'Be
De Nieuw Amsterdam
onderweg in de trein
Ivo van Hove wordt artistiek leider van Holland Festival
ui
I
h
-r('
Drun
jazzclu
Smart in een wel erg extreme vorm
Frieda Pittoors imponeert in 'Trojaanse Vrouwen'
DE STEM
H E
DONDERDAG 23 JANUAR11997 D2
pflSTEM
goor Ann Bouwma
pit zijn tropenda^
nelt de artiest, die
zilvergrijze BMW
aanrijden. Alleen,
j,et stuur, zonder 1
pat is hier in Ned
iet nodig. Ik heb w
meegemaakt, dat n
wilden zoenen en d
hard aan mijn haa
dat de plukken in he
gen. Maar dat zijn ui
jen nuchtere, relative|
gaar soms blijft het F
bij plukken haar, maa
artiest ferm in zijn
pen. „Dat is ook ei
beurd, ja. Maar dat wd
je mijn eigen schuld,
bet publiek sprong. 1
ze toch even voelen hl
cjes in elkaar zat. Dod
van boven de dertig,
wacht je dat eigenlijk 1
heb het op een lopen
was nodig ook."
Dit zijn herinneringen!
gekte moet nog beg'
zijn nieuwe album De|
heeft Marco Borsato e
ketend, waarvan de on
welijks is te overzien.
cd zelfs maar in de
werd hij al 160.000 kei
Meteen de eerste dag vl
was hij goed voor drie I
na (300.000 exemplar!
mee is Borsato zelfs recti
Michael Jackson rigoif
bijgestreefd, wiens HIS
jaar in een eerste ofl
160.000 meteen de
uitvloog.
De tournee begint mol
in De Dullaert in Hulst
optredens waren ver vaj
uitverkocht. Er kwan
concerten bij in Ahoy, I
binnen een uur geen kal
te krijgen was. Een de
geboekt. Waar is het ein'
„Het gaat een eigen level
zegt de zanger, die tussd
re repetities voor de
tournee amper tijd voo
heeft. In winters will
maakt hij echter de or)
indruk van een pre
even een uurtje gaat gcj
alle jachtigheid rond
is niks te merken.
„Ik zit het af en toe bes^
te bekijken als lijdend 1
Het i^L'toch onvoorstellj
veertig platenzaken
open willen zijn om joud
verkopen? Dat is uniek
het fantastisch om deel 1
ken van die gekte."
Onzeker
Marco Borsato (30) is inl
geboren. Zijn moeder i|
landse, zijn vader Italia!
'Ik voel me
absoluut
geen
wonderboy'
Door Peter van Vlerken
Ivo van Hove zegt zich absoluut
niet de 'wonderboy' te voelen
waarvoor hij nu vanwege zijn be
noeming tot artistiek leider van
het Holland Festival wordt ge
houden. „Ik ben wat dat betreft
een echte Vlaming die met beide
benen op de grond blijft. Als ik
volgende week begin met de voor
bereidingen voor De Onbeminden,
mijn nieuwe stuk bij Het Zuidelijk
Toneel, dan is dat weer nieuw,
spannend en onzeker. Druk bo
vendien. Ik heb geen tijd om mee
te vliegen op dat soort ijdele ge
voelens."
Niettemin heeft Van Hove, pas 37,
zich nadrukkelijk gemanifesteerd
als een van de grootste en
boeiendste theatermakers in Ne
derland. In de zes jaar dat hij in
Eindhoven werkzaam is als artis
tiek èn zakelijk directeur, heeft hij
Het Zuidelijk Toneel om weten te
vormen van een tamelijk onbete
kende toneelvoorziening tot een
vast en hecht gezelschap dat qua
artistiek belang niet onderdoet
voor bijvoorbeeld de veel rijkelij
ker gesubsidieerde Toneelgroep
Amsterdam. Met zijn keuze voor
en heftige invulling van relatief
minder bekende stukken wist hij
Het Zuidelijk Toneel niet alleen
een eigen gezicht te geven, hij wist
Het bestuur van het
Holland Festival heeft
Ivo van Hove, direc
teur bij Het Zuidelijk
Toneel in Eindhoven,
benoemd tot festival
leider. Van Hove volgt
de huidige directeur
Jan van Vlijmen op,
die per 1 oktober zijn
functie neerlegt.
Van Hove kan beide
functies combineren.
Hij gaat een door het
bestuur van het Hol
land Festival verlang
de verandering door
voeren. Als festival
leider wordt hij ver
antwoordelijk voor de
theaterprogramme
ring die in de nieuwe
opzet de 'ruggegraat'
van het festival moet
worden.
er tevens een groot aantal toneel
bezoekers mee te bereiken. De
Tramlijn die verlangen heet be
leefde reprise op reprise en mag
gelden als zijn grootste publieks
trekker. Met Rijkemanshuis, ook
al een drukbezochte produktie,
sleepte hij de Gouden Gids Pu
blieksprijs in de wacht. Caligula,
een door vormgeving en videoge-
bruik artistiek waagstuk, werd
vorig jaar bekroond met de Grote
Theaterfestivalprijs.
In september gaat Van Hove een
gastregie doen van Rijkemanshuis
in New York bij de Theatre Work
shop. Hij zegt de drukte door de
combinatie van functies en bezig
heden aan te kunnen. „Het Zuide
lijk Toneel zal absoluut niet lijden
onder mijn aanstelling bij het
HoHand Festival. Hij benadrukt
dat hij festivalleider wordt en en
kel verantwoordelijk voor de ar
tistieke invulling. Met de zakelij
ke afwikkeling heb ik, in tegen
stelling tot mijn functie bij Het
Zuidelijk Toneel, niets van doen.
Daar komen andere mensen
voor."
Al eerder stond vast dat Van Hove
bij het Holland Festival een co
productie gaat regisseren met Het
Zuidelijk Toneel. Dat wordt Kop
pen, naar de film Faces van John
Cassavetes.
De positie van de leider van Het
Holland Festival is in het verleden
gevoelig gebleken, vanwege dis
cussies rondom de programme
ring. Bij Van Hove zal dat niet an
ders worden, maar hij zegt er rus
tig onder te blijven. „Het is mijn
job om keuzes te maken en die
staan altijd ter discussie. Dat is ei
gen aan het vak."
Al eerder is in de gelederen van
het Holland Festival besloten dat
in de toekomst meer de nadruk zal
liggen op theater. Vandaar ook de
keuze voor Van Hove. In Jiet verle
den zijn het steeds muziek en dans
geweest die de boventoon Voer
den. Mede daarom vindt Van Ho
ve het een interessante uitdaging.
„Anders had ik het niet gedaan."
Voor de programmering van mu
ziek en dans zal Van Hove terzijde
worden gestaan door adviseurs.
Uitvoerige artistieke beleidsplan-
Het Zuidelijk Toneel speelt 'Trojaanse
Vrouwen' van Euripides. Regie: Johan Si
mons. Dramaturgie: Tom Blokdijk. Muziek:
Astrid Serierse en Peter Meuris. Spel: Frie
da Pittoors, Elsie de Brauw, Chris Ntetvelt,
Camilla Siegertsz, Peter Paul Muller, Astrid
Serierse (koor) en Peter Meuris (slagwerk).
Gezien: première in Stadsschouwburg
Eindhoven. Op 29 januari in De Kring
Roosendaal, 30 januari Theater a/d Parade
Den Bosch, 31 januari en 1 maart Chassé
Theater Breda en 27 februari Schouwburg
Tilburg.
Door Ton Verbeeten
Echtgenoot en kinderen, huis en haard,
alles hebben de adelijke vrouwen van
Troje verloren. Het is de ochtend na de
val van de stad die de Grieken tien jaar
hebben belegerd en die zij alleen dankzij
de list met het houten paard konden ver
overen. Poseidon, de god die met Apollo
de muren van Troje bouwde, en Pallas
Athene, de godin die op de hand van de
Grieken was, gooien het op een akkoord
je. Ze zullen de ondankbare Grieken het
leven eens zuur gaan maken.
In deze proloog laat Euripides weten dat
er na deze oorlog een nieuwe komt en dat
de zegevierende Grieken - in zijn geval
waren dat zo'n 2500 jaar geleden de bur
gers van Athene - de volgende keer wel
eens slachtoffer zouden kunnen worden.
Op het immense speelvlak, dat de kilte
uitstraalt van een wachtruimte op een
internationaal vliegveld, ligt terzijde een
dood paard. Zijn poten steken stijf in de
leegte. Plexiglas vitrines, links op het to
neel, zijn vrijwel leeg. In een ervan ligt
onderin een gedroogd hoofdje, in een an
der de gehavende tors van een held.
Twee symbolen van oorlogsbuit.
In deze desolate omgeving slaakt Hekabe
(Frieda Pittoors), de koningin van Troje,
weduwe van Priamos en moeder van de
gesneuvelde Hector en zijn broers, de
eerste kreten van haar eindeloze klaag
zangen. Ze ligt op en kruipt over de
grond en geeft zich over aan haar ver
driet. Haar stem schiet uit, de klanken
vallen uit het zware metrum. Maar, zij
herneemt zich. Terwijl het koor, vertolkt
door de in fel rood geklede Astrid Serier
se, wier hoofd aan een zijde als een grote
brandwond geschminkt is, haar om haar
lot beklaagt, keert iets van haar trots in
haar houding terug. Wat heeft zij die al
les verloren heeft en als slavin van nota
bene de ergste van allen Odysseus naar
Griekenland zal worden verscheept nog
te doen in haar leven?
Het antwoord daarop geven de jonge
vrouwen die een voor een bij haar langs
komen. Haar dochter Kassandra (Elsie
de Brauw), de zieneres en de maagdelijke
priesteres van Apollo. Legeraanvoerder
Agamemnon is voor haar gevallen en zal
haar huwen. Zij beklaagt zich op hoge
toon. Haar moeder hoort haar aan en sa
men zinnen ze op iets als wraak.
Even moederlijk, ook al weet ook zij
geen antwoord op de vraag welke zin het
leven voor haar nog heeft, steunt ze haar
schoondochter Andromache (Chris Niet-
velt). Zij zal de seksslavin van Neoptole-
mos worden, de zoon van Achilles die
haar man Hektor doodde. Bovendien be
sluit deze Neoptolemos ook nog eens dat
haar en Hektors zoontje Astyanax van de
stadsmuren zal worden gegooid voor de
stad in brand gestoken wordt. De goden
hebben zich volstrekt van deze vrouwen
afgewend. Smart stapelt zich op smart.
En dan komt Helena (Camilla Siegertsz),
die zij tegen wil en dank als schoondoch
ter heeft moeten erkennen en wier geil
heid de oorzaak van alle ellende is, ook
nog eens langs. Haar Griekse echtgenoot
Menelaos heeft besloten dat zij als de
verslagen adelijke vrouwen van Troje
behandeld moet worden en in Sparta te
ruggekeerd zal moeten sterven. Als een
kind bepleit ze op jankende toon haar
onschuld, buitengewoon venijnig haalt
Hekabe haar onderuit. Even schemert er
iets als gerechtigheid.
Maar dat weegt in geen enkel opzicht op
tegen het verdriet dat Hekabe nog
wacht. Zij zal haar kleinkind de laatste
eer moeten bewijzen. Dat leidt tot een
Astrid Seriese in 'Trojaanse vrouwen'
eerder verbazingwekkende dan deernis
wekkende slotscène. We moeten ervan
uitgaan, dat de smart Hekabe zo in de
greep heeft, dat ze zich geheel verliest in
haar verdriet. Balkend als een ezelin,
snuffelend als een hond kruipt ze in cir
kels rond het lijkje. Dat is een extreme
vorm, die je maar moeilijk mee kunt voe
len.
Aangrijpend is het leed en het uitzichtlo
ze lot van de vrouwen van Troje zeker.
De teksten die ons dat laten weten, zijn
voortreffelijk vertaald door Herman AÏ-
tena, die ook Fenicische vrouwen van
Q
2
AMSTERDAM
The Rocky Horror Show - rock-musical - Café Carré (di 28 jan t/m y
UI
h
UI
Ivo van Hove: „Het Zuidelijk Toneel zal absoluut niet lijden onder mijn aanstelling."
foto kees martens
nen over het Holland Festival zijn
van hem niet te verwachten. „Je
kunt beleidsplannen maken van
hier tot Tokio, maar het zal in de
praktijk blijken hoe het program-
mma evolueert."
foto deen van meer
Euripides voor Johan Simons vertaalde.
De voorstelling is minder aangrijpend.
De vreemde spreekwijze leidt af, hoezeer
het hele scala van mogelijkheden van de
stemmen van de verschillende vrouwen
ook worden uitgebuit.
Persoonlijk heb ik nog een bezwaar te
gen deze voorstelling. Dat voortdurende
gekruip over de grond is een wel erg een
voudige manier om tragisch te wezen.
Het lijkt wel of Dora van der Groen bij
regisseur Johan Simons is langs geweest.
Maar Frieda Pittoors imponeert. Dat
wel.
ANTWERPEN
Kunst - van Yasmina Reza - door Nieuw Ensemble Raamtheatw
Klein Raamtheater - wo t/m za - 20.00 uur (tot 23 feb)
Nathan de Wijze - van Lessing - door KNS - Bourlaschouwburo - m r
uur-zo 15.00 uur (t/m 25 jan) 'y
Met de deur in huis - van Ruud de Ridder - door Echt Antwaar
Teater - Echte Antwepse Schouwburg - vr 20.15 uur, za 18.30 en v S
uur en zo 15.00 uur (24 t/m 26 jan)
Rats - cabaretspektakel - dagelijkse aanpassing aan actualiteit-
Zwarte Comedie - do t/m za 21.00 uur - zo 15.00 uur (tot 1 feb)
De vrouw van het Zand - van Kobo Abe - door TIL - Het Klokhui,
do t/m za 20.00 uur en zo 15.00 uur (tot 10 feb)
Les commentaires d'Habacuc - choreografie van Josef Nadj
Centre Choreographique d'Orleans - Rode zaal Singel - 20.00 uuïl»
en za)
Parijs in de 20ste eeuw - van Rieks Swarte, naar Jules Verne- don
De Toneelschuur - Monty - 20.30 uur (do t/m za)
Kafka klets - met Kamagurka alias Kafka - Arenbergschouwbum
20.15 uur (doen vr) 3
One man Show - door Toon Hermans - met 'De gekheid van het eer.
ste uur en de liedjes van het tweede uur' - Arenbergschouwbum
20.15 uur (di en wo) 3
BREDA
Groot Bredase Revue - Da's Breda 9 met 'Pompen of Verzuipen'
Chassé Theater - 20.00 uur (t/m za 25 jan)
Cabaret - 'Bandkaai' - door Waardenberg de Jong - Chassé Theater
- 20.30 uur (vr en za)
DEN BOSCH
De Stille Kracht - toneel met o.a. Peter Tuinman en Linda van Dyck
Theater aan de Parade - Parade 23 - voorbespreking om 19.00 uur
20.00 uur (vr en za)
EINDHOVEN
De Stille Kracht - toneel met o.a. Peter Tuinman en Linda van Dyck
Stadsschouwburg - 20.15 uur (di en wo)
GENT
Zand - naar Kobe Abe - door De Tijd - Theaterzaal de Vooruit-20,0(
uur (do t/m za)
DONDERDAG
BERGEN OP ZOOM
Jeans VI - 'A Happening' - theatershow - Stadsschouwburg de Maaqd
-20.15 uur
BREDA
Optisch Bedrog - door Titus Tiel Groenestege Han Römer - C
Theater - 20.45 uur
ETTEN LEUR
Niet uit het raam (NUHR) - met 'Afgeragd' - De Nobelaer-AnnaV
Berchemlaan2-20.15uur
EINDHOVEN
Nederlands Dans Theater 2 - Dynamische dans - inleiding dooi Vet,
Bergman om 19.15 uur - Stadsschouwburg - 20.15 uur
OOSTERHOUT
Malpertuis Theaterkollektief - met 'Uit liefde voor Marie Salat'
door het Westvlaams Theaterkollektief - De Bussel - 20.15 uur
VRIJDAG
BRUGGE
Regina Mater - hedendaagse dans - door Compania Vicente Saez
Stadsschouwburg - 20.00 uur
DEN BOSCH
Denk, Jürgens en Boll - met Der Lauf der Dinge - humoristische te
i.k.v. Serie Nieuwe Theatermakers - Theater Bis - 20.30 uur
ROOSENDAAL
De Dulle Roeckers - Chickentales - cabaret - door Vlaams-Nederland
se duo - Ingrid Dullens en Hilde de Roeck - Schouwburg de K
20.15 uur
ZATERDAG
BREDA
Mensenlandschappen - werk van de Turkse dichter Hikmet op to
neel - door De Nieuw Amsterdam - Chassé Theater - 20.45 uur
ROOSENDAAL
Priense Swaree - carnavaleske revue met Roosendaalse persoonlijk
heden - Schouwburg de Kring -14.30 en 20.11 uur
TERNEUZEN
Introdans - dans en barok-muziek - Zuidlandtheater - Zuidlandstraat
111 -20.00 uur
ZONDAG
BERGEN OP ZOOM
De Gelaarsde Kat - familievoorstelling (6+) - door Jeugdtheater He!
Appeltje uit Antwerpen - Stadsschouwburg de Maagd - Grote Markt
32 - 14.30 uur
BREDA
Oliver Twist - door Introdans - familievoorstelling (6+) - Chassé Thea
ter-15.00 uur
DINSDAG
BRUGGE
De Notenkraker - ballet - door Kon. Ballet van Vlaanderen - op mu
ziek van Tsjaikovski - Stadsschouwburg - 20.00 uur
DEN BOSCH
O Vertigo Danse - The Beast Within - Theater aan de Parade - 20.M
uur
EINDHOVEN
La Musica II - door Toneelgroep De Appel - Globetheater - 20.30 uur
GENT
Kafka Kletst - met Kamagurka alias Kafka - Theaterzaal de Vooruit-
20.00 uur
TERNEUZEN
De Kersentuin - toneel door Theater Antigone - Zuidlandtheater
20.00 uur
WOENSDAG
BREDA
Dans - door Regina Mater Vicente Saez - Chassé Theater - 20.30 uur
Lof der Zotheid - door Johannes Kemkens - toneel - Chassé TWe
20.45 uur
DEN BOSCH
Lang Leve de Opera! - door Jasperina de Jong Lieuwe Visset
Theater aan de Parade - 20.00 uur
OOSTERHOUT
De Bloeiende Maagden - met 'De Muts' - Nederlands cabaret-
Bussel-20.15 uur
ROOSENDAAL
Het Zuidelijk Toneel - 'Trojaanse Vrouwen' - van Euripides - Schouw
burg de Kring - 20.15 uur
Slagwerk-legende Jim
lazzclub Porgy en Be
inteert aanstaande z;
weer een aantal van d
beste talenten uit Eut
Amerika.
°P het podium aan de
straat in Terneuzen spc
sextet, samengesteld uit
öanse, Italiaanse, Belgi:
A-Witserse jazzmusici.
concert is het eerste
jubileumjaar: Porgy en B<
in 1997 zijn 40-jarig besta
^treden van zaterdag do
aan de reputatie die de cli
Sren heeft opgebouwd,
,„V*eest spraakmakende
1 eJ; Bert Joris/Roman
r Sextet is ongetwijf
r^mer, Jimmy Cobb.
hb deel uit v
van Miles Davis,
'«der schitterden John Cc
t-ann°nbai1 Adderly, Bill
Paul Chambers,
aJaar geleden was Bill
P„„UWens °°h al te beluist
en Bess, toen in het
„S Nat Adderly. De Terne
is voor veel rondre
Scène uit de voorstelling 'Mensenlandschappen' van De Nieuw Amsterdam.
Van onze kunstredactie
In de trein van Istanbul naar An
kara vertellen reizigers elkaar
verhalen. Vier van hen zien eruit
als keurige lieden in regenjas.
Maar de drie mannen blijken met
hun polsen aan elkaar vast te zit
ten, want het zijn gevangen. De
vrouw in hun gezelschap zit vrij.
De trein zit ook nog vol andere,
kleurrijker passagiers, die in de
voorstelling Mensenlandschappen
van de multi-culturele theater
groep De Nieuw Amsterdam
eveneens onder de loep worden
genomen.
De voorstelling is gebaseerd op
het gelijknamige dichterlijk epos
van Nazim Hikmet (1902-1963),
naar verluidt de meest invloedrij
ke Turkse dichter. In 1925 werd
hij wegens staatsgevaarlijke acti
viteiten veroordeeld tot vijftien
jaar gevangenisstraf en vlucht
foto dna naar Moskou. Bij zijn terugkeer in
Turkije wordt hij verschillende
malen gearresteerd en uiteindelijk
veroordeeld tot twintig jaar.
In de gevangenis van Bursa begint
hij te schrijven aan wat zijn be
langrijkste werk zou worden,
Mensenlandschappen, een dikke
bundel vol prachtige poëzie. Tij
dens zijn gevangenschap hoort
Hikmet over de inval van nazi-
Duitsland in de Sovjet-Unie en
verwerkt de geschiedenis van de
Duitse opmars naar Moskou ook
in zijn gedichten. In Turkije werd
zijn werk in het geheim gepubli
ceerd en gelezen. Als hij tijdens
een amnestie in 1950 wordt vrijge
laten, vertrekt hij naar Moskou
waar hij in 1963 overlijdt.
De Nieuw Amsterdam laat onder
regie van Carl Ridders in losse
scènes een stoet van mensen nogal
luidruchtig voorbijtrekken. Aller
lei verschillende mensen die soms
lijden onder de oorlog, gespeeld
door allochtone acteurs, die soms
minder goed Nederlands spreken.
De vier gevangen raken gaande
weg wat uit het oog door al die
typeringen.
Enkele scènes zijn ontroerend of
humoristisch, zoals tussen twee
treinconducteurs en een monoloog
van een vrouw over een vastgelo
pen leven. Een climax ontbreekt
in het verhaal en ook Hikmets
poëzie raakt wat verloren in deze
kleurrijke 'parade' van DNA, het
Amsterdamse gezelschap dat na
de dood van Rufus Collins onder
leiding staat van Alida Neslo.
'Minderhedentoneel' wordt het
wel genoemd, maar daar werd
Collins altijd woedend over.
'Mensenlandschappen' van Nazim
Hikmet door De Nieuw Amster
dam is op zaterdag 25 januari in
het Chassé Theater in Breda, vrij
dag 31 januari in Stadsschouw
burg Tilburg.
I
