)E STEM
Mezzosopraan Jard van Nes na operatie weer volop aan het werk
6.98
w3.49
14.99
th
D1
>r zelf nog een zakje
mheen doet.
Misschien vindt
iet allemaal wat veel
spas voor zo'n sim-
truikje.
^aar dan moet u wel
ken dat er aan onze
i extra veel van die
itten, die extra veel
n daarom ook snel
hebben daar zelfs
iale rassen voor ge-
dat we weten dat u
s toch het lekkerste
broccoli vindt.
Daarom ook rij
en we ze meteen na
het afsnijden dage
lijks helemaal van
Campo Cartagena
(aan de Spaanse
oostkust) linea
climate controlled)
inkel.
maar eens in zo'n
rauw roosje. Blan-
de hele kroon beet-
m kokend water met
een sausje, balletjes
is met een dressing
de broccoli niet alleen
mines vasthoudt. En
C per 100 gram.
ef climate control)
nter.
o
8.95 De artikelen In deze
advertentie kunt u In
alle AH winkels kppea
behalve de artikelen
waar kleine cijfertjes DIJ
staan. Die artikelen
kunt u alleen kopen in
AH winkels waar een
van die cijfertjes op de
deur staat. Reclame
prijzen gelden t/m a
januari as. 'Zolang de
voorraad strekt.
kken a 300
ui,
Df
ak 1699"
Stress
Winterreise
Uitdaging
Mes en vork
Betrouwbaar
IVI u
IC
R I IVI
KUN
BOEKE
Grote Gids
DONDERDAG 23 JANUARI 1997
AH Servicelijn:
O r\t- 800-0305.
'oor de kat,
bero
3 Go,
ït 2 Bonus Miles.
cd
'Je moet meer bieden
dan een mooi geluid'
Een jaar lang sleepte ze zich onder toenemende pijn
uar de concertzalen om, alsof er niets aan de hand
jas, recitals te geven. Toen ging het niet meer. In
[pril vorig jaar liet ze een specialist naar haar rug
lijken. Ze bleek een permanente ontsteking te heb-
veroorzaakt door een tot op de draad versleten
ussenwervelschijf. In juli lag ze op de operatietafel.
Een stuk eigen bot vervangt het versleten onderdeel,
u november startte ze haar comeback in het formule
i-circuit van internationale topzangers, met een mas
terclass in de kleine zaal van het Concertgebouw. De
mezzosopraan Jard van Nes is dolblij dat ze weer kan
iptreden. „Want zingen is een ongelooflijk groot on-
ierdeel van wie ik ben."
tor IvoPostma
1 had Mattheus in München.
Die eerste aria, Buss und Reu
«t nog best. Dat is aan het be-
jn. Maar dan zit je vervolgens
tóe kwartier stil voordat het
tiet komt met de sopraan. En
ten wist ik dus niet hoe ik op
noest staan, en wel op een ma-
dat het publiek het niet zou
ren zien, want daar ben je
kook nog mee bezig. Dus ik
begon een poos van tevoren naar
ierand van mijn stoel te sehui-
dan heel voorzichtig op te
staan. Dat was niet gemakke
lijk."
tor het tuinraam van een fraaie
in Oosterbeek valt het licht
ran een heldere januarimiddag.
lan de huiskamertafel gaat Jard
Nes, die hier met haar man
a twee bijna volwassen zonen
it, een enkele keer behoed-
i verzitten, terwijl ze laco-
en relativerend vertelt over
laar rug. En over een lawine van
■uwe concerten. „Ik ben niet
die 's ochtends op-
in ik weet niet wat
zegt ze. „Ik heb
t dat niet soepel is.
geen natuurstem. Hij is
«tót gebouwd. Alleen als-ie een
maal draait is het net een diesel
motor. Dan houdt-ie ook niet
meer op, zal ik maar zeggen. Toen
ik die pijn kreeg, kon ik het niet
meer opbrengen zo'n lange op
warmingstijd te nemen, want dan
ras ik al kapot voordat ik uitein
delijk het podium op moest.
io april vorig jaar zag ze zich ge
noodzaakt naar de dokter te
De orthopedisch chirurg
s na veel wikken en wegen
te opereren. Ze nam het zie
kenhuis met de kortste wachttijd,
jkp 14 juli stond ze nog in Jeruza
lem te zingen. Twee dagen later
'ond de operatie plaats.
Jk heb niets afgezegd", zegt zij
met nadruk over het jaar vooraf-
pide aan het uur van de waar-
leid. En met nieuwe nadruk:
•laar ben ik wel een beetje trots
JP' Het probleem met zo'n aan
doening is: je hebt dus ook heel
?oeie dagen. En dan opeens 's
middags om vier uur houdt het
"P En als dat gebeurt op de dag
ïan het concert, kun je niet meer
Pellen van ik kom niet. Dat
®n je een organisatie niet aan
ton. Dus dan verbijt je je en dan
•fear achteraf denk ik wel eens
•at ik een paar concerten wel had
«ten afzeggen. Ik hoopte maar
at de geest het lichaam een heel
zou overwinnen, maar op
gegeven moment moet je je
gewonnen geven."
Jd met al heeft Jard van Nes
nit eenmaand lang helemaal
„Dat was ook wel weer lekker",
geeft ze toe, „want ik had natuur
lijk in een ongelooflijke stress ge
zongen de laatste periode. Ik heb
al heel lang gezegd: ik wil er eens
een half jaar uit, want het is een
stressvol bestaan. Nu het gewoon
werd afgedwongen, merkte ik na
drie maanden dat ik het spuugzat
was en weer aan het werk wou.
Alleen dat lijf wou nog helemaal
niks.
„Nu kan ik wel een paar dagen
niksen, maar ik word er niet vro
lijk van. Zingen is zo een onge
looflijk groot onderdeel van wie
ik ben, van wat ik doe. Als ik een
uur heb gestudeerd in mijn stu
deerkamer, kan de dag niet meer
stuk. Dan kunnen de vreselijkste
catastrofes om me heen gebeuren,
dat neem ik dan allemaal fluitend
mee. En als ik dat niet heb, wordt
alles een probleem."
Tijdens de gipsperiode na haar
operatie deed ze elke dag tien mi
nuten zangoefeningen. „Want ik
kon staan, zij het op een been,
leunend op krukken of op een
rek. Na tien minuten begon het
gips te plakken. Dan was de in
spanning te groot geweest. Dan
ging ik weer liggen en viel in
slaap."
Tijdens het gips, had ze zich
voorgenomen, zou ze Die Winter
reise van Schubert gaan instude
ren. De zangeres studeert liede
ren in door de muziek te lezen,
maar ze is niet verder dan het
eerste lied gekomen. „Ik kon me
helemaal niet concentreren. En er
waren zo ongelooflijk veel men
sen die begaan waren met mijn
lot, dat ik soms hele dagen aan de
telefoon hing."
Het leven van de veelgevraagde
mezzosopraan wordt inmiddels
alweer grotendeels bepaald door
een tot maart 1998 volgeplande
agenda. Opera's. Mahlersymfo-
nieën. Nieuw repertoire. New
York. Salzburg, Parijs, Montreal.
Haar general manager - „zoals
dat tegenwoordig in goed Neder
lands heet" - zorgt er wel voor
dat er voorlopig geen concerten
op komen, want anderhalf uur
staan is haar nog te vermoeiend.
Wat ze wel doet en inmiddels al
gedaan heeft, is bepaald niet
niks. Zo heeft ze deze winter in
de VARA-matinee, naast de bari
ton Henk Smit, in Arabella van
Richard Strauss gezongen. „Dat
is een opera van drie uur; je hebt
af en toe wat te zingen, waarbij ik
op een looprek steunde om mijn
rug te ontlasten, en dan ga je
weer zitten. Henk zei: het is goed
genoeg. En Henk is een zeer pro
fessionele zanger."
Een zwaardere taak vond ze zelf
de liederencyclus Der Kornett
van Frank Martin. „Dat is een
uur zingen. Dat is lang. Ik had
een contrabas-kruk achter me.
Bij de meer intieme liederen zak-
Jard van Nes: „Toen ik die pijn kreeg, kon ik het niet meer opbrengen zo'n lange opwarmingstijd te nemen, want dan was ik al kapot
voordat ik uiteindelijk het podium op moest.foto erik van t hullenaar
te ik gewoon op een bil op die
kruk. Als het wat heftiger werd,
kwam ik weer overeind en steun
de op dat looprek. Mijn man zei
dat het er volkomen natuurlijk
uitzag. En de weduwe van de
componist, die erbij was, heeft
het helemaal niet gezien. Dus dat
werkte heel goed."
Kort geleden sprong ze in Keulen
in voor een collega wier moeder
plotseling was overleden.
„De Wesendoncklieder van Wag
ner, die ik heel graag zing. Dus ik
zei: ja ik kom. Dan word je een
beetje als de koningin ingehaald.
Je redt immers de heleboel van
programmawijziging en zo. Het
concert is goed gegaan. Alleen
zo'n repetitie met het orkest. Je
neemt het een keer samen door en
dat gaat uitstekend. Na een pau
ze moet je het nog een keer door
nemen. En dan zegt het lijf: be
kijk het maar. Ik heb het de diri
gent, Heinz Walberg, uitgelegd
en hij was vol begrip. Hij vond
het goed om de tweede repetitie
weg te laten. Als zo'n man je dan
aan het orkest voorstelt en zegt
Sie hat Gold im Hals, dan gaat
het bij jou ook wel lekker.
Vorige week moest ze naar
Frankfurt voor de derde symfo
nie van Mahler. Dan volgt een
heel voorjaar vol Mahler-evene-
menten in Europa, de Verenigde
Staten en Canada. En komende
zomer staat ze in Salzburg op de
planken in Pelleas et Melisande
van Debussy en Le Grand Maca
bre, een opera van Györgi Ligeti.
In dat laatste stuk is ze volgens
de rolbeschrijving 'een vies, vet
wijf in het leer met een zweep'.
„Ik heb het stuk doorgenomen en
ik kan je zeggen: mijn Engelse
vocabulaire is er aardig door uit
gebreid, maar dan vooral in het
meer geile jargon.
Ik vind dat een enorme uitdaging,
want ik houd van nieuwe dingen.
Wat ik erg prettig vind, is dat ik
tegelijkertijd in Pelleas kan laten
horen dat ik misschien ook nog
kan zingen, want dat is echt zin
gen. Terwijl Ligeti, dat is krijsen
en pratend zingen, van heel laag
tot heel hoog."
Jard van Nes zei als kind al dat ze
zangeres wilde worden. Ze had
een heel hoge en heldere stem.
Die andere grote Nederlandse
zangeres, Gré Brouwenstein,
mocht van de juf niet met de klas
meezingen omdat ze bromde.
Jard mocht de intro zingen van
Mariken waar gade gij henen.
„Toen werd die stem lager en ik
zei: dan kan ik dus geen zangeres
worden. Toen heeft mijn moeder
me verteld dat er ook nog zoiets
bestond als een alt. Ik zei oh en
nam vioolles.
„Muziek was bij ons hetzelfde als
eten met mes en vork. Dat hoorde
er gewoon bij. Mijn moeder is nu
zesenzeventig en speelt nog
steeds viool. Ze zit in een ama
teurorkest en heeft een paar
maanden geleden haar concert
meestersplaats afgestaan aan een
jongere.
„Mijn vader kon zijn eigen ge
klungel op instrumenten niet
aanhoren. Die luisterde. Hij heeft
later wel eens gezegd dat hij er
altijd enorm van genoot wanneer
we tijdens lange autotochten
zongen. Van Assen naar Ouddorp
op Goeree Overflakkee. De uil zat
in de olmen. Als canon. Dat was
in de tijd dat je nog door al die
steden heen moest. Zwolle.
Amersfoort. Eindeloos."
Jard van Nes ging schoolmuziek
studeren met als doel muziekthe
rapie voor gehandicapte kinde
ren. Als bijvak had ze zang. „Na
een paar maanden dacht ik: dit is
het dus. Alleen die stem was nog
niet zoveel. Ik heb een paar jaar
nodig gehad om hem op een der
gelijk niveau te brengen dat men
het interessant genoeg vond om
me aan te nemen op het conserva
torium.
Terwijl veel jonge getalenteerde
zangers de grootste moeite heb
ben om aan de bak te komen,
vindt Jard van Nes van zichzelf
dat ze eigenlijk te veel werkt.
Toch zegt ze dat ze nooit aan een
carrière heeft gedacht. „Ik wil
gewoon goed muziek maken en
dat wil ik nog steeds. En dan ont
wikkelt de rest zich ook. Als jij
professioneel bezig bent, be
trouwbaar bent, dan word je dus
teruggevraagd. Zo werkt dat."
Lesgeven en het houden van mas-
terclasses vormen de grote liefde
van de gelouterde mezzosopraan.
Ze heeft daarbij gemerkt dat jon
ge musici nogal eens aan de ver
keerde kant beginnen. „Ze willen
carrière maken, beroemd worden
en weet ik wat allemaal meer. Ik
denk: je moet goed muziek willen
maken. Als je dat doet dan komt
de rest ook."
Alleen maar een mooie stem is
volgens Jard van Nes heel verve
lend. „Een mooi geluid, dat weet
je na vijf minuten wel. Je moet
echt meer te bieden hebben. Je
moet professioneel zijn. Bezeten
zijn. Inhoud hebben. We hadden
het net over Henk Smit. Die is nu
drieënzestig of zo en zingt nog
steeds als een god. Het wordt ei
genlijk alleen nog maar mooier.
Maar als je dan in zijn boek kijkt
hoe die studeert. Dat is van een
professionaliteit. Niet even doen.
Neen. Alles hartstikke serieus.
Kei- en keihard werken. Zo ie
mand is gewoon in orde en ik
denk dat dat overkomt bij het pu
bliek.
Kijk, je hebt natuurlijk nog een
ander type zanger. Maar dat be
hoort in mijn ogen dan toch meer
tot het circus."
Het is even stil. Dan voegt ze er
grommend aan toe: „Mega-ge-
doe."
De drie tenoren
„Ja. Van wie ik er een toch wel
heel geweldig vind. Dat is Do
mingo. Maar dat is ook een man
met inhoud. En de mooiste stem
is toch wel Pavarotti. Ik hoop dat
hij voldoening vindt in wat hij nu
doet. Ik kan het me niet voorstel
len, maar ik ben hem niet, dus
eh... Hij zingt in stadions met ge
luidsversterking. Ik zou dus heel
ongelukkig zijn als ik onder die
omstandigheden zou moeten zin
gen. Ik kwets daar misschien an
dere mensen mee, maar in mijn
ogen valt dat toch meer onder het
hoofdstuk amusement dan onder
kunst."
Je bereikt wel een groter publiek.
„Ik vraag me af of die mensen de
overstap zullen maken naar de
werkelijke kunst. Maar goed, het
voorziet in een behoefte. Alleen:
vraag mij nooit om aan zoiets
mee te werken.
Hoewel haar programma voor de
komende tijd volledig dichtge
spijkerd is, is er een ding waar
voor Jard van Nes een uitzonde
ring wenst te maken. Het is het
instuderen van liederen van de
nog levende Russische compo-
niste Gubaidolina, met een orkest
en een mannenkoor, en met Rein-
bert de Leeuw.
Eigenlijk denk ik moet ik het niet
doen, want ik krijg het te druk,
maar ik werk zo vreselijk graag
met Reinbert. Daarbij is het een
heel boeiend programma. Ik heb
de muziek net gisteren ingekeken
en dan begint het weer te kriebe
len. Het ziet er prachtig uit."
U gaat ze in het Russisch zingen
„Ja. Ik ken geen Russisch, in die
zin: ik heb de liederen van
Sjostakovitsj gezongen en een
aantal woorden ken ik wel. Ik
kan het cyrillische schrift lezen,
maar dit is een handschrift en dat
kan ik weer niet lezen. Ik heb ie
mand die het fonetisch voor me
opschrijft en van ieder woord
vertelt wat het betekent.
Russisch is een prachtige taal om
te zingen, maar ik durf Russische
liederen niet uit mijn hoofd te
zingen. Als ik Duits zing en ik
ben mijn tekst kwijt dan gaat er
zo een ander woord in. Met Rus
sisch is het wat anders. Lieuwe
Visser zong in New York eens
Liederen en Dansen van de Dood
van Moussorgski. Uit zijn hoofd.
Ineens was hij zijn hele tekst
kwijt. Dat maakt hem geen moer
uit want dan flatst hij er gewoon
van alles doorheen. Rasjnikwors-
jt en zo. Die dacht daarmee weg
te komen, tot er opeens drie hoof
den omhoog kwamen op de vier
de rij. Daar zat de Russische am
bassade. Hahahahaha.
Die flair om maar wat te verzin
nen, heb ik niet. Misschien als het
zou moeten, dat ik het ook zou
kunnen, maar, hahaha, ik durf
het eerlijk gezegd niet uit te pro
beren."
Ivo van Hove
geeft
Holland
Festival
Festival
theater-injectie W
pagina d2
Marco Borsato
begint
in Hulst
zijn zegetocht
Openingsfilm
'Rotterdam'
vanavond al
in Breda
Eigentijdse
tapijten van
Barbara
Broekman
pagina d6
Kees 't Hart
houdt van
raadsels
