Weekend
Peter R. de Vries, de Goeroe van de Nederlandse Misdaadverslaggeving
Het trauma van
Heiligerlee
Naak
PETER R. DE V
DE STEM
pE STEM
ZATERDAG 1 FEBRUARI 1997 E2
m.
Door Dirk Vellenga
■P
De slachtoffers zijn geborgen, de restanten
van wagens en kanonnen zijn voorgoed
weggezakt in de modder. De tijd wil alles
vergeten, zo lijkt het. Maar het tv-program-
ma Netwerk dacht er anders over. De won
den gaan weer open, schimmen laten zich
horen in de mist van eeuwen.
Geheime documenten tonen aan dat alles
mis ging wat er mis kón gaan. Dat er van al
les schortte aan de communicatie tegen de
legertop en de politiek verantwoordelijken.
Dat heel veel menselijk leed misschien voor
komen had kunnen worden.
Het slagveld spreekt opnieuw, beschuldigt,
legt een nieuwe last op de schouders van de
schriele Voorhoeve en onze kleine natie.
Was dit nodig, was dit het allemaal waard?
Vragen vliegen als windflarden over het kale
land. Nederland heeft een nieuw militair
schandaal en het heet: Heiligerlee.
De camera's strijken over de moerassen in
een afgewaaide hoek van Groningen. Oude
geschriften geven de datum prijs: 23 mei
1568. lodewijk van Nassau denderde met
3900 geuzen vanuit Duitsland het land bin
nen. Had hij goed naar de weerberichten ge
luisterd? Had hij de aanval niet 48 uur uit
moeten stellen?
Deskundigen plaatsen hun vraagtekens.
Door de drieste cavalerie-aanval sneuvelde
Adolf van Nassau, de broer van Lodewijk.
Goed, de Spanjaarden lieten zich vervolgens
in een hinderlaag lokken, maar dat neemt
niet weg dat er op de strategie van de Nas-
saus het nodige aan te merken is. Waarom
bijvoorbeeld kreeg Willem van Oranje niet
op tijd inzage in de gegevens over de vijand?
Hij was per slot van rekening de Vader des
Vaderlands!
De velden van Heiligerlee liggen roerloos in
de winter, koppig als de mensen in de buurt
die er niet meer over willen praten. Ze
schudden hun Groninger koppen, maar je
ziet hoe ze gebukt gaan onder persoonlijke
tragedies, In het dorp staat een museum.
Dat is waar. Maar het is een klokkengieterij
museum, niet een huis waar de slag in volle
glorie herleeft.
Heiligerlee heeft een duivelse klank gekre
gen. De bloedsporen van Heiligerlee lopen
als een pijnlijke aanklacht door de school
boekjes. Na de dood van de eerste Nassau
volgden de lafhartige aanslagen op Willem
van Oranje. Willem werd uiteindelijk ver
moord, zo weet Netwerk nu definitief aan te
tonen. De oorlog die daar in Groningen be
gon, verscheurde het vaderland: boven de ri
vieren luisterde men naar Calvijn, in het zui
den volgde men de paus. De rampen volg
den elkaar snel op, de wereldstad Antwer
pen viel, steden als Leiden en Breda werden
belegerd en uitgehongerd. En de ellende
duurde 80 jaar! Stel je voor, 80 jaar, dat is 16
keer de Tweede Wereloorlog!
Heiligerlee, Nieuwpoort, Atjeh, Maastricht,
Srebrenica. Wij Nederlanders hebben in de
geschiedenis weinig gevochten, maar de pijn
duurt des te langer, De veldslagen bezorgen
ons geweten ongeneeslijke littekens. Vrede
betekent in dit land niets andere dan een
eindeloos proces van onderzoek, boetedoe
ning, herwaardering, van Voorhoeves en
achterhoedegevechten.
Nederland kan niet met slagen omgaan. La
ten we er maar eerlijk voor uitkomen. We
zijn niet geschapen voor massale herdenkin
gen en indrukwekkende oorlogsmusea. We
zijn niet trots op de helden van de strijd, zo-
ais ze dat in andere landen zijn. We zijn een
klein land met een grote krijgsangst. ia, we
zijn een beetje vreemd. Daarom ontmoeten
rip in de
'Je staat steeds
aan de afgrond van het leven'
Door Sjors van Beek
en Henk Langenberg
TrKt^
Vakman. Hufter. Ijdeltuit. Sensa
tiezoeker. Geen etiketje of het is
Peter R. de Vries wel opgeplakt.
Neêrlands bekendste misdaadverslaggever
wordt bejubeld en verguisd. Bewierookt en
verketterd.
„Soms vraag ik me zelf wel eens af: kan ik wel
tegen kritiek? Mijn vrouw vindt dat ik er Si
berisch onder blijf. Ze mogen alles van me
zeggen. Ze mogen me arrogant noemen, een
klootzak. Maar als ze aan m'n integriteit ko
men, sla ik terug. Ze mogen niet zeggen dat ik
niet eerlijk ben of mijn woord niet nakom".
Een nagelnieuw kantoor op een Hilversums
industrieterrein. Justitie-dossiers keurig ge
rangschikt op tafel, de brandkast quasi-non-
chalant geopend. Peter Rudolf de Vries him
self is van top tot teen gesoigneerd: modern
gekapt, modieus Armani spijkerhemd, dito
broek. „IJdel? Ja, toch wel. Of laat ik het zo
zeggen: ik wil niet ondergewaardeerd wor
den."
Van beginnend schrijvertje bij De Telegraaf
in twintig jaar opgeklommen tot de Goeroe
van de Nederlandse Misdaadverslaggeving.
Veelbesproken, veelbekeken. „Ik doe nu toe
vallig tv, maar mijn hart ligt bij het schrijven.
Ik ben een journalist die toevallig ook presen
teert. Niet een presentator die ook wat jour
nalistiek werk doet."
Bijzonder
„Mijn werk is mijn le-
ven," zegt de veertig
jaar geleden in Aals
meer geboren De
Vries. Dat leven, dat
werk, het is niet leuk,
het is bijzonder.
„Omdat je steeds aan
de rand van de af
grond van het leven staat."
De loopbaan begon in dienst, waar De Vries
zijn eerste stukjes schreef voor het blaadje
Appèl. In 1977 werd hij aangenomen bij De
Telegraaf. „Daar had ik het geluk dat ik wat
affaires op mijn weg kreeg. Zo ging het balle
tje rollen. En ineens werd ik misdaadverslag
gever genoemd."
In 1987 werd De Vries hoofdredacteur van
het weekblad Aktueel. Vier jaar lang. Daarna
werd hij eigen baas, werkend voor Panorama,
het Algemeen Dagblad en de Tros. Met Jaap
Jongbloed begon hij het tv-programma Crime
Time. Sinds 1995 heeft De Vries - onder
steund door achttien medewerkers - bij RTL4
zijn eigen programma. Tussendoor schreef hij
nog zeven boeken.
Gehuwd, twee kinderen, een hond. Peter
R. de Vries, misdaadverslaggever.
De Vries: „Mensen denken wel eens: die moet
wel briljant zijn. Maar ik ben bereid altijd
één stap meer te zetten dan collega's. Als het
moet, rij ik ergens vijf keer of tien keer langs,
steeds voor niks. Maar de elfde keer lukt het.
„Een goede organisatie, veel investeren. Toen
fax en mobiele telefoons him intrede deden,
kocht ik die meteen zelf. Thuis heb ik een vol
ledig ingericht kantoor, een enorm archief.
En de factor geluk moet ik ook niet uitscha
kelen. Zo kwam ik bij De Telegraaf nog nét
binnen voordat daar een jarenlange perso
neelsstop kwam."
„Ik loop niet mee in de kudde. Ik heb een be
paalde mate van onverschrokkenheid, van
geestelijke onafhankelijkheid. Als het er op
aankomt, laat ik me door niets en niemand
dwingen, ongeacht de consequenties. Ik laat
me niet imponeren door gezag en autoritei
ten."
Wat vinden anderen van Peter R. de Vries?
Gerard van Zuuren, oud-medewerker bij het
blad Aktueel: „Als mens vind ik het een af
schuwelijke hufter. Altijd 'ikke, ikke, ikke'.
Maar hij kan helder schrijven, heeft goede
bronnen en weet mensen altijd zó te paaien
dat ze hun verhaal doen. Daarna kan hij ze
overigens genadeloos laten vallen. Hij is eer
zuchtig en nietsontziend. Soms pakt hij de
dingen erg goed aan. En soms denk ik: 'Lui, je
hébt helemaal geen verhaal! Publicéér dan
ook niet'."
Klaas Wilting, woordvoerder van de politie
Amsterdam: „De Vries maakt knappe pro
gramma's. Ik heb altijd positieve contacten
met hem, hij heeft me nog nooit verkeerd ge
citeerd. Goede informanten, een goed team
om hem heen, en hij is deskundig. Hij inves-
Peter R. de Vries (links) laat zich filmen op de plaats van een misdrijf.
teert nu eenmaal veel in politie- en justitieza
ken en dat levert uiteindelijk altijd wat op. Al
moet je uitkijken dat je je niet laat gebruiken
door die criminele informanten."
Jaap Jongbloed, indertijd presentator van
Crime Time: „Met De Vries is niets fout. Een
gepassioneerde, integere man. Zijn privé- en
zakenleven lopen volkomen door elkaar heen.
Om drie uur 's nachts kwam er wel eens een
fax. Dan had Peter weer wat te melden."
Advocaat Theo Hiddema: „De Vries? Een
mier, altijd bezig. Hij heeft een grote aantrek
kingskracht op criminelen, maar hij weet het
kaf van het koren te scheiden. Kansloze
kwesties gooit hij subiet van zich af. Hij laat
zich niet op sleeptouw nemen, is volstrekt on
afhankelijk en verkoopt geen zoete praatjes."
Advocaat Max Moszkowicz, juridisch leer
meester van De Vries: „Een vakman, inder
daad. De Vries is een vasthouder. Ook na een
interview blijft hij contact houden met zijn
klanten."
De Vries zelf: „Nazorg is de sleutel tot goede
contacten. Je moet mensen ook het gevoel ge
ven dat je echt belangstelling hebt, en niet al
leen belt voor een stukkie."
Heineken
i De naam van De
ft Vries is onverbreke
lijk verbonden aan
een aantal grote af
faires. Zoals de ont
voering van biermag
naat Freddie Heine
ken in 1983. De Vries
onderhield later goe
de contacten met de gevluchte ontvoerders
Cor van Hout en Willem Holleeder. De derde
ontvoerder, Frans Meijer, spoorde hij op in
Paraguay. „Mijn mooiste scoop," zegt De
Vries zelf.
De paspoortaffaire zorgde in oktober 1995
voor veel opschudding. De Vries liet tv-kij-
kend Nederland zien hoe makkelijk het is om
op de Nederlandse Antillen een vals paspoort
te krijgen.
En dan de 'floppy-affaires': tot twee keer toe
kreeg De Vries gestolen diskettes in handen
gespeeld. Langs welke weg is altijd een raad
sel gebleven. Het eerste setje werd eind 1994
gestolen bij de Amsterdamse officier van jus
titie Jo Valente thuis. Het tweede setje werd
onlangs ontvreemd op het hoofdkantoor van
het Landelijk Rechercheteam (LRT). In beide
gevallen bracht De Vries de inhoud naar bui
ten. De 'heling van informatie' zorgde voor
veel commotie.
De Vries: „Als een ander programma citeert
uit geheime stukken die gelekt zijn van een
ministerie, hoor je daar nooit iemand over.
Terwijl dat toch óók strafbaar is: diefstal of
schending van het ambtsgeheim. Vind ik niet
erg, maar begin dan niet steeds tegen mij als
ik gestolen floppy's gebruik."
Tijdens de meest recente LRT-affaire moest
De Vries diep buigen. In tegenstelling tot de
'Valente-floppy's' bleek op de LRT-diskettes
uitsluitend 'boterzacht' inlichtingen-materi
aal te staan: tips van informanten, vaak ve
nijnige achterklap, die niets met lopende op
sporingszaken te maken hadden.
Haas Wilting: „De LRT-zaak was niet zijn
beste uitzending. Er zat te veel suggestie in."
Theo Hiddema: „Hij heeft ditmaal mensen
besmeurd met zaken waarvan hij weet dat het
onzin is. Daarmee ondergraaft hij zijn eigen
reputatie."
Marcel van Dam, in het discussie-programma
Het Lagerhuis: „Uit nodeloze sensatiezucht is
de eer en goede naam van mensen door het
slijk gehaald."
Gerard van Zuuren: „De Vries weet verrotte
goed hoe het werkt: mensen komen met de
meest wilde verhalen die je moet checken en
dubbelchecken. En dat weet hij nu ineens niet
meer. Hij is de realiteit een beetje uit het oog
verloren."
De Vries zelf bood in een tweede uitzending
op tv publiekelijk excuses aan voor het feit
dat hij bij sommige betrokkenen geen weder
hoor had gevraagd. Het leverde de man die
zichzelf gekscherend Peter Relatie De Vries
noemt, een nieuwe bijnaam op: Peter Rectifi
catie De Vries.
„Ik had een reactie moeten vragen. Een foute
taxatie mijnerzijds. Het was dom, inder
daad," blikt hij terug.
Frits Abrahams in zijn column in het NRC:
„Twee uur 'misdaadverslaggeverij' met ont
hullingen die geen onthullingen bleken te
zijn, maar roddels gebaseerd op de koffieleu-
terpraat van obscure politie-informanten.
Een onbegrijpelijke blunder."
De Vries over columnisten: „De ergste kritiek
komt vaak van mensen die ik nog nooit op een
onthulling heb kunnen betrappen. Achter
hun bureau maken ze puntige stukjes. Maar
als je dit soort diskettes niet zelf in je bezit
hebt, is het altijd makkelijk oordelen."
Klaas Bruinsma
Misschien wel de
zwaarste kritiek
kreeg De Vries te ver
duren naar aanlei
ding van zijn bericht
geving over de Am
sterdamse topcrimi
neel Haas Bruinsma.
Of beter gezegd: het
ontbreken van die berichtgeving. De Vries
zou nooit een letter hebben geschreven over
de godfather van de vaderlandse penose. In
ruil daarvoor zou hij tips en informatie heb
ben gekregen over onderwerpen die Bruins
ma en consorten beter uitkwamen.
„Aantoonbaar niet waar," stelt De Vries nog
altijd. „Ik heb een verhaal geschreven over de
moorden waarmee Bruinsma in verband werd
gebracht. Bovendien: ik heb geleerd geduld te
hebben. Je moet niet van elk gesprek met ie
dereen meteen een stukkie tikken. Soms heb
je tien keer méér aan een contact als je het
eerst eens een half jaartje aankijkt, een paar
ontmoetingen hebt. Met Bruinsma zat ik net
Het visitekaartje van De Vries.
in de fase van contact
leggen. En toen werd
hij afgeknald."
Felste kritikaster in
dertijd was Parool
journalist Bart Mid
delburg, die openlijk
stelde dat De Vries de
p.r.-man was van
Bruinsma.
Middelburg - die het
syndicaat van Bruin
sma blootlegde en
daarom op diens do
denlijst belandde -
wil er nu niets meer
over zeggen.
„Dan lijkt het een
kruistocht tegen De Vries. Dat is hij niet
waard."
Strategie
Begin vorig jaar hield
Middelburg echter
een lezing in Rotter
dam. Daarin werd De
Vries afgeslacht.
Volgens Middelburg
heeft de georgani
seerde misdaad een
strategie in drie fasen
tegen de pers. Eerst wordt de journalist 'inge
kapseld': vertel hem heel veel in vertrouwen
en hij kan het niet meer opschrijven. Doet de
journalist dat toch, dan pleegt hij 'verraad'
met alle consequenties van dien.
Als tegenprestatie krijgen dergelijke journa
listen tips. Of floppy's.
In de tweede fase wordt geweld gebruikt te
gen onwillige journalisten, in fase drie wordt
zijn krant bestookt met gerechtelijke proce
dures.
Een klassiek voorbeeld uit fase 1, zo liet Mid
delburg weten, is Peter R. de Vries.
Smaad, vond De Vries, en stapte naar de
rechter.
Daar ving hij echter bot. De rechtbank oor
deelde dat De Vries 'zich aan de zijde van
Bruinsma heeft geschaard en in die positie
activiteiten heeft ontplooid'. Het gerechtshof
sprak ronduit van een 'wederzijds profijtelij
ke situatie'.
De Vries nu: „Middelburg heeft me onheus
behandeld. De hele zaak Bruinsma was een
'Parool-affaire'. En zoals u weet, loop ik niet
mee in andermans affaires. Ik zocht gewoon
een eigen invalshoek."
Gerard van Zuuren: „Bij Aktueel mochten we
gewoon niet over Bruinsma schrijven, zelfs
niet toen hij doodgeschoten werd. Terwijl het
toch de grootste crimineel van Nederland
was."
De Vries is vaker verweten dat hij te innige
banden had met criminelen. Heineken-ont-
voerder Van Hout bijvoorbeeld.
De Vries: „Daar had ik inderdaad contact
mee. Maar als iemand crimineel is, kan ik er
toch nog wel koffie mee drinken?"
Peter R. de Vries. Journalist.
Postbus 5182, 1410 AD Naarden.
Telefoon: 06 - 53-47-8528, fax 035 - 6952528.
Van Zuuren: „Hij ging zéér amicaal met die
ontvoerders om. Heeft ze, toen ze op Sint
Maarten zaten, zelfs geholpen uit handen van
de Nederlandse politie te blijven."
De Vries: „Is Van Zuuren daar bij geweest
dan?"
Ander verhaal: De Vries zou al tijden contact
hebben met de spoorloze Heineken-ontvoer-
der Frans Meijer. Pas toen het, zoals Moszko
wicz het noemt, 'publicitair interessant
werd, onthulde De Vries de verblijfplaats.
„Absoluut gelul," verzekert De Vries.
Maar het gerucht dat hij zijn informanten bij
de politie - zoals oud-rechercheur Martin H,
de latere moordenaar van Bruinsma - betaal
de, maakt De Vries pas echt boos.
„Dat is een kwalijke bewering. Als iemand
dat kan aantonen, treed ik morgen terug uit
de journalistiek. Weet je: als er iets compro-
mitterends over mij te melden viel, was dat in
die twintig jaar heus wel boven water geko
men. En echte uitglijders? Ik kan eigenlij!1
niets bedenken waarvan ik zeg: 'Oh jee, daar
ben ik ingetuimeld."
Van Zuuren: „De Vries heeft een beetje last
van hoogmoed. Binnenkort gaat hij nog wel
een keer op zijn bek."
Kritiek, tot slot, is er ook op de vorm waarin
al die primeurs worden gepresenteerd.
Hiddema: „Bij de tv mag niet meer gezapt
worden, hè. Dus moet je beelden hebben
het publiek vreet. En wat willen de mensen'
Bloed en tranen."
Van Zuuren: „De Vries wil alles romantise
ren. Een moord sec beschrijven is niet t
genoeg, er moeten plassen bloed bij. Het gaat
gewoon om de kijkcijfers. Ze zullen het altijd
ontkennen. Maar het was bij Crime Time wel
het eerste waar ze elke maandagmorgen op
teletekst naar keken."
„Waanzin," verzucht De Vries.
Nederland zal het in ieder geval nog lang r»
hem moeten doen, kondigt hij aan. „Ik ben
geen passant. Ik weet dat ik dit werk overviel
jaar nog doe. Ik ben er goed in, kan ook niks
anders."
„En al die kritiek? Ach, jalousie de métier, he
Ik ben er aan gewend, het doet me niets meen
Mijn devies is niet voor niets: zonder strijd
geen overwinning."
arniel Ham
Huilen is geen kunst en toch
huilen. Geen recensent is me
als hij schrijven kan dat de tra
hier vier over de wangen drupt
totenlieder of Letzte Lieder
moet een vochtig oog bereikt
nat.
Voor Puccini's Madama Buttei
De tragiek van het meedoger
gelaten naieve bruidje vraagt
zakdoek. Maar ook een goed
Nabucco en zelfs Parsifal mikl
klier. Niet alleen, of zelfs mine
haal, maar vooral door het i
decor. Wie zonder snif Va, pei
rate, het Slavenkoor dat zingt
innering die op gouden vlei
naar het verloren vaderland
heeft de droeve pech een mis
bij te wonen.
Maar het is niet alleen muziel
brengt. Zelfs grauwe, eentonig
iiteit leidt tot het droogwrijven
Van het Reves De avonden
hameren op één aambeeld is
baar - eindigt met een traan. A
na dagen in eenzelfde dreun
vijfendertig pagina's dofheid oi
toonhoogte tenslotte zijn spe
hand neemt en vrijwel in
vraagt voor zijn doodgeschim]
zelfs de hardvochtigste lezer w<
niet uitsluitend Frits die het
krijgt.
Kunst met een echte k ontrol
wat makkelijker dan de ander
zigs Monument voor een gei
weet alleen de in ballet geschc
pen, Mike Leighs vorig jaar te
de Secrets and Lies sleept iet
brengt de kijker in het decor va
directe herkenning dus. Ook
waarschijnlijk en dat is het verf
Een ongehuwde moeder met
lende relaties gesproten basta;
tje is meteen afgestaan en met
van het bestaan van haar zu
hoord heeft, leeft ze in Brits
dersomstandigheden. De oud!
een keurige middle class opvot
zodoende een dito beroep. Zt
Moeder beseft dat niet, want
middellijk na de bevalling bi
men. Zij ontdekt pas dat ze
moet zijn van een donkere Am
tieliefde, als het oudste kind
haar wortels.
De andere hoofdpersoon is
moeder. Een typisch geval va
onappetijtelijk puffend dikke
moederlijke zorgen van zijn zi
lijk vak heeft kunnen leren. H
een studio voor bruidsreport
daardoor een behoorlijke bo
genote consumeert die met
tentie. Schoonzus en geacc
vallen daarom, hoe zeer haar
den geeft, buiten haar wereld
immers achter zich gelaten.
Voor de buitenwacht leeft het
gestelde, traditionele harmoni
af en zij richt volgens glossy-v
werkzaam de nieuwe woning i
in de modeibehuizing ook een
geheim. Eega heeft een klein
niet vrucht te dragen. Met alle
gens komt het goed in de film
barbecue worden de geheir
onthuld.
Of dat verhaal de herkenning
rechtstreeks bij de film betrekt,
Zonder verzachtende leugen
mand. Het is ook niet de identi
langrijkste figuren, want als hi
draaien zou driekwart van alle
men zijn. Wie staat bijvoorbeel
omgekomen societycomponisl
kertijd koesterde in de rijkdom
wegcijferende echtgenoot en
bende maitresse om op die
Kieslowski's veel geprezen Trc
te kunnen waarderen.
Het is niet de simpele rechttoa
ling die trekt en ontroert. Goe
tijden of Goudkust zouden d;
nen boeien. Evenmin het tegei
geloofwaardige. Want dan wc
haal automatisch 'holde Kunst
verwerkte thema, het zijn
tipje van de sluier oplicht
stroom van minstens accept;
klanken die naar de zakdoek c
Het zijn niet de leugens en no
hullende waarheid die in Secre
bliek tot een onderdrukte snik
drie andere dingen, en per se
normale voor ieder dagelijks te
ving, de droeve verzuchting va
graaf dat het hem niét lukt het
sen om wie hij buitengewoon
de met elkaar te laten leven e.
verklapte geheim, wie de vade
natuurlijke dochter is. De sue
Z|jn kijker onbedwingbaar opc
product van een incestueuze lii
en zus moet zijn, is te zwaar e
onthuld te worden.
Wie huilt, beseft dat hij in moe
kelijke fotografie twee tevens
zeer eerlijkheid ook oplucht
wordt het niks en met naaki
minder.
de
itenc
