De tekening als omweg naar het beeld
z
z
Het vernuft
bij de NBKS
Barbara Broekman zoekt in Arnhem en Tilburg het museumcircuit op
0
0
ui
0
ui
Z
3
to
pE STEM
DE STEM
BEELDENDE KUN
Textiel
Bezaaid
Fijnmazig
Kopers
Verscheidenheid
Gelijkwaardigheid
lil
h
l/l
lil
j
UJ
Raadselachtig
DONDERDAG 23 JANUARI 1997 D6
Textielkunstenares
in alle vezels
Door Koos Tuitjer
Barbara Broekman, textiel
kunstenares en 41 jaar oud, is
het toonbeeld van voortva
rendheid en enthousiasme.
Deze trekken hebben haar het
nodige succes opgeleverd in
haar vak. Na vele en diverse
opdrachten te hebben uitge
voerd, heeft de Amsterdamse
toegang gezocht tot het mu
seumcircuit. Het museum voor
Moderne Kunst in Arnhem
toont vanaf zaterdag haar
werk. Later in het jaar volgt
het Nederlands Textielmu
seum in Tilburg.
Wie de zojuist opgeleverde ate
lierwoning op het Java Eiland
binnenstapt, raakt in tweestrijd.
Als een groots gebaar stroomt
daar vlak onder je neus het IJ.
Maar op de vloer ligt ook een op
zienbarend eiland van kleur, in li
noleum uitgevoerd. Het ontwerp
is van Barbara Broekman. Maar
waar nu het eerst de aandacht aan
te geven?
De kunstenares trekt zich be
gripsvol in haar woonkeuken te
rug om koffie te gaan zetten. Wan
neer ze terugkeert, eist ze vanaf
dat moment alle aandacht voor
zich op. En voortvarend als ze is,
ligt diezelfde vloer even later be
zaaid met ontwerptekeningen. En
in gedachten zijn we dan niet al
leen het IJ, maar zelfs de oceaan
overgestoken.
Want Barbara Broekman memo
reert ook haar studie in Amerika.
Één jaar aan het California Colle
ge of Arts and Crafts in San Fran
cisco. Bij wijze van stage-onder-
breking gedurende haar studie
aan de Rietveldakademie in Am
sterdam. Voor beide inspanningen
ontving Barbara ruim vijftien jaar
geleden zowel een Master Degree
als een Einddiploma.
Om kort te gaan: ze bleef niet stil
zitten. De eerste jaren van haar
Barbara Broekman: monumentale tapijten vol kleur en beeldinformatie
beroepspraktijk, ontwierp Barba
ra Broekman uitsluitend vloerkle
den. In de loop der jaren ontplooi
de ze zich ook als monumentaal
kunstenaar. Vloerkleden werden
alsmaar groter en leidden tenslot
te ook tot de inrichting van plei
nen. Eerst was er een binnen
plaats voor de strafinrichting in
Overloon. Inmiddels staat er ook
een project van zes ton op stapel
in Amsterdam Noord.
Maar de textielkunstenares blijft
ook nog steeds bij haar leest. Voor
Tilburg wordt een wandtapijt van
27 bij 2,3 meter uitgevoerd. Dit
werk geldt een kunsttoepassing in
een woonomgeving (Zwijsenelus-
ter). Op grote afstand zal het ta
pijt vanaf de straat aandacht gaan
trekken.
De tapijten van Barbara Broek
man zijn in vele opzichten een
verhaal apart. Ze zijn om te begin
nen zeer eigentijds. Uitermate
kleurrijk en stikvol beeldinforma
tie. Als kijkervaring is vijf minu
ten zappen op de tv daar niets bij
vergeleken.
De kunstenares gaat in haar ont
werpen te biecht bij de fotografie.
Overal vandaan plukt ze beelden
bijeen: uit kranten, tijdschriften
en boeken. Je kunt wat dat aan
gaat zeggen dat Barbara niet voor
niets een nichtje is van de foto
graaf en cineast Johan van der
Keuken.
Met fotografisch materiaal com
poneert zij een nieuwe wereld. Zij
tekent en schildert haar ontwer
pen. Je kunt spreken van een vorm
van artistieke recycling van foto
grafische beelden. Maar zij dienen
een van te voren vastgesteld the
ma. De kunstenares is in de ban
geraakt van de mens in zijn cultu
rele verscheidenheid. In elk doek
weeft zij de mensen in hun type
rende culturele achtergronden. Zo
onderscheidt het recente werk
zich van het vroegere. Voorheen
putte Barbara zich uit in geome
trische motieven. Maar met de
beelden die ze nu maakt, voelt ze
zich emotioneler betrokken bij
haar werk.
Niet voor niets raakt de vloer in
het atelier bezaaid met ontwerp
tekeningen. Afgezien van het
meest recente werk, hebben alle
tapijten een bestemming gevon
den. De fraai geschilderde ont
werpen herinneren daaraan.
Maar de tekeningen hebben voor
al gediend als patroon bij uitvoe
ring van de kleden. Want een fas
cinerende kant van dit werk is ook
de fabricage ervan. Barbara laat
deze aan anderen over. Haar ta
pijten worden onder handen ge
nomen in Polen, Spanje, India en
China. Per vliegtuig worden zij
vervolgens aangevoerd. De sa
menwerking met diverse ateliers
heeft Barbara in de loop der jaren
geleerd dat zij blindelings op an-
FOTO WILLEM MIDDELKOOP
deren kan varen.
Dat vertrouwen gaat heel ver. Aan
elk kleed werken vijf en soms tien
paar handen. Als je dan straks in
het museum met je neus op de
doeken staat, gaat er een wereld
van vlijt voor je open. Steekje voor
steekje werden de tekeningen
overgezet op doek. De gobelin
techniek wordt in de regel in Pool
se handen gelegd. Hollandse
kruissteken worden in China toe
gepast en in India en Spanje
wordt ander borduurwerk uitge
voerd.
Je blijft vol bewondering turen op
deze fijnmazige wereld. Maar niet
minder fascinerend is ook het to
tale beeld. Op afstand kijk je naar
kleurige beelden die zich als in ge
zeefd licht openbaren. Het is een
wonder wat je ziet.
Wie had twintig jaar gelden dur
ven denken dat een textielkunst-
werk ooit nog eens zoveel indruk
zou maken? Want op het moment
dat Barbara Broekman haar op
leiding startte, was het textiel-
kunstwerk bron van velerlei spot.
Barbara Broekman heeft zich
daar nooit een zier van aangetrok
ken. Ze had nu eenmaal iets met
textiel. Achteraf bekeken, veron
derstelt ze dat het misprijzen van
de textielkunst ook te maken had
met het beeld over vrouwen. Tex-
tielwerk werd met vrouwen geas
socieerd en kreeg zo vanzelf een
slechte bijklank. Want vrouwen
hadden ook een slechte klank.
Na vijftien jaar opdrachten te
hebben uitgevoerd, heeft Barbara
Broekman besloten om ook als
vrij kunstenaar een plaats op te
eisen. Een eerste succesvolle stap
zette zij al in het Stedelijk Mu
seum. Voor de Rijksgebouwen
dienst had zij acht tapijten ge
maakt. Met haar opdrachtgever
kwam zij een verlate levering
overeen. Zo konden de doeken in
het Mekka van de Hedendaagse
Kunst geëxposeerd worden. Want
het Stedelijk wilde haar werk dol
graag tonen.
Nu is het Museum voor Moderne
Kunst in Arnhem aan bod. Barba
ra Broekman besloot zestien tapij
ten uit te voeren. Om uit de kosten
te komen, zocht ze eerst kopers
voor deze serie. Aan één deur
klopte zij tevergeefs: het museum
in Arnhem liet het afweten. Het
Textielmuseum in Tilburg, waar
dit jaar een overzichtstentoonstel
ling komt, reageerde royaler en
kocht twee doeken uit de Arn
hemse serie.
Barbara Broekman blijft even
goed tevreden met haar Arnhemse
tentoonstelling. „Ik ben er ten
slotte voor het kijkgenot," zo vat
ze haar werk bondig samen.
Barbara Broekman: 'Gelaagdheid
in kleur', Museum voor Moderne
Kunst, Utrechtseweg 87, Arnhem.
Tot en met 30 maart. Di. t/m za.
10-17; zo. 11-17 uur.
Door Frits de Coninck
Als een beeldhouwer tekent, levert dat door
gaans een interessante tekening op. Dat is niet
vanzelfsprekend. Het werken, letterlijk het
met de handen veroveren, met hout, metaal,
staal, hardsteen, klei, glas, gips lijkt zo anders
dan de enkele beweging van het potlood over
het papier. Fysiek gesproken is het papier he
lemaal geen partij.
Wat zou de beeldhouwer dan met een tekening moe
ten? Waarom zo'n goedkope beperking als je dat he
le arsenaal tot je beschikking hebt dat de natuur je
levert? Het antwoord daarop strekt zich veel verder
uit dan wat zo voor de hand ligt: de beeldhouwer
maakt een tekening als schets voor een concrete
beeld. Natuurlijk doen veel beeldhouwers dat, maar
een voorbereidende schets is nog geen zelfstandige
tekening. Daar is meer voor nodig.
Een idee daarvan geeft galerie De Verbeelding in
Baarle-Nassau die acht beeldhouwers uit Brabant
heeft uitgenodigd om tekeningen te tonen vergezeld
van enkele beelden. Een tentoonstelling die op
kleien schaal laat zien waar het om kan gaan in de
beeldende kunst.
Wie de tentoonstelling van deze acht kunstenaars
ziet als acht verschillende benaderingen van het
beeld, ziet vooral ook acht verschillende houdingen
tegenover de tekening. Juist op dat kleine gebied
van de tekening wordt zoveel duidelijk over wat de
kunstenaar beweegt. Het beeld kan achter ambach
telijkheid nog veel verbergen, de tekening niet. De
tekening is de porseleinen huid waardoorheen het
kloppen van de aderen zichtbaar is. De tekening is
transparant, in verhouding snel, persoonlijk van
uitdrukking. De tekening is een idee dat kans biedt
op een beeld. Maar ook zonder dat beeld bestaat de
tekening.
De eerste waarneming in deze verscheidenheid van
tekeningen geldt de autonomie van de tekening. Er
zijn tekeningen van Melanie de Vroom en van Tine
van de Weyer die een gesloten karakter dragen. Ze
hebben een duidelijk voltooid karakter en lijken in
zich zelf gekeerd. Hun werk op papier is af, als
beeld en als techniek. Bij Huib Fens, Jan Goossen en
Arie Berkulin dragen de tekeningen een meer
'Run home slow' van Sjef Voets, te zien in De Verbeelding in Baarle-Nassau
FOTO MARTIN STOOP
schetsmatig karakter en zijn minder autonoom. Ze
zijn een opener zoektocht naar ruimte. Zon teke
ning bekommert zich minder om het definitieve
beeld en meer om de weg die daarheen leidt. In die
weg, een omweg eigenlijk, is de kijker een deelge
noot die van het begin tot het einde meegaat.
Tussen de tekeningen en beelden van Arie Berkulin
bestaat een gespannen verhouding. De tekeningen
die hier hangen hebben een vrij en los handschrift
en lijken een oefening te zijn in lijnvoering, niet het
eerste instrument van de beeldhouwer. De gevoelig
heid die deze tekeningen willen raken, heeft niks
van de monumentaliteit van zijn beelden. Het is als
of in zijn schetsen op papier allee het hart regeert op
zoek naar een eigen uitdrukkingsmanier, waar de
beelden geleid worden door het kijkende en den
kende hoofd. Hij is een beeldhouwer die de leegheid
van de openbare ruimte als weinig anderen kan
markeren met een monumentaal beeld.
Huib Fens heeft een paar beelden staan in bruine
was. Het zijn gebouwen die niet over het bouwen of
over architectuur gaan, maar om het volume dat in
een bouwsel besloten ligt. Door in die hechte klomp
was hier en daar de aanzet voor een trap of een
raam te maken en daarmee een suggestie van open
heid te doen, benadrukt hij van het beeld de massa
en het volume, zijnde de vorm waarin wij de massa
ervaren. Hij slaagt daar ook in op de tekening, uit
gevoerd met oilstick. Maar wat de tekening aan het
beeld toevoegt, dat is het mysterie. Zo'n ruimte
scheppen op een plat vlak, het ontwerp voor een ge
bouw dat er niet naar uitziet dat het ooit de mens
tot woning dient maar waarin alles op mensenmaat
gedacht is. Een tekening die meer is dan met woor
den benoembaar is.
Bij Sjef Voets is er tussen tekening en beeld sprake
van een optimale gelijkwaardigheid. In de tekening
herken je het beeld, in het beeld herken je de teke
ning, en geen heeft de ander nodig om begrepen te
worden. Elk voltrekt zich langs eigen weg.
Run home slow uit 1994 staat er in hout en hangt er
als werk op papier, een collage met oliekrijt. Het is
een beeld dat Sjef Voets typeert. Hij heeft het beeld
gehakt uit dat deel van de plataan waar de boom
verkruint, waar de lineaire stam in beeldhouwers
woorden gesproken massa wordt. De kroon van de
ze plataan, wordt beeld in de handen van Sjef Voets.
Dat is dus geen beeld dat hij vindt omdat hij het
zoekt, hij zoekt het in de massa die hij gevonden
heeft, die hem in de schoot geworpen is door de
gang van de natuur. In de houtmassa die zijn oog
ziet, zit het beeld dat hij eruit wil halen. Hij gaat
aan het werk met zaag en beitel, snijdt weg wat het
beeld in de weg zit en houdt een vorm over die over
al even dik is waardoor er een lijn ontstaat. De na
tuur is constructie geworden, een plattegrond in de
ruimte.
Deze tentoonstelling over de tekening en het beeld
is een oefening in zien. Er is geen kant-en-klaar
concept, er is geen sprake van een samenhangende
groep, er zijn acht individuen die iets laten zien van
wat hen artistiek beweegt. Dat vraagt aandacht en
openheid van de kijker die van het ene atelier naar
het andere gevoerd wordt. Verschillend van bena
dering, verschillend van kwaliteit. Uiteraard. Elke
beeldhouwer die tekent, gaat een eigen omweg die
voert naar een beeld, een omweg die kotbaar van
betekenis is en laag van prijs.
Galerie De Verbeelding, Klokkenstraat 12, Baarle-Nas
sau. De tentoonstelling In teken van het beeld duurt
tot 9 februari en is open van donderdag t/m zondag,
van 13 tot 17 uur.
0
1
AMSTERDAM
Stedelijk Museum Paulus Potterstraat 13 - Twintig jaar beeldende
kunst in Suriname 1975-1995 - ma-zo 11-17 uur (tot 16 febr)
ANTWERPEN
Museum voor Schone Kunsten - 'Het volk ten voeten uit' - Natura
lisme in België en Europa 1875 - 1915 - di t/m zo - 10.00-17.00 uur (tot
16 f eb)
Museum voor Fotografie - 'Working it out' - fotografie van Jerome
de Perlinghi - dagelijks behalve ma (tot 2 feb) - Pioniers in beeid - Bel
gische fotografen 1839-1905 - dagelijks behalve ma -10.00-16.45 uur
(tot 16 feb)
BAARLE-NASSAU
De Verbeelding Klokkenstraat 12 - In teken van het beeld - met Arie
Berkulin, Huib Pens, Jan Goossens, Carola Popma, Sjef Voets, Melanie
de Vroom, Tine van de Weyer en Niko de Wit - do t/m zo 13-17 uur (tot
9 febr.)
BERGEN OP ZOOM
Kunstkader, kunst vormgeving Antwerpsestraat 27 - 'Bewegend
Licht' - Jean-Marc Spaans/fotowerken - licht, tijd en ruimte - tijdens
kantooruren op afspraak - vr 13.00-17.00 uur (24 jan t/m 9 mrt)
Het Markiezenhof Steenbergsetraat - 'Een blik van boven en ander
werk' van Ron Möhlman - di t/m zo 14-17 uur (van 25 jan tot 23 maart)
BREDA
Chassé Galerie Claudius Prinsenlaan 8 - Leonne Hendriksen/Ge-
mengde Techniek - ma t/m za 13.00-18.00 uur (t/m 27 feb)
Chassé Artiestencafé Claudius Prinsenlaan 8 - Dicky van den
Noort/schilderijen - Pim Derene/schilderijen - za 16.30-18.00 uur (tot
13 mrt)
Galerie Segeren Raadhuisstraat 10 - Arja Hop - schilderijen 'Waar ik
ben daar wil ik schilderen' - di t/m vr 10.00-18.00-do 10.00-21.00-za
10.00-17.00 uur (t/m 25 jan)
Galerie Molenaars Ginnekenweg 79 - Salon d'Hiver - Terugblik en
Vooruitblik - werken van o.a. vaste kunstenaars van de galerie - Gin
nekenweg 79 - wo t/m vr 13.00-17.30 - za 11.00-17.00 uur (t/m 31 jan)
CLINGE
Galerie Esprit 's Gravenstraat 99 - Frea Lenger/schilderijen en objec
ten - do t/m zo 13.30-17.30 uur en do 19.00-21.00 uur (t/m 16 feb)
EINDHOVEN
Van Abbemuseum Vonderweg 1 - ID - Een internationale verken
ning naar het begrip identiteit in de hedendaagse kunst - diverse in
ternationale kunstenaars- di t/m zo 11.00-17.00 uur (t/m 9 feb)
GENT
Museum van Hedendaagse Kunst - 'De Rode Poort' - kunst van 40
internationale 20ste eeuwse kunstenaars - dagelijks behalve ma -
09.30-17.00 uur (tot 3 feb)
HULST
Galerie van Geyt - Wintertentoonstelling - werken van Berserik,
Horman, Szikra, Verwey, Wouters e.a. - ma, wo t/m vr 09.00-12.00 en
14.00-18.00 uur, za 09.00-17.00 uur en zo 14.00-18.00 uur (tot 26 jan)
ROOSENDAAL
Expositiezaal Tongerlohuys Molenstraat 2 - Jan Vosters/olieverf-
schilderijen - Cees Post en vijf leden NL Edelsmedenvereniging/siera-
den - di t/m zo 14.00-17.00 uur (t/m 3 mrt)
ROTTERDAM
Museum Boijmans Van Beuningen Museumpark 18-20 - Lof der
zeevaart - Hollandse zeeschilders van de 17e eeuw (tot 23 febr.) -ver
der: Willem van de Velde de Oude (tot 23 febr.) en Raymond Roussel
(tot 16 maart)
TILBURG
Nederlands Textielmuseum Goirkestraat 96 - 'Ruik de tijd, hoor be
weging, kijk naar klank!' - geluidscuipturen van Nico Parlevliet (t/m23
mrt)
ULVENHOUT
Galerie De Pekhoeve Dorpstraat 92 - 'Kunst naar de natLiyr' - Hen-
nie van Dijk/wildschilder en illustrator - Ewoud Zuring/beeldhouwer -
dot/mza 11.00-18.00 uur-zo 13.00-17.00 uur (t/m 23 feb)
Door Frits de Coninck
De kleine presentatie bij de
NBKS in Breda is getiteld ruimte
en in zekere zin gaat elke vorm
van beeldende kunst daar ook
over. Niks opzienbarends dus.
Wat de daadwerkelijke ingrepen
in de ruimte van Jan Merx, de
drie beelden van Jan Goossen en
een reeks kleine schilderijen van
Theresa Ferket bij onderschei
ding wel opmerkelijk maakt, is
het vernuft dat ze uitstralen.
Vernuftig, dat zeg je niet als de
dingen ingewikkeld of emotio
neel of raadselachtig of zoiets
zijn, en dat zijn de dingen dan
ook niet die je hier ziet. De drie
vreemde eenden bij elkaar tonen
afgewogen, koel, eenvoudig. Met
heldere, op het oog eenvoudige
middelen een ingreep tot stand
brengen die de ruimte naar zich
toe trekt, dat is in hoge mate
doeltreffend. En dat noemen wij
vernuftig.
Jan Merx maakt van de steriele,
witte ruimte van de NBKS een
frame door tussen de bestaande
rijen pijlers balken te leggen.
Doordat de balken dezelfde om
vang hebben als de pijlers ont
staat de indruk dat het raam
werk een onlosmakelijk deel is
van de architectuur. Het frame
wérkt als de lijst om een schilde
rij:' de zaal wordt zo zelf het
kunstwerk dat het wil tonen.
Achterin herhaalt hij die in
greep, met een klein verschil: de
balken liggen nu niet op de grond
maar verheffen zich een weinig
van de vloer zodat ze lijnen wor
den in de ruimte. Aan de muren
teksten. Voorin, als vierkant ge
ordend de woorden frame, rea
lity, picture, reality en achterin
ornament. Hij voegt niet alleen
toe aan de architectuur, hij haalt
ook stukken weg uit de houten
achterwand. Veel effect sorteert
dat niet.
De beelden van Jan Goossen zijn
het resultaat van zeer doordach
te constructie, hoe open en door
zichtig ze ook zijn. Het zijn beel
den in hout, twee kleine uit 1996
in geel, dat uit 1994 in rood. Dat
laatste beeld, een vlechtwerk van
kooien, heet La casa de los pen-
samientos enarcelados. Het is
een uiterst ingenieuze verstren
geling van houten raamwerken
die naar buiten toe open zijn
maar met elkaar zo gesloten als
een huis. Het is een soort laby
rint: je zou erin kunnen, maar je
weet- niet of je eruit kunt en al
helemaal niet waar.
De kleine olieverfschilderijen
van Theresa Ferket aan de wand
zijn zonder uitzondering hori
zontaal van vorm en tonen een
beeld dat verticaal doorsneden
wordt. In pastel- en halfkleuren
schildert zij uit de hand mo
nochrome vlakken die door lij
nen van boven naar beneden be
grensd worden. Zowel vlak als
lijn varieert in breedte. Op het
netvlies van de kijker ontstaan
de verbindingen en daarmee ooit
het ritme van de herhaling- He
ritme verbindt het ene doekje
met het andere en dat levert een
voortgaande beweging langs oe
muren op.
De presentatie is te zien tot 17 te
bruari bij de NBKS, Reigerstraat
16, Breda. Open dinsdag t/m zon
dag van 13 tot 17 uur
Door
johan Diepstraten
Ook al heeft uitgeverij Q
do zelfs een fanclubblad oj
markt gebracht om haar
teur Kees 't Hart onder de
dacht van literair lezend
derland te brengen, veel
het niet helpen. Een ex_
menteel schrijver die tege
je stromingen in zijn eigen
gaat, verdient applaus,
jioeft niet te rekenen op
staande ovatie. De nieuw
man Blauw Curagao gaat,
als de drie vorige romans
Kees 't Hart, een margi
bestaan leiden in de Ne
landse literatuur.
't Hart wordt liefdevol in d
men gesloten door de verded'
van het postmodernisme in d
teratuur, zoals nu blijkt ui
speciale december- en janua
levering van het tijdschrift
letin. In dit alleraardigste n
mer wordt afgerekend met d
censenten 'die niet langer ki
dan hun psychologisch-re
tische neus lang is'. Het onbe
over het werk van Kees 't H~
groot. Het schijnt maar aan
enkeling te zijn gegeven om te
grijpen waarmee 't Hart bezig
Kort gezegd gaat het in zijn
mans Land, van genade (1988)
neus van Pinokkio (1990)
Zwembad (1992) om person
die op een extreme manier
soort samenhang in de we
proberen te ontdekken, "t
gaat tamelijk ver in zijn dec
structie van de normale m~
waarop wij betekenis en orde
aanbrengen in de werkelijkh-
beweert iemand in Bzzlletin.
lezer weet wat dit concreet
houdt: de romanpersonages c
ren een eigen wereld die van
valligheden en obsessies aan
kaar hangt. In een maalstr-
van poëtische uitbarstingen
wonderlijke waarnemingen
beert Kees 't Hart de lezer me
Met Blauw Curagao heeft Ke
Hart een aantal concessies
daan aan een publiek dat in ie
geval iets van een verhaal wil
Door Marjan Mes
„Mijn levenskracht is de
tuur", antwoordt de Poo
schrijfster Anna Bolecka op
vraag hoe het mogelijk is dat
haar roman Een witte steen
natuurbeschrijvingen zo'n zi
tuigelijke sensatie veroorzakt
„Heel de natuur is voor mij 1
zield. Ik ben een bewonc
raarster van eeuwenou
knoestige bomen, van berg
en rotsen, beken en meren,
stad is niet mijn terrein."
Haar bruin-grijze ogen acht
goudgerande brilleglazen begi
nen te glinsteren: „Het is m
schien en beetje heidens, maar
beschouw deze verering zelf
een vorm van pantheïsme."
„Mijn grootste zorg is de verw
nering van de mens van de r
tuur. De natuur is en blijft
moeder. Vroeg of laat moet
mensen zich dat realiseren. D
mytische binding die oude cult
ren vroeger hadden met de natu
en de godsdienstige rituelen c
naar uit voortkwamen, vertege
woordigen voor mij een verlori
idylle. Die vooroorlogse Pool
idylle heb ik via dit boek aan 1
mensen terug willen geven."
°!a«/ Kamien Een witte steer
°or de schrijfster zelf in duizei
ionm^aren "itgegeven, prijkte
1994 op de bestsellerlijst in Pol<
en won een jaar later een prest
gieuze literaire prijs. De nostalg
van een voorbije wereld waar
I hoofdpersoon, een arme Pools
°er die als wees opgegroeit i
een mengelmoes van katholiek
yzantijnse en joodse culture:
prak in haar eigen land sterk t<
e v®rbeelding. Het is het verha:
van Bolecka's eigen overgrootv;
er, die ze overigens nooit geken
eeft. Tegelijk is het een mystif
symbolische verbeelding va
a menselijke levenscyclu
overgrootvader', zoals hij ook a
m uw,0rdt 8enoemd, is 'onaangt
oor or be geschiedenis', Joi
sebng en Oude Man tegelijk.
t e Was Bolecka's manier om aa
1 °even dat een aantal zaken dt
do ?s' z°als geboorte, liefde e
Kr ïi* no°K veranderen. Harm
li een van Polens meest g<
dn,AaUteurs' was hiep getroffe
het n W^e steen en noemd
I M^een magisch boek'. Kart
an heeft het in het Neder
