'Ik ben
cynischer
geworden9
Commercie krijgt in Amerika geen kans traditionele sporttenues te ontsieren
Jan Pruijn
wil verlost
worden van
werklozen
bestaan
fan griep hei
DE STEM
SPORT
JdeSTEM
^paardensport
atletiek
Peter Picavet
weer sterk in
Belgisch circuit
11111
MAANDAG 27 JANUARI 1997
Het NY-logo is onbetaalbaar
Zelfs de meest
traditionele voetbalte
nues worden in Europa
ontsierd door de logo's
van naar publiciteit hun
kerende geldschieters. In
de Verenigde Staten is het
hoogst ongebruikelijk dat
het tricot wordt voorzien
van sponsoruitingen. En
dat is opmerkelijk in het
sportgekke land, waar
profsport zijn bestaans
recht ontleent aan de al
lesbepalende reclame en
televisie op het veld de
dienst uitmaakt.
Door Tim Overdiek
New York - Het idee alleen
al. Het gebroken wit met
dat blauwe krijtstreepje.
De verweven letter N en Y.
En dan de naam van een or
dinaire geldschieter op dat
heilige tenue van de we
reldkampioenen honkbal?
Het hoofd sponsorzaken bij
de legendarische club uit
New York schudt ferm met
het hoofd. Neeeh.
Begrijp Derrick Schiller niet ver
keerd. De vice-president van New
York Yankees wordt ervoor be
taald om zoveel mogelijk spon
sordollars naar het vermaarde
stadion in The Bronx te lokken.
En geen mogelijkheid wordt
daarbij onbenut gelaten. Maar
van het Yankees-tricot blijft ie
dereen af. Traditie die er te diep
zit ingebakken. „Ik kan het me
simpelweg ook niet voorstellen,"
aldus Schiller.
Het is een interessante gedachte,
hij moet het toegeven. En het is
heus wel eens onderzocht. Maar
hoeveel zou het logo waard zijn?
Een miljoen, tien miljoen, hon
derd miljoen? Schiller zag on
langs beelden van de demonstra
ties in de straten van Belgrado en
ontwaarde Yankee-petjes in de
boze massa. In alle uithoeken van
de wereld zijn de Yankees be
kend. Zelfs in landen waar honk
bal niet eens bestaat. Kortom, de
concrete waarde valt dus niet te
schatten. Het logo is onbetaal
baar.
Juist om dat onbekende prijs
kaartje, zegt Schiller, is het on
doenlijk om een sponsornaam op
het tenue aan te brengen. De ach
terliggende gedachte van shirtre
clame in de Verenigde Staten is,
naast vergroting van de naamsbe
kendheid, de associatie die het
probeert te leggen met de betref
fende club. Stel dat McDonalds
shirtsponsor zou zijn, filosofeert
Schiller hardop. „Niemand zou
het in zijn hoofd halen om voor
taan over de New York McDo
nalds te spreken. Of de McDo
nalds Yankees."
De Yankees willen wat shirtsponsoring betreft gaan slaatje slaan uit hun mondiale naamsbekendheid.
Dat hoeft natuurlijk niet de be
doeling te zijn. Maar zomaar een
bedrijfsnaam op het shirt, Schil
ler kan het zich niet voorstellen.
„Hoewel, wie heel goed kijkt, ziet
heel klein afgedrukt de naam van
een sponsor op de linkermouw. Of
de rechter. Ik weet het niet eens
precies." Het gaat om de fabri
kant van sportartikelen. Die heeft
het exclusieve recht om naast het
beroemde shirt ook bijbehorende
petjes en andere aanverwante
spullen aan de man te brengen.
Schiller: „Fans willen een exacte
kopie van wat de spelers dragen.
Daarin past geen sponsornaam,
die vaak van tijdelijke aard is."
Het is een miljardenmarkt. Jaar
lijks wordt in de Verenigde Sta
ten twaalf miljard dollar omgezet
aan dit soort souvenirs, voorna
melijk voor rekening genomen
door de vier grote sporten honk
bal, basketbal, American football
en ijshockey. En het kwartet is
zonder uitzondering gevrijwaard
van sponsornamen op de kleding.
Opmerkelijk is derhalve dat Ma
jor League Soccer, de nieuwe
voetbalcompetitie die haar eerste
seizoen achter de rug heeft, wel
gebruik maakt van shirtreclame.
Elk team heeft de naam van een
van de tien bondssponsors. MLS
zou niet kunnen bestaan zonder
dat tiental geldschieters, dus een
knieval was snel gemaakt.
De naam van de club, speler en
het bijbehorende rugnummer,
daar blijft het bij. Replicas van
Michael Jordans shirt gaan bij
voorbeeld als warme broodjes
over de toonbank. Toen de bas
ketballer van Chicago Bulls het
kortstondig probeerde als honk
baller en bij diens rentree plotse
ling nummer 45 in plaats van het
vertrouwde nummer 23 ging dra
gen, sloeg de paniek toe. Het
nieuwe shirt kon niet aangesleept
worden, zo groot was de vraag.
En toen Jordan na enkele maan
den doodleuk weer teruggreep op
nummer 23, omdat hem dat men
taal toch lekkerder zat, voelden
talloze fans zich letterlijk be
kocht. Maar dat werd hem on
middellijk vergeven toen 'Air'
Jordan het seizoen erop de vierde
NBA-titel won.
De basketballeague NBA heeft de
exclusieve rechten verkocht aan
Champion, maar komend seizoen
zullen ook Nike en Starter de po
pulaire shirts van de 29 ploegen
mogen verkopen. Daarvoor moe
ten de fabrikanten miljoenen dol
lars op tafel leggen, en vanzelf
sprekend een percentage aan de
NBA afstaan. Om voor variatie in
de diverse shirts te zorgen, veran
deren verschillende teams de
klem' van hun tenue wanneer ze
uitwedstrijden spelen. De Bulls
dragen in duels buiten Chicago
steeds vaker een compleet zwarte
uitrusting. Ook andere teams ne
men dat idee over, slaafs gevolgd
door de aanhang. Elke wijziging
van kleur en (minimale) vernieu
wing van logo zorgen onvermin
derd voor explosieve verkopen in
de sportwinkels.
Dat een biermerk, winkelketen of
computerbranche nog niet met de
naam is doorgedrongen op de
sportkleding, wordt graag verde
digd uit zogenaamde morele
overwegingen. „Maar dat is be
trekkelijk," zegt Phil Schaaf, au
teur van het boek Sports Marke
ting, Its No Game Anymore.
„Sport is in de Verenigde Staten
het beste medium om een product
aan te prijzen. Dus elke dollar die
extra kan worden verdiend,
wordt te gelde gemaakt. Nobel
gedrag wordt geregeerd door het
grote geld."
Dat gebeurt grotendeels via de
televisie, die in de jaren zestig
American football als de ultieme
kijksport omarmde. Football is
dank zij nauwgezette herhalingen
beter te volgen op televisie dan in
het stadion zelf. In 1962 ontving
de overkoepelende football-bond
NFL het voor die tijd duizeling
wekkende bedrag van 9,3 miljoen
dollar voor de uitzendrechten.
Het was een bescheiden voor
proefje. In 1982 betaalden drie
netwerken gezamenlijk 2,1 mil
jard dollar voor een vijfjarig con
tract. En het televisiestation FOX
bezit momenteel voor een periode
van vier jaar de exclusieve rech
ten. Daarvoor moest in totaal 1,58
miljard dollar worden neergeteld.
Dat bedrag wordt deels terugver
diend middels de verkoop van
sublicenties. Maar de grootste
winst komt tot stand uit recla
mespotjes, waarbij de Super
Bowl het jaarlijkse hoogtepunt is.
De NFL-finale, die eind deze
maand in New Orleans plaats
vindt, biedt op een zondagnamid
dag ruimte aan circa zestig com
mercials van elk dertig seconden.
Ieder spotje kost 1,2 miljoen dol
lar. Dat bedrag wordt bepaald
aan de hand van de kijkcijfers.
Aangezien de Super Bowl sinds
jaar en dag als een van de best be
keken evenementen in Amerika
geldt, worden telkens nieuwe re
cords gebroken. Op het gebied
van de commercials weltever
staan.
De vier grote sporten maken de
dienst uit op de televisie. Wiel
rennen bijvoorbeeld is in de Vere
nigde Staten een volstrekt onder-
foto reuter
geschoven kindje. Is het in Euro
pa goed voor honderden uren fiet
sende reclame met van boven tot
onder volgeplakte pedaleurs,
Amerika zit er niet op te wachten.
De Tour de France was tot voor
kort te zien op het landelijke net
werk ABC. Maar sinds dat station
er geen brood meer in zag, zijn
beelden van de belangrijkste wie
lerkoers ter wereld hooguit te
zien op sportzender ESPN. En de
Tour-organisatie moet nota bene
voor die televisie-uren betalen.
Het is de omgekeerde wereld.
Omdat de Amerikaanse sport
markt in geografisch opzicht zo
groot is, kunnen alle profclubs
hun eigen contracten met plaatse
lijke televisie- en radiostations
afsluiten. Zo ontvangt New York
Yankees het aandeel van 16 mil
joen dollar uit de verbintenis die
Major League Baseball met een
nationale zender heeft afgesloten.
Daarnaast toucheren de Yankees
jaarlijks nog eens 46 miljoen dol
lar van de Newyorkse sportzen
der MSG, dat ook de meeste
thuiswedstrijden van de KnickJ
(basketbal) en de Rangers
hockey) uitzendt1 j
De totale inkomsten van de Yan
kees bedragen jaarlijks iets
dan honderd miljoen dollar. A(
gelopen seizoen passeerden 2j|
miljoen mensen de toegangsp^
ten, maar de opbrengst uit kaart,
verkoop vormt minder dan eer||
kwart van de begroting, in M
was dat nog negentig proceJ
maar de opkomst van televisie!
heeft dat belang drastisch
perkt. Volgens Yankees-woord-1
voerder Schiller biedt dat me.
dium grenzeloze mogelijkheden
om extra geld te verdienen.
„Reclameborden zijn natuurlijk
de meest in het oog springende®.]
tingen," aldus Schiller. „Op dej
meest strategische plekken,
het eerste en derde honk, a
de thuisplaat. Dat zal in de toe-1
komst veranderen. Sommige tele-1
visiestations proberen nu al elee-
tronisch de borden af te dekken
en eigen sponsors in beeld te
brengen."
Inventiviteit is het sleutelwoord]
tijdens sportevenementen o]
televisie. Korte onderbrekingei
voor tussenstanden en analyse,
worden door bedrijven gespon
sord. Er zijn promotiedagen in]
het stadion, waar elke be
een cadeautje krijgt van di
sor van die dag. Stadions worden]
vernoemd naar bedrijven, die]
daarvoor grif betalen. Schiller:]
„En als straks verliezend
Series-finalist Atlanta Braves op]
bezoek komt, krijgt de ontmoe- i
ting een eenmalige naam: De|
puntje puntje revanche-n
strijd." En inderdaad, ook daar-1
voor wordt apart betaald.
Het Internet is het reclame-me. I
dium van de toekomst, zegt Schil
ler. Al weet ook hij nog niet op[
welke wijze precies geld valt til
verdienen. De web-site van de|
Yankees werd in de maam
ber liefst tien miljoen maal be-|
zocht, wat op zich al hoop
genoeg is. De sponsornamen diel
op de paginas staan vermeld, le-|
veren jaarlijks vijftigduizend dol
lar op. Dat is een begin. Schiller!
„We hopen aan het Internet op|
langere termijn een half miljoe
dollar per seizoen te verdienen,"
Meer en meer bedrijven meidei
zich bij de succesrijke Yanke
maar Schiller wil het aantill
sponsors juist inkrimpen. Mo-I
menteel exploiteren 35 bedrijven!
het beroemde logo. De club
met hooguit vijftien, meer be
lende ondernemingen in zee.
nieuwe commerciële wegen znl-l
len daarbij worden bewandeld]
Schiller wil die revolutionain|
aanpak nog niet prijsgeven, 1
licht een tipje van de sluier.
van de nieuwe sponsors wordt hei|
bedrijf dat het veld verzorgt. Da
mag ons logo gebruiken en zit!
aanprijzen als de officiële tuinierl
van de Yankees. En denk mil
eens aan al die fans van de Yan-I
kees, die maar al te graag in bij
eigen achtertuin net zon prachti-|
ge grasmat willen hebben liggen"
Het worden beslissende
maanden voor de carrière
van Jan Pruijn. De Mo-
lenhoekse trainer zit al
weer sinds april thuis na
dat het bestuur van Hel
mond Sport hem aan de
kant zette. „Ik heb nog
goede hoop dat ik in het
Nederlandse betaald
voetbal een baan vind.
Mocht dat niet lukken,
sla ik mijn vleugels uit.
Want voor mij staat als
een paal boven water dat
ik als proftrainer de kost
kan en wil verdienen."
Een verhaal over het on
zekere bestaan van een
werkloze voetbaltrainer.
Door Steef Arts
Molenhoek - Momenteel geniet
Jan Pruijn het twijfelachtige ge
noegen van een uitkering. Zelfs
vrijwilligerswerk is verboden, zo
kreeg hij te horen van de uitke
ringsinstantie. Dus zit Pruijn
thuis in Molenhoek. En reist hij
naar Oss om er zijn laatste werk
gever Helmond Sport te zien ver
liezen. „Ik bekijk veel wedstrij
den, ook van tweede elftallen.
Nee, niet om mijn neus aan het
venster te drukken. Zo zit ik nu
eenmaal niet in elkaar. Ik bekijk
die wedstrijden puur analytisch.
Hij is pas 37 jaar, maar heeft al de
nodige ervaring in het betaalde
voetbal. Drieënhalf jaar NEC en
anderhalf jaar Helmond Sport.
En Jan Pruijn is klaar voor de
volgende klus zonder ook maar
de zekerheid te hebben of en
waar die zich aandient.
Het ontslag bij Helmond Sport
had wat dat betreft niet op een
slechter moment kunnen komen.
Een paar maanden voor het einde
van de competitie kreeg hij te ho
ren dat hij moest vertrekken.
„Alle clubs waren toen inmiddels
al voorzien. Rond de jaarwisse
ling bekijken de meeste besturen
de contracten van hunn trainers
en gaan contacten leggen. Ik rea
liseerde me dat het erg moeilijk
zou worden om meteen aan de
bak te komen. Dat heb ik Hel
mond Sport ook kwalijk geno
men."
Het thuiszitten bevalt Pruijn al
lerminst. „Er is niks zo klote als
nik om handen te hebben. Dat
zijn de onaantrekkelijke kanten
die bij het trainersvak horen. Je
weet dat als het misgaat de trai
ner de gebeten hond is. Maar op
het moment dat je de stap maakt
naar het betaalde voetbal reali
seer je je te weinig dat dit ook jou
kan overkomen."
Pruijn was dan ook een gouden
toekomst als proftrainer voor
speld. Vijf gouden jaren als
hoofdtrainer bij hoofdklasser De
Treffers lanceerden de Molenhoe
ker in het betaalde voetbal. Maar
de complicaties lagen om de hoek
voor de onervaren oefenmeester.
Zijn voorganger Leen Looyen
vond dat Pruijn zich niet solidair
had gedragen en mat dat breeduit
in de pers. En als klap op de
vuurpijl stelde het bestuur een
technische commissie in bestaan
de uit een driemanschap onder
leiding van Johan Derksen, ad
junct-hoofdredacteur van Voet
bal International. Dat was vragen
om moeilijkheden. Deze officiële
vijfde colonne kon de hoofdtrai
ner willekeurig ter verantwoor
ding roepen, waarbij bijzonder
weinig achter gesloten deuren
bleef. „Tsja, dat was me wat",
verzucht Pruijn met een scham
per lachje. „Dat is me niet in de
kouwe kleren gaan zitten.
Pruijn overleefde deze moeilijke
periode en bouwde aan een ploeg
waar tegenwoordig nog met wee
moed over wordt gesproken.
Want juist in historisch perspec
tief krijgt de periode-Pruijn extra
glans. Het seizoen dat NEC pro
moveerde naar de eredivisie,
Ajax uit het bekertoernooi kegel
de en uiteindelijk de bekerfinale
speelde tegen Feyenoord geldt als
één van de mooiste uit de clubge
schiedenis. Maar dat seizoen
heid. De telefoon ligt
handbereik, het antwooi
raat staat bij afwezigheid ing
schakeld. „Dit is toch de perid
dat er spijkers met koppen wor-J
den geslagen. „Natuurlijk hebi|
mijn wensen, maar ik sluit
club uit. Ik heb mijn hoop gE,?[
tigd op een Nederlandse club.®|
dan mik ik niet alleen op I
hoofdtrainerschap. Ik zie 11
ook toekomst om bij een wat ge|
renommeerdere club als
iyan onze paardensport-
Kan1 - Carla Haak, de
lessuuramazone van de
Rxelse Oranjeruiters, was met
in de Z1-klasse goed op
(Lef in een wedstrijd in Hip-
r ch Centrum Heikant. Zo-
tel in de eerste als tweede
rroef pakte zij het goud.
de eerste proef, met acht con-
Lrenten, was de strijd voor het
Lid hevig. Vooral in de kop-
roep Carla Haak scoorde 186
r nten, maar Pauline Knols met
ncco 'uit Bosschenhoofd pakte
,,eneens 186 punten. Op het be-
1 w i
joor Fred Rabout
loek - Edwin de Leeuw woi
„Hoek. Dat betekent dat de
tup, met nog twee wedstrijd
L Voor de jaarwisseling lee
pijn eerste crosstitel. Griep
[ross en zaterdag had hij dx
indigde als zesde en verloor
Meerman, die voor de
Iraakmancross de stand aan-
jerde, moest naar een centrale
raining en haalde dus zijn start-
]ummer niet af. Daardoor werd
:t klassement door elkaar ge-
immeld met Jan de Bart, die
leurig tweede werd in De Braak-
lan, als nieuwe leider. In een
tannende slotfase gaan nu Pas-
Meerman, Edwin de Leeuw,
ui de Bart en Theo Rabout uit-
ïaken wie de nieuwe Zeeuwse
rosskampioen wordt. Een span
ader scenario had de competi-
deiding zich niet kunnen voor
tellen.
Ie Leeuw is na een zwakke start
in de crosscompetitie in elk ge
weer helemaal terug. „Het
ïg vandaag eindelijk weer eens
bht lekker. Eric Goossen kwam
igwel even de gemoedsrust ver
ren, maar ik voelde me goed.
ben constanter geworden en de
ijd om de crosstitel is weer he
iaal open."
De Braakman, waar Edwin de
ïuw twee jaar terug al een keer
m, was het een aantrekkelijke
idstrijd met een hoofdrol voor
Ie Edwin de Leeuw, maar ook
'ik Goossen, Matthieu Warrens,
to Spliet en Jan de Bart gaven
[eer dan blijk van hun aanwe-
(heid. In de openingsfase vorm-
zich een kopgroepje Met Otto
diet, Edwin de Leeuw en Jan de
irt. Daarachter de tandem Mat-
jieu Warrens/Erik Goossen. De
;euw zat niet op gezelschap te
[achten, gooide in de tweede
inde het tempo omhoog en zijn
aide gezellen moesten er af.
gretig
sn bewonderenswaardige Erik
oossen liep in een mum van tijd
st gat naar De Leeuw dicht, zo-
!t men twee leiders kreeg. Ach-
raf bleek het een fout inge-
phatte actie van Goossen, want
Sj moest De Leeuw, die deze
iddag duidelijk de beste was,
opleidingen aan de
Een buitenlandse club sluit B
Jan Pruijn: wachten op een telefoontje.
bracht meteen de grotste teleur
stelling. Op 31 januari liet het
NEC-bestuur weten dat zijn con
tract als hoofdtrainer niet werd
verlengd. Hij mocht wel aanblij
ven als technisch manager.
„Ach, dat ze een nieuwe trainer
wilden, komt nu eenmaal voor. Ik
kon echter moeilijk vrede hebben
met de argumentatie: ik had te
weinig achtergrond in het be
taald voetbal. Dat hadden ze wel
eerder kunnen bedenken. Ze had
den 214 jaar de tijd gehad om te
zien wat ik waard was. Dat hoe
ven ze tch niet met zo'n flauwe
reden te komen."
Helmond Sport verloste Jan
Pruijn uiteindelijk van zijn bu
reau-functie. Misschien hapte hij
wel iets te gretig toe. „Ik dacht
dat die Brabantse mentaliteit uit
stekend bij mij zou passen. Dat
was ook zo, want ik vind het een
hele gezellige club. Maar het
sloeg daar door. Ze wilden het
vooral heel gezellig blijven hou
den."
Voor hij er aan de slag ging infor
meerde hij zich terdege over de
club. „Maar het blijkt dat je als
buitenstaander nooit volledig in
zicht krijgt in het reilen en zeilen.
De club had nog zoveel proble
men, dat je daar nog jaren bezig
bent met de opbouw. Die tijd
werd mij niet gegund."
Langdurige blessures, onder an
dere van zijn belangrijkste spe
lers Van Aerle en Vincent, een
niet-functionerende manager en
een spelersgroep die 'technisch,
tactisch, fysiek en mentaal' te
kortschoot waren voor Pruijn re
den om veertien nieuwe spelers in
te passen. „Maar dat waren wel
spelers die ik uit de amateurs of
het tweede haalde. Jongens waar
mee je een team kon opbouwen.
Er was nog jaren werk in Hel
mond. Maar het bestuur wilde
eerder resultaten, zette te hoog in
en zette mij aan de kant."
De afgelopen maanden heeft hij
thuis alle ontwikkelingen nog
eens de revue laten passeren. „Ik
ben door de ervaringen harder en
ed van alem
misschien ook wel cynischer ge
worden. Zeker in het begin van
het seizoen heb ik te veel om de
hete brei heengedraaid. Het is
vaak een moeilijke afweging om
een raddraaier uit de ploeg te zet
ten, zeker als je nauwelijks vol
doende gekwalificeerde speler
hebt. Maar ik had het toch moe
ten doen. Je hebt gezien dat het
met Spelbos bij Vitesse verkeerd
afloopt, bij Rijsbergen pakt het
goed uit. Het is echter altijd te
verkiezen boven de situatie dat
de slechte sfeer doorziekt. Die
wijze les heb ik wel getrokken."
Vooralsnog wacht Pruijn op de
mogelijkheid weer aan de slag te
gaan. Daarbij knaagt de onzeker-
echter ook niet uit. „Het{
alleen dat je dan voor lang®
uit beeld bent. Je wordt dan
al gauw een globetrotter diefl
zijn koffer leeft. En dat
vooral voor de huiselijke om
digheden grote consequent®
Maar blijft het de kom®
maanden stil, dan ga ik me0
op die markt oriënteren."
Onlangs was hij al met
Neeskens en Bram Braam m-
leisië. „Ze hebben in het
Oosten trainers nodig en de1
derlandse school is daar zeerl
pulair. Het is duidelijk dat
geen zin in heb nog zo'n sa"
thuis te zitten. Ik heb ervi
kozen om in het betaald
actief te zijn en dat brengt o®
kerheid met zich mee. Maar
zou ook niet willen weten wafl
over drie jaar zit. Ik wil
stompen."
Van onze atletiek-
medewerker
Hannuit - Peter Picavet
was opnieuw de beste
veteraan in een wed-
j strijd van het Belgische
Lotto Duatlon Circuit,
waarvoor 150 deelne-
I mers aan de start ver
schenen.
Jn Hannuit, waar de voor
laatste wedstrijd over 3
kilometer lopen, 20 kilo
meter fietsen en 2 kilome
ter lopen werd afgewerkt
°P een loodzwaar par
cours, noteerde hij een tijd
I van 1 uur, 17 minuten en
IU4 seconden, waarmee hij
alleen de senior Marino
van Hoenacker voor moest
laten. gaan.
2ijn winnende tijd was
1.16.33.
i [terge Vermeulen uit
e'drecht eindigde als
twintigste in 1.26.14.
li de tussenstand leidt de
Hg Pascal Ysebaert voor
j Jeter Picavet.
p n°g één wedstrijd te
i |aan, begin maart in
Averbode, staat Picavet
tweede in de stand.
lcuvet verdedigt dan
,ln tweede plaats in het
passement tegen Van
oenacker. Ysebaert is
^bereikbaar geworden.
