'Meer nodig
dan diep
vaarwater'
Lokale aannemers moeten samenwerken
Kortere golfslag
chemiereus DSM
sprijs
Uien op voorpagina
van Bildzeitung
Analyse
DE STEM
ECONOMIE
A9
Nieuwe Moerdijk-directeur:
ijke projectontwikkelaars gaan met bouwgrond van gemeenten aan de haal
RUARI 1997 A8
r wordt uitbetaald.
hema-directeur denkt de
an te kunnen gaan op
it en dat begint bij het
el en bij een goede orga.
„Irritatie is de basis van
ing. Die irritatie moet
el gehoord worden." Dus
t de bureaucratie, weg
verborgen fabriekjes', die
ig werk verrichten, weg
inkrijkjes zoals de tech-
ienst.
nische dienst opereerde
door de verkeerde orga-
van het werk uitermate
ënt.
nagement besprak man
en pas in de ochtendver-
g, waarna de technici op
n hun prioriteiten aan de
ngen. Productielijnen la
ardoor urenlang stil. Het
naar een bezettingsgraad
gentig procent tijdens de
ekelijkse productie-uren
n illusie. Maar het blijkt
'k, nu de technici zijn in-
in de productiefacilitei
trokken zijn bij het onder-
n direct kunnen ingrijpen
eringen.
öwik in 1988 als directeur
d, liet hij berekenen hoe-
ld het kostte om binnen
ijf een pen te bemachti-
nuit het magazijn tot zijn
kostte dat door alle bu-
atie f 13,64. „Niks geen
jes meer in achtvoud. Laat
i eens per week de kan-
ekhandel uit de stad langs-
iedere werknemer heeft
nichema-pen thuisliggen,
u je niet tegen. Ik heb ze
is liggen. Maar dit is min-
dan een heel apparaat in
houden om dat te voorko-
bewerkt 360
Aardappeltermijnmarkt
Amsterdam - In Bintje 50mm levering apri
'97 werden 105 contracten verhandeld te
gen f 11,00-10,90, voor levering mei'97 wer
63 contracten verhandeld tegen
11,20-11,00, en voor levering juni '97 we
den 91 contracten verhandeld tegen
12,00-11,90. De stemming was
dend.
A
vk vorige koers
sk slotkoers gisteren
a laten
b bieden
c exclaim
d ex dividend
e gedaan /bieden
f gedaan/laten
k gedaan en laten ex dividend
gedaan en bieden ex dividend
1918
1,40
1,50
1140
6,20 b
6,50
1372
2,50
2,60
929
18,60
19,20
486
2,80
2,40
570
21,00
20,90
854
30,50 a
29,00
542
22,50
21,50 b
4536
15,00
14,50
581
12,40 a
11,30
796
10,00
9,30
588
8,10
7,50
1769
6,80
5,70
821
5,60
4,70
1441
4,20
3,20
2356
15,50
14,50
539
12,00 a
10,50
760
34,10
33,00 b
973
5,50
5,00 b
891
8,40
7,00
2746
11,40
10,00
546
17,00
14,90
515
30,50
28,80
761
1,50
2,00
922
5,00 b
5,00
533
21,80
21,00
854
36,00
36,00
1513
16,30
17,00
573
1,60
1,50
782
2,30
2,50
1124
3,70
3,80
896
4,50
4,20
1063
5,20
7,10
939
2,80
4,00
600
1,80
1,60
548
0,90
0,90
528
4,80
4,70
631
3,60
3,40
1034
18,40
18,50
1153
11,90
11,80
493
6,50
6,50
784
13,90
14,00
557
5,50
4,80
603
5,30 a
5,30
1282
5,80
7,00
504
64,00
65,50
570
6,50
5,70
540
•1,40 a
U0
514
0,60
0,70
769
7,00
11111
ZATERDAG 1 FEBRUARI 1997
Een half jaar is N. van der Pool nu directeur van Ha
venschap Moerdijk. Het industrieterrein is bijna vol,
fflaar er is nog veel werk te doen: een verdere verdie
ping van de haven, herschikking van het terrein en
ontwikkeling van het PanEuroLog Park. En dan is er
nog de discussie over Moerdijk II. Van der Pool:
Voor een terrein aan diep vaarwater zie ik geen goe
de locatie. Dan blijft de oksel A16/A17 als beste op
lossing over."
Door Paul Verlinden
IV. van der Pool: 'Als een goede huisvader op de business passen'
jfOG 185 HECTARE heeft het Haven
schap Moerdijk uit te geven en dan is de
koek op. Erg veel te ontwikkelen valt er
niet meer. Dat was voor Gerard Rode
rijk een van de redenen om vorig jaar
zomer zijn functie van Havenschap-di
recteur te verruilen voor een positie bij
NBM Amstelland. „De nadruk gaat nu
op het beheer liggen," zei hij bij zijn af
scheid.
Die beheerder vond het Havenschap-be
stuur in de vorm van Nico van der Pool,
toen nog Havenmeester in Rotterdam.
„De belangrijkste taak van het schap is
nu om als een goed huisvader op zijn bu
siness te passen. Maar er valt ook heus
nog wel wat te ontwikkelen.
Ontwikkeling is er bijvoorbeeld nodig
van het PanEuroLog Park, tegen de A17
aan. Het 55 hectare stuk grond is gere
serveerd voor grote internationale logis
tieke bedrijven. Die hadden zich tot voor
kort echter nog niet gemeld zodat het
Park nu nog steeds aardappelveld is.
„Daar moet je ook niet overhaast mee
aan de slag gaan. Je kunt het terrein wel
helemaal bouwrijp maken, maar als zich
er jarenlang maar een of twee bedrijven
vestigen, zitten wij wel met een kostbare
infrastructuur.
Een industrieterrein als Moerdijk moet
je fasegewijs invullen, anders ontstaat
een lappendeken."
Inmiddels hebben enkele bedrijven inte
resse getoond in het PanEurolog Park.
Van der Pool neemt die interesse derma
te serieus dat besloten is een deel van het
park bouwrijp te gaan maken. Dat zal in
de loop van dit jaar gebeuren.
Smoel
Met het PanEurlog Park, de Distri-Blvd
en het Servicepoint krijgt Moerdijk van
af de snelweg Al 7 steeds meer 'smoel'.
Zeker als er volgend jaar op het Service-
Point enkele kantoren verschijnen. De
Rotterdamse Euro Groep begint er vol
gende maand met de bouw van zijn nieu
we hoofdkantoor dat aan vijftig mensen
werk zal bieden. Daarnaast willen pro
jectontwikkelaars er drie a vier kantoren
(goed voor enkele honderden banen)
bouwen van vijf a zes verdiepingen hoog.
Van der Pool rekent er op dat de kanto
ren er in de loop van 1998 zullen staan.
Het gaat met name om bedrijven in de
advocatuur, uitzendsfeer en manage-
mentsadvies die interesse in de kantoor
ruimte hebben.
Het Servicepoint krijgt volgend jaar ook
een nieuw gebouw waar PTT Post en
PTT Telecom gevestigd worden. Beide
KPN-dochter zijn sinds enkele maanden
in een 'noodlokaal' op Moerdijk geves
tigd.
De bouw van een hotel op het Service
point is volgens Van der Pool voorlopig
in de ijskast gezet. „Het blijft de vraag of
dit zo'n geschikte locatie is voor een ho
tel. We kunnen beter kijken of we wel
licht in de omliggende plaatsen iets kun
nen realiseren."
Herschikken
Een van de belangrijkste taken die het
Havenschap de komende jaren zal gaan
uitvoeren is herschikking van het totale
industrieterrein. „We zitten bijna vol en
moeten dus creatief met de ruimte om
gaan," zegt van der Pool.
„We bekijken bijvoorbeeld of bedrijven
die stille reserves hebben die nog wel no
dig hebben. Shell heeft bijvoorbeeld veel
grond die nog steeds braak ligt. Het
grootste deel wil men houden voor eigen
gebruik, maar Shell is bereid een stuk
van 30 hectare aan de westkant af te
staan wat dan gebruikt kan worden voor
kleinschalige industrie."
Creatief met de ruimte omgaan, betekent
ook dat het Havenschap praat met be
drijven die nu nog aan het water liggen,
maar dat water inmiddels niet meer no
dig hebben voor de aan- en afvoer van
goederen.
Daarvan zijn er verschillende best bereid
om te verhuizen naar elders op Moerdijk,
dat kan logistiek gezien beter uitkomen.
Bovendien is men dan gevrijwaard van
de dure havengelden die voor de ligging
aan het water betaald moeten worden.
„Veel bedrijven regelen de verplaatsin
gen onderling. Er is sprake van een na
tuurlijk marktverloop, waarbij wij zor
gen dat de partijen bijeen worden ge
bracht."
Haven
De zeehaven is een van de belangrijkste
speerpunten voor Moerdijk. De overslag
van de zeevaart bedroeg vorig jaar bijna
2,2 miljoen ton. Dat is acht procent meer
dan het jaar ervoor, terwijl het aantal
zeeschepen dat Moerdijk aandeed met
vijf procent terugliep tot 1023. „De zee
schepen worden steeds groter," legt Van
der Pool uit. „Dat is ook de reden waar
om een verder verdieping van de haven
nodig is. Nu is er een diepte van 8,5 me
ter, daar moet één meter bij. Die verdie
ping zal in 1998 plaatsvinden."
Van der Pool voorziet een verder groei
van de zeehavenactiviteiten tot een over
slag van vier miljoen ton. Alleen al het
bedrijf Omya (toeleverancier van de pa
pierindustrie) is met nieuwbouw bezig
waarbij de overslag van het bedrijf zal
groeien van 600.000 ton naar meer dan
één miljoen.
De groei van de zeehaven, betekent ook
dat er met dag meer goederen over de
spoorlijnen op Moerdijk vervoerd wor
den. Daarom wordt er fors geïnvesteerd
in een railterminal (zes sporen). De ter
minal zal in de loop van dit jaar in ge
bruik worden genomen. De overslag is
berekend op 70.000 container per jaar.
„Die terminal wordt met name belang
rijk nu Moerdijk wordt aangesloten op
de goederenlijn Almelo-Polen waarop
drie keer per week een lijndienst zal rij
den. En er zijn ook plannen voor zo'n
verbinding richting Spanje, Italië en
Zweden."
Ook de komst van shuttle-verbinding
tussen Rotterdam en Moerdijk zal een
impuls voor het railvervoer betekenen.
Vanaf 1 maart zal er zes maal per week
een containerschip tussen de twee ha
vens varen. „Containers die in Rotter
dam binnenkomen en bijvoorbeeld voor
Polen bestemd zijn, kunnen rechtstreeks
op de shuttle naar Moerdijk vervoerd
worden om daar via de railterminal op
de trein gezet te worden," voorspelt Van
der Pool.
Diep vaarwater
Vorig jaar gaf het Havenschap 27 hecta
re grond uit. In feite werd er meer ver
handeld, maar nog niet alle grond is via
de notaris gepasseerd. Moerdijk heeft de
komende jaren dus nog minder dan 185
hectare te vergeven. Om te voorkomen
dat het Havenschap binnenkort het
bordje 'uitverkocht' op moet hangen en
zo het gevaar loopt voor jaren uit de pic
ture te zijn bij potentiële vestigers, is het
zaak haast te maken met uibreiding van
het terrein, danwel het aanleggen van
een Moerdijk II.
Van der Pool ziet voor de uitbreiding
FOTO DE STEM/BEN STEFFEN
mogelijkheden om over de Roode Vaart
heen te stappen.
Daar liggen water, rail en snelweg vlak
bij elkaar. Hij hoopt dat de Brabantse
bestuurders daar mogelijkheden toe ver
schaffen. Nog belangrijker is de aanleg
van een nieuwe grootschalig industrie
terrein in West-Brabant. Met name van
uit het West-Brabantse bedrijfsleven
wordt steeds gehamerd op het belang
van ligging aan diep vaarwater. Van der
Pool onderschrijft dat belang. „Maar
diep vaarwater is niet het enige wat
telt."
Goed idee
Van der Pool ziet aan het Hollandsch
Diep geen goede mogelijkheden om een
nieuw terrein te vestigen. Het omklap
pen van Moerdijk om Klundert heen
vindt hij om meerdere redenen geen goed
idee. „Je krijgt dan een situatie als in
Pernis waarbij een gemeente ingeklemd
is tussen industrieterreinen en water.
Dat is uit het oogpunt van beheersbaar
heid en veiligheid een probleem. Maar
ook telt mee dat de infrastructuur op die
locatie veel investeringen zou vergen. De
Al 7 ligt er een eind vandaan en er is geen
railverbinding."
Een industrieterrein aan de andere kant
van het dorp Moerdijk is ook een moge
lijkheid om aan diep vaarwater te ko
men, maar ook daar speelt weer mee dat
er dan een leefgemeenschap tussen in
dustrieterreinen ingeklemd wordt. De
beste oplossing blijft dan volgens Van
der Pool ook de oksel van A16 en de A17.
„Dat is dichtbij het huidige industrieter
rein zodat je handig gebruik kan maken
van de bestaande infrastructuur en zo
toch kunt profiteren van de ligging aan
diep vaarwater," aldus Van der Pool.
Door Henk den Ridder
Bergen op Zoom - In Fijnaart
werd in december wel heel erg
duidelijk waar de schoen
wringt. De gemeente besloot
tot de bouw nieuwe wijk Plan
West met een paar honderd
woningen, sportvelden en in
frastructuur en gunde aanleg
en bouw aan projectontwik
kelaar Heijmans uit Rosma
len.
DeFendertse aannemers ston
den op hun achterste benen.
Ze voelden zich belazerd en
gepasseerd door de gemeente.
Rjnaart en Heijningen was een
kleine gemeente. Ook op grote
schaal gebeurt het. Aan het fraaie
nieuwbouwplan Bergse Plaat
wordt ook wel door kleine aanne
mers gewerkt, maar de dienst
wordt uitgemaakt door ABP Pro
jecten en Rabo Vastgoed,
bat kan zo niet langer, dachten
ze bij het NVOB Brabant-West.
™s het zo doorgaat gaan er harde
klappen vallen onder de tachtig
West-Brabantse bouwbedrijven
(-.500 werknemers) die lid zijn
'an het Nederlands Verbond van
Ondernemers in de Bouwnijver
heid.
Voorzitter G. Quirijnen uit Hoe-
'en bedacht -uiteraard 'samen
®et anderen' - een ingenieus
Plan, waarmee de continuïteit
'an het plaatselijke bouwbedrijf
een stuk rooskleuriger moet
uitzien. Per gemeente moeten de
ondernemers hun krachten bun
delen om zo en bloc een gelijk
waardige partner te zijn van de
«ndelijk opererende projectont
wikkelaars en bouwbedrijven.
Ooel: bouwlocaties en dus bouw-
'olume verkrijgen.
Geld
«Vooral in de grotere plaatsen
gaan grote projectontwikkelaars
aij buiten de regio in overleg
de gemeenten aan de haal
jwt bouwgronden," legt voorzit-
'w Quirijnen uit in het NVOB-
"Pieidingscentrum SSPB in Ber
lin op Zoom. „Via acquisitie
°uden projectontwikkelaars
Precies in de gaten, waar ge-
centen nieuwbouwwijken plan-
en. En gemeenten zijn daar ook
el gevoelig voor, want een pro-
Secretaris M. Bierkens en voorzitter G.
van de NVOB-af deling Brabants-West.
FOTO DE STEM/BEN STEFFEN
jectontwikkelaar zet een nieuw
bouwwijk in één keer op."
Bovendien kunnen de grote jon
gens zonder al te veel hersen-
knarsen grote stukken bouw
grond opkopen; ze hebben geld.
Daarnaast hebben ze vaak alles
zelf in huis: beleggers, aanne
mers, grondwerkers. „Het regio
nale midden- en kleinbedrijf is
gewoon te klein voor zoiets. Ze
zijn geen gesprekspartner voor de
gemeenten."
Houdt dus in dat de plaatselijke
bedrijven het voor een belangrijk
deel van de particuliere markt
moeten hebben. Maar ook die
markt kalft af. Kleine timmer-,
metsel- en klusbedrijven schieten
als paddestoelen uit de grond en
dan laten we de zwartwerkers
nog even buiten beschouwing.
Tijd om aan de bel te trekken. Te
meer omdat de gemeenten in de
visie van het NVOB zeker een
verantwoordelijkheid hebben op
het gebied van de lokale werkge
legenheid. Binnen een paar
maanden kwam voorzitter Qui
rijnen met een plan, waarvan nu
zelfs de landelijke brancheorga
nisaties het belang inzien,
Werkgroepen
Het belangrijkste is volgens Qui
rijnen - zelf directeur van Bouw
bedrijf Quirijnen bv in Hoeven -
dat per gemeente een of meerdere
werkgroepen in het leven worden
geroepen, waarin de plaatselijke
NVOB-leden samenwerken.
Met name in groeigemeenten als
Roosendaal, Bergen op Zoom en
Zevenbergen zijn dergelijke
werkgroepen hoogst noodzake
lijk, aldus de voorzitter: „Daar
zit het bouwvolume." Met andere
woorden: daar worden de komen
de jaren veel huizen gebouwd.
„We willen geen voorsprong op
grote bedrijven van buiten de re
gio, maar we willen als gelijk
waardige partner worden ge
zien," is de toevoeging van amb
telijk secretaris M. Bierkens van
de NVOB-afdeling. Van kartel
vorming is volgens Bierkens geen
sprake, te meer daar de Europese
wetgever dat verbiedt.
In de werk- of stuurgroep zetelen
plaatselijke aannemers. Zij kie
zen een dagelijks bestuur, dat in
de slag gaat met de gemeente. Het
oogmerk is het verwerven van
bouwgronden. Als cluster staan
de lokale bedrijven veel sterker
in de strijd met 'de grote mannen
uit de stad'. „De bedrijven geza
menlijk hebben meer geld en zijn
slagvaardiger. Zo dachten onze
bedrijven in Fijnaart dat ze met
de gemeente mee mochten pra
ten. Maar toen bleek de gemeente
alles binnen een paar dagen gere
geld te hebben met Heijmans uit
Rosmalen," laat Quirijnen note
ren.
Wat als een gemeentebestuur be
sluit met een lokaal cluster ver
der te gaan? „Dan kunnen ge
meente en werkgroep het plan sa
men uitwerken. Waarbij samen
werken met een projectontwik
kelaar of een stedenbouwkundige
niet wordt uitgesloten. En als het
plan klaar is, kunnen de plaatse
lijke ondernemers bekijken of ze
in staat zijn het samen te realise
ren. Er kan een verdeelsleutel
worden gemaakt: die bouwt der
tig woningen, de andere twintig
en een derde aannemer deze keer
geen, omdat hij al barst van het
werk."
Door gezamenlijk in te kopen of
met zijn allen bijvoorbeeld één
grondwerker bij het plan te be
trekken, kan geld worden be
spaard. De totale kostprijs van
een nieuwbouwwijk wordt laag
gehouden, waardoor de plaatse
lijke bouwbazen inderdaad kun
nen concurreren met grote be
drijven en waardoor de huizen
koper in ieder geval niet meer
hoeft te betalen.
Renovatie
Nu bouwen aannemers niet al
leen huizen. Sommigen houden
htm bedrijf in stand door te teke
nen voor onderhoud en renovatie
van huurwoningen van woning-
bouwstichtingen of -verenigin
gen. Monopolieposities komen
niet zelden voor.
Quirijnen wordt voorzichtig:
„Bestaande situaties moet je zo
laten. Maar het kan zijn dat zo'n
aannemer bij een groot project
hulp van anderen nodig heeft. Op
den duur moet je misschien gaan
kijken of renovatieprojecten ook
niet via de werkgroep moeten
worden toegewezen."
De Bouw- en Houtbond FNV
staat in eerste aanleg positief te
genover de actie van het NVOB.
Maar wijst wel op het grote ge
heel. „Een protectionistisch be
leid kan tot gevolg hebben, dat de
grote pendelstroom van bouw
vakkers en specialistische onder
aannemers vanuit Zeeland en
West-Brabant wel eens onder
druk kan komen te staan," zeg
gen J. van de Borgt en D. Witha
gen van de FNV.
Ook kan de nadruk van de werk
gevers wel eens te veel op concur
rentiepositie komen te liggen,
waardoor de aandacht voor de ei
gen personeelsorganisatie te wei
nig belichting krijgt. Zo moet de
Bouw- en Houtbond nog steeds
veel bedrijven aansporen tot het
oprichten van een ondernemings
raad.
Doodsteek
Helemaal nieuw is het idee van
Quirijnen niet, geeft hij toe. In
Roosendaal werken aannemers
(ook niet-NVOB-leden) al op de
ze manier in twee stichtingen sa
men, weet hij. Maar op zo'n re
gionale schaal is van samenwer
king nog nooit sprake geweest.
Vandaar dat de landelijke NVOB
en andere brancheorganisaties
staan te popelen om van de eerste
resultaten te horen.
Maar dan de praktijk. Aannemer
Y. concurreert zijn hele leven al
op het scherpst van de snede met
aannemer Q. Op vergaderingen
mijden ze elkaar en bij inschrij
vingen betichten ze elkaar van
vals spel. Komt daar de NVOB in
ene met het plan dat zowel Y. als
Q. in een werkgroep plaats moe
ten nemen en rond dezelfde tafel
moeten. Quirijnen ontwijkt:
„Voor de toekomst moet iedereen
begrijpen dat er iets moet gebeu
ren. Niet samenwerken zal de
doodsteek voor veel aannemers
betekenen. Bij ons staat voorop
dat elk bedrijf zijn eigen identi
teit behoudt." Dat het aantal
aannemers de komende jaren zal
afnemen, staat volgens Quirijnen
als een paal boven water. Het kaf
wordt van het koren gescheiden.
Maar wie nu de stap niet durft op
wil zetten, zal straks zeker buiten
de boot vallen.
De NVOB houdt op dinsdag 18 fe
bruari een congres bijeenkomst
voor alle betrokken partijen in
restaurant De Wouwse Tol bij Ber
gen op Zoom. Sprekers zijn onder
anderen voorzitter mr. drs. L.
Brinkman van het Algemeen Ver
bond Bouwbwdrijf en gedepu
teerde L. van Geel. Aanvang 15.30
uur.
Van onze redactie economie
Wageningen - „Zorg dat op de voorpagina van Bildzeitung
komt te staan dat ui goed is voor de gezondheid, dan zal het
in de weken daarna met de verkoop vast beter gaan."
Of de Nederlandse uientelers
deze troef nu direct via het
Duitse boulevardblad zullen
uitspelen is niet zeker, maar
dat creativiteit vereist is om
hun miserabele positie te ver
lichten, is een feit. Met die
boodschap stuurde Fred Hof
man van groente- en fruitex-
porteur Bocchi (omzet ƒ285
miljoen) de uientelers deze
week naar huis.
Telers, handel, onderzoekers:
massaal waren ze naar Wage
ningen getogen om te congress
eren over de ui. Want daar gaat
het slecht mee. Oorzaak: Euro
pese overproductie. Gevolg:
Lage prijzen. Enkele weken ge
leden nog dicht bij nul cent per
kilo, inmiddels circa negen
cent, maar nog fiks onder de
kostprijs. De export naar buur
land Duitsland, dat meer
Spaanse en Hongaarse uien im
porteert stagneert. Rusland en
Afrika vormen nieuwe, maar
onzekere afzetmarkten.
De uiensector is als geen ande
re ongeorganiseerd. Zaadleve
ranciers, wetenschappers, te
lers en handel, ieder opereert
op eigen houtje. Zelfs met de
rug tegen de muur komt het
woord 'samenwerking' nauwe
lijks over de lippen. Het eerst
Nationale Uiencongres bood in
dat opzicht weinig soelaas.
Sterker nog: in de weken voor
het congres rommelde het van
alle kanten. Beoogd voorzitter,
Jaap van der Veen (Produkt-
schap Tuinbouw) trok zich
schielijk terug nadat zijn kriti
sche kanttekeningen over de
Nederlandse ui bij de handel in
het verkeerde keelgat waren
geschoten.
Bestuurder Jaap Wiskerke van
de Vereniging voor Groot- en
Tussenhandel in Groenten en
Fruit (VGT) bleef, geschrokken
van alle negatieve publiciteit,
ook maar thuis. „Van de be
oogde sprekers ben ik de enige
die nog over is", constateerde
Hofman cynisch. Hij schudde
de suggesties vlot uit de mouw:
Betere geplande afzet zonder
op 'toevalstreffers' te gokken,
slijt de uien in de voorverkoop
aan de handel, produceer veel
uien als het slecht gaat en wei
nig als het goed gaat, teel niet
alleen de simpele gele ui, maar
ook de witte, rode, zoete en zil-
verui.
Ui is een product dat bij de
consument slechts bij het aan
snijden ongewild emotie los
maakt, voor het overige wordt
hij er niet door gegrepen. Bete
re informatie, presentatie en
sortering moet de afzet, maar
ook de prijs stimuleren. Wie
verdient wat aan de ui? Dat
wilden de telers gisteren wel
eens weten, maar voorzitter
Osinga (VGT) noch de overige
handelaren wilden de vingers
branden aan doorkijkje in de
prijsopbouw. Alleen Hofman
van exporteur Bocchi wilde
wel kwijt dat de consument
twee keer zoveel moet betalen
als de prijs waarvoor de super
markt inkoopt.
Waar de boer een dubbeltje per
kilo voor vangt, betaalt de con
sument een gulden voor. In de
keten komt de boer er het be-
kaaidst af. Stoppen is nauwe
lijks een alternatief, want
daarvoor is er teveel geïnves
teerd in opslag en automatise
ring. Poolvorming, telersvere
nigingen, samenwerking met
de handel om een win-win si
tuatie te bereiken, dan kan het
zinkend schip drijvend gehou
den worden meende teler Vol-
lebregt uit Zeewolde.
De weerklank was gering.
„Want", zo maakte een 'uien-
watcher' tijdens de lunchpauze
al duidelijk, „één goed jaar en
ze zijn de dag van vandaag
meteen vergeten."
De winst bij DSM is in 1996
forser gedaald dan ver
wacht. Een incidentele dip
of worden de conjunctuur
golven in de chemie steeds
korter?
Dat de boterham bij DSM vorig
jaar niet zo dik belegd zou zijn
als in 1995 was al op voorhand
duidelijk. Bestuursvoorzitter
Simon de Bree liet daar al be
gin 1996 geen misverstand over
bestaan.
Op dat moment - de winst van
ruim een miljard gulden over
1995 was net in de boeken bij
geschreven - had de DSM-baas
vermoedelijk al enig zicht op
de gang van zaken in dat eerste
kwartaal. DSM verdiende toen
205 miljoen gulden, tegenover
356 miljoen in de eerste drie
maanden van het 'jubeljaar'
1995. Als voornaamste oorzaak
noemde De Bree de ingezakte
prijzen voor kunststoffen.
Toch was De Bree enkele
maanden later optimistischer,
omdat de markt voor kunst
stoffen zich leek te herstellen.
Maar krachtig was dat herstel
in elk geval niet. De halfjaar
winst kwam uit op 413 miljoen,
zodat de teller in het tweede
kwartaal bleef steken op 208
miljoen gulden.
In het derde kwartaal daalde
de winst verder, tot 178 miljoen
gulden. Nu waren de fors ge
stegen olieprijzen de grootste
boosdoeners. „Een vat olie is
zeven gulden duurder gewor
den. Dat kunnen we niet snel
even doorberekenen aan onze
klanten."
Toch bleven beursanalisten op
timistisch gestemd. Voor ge
heel 1996 gingen zij uit van een
winst tussen de 730 en de 790
miljoen gulden. Zij sloegen
daarmee waarschuwingen van
bestuursvoorzitter De Bree in
de wind.
Die zei in een toelichting op de
cijfers over het derde kwartaal
dat de resultaten in de rest van
het jaar niet alleen negatief
beïnvloed zouden worden door
de hoge grondstofprijzen, maar
ook door enkele grote onder-
houdsstops aan installaties.
Bovendien is het vierde kwar
taal bij DSM traditioneel een
stuk slechter. Vanwege het
groot aantal feestdagen, en het
feit dat veel afnemers aan het
eind van het jaar zo weinig mo
gelijk bestellingen plaatsen
met het oog op het afsluiten
van de boeken.
Dat wil niet zeggen dat er geen
reden tot ongerustheid is. Een
jaarwinst die met 300 miljoen
gulden terugvalt tot 700 mil-
Door Peter Kamps
joen gulden: dat is niet gering.
Het bedrijf profiteert als eerste
van een aantrekkende econo
mie, maar merkt ook als eerste
als de economie hapert.
De hamvraag is of het chemie
concern aan de vooravond
staat van een nieuwe neer
waartse golf of dat er sprake is
van een incidentele dip. Een
blik in het verleden is verhel
derend. DSM wisselt van ouds
her diepe dalen af met hoge
pieken. In 1982 belandde de
onderneming diep in de rode
cijfers. De jaren daarna klom
de winst weer gestaag naar een
recordbedrag van 1,3 miljard
in het eerste beursjaar 1989.
Daarna daalde de winst jaar
lijks met grote regelmaat, met
als dieptepunt 1993, toen 114
miljoen verlies werd geleden.
Daarna ging het weer bergop
waarts. In 1994 bedroeg de
winst een half miljard, in 1995
ruim een miljard.
Of met de winstdaling van
1996 de daling weer is ingezet,
zal pas in de loop van dit jaar
duidelijk worden. Naarmate de
winter op zijn einde loopt, zul
len ook de prijzen van olie en
andere grondstoffen weer gaan
dalen, zo is de verwachting. Als
dat gebeurt dan zal de winst
zich weer herstellen. Een forse
prijsdruk door de felle concur
rentie kan roet in het eten
gooien.
Bij zo'n prijzenslag zullen de
winsten in de chemie nog ver
der opdrogen, met een gevecht
op leven en dood als gevolg.
Opvallend is dat die conjunc
tuurgolven in de chemie steeds
korter en heviger worden. DSM
heeft geleerd met die heftige
schommelingen om te gaan
door in de vette jaren genoeg
geld opzij te zetten voor mage
re jaren.
Daarnaast probeert het con
cern al jaren minder conjunc
tuurgevoelig te worden. Was
vroeger de zogeheten bulkche-
mie nog goed voor ruim veertig
procent van de omzet, nu is dat
door uitbreidingen in de fijn-
chemie al teruggelopen tot 21
procent.
Tegen iedereen die het horen
wil, vertelt De Bree dan ook
dat het DSM van nu crisisbe-
stendig is. Een nieuwe econo
mische inzinking brengt het
concern niet meer in de rode
cijfers, verzekert hij. De ko
mende jaren zal hij zijn gelijk
moeten bewijzen.
