't Hek is itverkocht 'Men accepteerde zijn veelzijdigheid niet' Letten produceren krachtige 0 Duo Jakobijn Wallis en Tijn van Eijk brengt Schubert en Brahms 2 ui 3 DB STEM IV/I U K D3 Lucas Vis motor achter Maderna-herdenking van Brabants Orkest UI N ,G 30 JANUARI 1997 D2 ERDAM nusical - Carré (t/m za 1 feb) loor Helmert Woudenberg - stads lur (di 4 t/m za 8 feb en zo 9 feb otT1" VERPEN resa De Keersmaeker - door Rosas - i t/m za 8 feb) Jan Lauwers - door Needcompanv - 'm za) ise balletten - door het Weens Ballet iabethzaal - 20.30 uur (za en zo) r Nieuw Ensemble Raamtheater -'t 0.00 uur (tot 23 feb) OP ZOOM Bergse Vastenavend revue - Stads- arkt 32 (do en vr 20.15 uur - za 14.00 (EDA Zuidelijk Toneel - Chassé Theater - al - Chassé Theater - 20.00 uur (ma 3 ibaret - Chassé Theater - 20.30 uur (di UGGE r Werkgroep 66 - De Werf - 20.00 uur theater Twijfel - met Bob De Moor - BOSCH k - door Theater Artemis - voor kin- cerspoort - Predikheerenpoort 50 (vr •HOVEN Stadsschouwburg - 20.15 uur (di en SENT - Theaterzaal de Vooruit - 20.00 uur ENDAAL ouwburg de Kring - 20.15 uur (di en DERDAG REDA cabaret - Chassé Theater - 20.45 uur (UGGE n F. Garcia Lorca - Theater de Biecorf JHOVEN eelgroep Amsterdam - Stadsschouw- EN-LEUR d Nederlands Toneel - De Nobelear - SENDAAL or Els de Schepper - Schouwburg de NEUZEN 1 humor - Zuidlandtheater - 20.00 uur IJDAG 3UGGE ent - Kunf-Fu Theater Xian China BOSCH Zuidelijk Toneel - Theater aan de Pa- orbespreking 19.00 uur NEUZEN 'Het Verdwenen Schaakstuk' - Zuid- ERDAG RUGGE jwburg - 20.00 uur BOSCH Bruggencate - met 'Een Goed Ontbijt' 23 - 20.00 uur TEN-LEUR muzikale theatermakers met 'Back in Berchemlaan2-20.15uur ILBURG ans Theater II - Schouwburg Tilburg - INDAG 3REDA )thof - jeugd- en familietheater (7+) - ILBURG g (8+) - door Peter Drost - Schouwburg iANDAG STERDAN aenen - Mary Dresselhuys leest voor uit orgt inleiding en gesprekken - Nieuwe NSDAG TWERPEN lent - Kunf-Fu Theater Xian China - Eli- IN OP ZOOM cal door Jasperina de Jong en Lieuwe aagd-20.15 uur JDHOVEN hannes Kemkens van Theater Overdag Stadsschouwburg TILBURG toneel door Lidwien Roothlaan - ENSDAG TWERPEN door theater Antigone - CC Berchem - week vier avonden zijn nieuw er in Breda, maar er is geen kaar - artier staat vier keer in een uitve ikaal begeleid door Rens van de an Elteren. in het Chassé Theater in Breda, aan DONDERDAG 30 JANUARI 1997 'Je moet elkaar kunnen vertrouwen' Door Hans Rooseboom Sinds drie jaar vormen de zan geres JJkobijn Wallis en de pianist Tijn van Eijk een hecht duo. Kotaende zondag verzor gen de beide in Breda wonende musici bi de Waalse Kerk een recital (pet liederen van Schu bert en $rahms. „De laagste weken vóór zo'n reci tal zijn tve elke dag een paar uur bezig njet repeteren," zegt Tijn van Eijf. Hij is de vaste begelei der van Jakobijn Wallis sinds de ze oratirium-, opera- en liedzan geres z)ch vanuit Rotterdam in Breda \estigde. De keus voor een recital met lie deren san Schubert en Brahms is niet toevallig. Dit jaar worden overal in Europa de twee grote meesta-s herdacht. Franz Schu- bert wfrd geboren in 1797 en Jo hannes Brahms overleed in 1897. Wallis en Van Eijk noemen hun optreden dan ook een 'herden kingsconcert'. Het duo brengt vóór qe pauze een paar heel be kende liederen van Schubert, zo als rik die Musik, Der Tod und das Madchen en Lachen und Wei- nen. tadden jullie niet wat onbe kender werk kunnen uitzoeken? Tijn van Eijk: „De toehoorders willek juist die bekende nummers horej. Die hoor je zelden meer. Wanl zangers zijn steeds op zoek naar] onbekend werk. Überhaupt zul 'f niet gauw meer een Schu- bertlavond tegenkomen." Er vordt wel beweerd dat Schu bert middelmatige teksten koos. Is hit moeilijk om van die teksten iets te maken? Walis: „Dat valt wel mee. In de eerste plaats zijn er teksten van Gcéthe bij, zoals het Lied der Mignon, en Goethe kun je moei lijk middelmatig noemen. En ver der is bijvoorbeeld het lied Sch- wtstergruss geschreven op een prachtige tekst. Een vrouw krijgt een verschijning. Het is haar overleden zuster, die vertelt dat ze zich nu op een heerlijke plaats bevindt. Je hóórt dat in de mu ziek. En een dramatische lied als Der Tod und das Madchen is een klein operaatje, ook als is het maar één bladzijde lang." Yan Eijk: „Waar het bij het uit voeren van Schubert allemaal om draait, dat is om de sfeer neer te zetten. Steeds een andere sfeer. Wij hebben voor een recital een Tijn van Eijk (piano) en Jakobijn Wallis (zang) repeteren voor een recital een paar weken lang en kele uren per dag. foto de stem johan van gurp hoop verschillende stemmingen achter elkaar te. zetten. Je kunt zeggen dat Schubert onverganke lijke muziek heeft geschreven, maar liederen zullen altijd voor de fijnproevers blijven. Er is maar een klein publiek voor." Wallis: „Ook in Schuberts tijd werden de liederavonden, de Schubertiadesin de huiskamer gehouden. Liederen vragen een bescheiden ruimte. Voor ons doel is een kleine kerk als de Waalse Kerk heel geschikt, als-ie vol is. Als de kerk leeg is dan galmt-ie. Maar de sfeer, de ambiance van die kerk is perfect." Spreken de liederen van Brahms het publiek net zo aan als die van Schubert? Wallis: „Dat denk ik wel, maar wat bij Brahms vooral zo mooi is, dat zijn de pianopartijen. Dat zijn complete stukken, die kan een pianist zo spelen, zonder zangstem." Van Eijk: „Ja, die partijen zijn wel een stuk gecompliceerder dan bij Schubert." Van Brahms brengt het duo de Vier emste Ge- sange ten gehore. Het concert wordt besloten met vier losse lie deren van Brahms. Jakobijn Wal lis: „Ik vond eigenlijk dat we best met die Ernste Gesange hadden kunnen eindigen, maar Tijn vond dat een minder goed idee." Hetgeen ons brengt op de samen werking tussen de twee. Tijn van Eijk: „Wij zijn nu drie jaar als duo bezig en het gaat erg goed. Het voordeel is dat ik drie instru menten speel: piano, clavecimbel en orgel. Dus we hebben veel mo gelijkheden. We willen dit jaar een cd maken waarop ik de drie instrumenten bespeel." Wat komt er allemaal kijken voor een recital als dit? Van Eijk: „Eerst moet je de keus maken welke liederen je wilt gaan brengen. Dat moet heel af gewogen gebeuren. Je moet reke ning houden met de volgorde van de liederen, van de toonsoorten, je moet een afwisseling maken van lange en korte liederen, tus sen snelle en langzame, etcetera. En dan komt het repeteren zelf. Als pianist moet je de noten stu deren, en de zangeres moet de tekst uit het hoofd leren." Mag je als liedzanger of -zangeres niet uit het boek zingen? Wallis: „Ik doe het liever niet. Je leeft je veel beter in, als je het uit je hoofd doet. Bovendien, als je je handen vrij hebt, ben je veel vrijer in je expressie. De relatie met het publiek wordt belem merd als er een boek tussen zit." Is het samen repeteren niet erg moeilijk? Botst dat nooit? Van Eijk: „De laatste weken re peteren we met z'n tweeën. Dat is erg arbeidsintensief. In de aan loop naar het recital zijn we een paar weken iedere dag uren be zig. Onze ervaring is dat we voor alle voorkomende problemen wat betreft de interpretatie een op lossing vinden. Een compromis. Een voordeel is dat ik veel met zangers heb gewerkt. Vroeger heb ik zelf gezongen, maar dat is nu niet meer om aan te horen. Mijn hele leven heb ik me als be geleider aangepast aan anderen. Daar pluk ik nu de vruchten van. Ik moet zeggen dat ik het heerlijk vind om weer eens piano te spe len. Door een toeval ben ik vooral in de clavecimbelhoek terecht ge komen." Jakobijn Wallis: „Het prettige van een goede samenwerking is dat je elkaar kunt vertrouwen. Dat je niet constant wordt afge leid door de bange vraag: als-ie nou maar dit, of als-ie nou maar dat... Dat stoort enorm en dan presteer je veel minder. Je moet 100 procent vertrouwen kunnen hebben in je partner. Je moet er blindelings van uit kunnen gaan dat hij je in alles volgt." Maar je spreekt toch alles van te voren af. Er kan met klassieke muziek toch niets mis gaan? Wallis: „In principe kan er niets misgaan, want je studeert alles in. Maar juist tijdens een uitvoe ring ben je geneigd om andere dingen te gaan doen. Dat komt door de wisselwerking met het publiek. Dat stimuleert je vaak tot prachtige dingen, waartoe je ter plaatse wordt geïnspireerd. Een lang aangehouden noot bij voorbeeld. Dan móet je dat ver trouwen in je partner hebben." Is er altijd sprake van zenuwen of spanning voor een optreden? Wallis: „In het begin van mijn carrière ben ik wel verschrikke lijk nerveus geweest. Als je daar naast die vleugel ging staan... Maar ik heb vijf jaar de operaklas gevolgd aan het conservatorium van Amsterdam. Door een rol te spelen leer je die spanning af. Maar de spanning overwin je vooral door het besef dat je een medium bent. Het draait niet om jou, het draait om de muziek en om de tekst. Dat is een kwestie van leeftijd en ervaring. Als je zonder die spanning de zaal tege moet treedt komt dat ook het op treden ten goede. Want dan sta je meer open voor de positieve hou ding die vanuit het publiek op je afkomt. Dat geeft je meer kracht." Herdenkingsconcert. Liederen van Franz Schubert en Johannes Brahms. Uitgevoerd door Jakobijn Wallis (alt-mezzo) en Tijn van Eijk (piano). Zondag 2 februari, Waal se Kerk, Breda. Aanvang 16.00 uur, toegang 15,00. Uitverkocht huis bij opera van Verdi Breda - Chassé Theater (grote zaal). Opera Nabucco van Verdi door de Nationale Opera van Letland. Dirigent: Alexander Viliumanis. Regie: Guntus Gai- litis. Gehoord en gezien op 28 januari 1997. Door Frans Baljeu Voor een uitverkocht huis speelde de Nationale Opera van Letland een krachtige, soms haast gespierde versie van Verdi's vrijheidsdrama Nabucco. Sommigen zullen de doorleefde uitvoering wellicht toegeschreven hebben aan de in de flyer genoemde moge lijkheid tot identificatie met het gegeven door mensen uit lang overheerste gebieden als Letland. Beeld en muziek maakten echter duidelijk dat dit gezelschap Ver di s 'doorbraakopera' gewoon als lekker meeslepend 19e-eeuws Italiaans belcanto leek te willen neerzetten. En wat is daar ook op tegen als het gedaan werd zoals dinsdagavond in Breda? Leze opera van koorhymnen en marsen als die van 19e-eeuwse straatorkesten, werd gepresen teerd in een tijdloos archaïserend decor, waarvan de wisselingen zo te zien niet door drie pauzes ge scheiden hadden hoeven worden. Evenals vorig jaar in Tosco maakte dirigent Alexander Viliu manis van meet af aan duidelijk dat het orkest ook in Nabucco weer een van de sterke troeven was. Op de begeleidingen trok vooral het in frsaie kostuums sta tisch op het podium opererende koor soms stevig van leer. De nog al eens unisono geschreven pas sages kregen daardoor het Itali aans populistische tintje, waarin je sommige ongelijkheden voor lief neemt. Onverwacht subtiel was het Sla venkoor, dat gewaagd breed en met fraaie portamenti klonk; de dragende resonans van de pianis simo slottoon was van de beste Oosteuropese koortraditie. Een ander fijnzinnig element in het vaak forse geheel was de begelei ding door de a la Willem Teil ge splitste celli in de Zacharias-aria in de tweede akte. Dat Verdi in Nabocco niet echt een politieke allegorie schreef kan blijken uit het feit dat de sterkste karakterrollen (Nabucco en Abigail) van de 'verkeerde' partij zijn. Nabucco, die met zijn woeste uitstraling meer oogde als een hunnenkoning dan als een Oosterse vorst, werd door Sams ons Izjumovs vocaal net zo goed neergezet als vorig jaar zijn Scar- pia. Irena Milkeviciute was als Abigail de verpersoonlijking van de jaloerse, op macht beluste bas taarddochter van Nebucadnezar. Figuurlijk maar ook letterlijk soms keihard; in het laag wel ge meen, maar niet echt mooi; in het pianissimo soms indrukwekkend. Ismaël (Olewgs Orlovs) zong en speelde niet echt dramatisch. Een van de subtielste stemmen was Antra Bigaca als Fenena. Zacharias miste soms net te veel bodem, maar was een echte pries ter. De kleine rollen waren wisse lend als de golven van de Eufraat. In de ontknoping van het drama was het neerstorten van het Baai- beeld helaas niet meer dan een lichtflits. Door Max Steenberghe Een ding staat vast over het com ponistenportret dat Het Brabants Orkest met gasten aan Bruno Ma- derna wijdt: het zal te kort zijn. „We doen ons best", verzekert Lucas Vis, „maar de genialiteit van deze man is nauwelijks te be vatten, laat staan aanschouwelijk of hoorbaar te maken." Van avond en morgen zijn er concer ten in een serie over de in 1973 overleden Italiaanse musicus. Waar te beginnen met een man als Maderna? Componist en diri gent met als opvallendste eigen heid dat hij, in Vis' woorden, 'al les kon'. „Als we ons beperken tot de muziek, is hij een van de wei nigen die alle muziek uit de loop der eeuwen op een gelijke manier waardeert. Hij werd een specia list 20e-eeuwse muziek genoemd, maar was net zo goed specialist van middeleeuwse muziek, van barok en renaissance, van ro mantiek en serieel. Een van de zaken waar hij problemen mee ondervond, was het feit dat hij net zo boeiend Beethoven kon di rigeren als werk van Boulez. Men accepteerde die veelzijdigheid niet." Ook als componist was Maderna ongebonden. Hij kon er naar har telust op los experimenteren, zonder in truukjes te vervallen of methodes heilig te verklaren. Vrijgevochten en speels ging hij zijn weg, liet zich leiden door toe val of juist door regelmaat. En dan is er nog de mens Maderna, de belezen erudiet die van alle kunsten het nodige wist en ook op wetenschappelijk gebied zijn mannetje stond. „Ik heb hem ho ren praten met professoren die hij aardig aan het stotteren kon krijgen", herinnert Vis zich. Dichterbij staat het beeld van de onvermoeibare workaholic, de De legendarische Bruno Maderna altijd-bezige kunstenaar, die zich tot in taxi's en badkamers met bladmuziek omringde, maar die ook genoot van culinaire uitspat tingen, zijn dorst zelden ongelest liet, tot diep in de nacht doorging 'met wat hij deed' en hooguit en kele uren in de vroege ochtend zijn ogen sloot. „Hij propte meer dere levens in dat ene", zegt Vis. „Met als gevolg dat één lichaam te weinig was. Hij putte het uit, ging er aan ten onder." Maderna overleed op 53-jarige leeftijd aan kanker. Dat Lucas Vis bij het Maderna- portret betrokken werd, is voor kenners geen verrassing. Vis was jarenlang persoonlijk assistent van de Italiaan. „Ik ontmoette hem op de dirigentencursus van 1967, in Salzburg. Kon daar aan vankelijk niet aarden, het was te druk, te hectisch en ik wilde er weg. Tot ik voor het orkest mocht staan en na afloop Maderna op me afkwam, zijn arm om mijn schouders gooide en zei: 'Lucas, we moeten eens eten'. En hij vroeg me hem te assisteren." Vis' relatie met de maestro was perfect. „Ik voelde hem gewoon meteen aan. Had aan een half woord genoeg om te begrijpen wat hij wilde. Wist wat hij be doelde, waar hij naar toe wou. Dat was vanaf het begin al zo, nog op de cursus schoof hij be paalde leerlingen al naar mij toe. En het is gebleven tot op het laatst, toen ze me belden of ik twintig uitvoeringen van zijn opera 'Satyricon' kon overnemen, zonder repetities. Dat ging, ik wist wat hij wilde." Als iemand zich zo breed ontwik kelt, gaat dat vaak ten koste van de diepte. „Niet bij Maderna", weet Vis. „De man wist ongelofe lijk veel. Nu hebben we specialis ten als Koopman en Brüggen, maar er is nu tot geen andere conclusie te komen dat Mader- na's opvattingen van twintig jaar geleden over authenticiteit hun tijd ver vooruit waren. Terwijl van hem ook met recht gezegd wordt dat hij de 20e-eeuwse mu ziek een glimlach heeft gegeven." „De tragiek van de man was dat hij het allemaal tegelijk deed. Geen tijd had of nam. Overal wil de hij bij zijn. Als hij thuis in zijn werkkamer zat te componeren, mocht ik de deur niet dichtdoen; hij wilde de huiskamer horen, het geroep van de kinderen, het ge luid van de tv. Hij wilde niks mis sen." Even aarzelt Vis. „Het is makke lijk om een emmer anekdotes leeg te gooien, maar dat maakt het al lemaal karikaturaal. Ach, wat we allemaal niet hebben meege maakt. Op de dirigentencursus was een leerling jarig, waarop Bruno uitriep dat hij een serena de zou schrijven. Toen ik hem de avond ervoor er naar vroeg was er natuurlijk nog niks van geko men. Ik moest muziekpapier ha len waarop hij midden in het res taurant, etend, drinkend en pra tend, met jodelmuziek op de ach tergrond, vroeg welke instrumen ten er meededen en binnen een half uur had hij de serenade op papier staan. Iedereen kwam aan bod en ook kwamen alle stukken die we op de cursus bestudeer den, voorbij." I Het componistenportret van Bru no Maderna door Het Brabants Orkest: vanavond in Eindhoven (Muziekcentrum) en vrijdag in Den Bosch (Theater aan de Para de). Gespeeld worden 'Le rire', 'Giardino religioso' en het viool concert. Solist is Irvine Arditti; Het HBO staat onder leiding van Lucas Vis. Deze geeft voorafgaand aan de concerten toelichtingen. I Op woensdag 5 februari brengt het Amsterdamse Nieuw Symfo- nietta in Muziekcentrum Frits Phi lips, werk van Ligeti (Ramifica tions), Webern (Fünf satze für St- reicher), Donatoni, een nieuw werk van De Vries, en drie stuk ken van Maderna, waaronder een derde uitvoering van 'Serenata per un satellite'. Het orkest staat onder leiding van Reinbert de Leeuw, soliste is alt Wilke te Brummelstoete. 0 BREDA Mini Maxi - - Chassé Theater - 20.00 uur (do t/m za (en wo 12 t/m vr 14 feb) DONDERDAG EINDHOVEN Het Brabants Orkest - Componistenportret van Bruno Maderna - di rigent Lucas Vis - Muziekcentrum Frits Philips - 20.15 uur OOSTERHOUT ZENGA - muzikale show 'Musica Animals' - De Bussel - 20.15 uur TILBURG Swingle Singers Metropole Orkest - Concertzaal Tilburg - 20.30 uur Total Touch en Crawfish - Noorderligt VRIJDAG ANTWERPEN Helmut Lotti - Stadsschouwburg - 20.30 uur. Kon. Filharmonisch Orkest van Vlaanderen - o.l.v. G. Llewellyn - Schumann, Holloway, Van Beethoven - Blauwe zaal Singel - 20.00 uur Beethoven Academie - Mozartprogramma - Elisabethzaal - 20.30 uur BREDA Hans Dulfer - PARA - Van Coothplein 39 - 21.00 uur DEN BOSCH Het Brabants Orkest - Componistenportret van Bruno Maderna - 20.00 uur - voorbespreking 19.15 uur - Theater aan de Parade Beppe Costa - muziektheater en comedy - Theater Bis - Triniteitstraat 19-20.30 uur EINDHOVEN Radio Filharmonisch Orkest - en het Groot Omroepkoor - werk van Elgar - The Dream of Gerontius - Muziekcentrum Frits Philips - 20.15 uur ROOSENDAAL Paul van Kemenade Quintet - De Kring - 20.15 uur UTRECHT Radio Symfonie Orkest - dirigent/Arvo Volmer - Vredenburg - 20.15 uur Monti Amundson - Piek Amorphis - Noorderligt VLISSINGEN TILBURG BRUSSEL Tiger, Symposium, 3 Colors en Red - V.K. ZATERDAG OOSTERHOUT S.I.T.P, Mamma en Peter Pan - centrum de Toonzaal - Sperwerstraat 9 - 22.00 uur ROOSENDAAL Viktoria und ihr Husar - Hoofdstad Operette - De Kring - 20.15 uur ROTTERDAM The Glory of Gospel - De Doelen - 20.15 uur André Rieu - Ahoy - 20.00 uur TERNEUZEN Anna Maria Conrado 8i Tango Orkest El Tilo - Zuidlandtheater - 20.00 uur TILBURG Capella Currende - Schouwburg Tilburg - 20.30 uur ZONDAG BREDA Herdenkingsconcert - Liederen van Franz Schubert en Johannes Brahms - door Jakobijn Wallis (alt-mezzo) en Tijn van Eijk (piano) - Waalse Kerk - aanvang 16.00 uur Symfonie Orkest van Odense - Chassé Theater -15.00 uur Njava - wereldmuziek - Chassé Theater -15.00 uur DEN HAAG Jan Vayne - Circustheater Scheveningen -10.30 uur EINDHOVEN Gourds - Effenaar GENT El Cabrero - Theaterzaal de Vooruit - 20.00 uur TERNEUZEN Rats - Stichting Jeugdmusical Amsterdam - Zuidlandtheater - 15.00 uur TILBURG Travolta's - en Brotherhood Foundation, Undeclinable Amuscade en Human Alert - Noorderligt, 16.00 uur VLISSINGEN Gabriel Yacoub - Het Arsenaaltheater -15.00 uur MAANDAG ANTWERPEN The Sixteen - o.l.v. Harry Christophers -16de en 17de eeuwse muziek uit Spanje en Italië - Blauwe zaal Singel - 20.00 uur ROTTERDAM Nederlands Blazers Emsemble - o.l.v. Thierry Fischer - m.m.v. so praan Lia Sjevtsova - De Doelen - 20.15 uur DINSDAG GENT Trio Koch - hardcore kamermuziek - de Vooruit - 20.00 uur TERNEUZEN W.A.C.K.O. - muziek en kolder - Zuidlandtheater - 20.00 uur TILBURG Pat Travers - Noorderligt - 20.30 uur UTRECHT Maxim Vengerov en Mikhail Murtsch - - Vredenburg - 20.15 uur WOENSDAG EINDHOVEN Nieuw Sinfonietta Amsterdam - dirigent Reinbert de Leeuw - Rondom Bruno Maderna - Muziekcentrum Frits Philips - 20.15 uur TILBURG Deep River Quartet - Schouwburg Tilburg - 20.30 uur

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1997 | | pagina 23