van de laatste sector
wordt verwacht. „Wij hebben
zo'n twintig bedrijven op ons
lijstje staan die we willen over
nemen. Het gaat om suiker
werkproducenten en om bedrij
ven die bakkerij-ingrediënten
produceren en verkopen. De sui-
kerwerkmarkt ligt wat moeilijk
nu, zodat we waarschijnlijk
sneller zullen groeien in ingre
diënten," aldus Van Loon.
Bij bakkerij-ingrediënten kijkt
CSM naar Noord-Amerika,
waar de afgelopen jaren ook al
alle acquisities op dit gebied
werden gedaan. In 1995/96 ging
het om vijf bedrijven. Bij over
names opereert CSM voorzich
tig, ook al omdat het veelal om
familiebedrijven gaat die zich
niet tot overname laten dwin
gen.
De verwachting is gewettigd dat
CSM op afzienbare termijn meer
dan de helft van zijn omzet uit
de ingrediëntendivisie haalt. De
marges van de bakkerij-ingre-
diëntenbedrijven zijn iets lager
dan CSM doorgaans gewend is.
Deze bedrijven nemen naast
productie vaak ook de verkoop
en distributie voor hun rekening
en in die laatste activitieten zijn
de marges lager. Maar mede
door de synergievoordelen -
CSM bouwt een heel netwerk in
Noord-Amerika op en heeft als
niche-speler 'enkele tientallen
procenten' van de markt in han
den- zal de winstgevendheid
van deze activiteiten goed zijn,
voorspelt CSM.
De voorspellingen van CSM zijn
altijd door voorzichtigheid inge
geven. De aard van het bedrijf
zal niet veranderen onder de
nieuwe voorzitter, dr. J. Vink, zo
verzekerde Van Loon gisteren.
„Wisselingen in de directie gaan
zeer geleidelijk. De heer Vink zit
er ook al weer enkele jaren en is
vertrouwd met het beleid van
continuïteit en consistentie. Op
die manier hebben we nu al
twintig jaar voortdurend wins-
stijgingen kunnen laten zien.
Dat willen we graag zou hou
den," aldus Van Loon.
De belegger weet dus dat er ook
de komende jaren weinig spec
taculaire zaken van CSM te ver
wachten zijn, maar hij hoeft ook
niet snel te schrikken. Het
maakt van CSM 'een veilig aan
deel'.
^stelveen (anp) - De KLM
m het derde kwartaaleen
"e overhes geleden van zeven
rinj°en h1 dezelfde pe-
haaldemKrMVOrige boek3aar be"
mii; M een Wlnst van 102
J°en" ^00ral de hogere brand-
«KPnjzen drukten de resultaten.
rtm od,erde kwartaal betaalde
v°or brandstol06"
Door Job Woudt (anp)
Amsterdam - Frans Swarttouw
maakte van zijn hart geen
moordkuil. Mister Fokker stond
bekend om zijn stevige uitspra
ken, wist menigeen tegen zich in
het harnas te jagen, maar werd
door de werknemers van Fokker
op handen gedragen.
„De mensen op de werkvloer
hielden van me. Dat kwam om
dat ik altijd de waarheid sprak.
Ik houd niet van liegen."
De econoom Swarttouw gold als
wonderboy toen hij in 1978 bij
Fokker aantrad als bestuurs
voorzitter. Zelf zoon van een ha
venbaron, begon hij zijn loop
baan in de Rotterdamse haven,
eerst bij Quick Dispatch, daarna
bij ECT. Daar maakte hij naam.
Swarttouw voorzag de omslag
van stukgoed naar containerver
voer en zorgde daardoor voor
een revolutie in Rotterdam. ECT
groeide uit tot de grootste con-
tainerterminal in Europa.
Swarttouw was jong toen Fok
ker bij hem aanklopte, 45 jaar
om precies te zijn. Maar zijn re
putatie als harde, doelgerichte
zakenman was alom bekend. En
zijn taalgebruik - een combina
tie van het corpsballenjargon en
het geluid van de Rotterdamse
havenarbeiders - klonk toen al
velen bekend in de oren.
De nieuwe Fokker-directeur kon
vol aan de bak. De vliegtuigbou
wer stond op het punt de mis
lukte samenwerking met het
Duitse VFW te beëindigen en
moest bovendien snel voor op
volging zorgen voor de verou
derde F27 en F28. „Maar," zei
Swarttouw een half jaar na zijn
aantreden, „Fokker gaat niet op
z'n gat. Om de verdommenis
niet."
Aan het werk dus. „Ik omring
me altijd met sterke kerels.
Zwakke mensen in de leiding,
daar kan ik niet tegen." Swart
touw en zijn sterke kerels ont
wikkelden de F50 en de F100,
gaven Fokker weer een plaats op
de kaart. Ze verkochten toestel
len dat het een aard had.
Maar ook Frans Swarttouw, die
het tot 1989 als bestuursvoorzit
ter uithield, kende zijn proble
men. Voortdurend moest hij soe
batten om geld uit Den Haag. En
liep ook hij niet te leuren met
Fokker, te groot voor het servet,
maar te klein voor het tafella
ken. Een beoogde samenwerking
met McDonnell Douglas strand
de. Boeing? „Als we met Boeing
in zee waren gegaan, had je een
situatie gekregen van een vent
met zo'n pikkie en een wijf van
vijfenhalve meter."
Zijn opvolger Nederkoorn
bracht Fokker onder bij Dasa.
Tot verdriet van de dan al op de
achtergrond geraakte Swart
touw, die Daimler-Benz geen
vliegtuigbouwer vond, zich niet
in de procedure kon vinden en
opstapte als commissaris.
Swarttouw koos zelf bij het uit
blijven van een geschikte moe
der of huwelijkskandidaat voor
de grote stap voorwaarts. Hij
bouwde Fokker uit, maar terug
kijkend betaalde de onderne
ming hiervoor een hoge prijs.
Toen de luchtvaart begin jaren
negentig in de zwaarste crisis
van haar bestaan dook, had de
nalatenschap van Swarttouw
een enorme productiecapaciteit
en meer dan dertienduizend
werknemers op de loonlijst. Het
noodzakelijke afbouwen daar
van drukte zwaar op de winst
en verliesrekening, een last die
het bedrijf mede naar de onder
gang hielp.
Dat vliegtuigbouwer Fokker uit
eindelijk eerder ten onder ging
dan zijn roemruchte bestuurs
voorzitter, moet vooral Frans
Swarttouw zelf hebben ver
baasd.
Al snel had hij door dat het lei
ding geven aan Fokker een
'moordende job' was, met ieder
half uur een nieuw probleem, om
nog maar te zwijgen van de af-
Frans Swarttouw.
mattende verkoopreizen en de
recepties om de Haagse bestuur
ders voor zijn standpunten te
winnen.
Zijn roekeloze levensstijl, de ve
le borrels en sigaretten, moeten
zijn lichaam hebben afgemat.
Swarttouw werd hartpatiënt,
onderging twee zware hartope
raties en kreeg keelkanker. Te
genover Hugo Camps van Else
vier bekende hij eind 1995:
„Bang voor de dood? Dat niet. Ik
ben niet bang voor de dood,
maar ik heb volstrekt geen zin
om dood te gaan. Tot de laatste
dag voluit in het leven staan,
daar gaat het om."
Ik zou u gemakkelijk kun
nen wijsmaken dat ik rijk
ben. Want eigenlijk heb ik
alles wat mijn hart begeert.
Een lieve vrouw, drie leuke
kinderen, een prettig huis, fij
ne, behulpzame en gezellige
buren. En zo u wilt ook nog
een comfortabele, fraai vorm
gegeven auto voor de deur.
Mijn dochter heeft een olijk
konijn en ja, zelfs de twee kip
pen zijn weer aan de leg. Jam
mer dat slechts drie vissen de
besmettelijke ziekte in het
aquarium overleefden, maar
zelfs daar mag ik het positieve
van inzien: ze hadden allemaal
wel dood kunnen zijn!
Maar goed. Daar heeft u niks
aan. Want wat levert dat nou
eigenlijk op, bottom lineRe-
ijn?
Weinig, moet ik u bekennen.
Ik betaal namelijk belasting.
Die tak van sport schijnt alleen
voor domkoppen bestemd te
zijn. Want de fiscus zegt wel
dat hij het niet leuker kan ma
ken, de belastingadviseur kan
dat wel degelijk! Alle slimme
rijken mensen zijn nog vlak
voor 1 januari het land uitge
vlucht om uit handen van die
vrolijke staatssecretaris Wim
Vermeend te blijven.
In een landelijk dagblad deed
een Bredase accountant pre
cies uit de doeken waarom zo
veel rijke Nederlanders de
grens overstaken en in België
gingen wonen. Deze bijzonder
hoogleraar is namelijk goed in
gevoerd in deze materie: hij
verliet vorig jaar hals over kop
ons land om zijn levensdagen
in het zachte fiscale klimaat
van Vlaanderen te slijten.
Kijk, ik durf het bijna niet te
vragen, maar zouden ze daar
nou ook gelukkig zijn?
Voor de aardigheid moet u
eens kijken hoe het pendel
verkeer tussen Meerle en Bre
da is gegroeid. De miljonairs
zitten op het pluche van het
Chassétheater, bevolken de
skyboxen bij NAC en tennis
sen en hockeyen bij de Breda
se verenigingen.
Bovendien is het best behel
pen over de grens. Zo hoorde
ik het verhaal van een de
vrouw van een fiscale vluchte
ling die net over de grens in
een telefooncel met familie en
vrienden moet bellen, omdat
het internationale telefoonver
keer zo duur is. Ja, manlief
moet op de kleintjes letten.
De vertegenwoordigers van
het ééndimensionale geld-libe-
ralisme zoeken steeds weer de
mazen van de wet.
De rijksten hebben de top van
de belasting zien zakken van
zeventig naar zestig procent,
ze mogen in Nederland boven
dien nog de kapitale hypothe
ken aftrekken van belasting,
Door Willem Reijn
zodat hun luxueuze villa's gro
tendeels door de Staat zijn ge
sponsord - en maar klagen!
De klagers weten ook nog een
goede reden om belasting te
ontduiken: de overheid be
steedt het geld niet efficiënt.
Neen, dan het bedrijfsleven!
Daar leert de tucht van de
markt om slank en slagvaardig
te blijven. Daar roepen de ma
nagers enthousiast dat zij
dankzij een uitgekiend tax-
management de belastingdruk
hebben weten te verlagen - als
ze een quasi-legale Antillen-
route hebben geconstrueerd.
De belastingdruk moet lager
in Nederland anders kunnen
we niet concurreren met Enge
land, roepen ze. En als je dan
vraagt of zo'n bedrijfsleider
het dan een goed idee vindt
om gekken en gehandicapten
versneld op straat te gooien
omdat het budget op is - zoals
in Engeland is gebeurd -, dan
is dat natuurlijk een héél ander
verhaal. Daar hebben we het
nu niet over.
Ja, is het al zo anders in Neder
land?
Minister Wijers, deskundige
op het gebied van Antillenrou-
tes en expert in het invullen
van belasting-formulieren, is
zo'n fiscale yup. Hij riep eind
vorig jaar dat de belastingdruk
moet dalen en het begrotings
tekort verder terug moet. Hij
deed dat in dezelfde week dat
zijn Democratische zuster Els
Borst de bejaarden een fat
soenlijk gebit uit de mond
spaarde. In dezelfde periode
dat Erica Terpstra de zwakzin
nige kinderen geen toekomst
kon bieden.
Wist u, belasting betalen is ge
woon leuk! Dat zou de fiscus
eens moeten durven vertellen.
Van onze verslaggever
Moerdijk - Shell Moerdijk gaat de capaciteit van de nafta-kra-
ker met veertig procent vergroten. Met deze investering is een
bedrag van 280 miljoen gulden gemoeid.
De investering levert geen directe
werkgelegenheid op, maar zorgt
volgens J.P. Meurin, president
van Shell Chemicals Europe,
voor een flinke kostenverlaging.
„Shell krijgt hiermee een uiterst
efficiënte Europese kraker. Kos
ten zijn het zorgenkindje voor de
Europese chemische industrie. Ik
ben daarom blij met deze verster
king van onze concurrentieposi
tie."
De constructie van de kraker
zorgt wél voor meer dan duizend
manjaren werk, waarbij op het
hoogtepunt van de bouwfase
driehonderd a vierhonderd men
sen aan het werk zullen zijn, al
dus Shell.
De nafta-kraker is in de chemie
de 'moeder der fabrieken'. Het
kraken van nafta levert etheen en
propeen op, grondstoffen voor
een variëteit aan kunststoffen.
Shell is 25 jaar terug begonnen
met de bouw van de huidige kra
ker, waarna rond de kraker ver
schillende fabrieken zijn ge
bouwd. Eind jaren tachtig wilde
Shell in samenwerking met Dow
Terneuzen en BASF Antwerpen
een compleet nieuwe kraker ter
waarde van een miljard gulden
bouwen, maar die investering
ging aan de neus van Moerdijk
voorbij. BASF bouwde de kraker
met Dow als grote klant. De
Moerdijk-kraker werd in die pe
riode diverse keren gemoderni
seerd, waarbij de capaciteit licht
werd verhoogd.
Nu volgt de kraker de fabrieken.
De voorziene uitbreiding is nodig
om de nieuwe fabrieken die op
Moerdijk worden gebouwd te
voeden met de grondstoffen
etheen en propeen. Shell heeft via
joint-ventures met BASF (Basell)
en Montedison (Montell), voor
respectievelijk negenhonderd en
tweehonderd miljoen gulden,
ambitieuze investeringsprogram
ma's lopen.
Shell maakte gisteren formeel
bekend dat het 'een gedetailleer
de studie' naar de mogelijkheid
van capaciteitsvergroting uit
voert. Het concern heeft al met
positief resultaat een haalbaar
heidsstudie verricht. De vervolg
studie kan volgens een woord
voerder van Shell worden be
schouwd als een voorwaardelijk
groen licht.
De kosten van de uitbreiding zijn
geraamd op 280 miljoen gulden.
Shell zou volgens eigen opgave
het dubbele van dat bedrag kwijt
zijn als dezelfde capaciteit als
nieuwbouw zou worden wegge
zet. De bouw zou in 1998 van
start kunnen gaan. De extra ca
paciteit is dan in 2000 beschik
baar.
(advertentie)
1 Labouchere 1
KoersLIFT®
Lager instappen kan niet
