Menselijk lichaam is verouderd
Eerherstel voor
scheepsmodellen
Supernova verrast astronomen met lichtspektakel
Schrijver Mark Dery stopt mens vol met technologie
Nieuwe bewijzen
voor zwarte gaten
Eén hoofdgen bepaalt
mate van vetvorming
Kennis over Arctischel
Oceaan verdubbeld
Galenusprijs
voor alcoholpil
JBcfoCrèm
DE STEM
LIJF LEVEN
PBSTEIV
Verstrengeld
1
Argwaan
Verfrissend
Rommeltje
Collectie Koninklijke Marine uit kelders Rijksmuseum
Wereldcollectie
Techniekgeschiedenis
Wereldtentoonstelling
Kuurshampo
Crèmespoelin
Douche en shi
meen Aerobic, Polo
Kiona Shamp
Babyshampoc
Badschuim
Eldena luxe to
WOENSDAG 22 JANUAR11997 E3'
Een ster die tien jaar geleden explodeer
de en die de helderste supernova werd
die in vier eeuwen tijd vanaf aarde is te
zien, is aan een spectaculaire postmor
tale show begonnen - voor onze waarne
ming wel te verstaan, want wat we nu
zien is in werkelijkheid al 160.000 jaar
geleden gebeurd.
Supernova 1987A, alleen met een tele
scoop zichtbaar vanaf het zuidelijk
halfrond, is weer op gaan lichten omdat
stofwolken die met een snelheid van
bijna tien miljoen kilometer per uur van
de kern zijn weggeslingerd in botsing
komen met de ring van waterstof die de
ster tijdens haar leven omcirkelde.
„Deze supernova graaft haar eigen ver
leden op," verklaarde Richard McCray
van de universiteit van Colorado. „De
supernova verlicht het materiaal dat ze
lang voor de explosie al heeft uitge
spuugd."
Astronomen hebben vorige week verslag
gedaan van hun waarnemingen tijdens
de winterbijeenkomst van de Ameri
kaanse Astronomical Society. „De ko
mende tien jaar zullen met deze super
nova sensationeel zijn," voorspelde Ian
Shelton van de universiteit van Toronto,
die de exploderende ster destijds als
eerste ontdekte.
Het onderzoek van supernovae is rele
vant voor het beantwoorden van de vele
vragen over het ontstaan van leven in
het heelal. Vrijwel elk atoom op aarde is
ontstaan tijdens het brute geweld en de
extreme hitte van een exploderende
ster.
Na de explosie nam de lichtintensiteit
van supernova 1987A eerst af. Astrono
men voorspelden dat de toekomstige op
levingen slechts met sterke telescopen te
zien zouden zijn. Maar de huidige licht
show levert niet alleen beelden op die
nog nooit te zien zijn geweest, maar
vooral nieuwe kennis over supernovae.
Supernova 1987A bevindt zich in de
Grote Magalhaese Wolk, een sterren
stelsel dat het dichtst bij onze Melkweg
ligt, op 160.000 lichtjaren afstand. Het
is de dichtstbijzijnde supernova sinds
1604, vijf jaar voor de uitvinding van de
telescoop.
Ze wordt geobserveerd door de ruimte
telescoop Hubble en vele observatoria
op het zuidelijk halfrond. Op eerdere
beelden was te zien dat zich drie licht-
ringen hebben gevormd rond de restan
ten van de ster. De wetenschappers heb
ben hiervoor nog geen verklaring. De
huidige lichtintensiteit wordt veroor
zaakt omdat het in de ruimte geslinger
de puin in aanraking is gekomen met de
kleinste van de drie ringen.
De ster die uiteindelijk supernova
1987A werd, was veel groter dan de zon,
de ster van ons zonnestelsel. Toen de nu
cleaire brandstof van de ster opraakte,
werd de ster eerst een zogenoemde rode
reus en vervolgens een blauwe reus,
'slechts' 20.000 jaar voor de explosie.
Men vermoedt dat de ster op het mo
ment van de explosie net als de meeste
andere sterren eerst niet ex- maar im-
plodeerde, waarbij de kern in een mum
van tijd ineenkromp tot een diameter
van slechts 30 kilometer. Onmiddellijk
stegen de temperaturen tot een hoogte
van miljarden graden Celsius. Daarop
volgde de explosie, waarbij de buitenste
lagen van de ster met enorme snelheid
werden weggeslingerd.
In deze extreme hitte ontstaan zuurstof,
koolstof, calcium en andere elementen
die noodzakelijk zijn voor alle soorten
leven.
De lichtintensiteit van supernova 1987A
is sterker dan gedacht, maar nog lang
niet sterk genoeg om voor het blote oog
waarneembaar te zijn. (AP)
Door Sander van Vlerken
Het menselijk lichaam is verouderd.
Het is tweevoetig, heeft een binocu
lair blikveld en een brein van 1400 cc.
Dat kan heden ten dage geen toerei
kende biologische vorm meer zijn.
„Het lichaam weet niet langer wat het
moet aanvangen met de kwantiteit,
complexiteit en kwaliteit aan infor
matie die het heeft verzameld."
De Australische kunstenaar/performer
Stelarc wordt door schrijver Mark Dery
'de belangrijkste vertegenwoordiger van
de cybernetische lichaamskunst' ge
noemd. In Dery's nieuwste boek Het digi
tale lichaam schrijft hij, onder zeer veel
meer, over de ideeën van Stelarc en diens
overtuiging dat de mens de aarde zal
moeten verlaten om 'verder' te kunnen.
Stelarc: „De kunstenaar fungeert als een
evolutionaire gids die nieuwe trajecten
uitstippelt... een genetisch beeldhouwer
die het menselijk lichaam herstructu
reert.'
Deze gedachtengang gaat extreem ver in
Stelarcs praktijk en is al lang geen theo
rie meer. De huid moet vervangen wor
den door een synthetisch vlies dat ade
men kan en zonlicht omzet in 'voeding'.
De buik kan half leeggehaald worden
omdat de spijsvertering overbodig wordt
en kan worden volgestopt met technolo
gie die opgewassen is tegen deze tijd. En
bovenal: dit is serieus bedoeld en niet één
of ander geintje van een science fiction
schrijver.
Dat Stelarc niet alleen staat in zijn 'ont-
snappingsdrang' blijkt uit een hele reeks
essays die Mark Dery schreef. In Het di
gitale lichaam speurt hij met een breed
perspectief de technologische horizon af
die zich in dit informatietijdperk in een
cirkel rondom ons heeft gespannen. We
hollen in het rond achter de technologie
aan. Begin en einde zijn al lang zoek ge
raakt en ijkpunten zijn noodzakelijk.
Niemand beter dan Dery zelf kan schrij
ven over wie en wat zijn boek: „De mees
te computer-subculturen die aan bod ko
men, gaan ervan uit dat de technologie
innig verstrengeld is geraakt met ons da
gelijks leven en ondermijnen het debat
rond technofilie versus technofobie dat
onvermijdelijk uit deze veronderstelling
volgt.'
Dery zelf stelt zich wel kritisch op en on
dermijnt het debat niet. De gedachten-
gang, bijvoorbeeld, van Hans Moravec
dat de mens zich binnen afzienbare tijd
zal gaan downloaden in computersyste-
.Üiiiiü'ijH!:.!
i 1i -1 i
I
:!jl:
:i 1 :i
rsi
jrtiiiii:r
ILLUSTRATIE UIT BOEK MENS S MACHINE
men om 'zich' daar in andere 'levensvor- over de volledige teloorgang van mense- een sf-schrijver. Hij acht de 'socio-econo-
men' verder te ontwikkelen, wordt niet lijke emoties in een dergelijke 'bewust- mische gevolgen van de voorgestelde ont-
voor lief genomen. zijns-staat'. Moravec, overigens, is pok wikkelingen (om de menselijke geest aan
Dery staat, terecht, zeer kritisch tegen- volkomen serieus en evenmin als Stelarc computersystemen te koppelen, red) vol
komen irrelevant. Het doet er niet toe
wat er met de mens gebeurt, omdat ze
zullen worden achtergelaten als de twee
de trap van een raket.'
Zo langzamerhand is het merendeel van
de mensen zich bewust van het feit dat
technologie een belangrijk onderdeel
vormt van de samenleving. Hoe vergaand
de invloed is, is vaak echter onderbelicht.
De complexiteit van technologische ont
wikkelingen is voor gewone stervelingen
bovendien zo groot dat gedachten over de
toekomst voor argwaan zorgen.
Dery signaleert dan ook: „We bespeuren
een grote ongerustheid over de stilzwij
gende consensus dat de toekomst het pro
duct zal zijn van multinationals en niet
van de collectieve verbeelding van de in
dividuen die haar eerdaags zullen moeten
bewonen.'
In zijn boek laat hij juist die subculturen
aan het woord die niets te maken hebben
met General Motors, Postbank of Philips.
Zijn brede invalshoek beslaat het gebied
van filosofie, literatuur, kunst, popmu
ziek, psychologie, lifestyle, magazines,
internet, seks, etc. Sommige zaken zijn al
lang bekend; zoals de hoofdstukken over
popmuziek en over 'cybersex' bijvoor
beeld. Andere zijn verfrissend en ideeën
rijk, bijvoorbeeld over 'Digtale
Lichaamspolitiek'.
De schrijver heeft daarbij helaas de nei
ging de zaken spannender voor te doen
dan ze zijn. Bij de beschrijving van Ste
larc meent hij de man een 'diepe, duivel
se lach' toe te moeten dichten. Stelarc
heeft een vriendelijke en uitbundige lach
waar niets duivels in schuilt. Deze sto
rende vorm van overdrijving komt in het
boek veelvuldig voor en hangt samen met
de typisch Amerikaanse schrijfstijl.
Het ontbreken van een namenregister,
een reeks verklarende noten van de ver
taler wanneer het gaat over onduidelijke
Amerikaanse aangelegenheden en een
bijzonder slordige vertaling vol anglicis
men, maken van Het digitale lichaam af
en toe een rommeltje. Dat is jammer. Het
onderwerp is daarvoor te interessant.
Trouwens: de bezem waarmee Dery al
zijn interesses op een hoop heeft geveegd,
legt een kritisch en prikkelende visie
bloot, maar wordt tegelijkertijd onder
het stof geblazen door een overkill.
'Het digitale lichaam'. Cybercultuur in het
fin-de-millennium, Mark Dery. Uitgave:
Hadewijch/De Prom. Prijs: 44,90.
Door Martijn Hover
De Amsterdamse historicus
Alan Lemmers vond in de 'kel
ders' van het Rijksmuseum een
collectie scheepsmodellen uit
de achttiende en negentiende
eeuw. In die jaren waren ze
present op alle wereldtenten-
toonstellingen; afgestoft en ge
catalogiseerd zal een deel van
collectie nu weer worden
geëxposeerd.
De Koninklijke Marine is een ui
terst militaire instelling. Het
wekt dan ook enige verbazing
dat het uitgerekend aan een
dienstweigeraar te danken is dat
de unieke collectie scheepsmo
dellen die de marine in de loop
van de achttiende en negentien
de eeuw heeft opgebouwd, bin
nenkort weer voor het publiek te
zien zal zijn.
Wie nadere informatie wil omtrent
artikelen in deze bijlage, kan
tijdens kantooruren bellen naar:
076-5312344 of 076-5312272.
Schriftelijk reageren kan ook.
Het adres daarvoor is:
De Stem, redactie Lijf Leven,
postbus 3229,4800 MB Breda.
Eindredactie: René van der Velden.
Het Rijksmuseum, dat de stuk
ken inmiddels al bijna eeuw 'in
depot' heeft is van plan de col
lectie in elk geval weer deels te
gaan tentoonstellen.
De dienstweigeraar in kwestie,
de Amsterdamse historicus Alan
Lemmers, is er zelf ook een beet
je verbaasd over. Het was ook
grotendeels toeval dat juist hem
de taak is toegevallen om de ma-
rinemodellencollectie aan de
stoffige vergetelheid van het
Rijksmuseumdepot te onttrek-
ken.
„Voor mijn vervangende dienst
plicht werkte ik als documenta
list bij het Rijksmuseum," ver
telt de historicus, die eind vorig
jaar promoveerde op zijn onder
zoek. „Dat kwam goed uit, want
mijn hart ligt bij het museum-
werk."
Tijdens zijn werkzaamheden
stuitte Lemmers op de marine
modellen die ergens achteraf in
het museum stof stonden te ver
garen. Een 'wereldcollectie' trof
hij aan. „Maar niemand deed er
iets mee," vertelt de onderzoe
ker. „De verzameling was één
grote puzzel. Van veel stukken
was niet bekend hoe of wanneer
ze waren vervaardigd of aange
schaft. Elk overzicht ontbrak."
In eerste instantie werd Lem
mers vervolgens belast met het
catalogiseren van de collectie.
„Dat alleen al was een klus die
ruim vijf jaar in beslag heeft ge
nomen. Inmiddels staat de hele
verzameling op cd-rom. De be
doeling is dat de catalogus bin
nenkort ook in boekvorm ver
schijnt."
Lemmers rijk geïllustreerde
proefschrift (ook gewoon bij de
boekhandel verkrijgbaar) biedt-
alleen al bij het doorbladeren
een aardig beeld van het giganti
sche allegaartje waaruit de col
lectie is opgebouwd. Het varieert
van een kistje met Noord-Ameri
kaanse houtmonsters tot minia
tuurkanonnetjes, compleet met
een van een schietgat voorzien
stukje scheepswand; van een ko
peren model voor de eerste duik
boot van de marine tot een weer-
gave-in-miniatuur van een
droogdok, inclusief schip-in-
aanbouw.
Dat ziet er allemaal bijzonder
fraai uit, maar wat is er voor een
geschiedkundige nou zo interes
sant aan een verzameling antie
ke scheepsmodellen en aanver
wante artikelen?
Volgens Lemmers heeft het te
maken met een verschuiving in
de interessesfeer van de histori
ci. „Je ziet onder mijn collega's
de laatste jaren een toenemende
belangstelling voor techniekge-
Historicus Lemmers tussen de antieke scheepsmodellen.
schiedenis. Denk maar aan het
standaardwerk over de geschie
denis van de techniek in Neder
land dat de afgelopen jaren ver
schenen is onder redactie van
professor Lintsen van de Techni
sche Universiteit Eindhoven."
De modellencollectie van de ma
rine is zo fascinerend, meent
Lemmers, omdat zij een beeld
biedt van de ontwikkeling van
de militaire technologie in de
achttiende en negentiende eeuw,
een periode die een enorme tech
nologische vooruitgang kende.
Toen de eerste stukken van de
collectie werden vervaardigd,
voer de marine nog in houten
zeilschepen; aan het einde van de
negentiende eeuw waren dat
veelal stalen stoomboten gewor
den.
Die hele ontwikkeling is volgens
Lemmers in de verzameling te
rug te vinden. De redenen voor
het vervaardigen van de model
len liepen nogal uiteen, heeft hij
uit zijn onderzoek opgemaakt.
„Soms ging het om een model
dat bijvoorbeeld diende ter on
dersteuning van een octrooi
aanvraag. Ook waren het wel
maquettes die werden ingediend
voor bijvoorbeeld de prijsvragen
voor technologische vernieuwing
die in die, tijd door allerlei ge
nootschappen werden uitge
schreven."
De collectie mag dan in deze
eeuw voornamelijk stof hebben
verzameld, met name in de vori
ge eeuw speelde zij een belang-
Uit onderzoek met behulp van
de ruimtetelescoop Hubble
blijkt dat vrijwel elk groot
sterrenstelsel in het centrum
een 'zwart gat' heeft, een su
permassieve klont materie die
onverzadigbaar gassen en he
mellichamen opslurpt.
Wetenschappers ontdekten de
'astronomische vingerafdruk'
van drie zwarte gaten, waar
onder een die een half miljard
maal massiever is dan onze
zon. Uit een bestudering van
vijftien andere sterrenstelsel
blijkt dat veertien van deze
stelsels een zwart gat hebben.
De bevindingen vormen tot
dusver het sterkste bewijs
voor het bestaan van zwarte
gaten, die al werden voorspeld
in de relativiteitstheorie van
Albert Einstein. „Einsteins re
lativiteitstheorie is correct,"
zo luidde het begeleidende
commentaar onlangs bij een
diapresentatie op een bijeen
komst van het Amerikaanse
Astronomische genootschap.
„Kosmische stofzuigers be
staan."
Onderzoeker Scott Tremane
van het Instituut voor Theore
tische Astrofysica in het Cana
dese Toronto zegt dat het mys
terie van de zwarte gaten hier
mee nog niet is opgelost
„Maar we zijn ervan overtuigd
dat we het hemellichaam heb
ben gevonden."
Zwarte gaten ontstaan als ma
terie op dezelfde plaats opeen
wordt gepakt, vaak doordat
een ster implodeert. De mate
rie wordt dan zo massief dat
niets aan haar zwaartekracht
kan ontsnappen, ook licht
niet. De materie wordt zwart
en onzichtbaar.
Alles wat in het centrum van
het gat terechtkomt, wordt
voor altijd uit het universum
verwijderd, zo wordt aangeno
men.
Om aanwijzingen voor het be
staan van zwarte gaten te vin
den, analyseerden weten
schappers de beweging van
sterren en uiterst hete gassen
bij het centrum van het ster
renstelsel op 50 miljoen licht
jaren van de aarde. De enorme
snelheid waarmee de gassen
zich verplaatsten duidde erop
dat ze werden aangetrokken
door een grote zwaartekracht
Gas dat bijna de snelheid van
het licht heeft, bereikt een
temperatuur van een biljoen
graden. (AP)
Een varken dat mager, mals en
toch smakelijk vlees geeft. Dat
moet de droom van menig slager
zijn. Luc Janss, onderzoeker aan
de vakgroep veefokkerij van de
Landbouwuniversiteit Wagenin-
gen, denkt die droom naderbij te
brengen.
Hij heeft het bestaan van een gen
aangetoond, dat verantwoorde
lijk is voor de intramusculaire
vetvorming. Dat deed de promo
tie-onderzoeker door nieuwe re
kentechnieken toe te passen op
gegevens van kruisingen van het
Chinese Meishanvarken en de
Nederlandse varkens.
Uit de berekeningen van Janss
blijkt dat de vorming van vet
tussen de spieren toe te schrijven
is aan één hoofdgen. Vet is een
belangrijke factor voor de mals-
en smakelijkheid van varkens
vlees. Door identificatie van de
hoofdgenen bij varkens wordt
het mogelijk gerichter te fokken
op eigenschappen als vleeskwa
liteit, vruchtbaarheid en vlees
productie.
Meishanvarkens zijn geen gewo
ne varkens. Zij werpen, in tegen
stelling tot de Europese rassen,
zonder problemen grote aantal
len biggen (tot vijftien per worp)
en zijn zeer vroeg geslachtsrijp.
De onderzoekers hebben zich bij
aanvang van het project vooral I
toegelegd op het identificeren!
van hoofdgenen die bepalen
zijn voor de vruchtbaarheid e
worpgrootte.
Kenmerken over groei, vlee:
kwaliteit en intramusculaire 1
vetvorming worden bij het on
derzoek meegenomen. Dat
hoofdgen de mate van vetvor-J
ming tussen spieren bepaalt, is I
een onverwacht resultaat in het
onderzoek.
Consumenten willen vlees dat zo I
weinig mogelijk vet bevat. In del
fokkerijen is daarom de laatste!
jaren veel aandacht besteed aan!
het verlagen van het vetgehaltel
van de varkens. Het gaat vooralj
om het vet dat zich in de s
laag vlak onder de huid bevindt I
Selectie van varkens met minder
spek leidt in de meeste
ook tot het verlagen van het vetl
tussen de spieren. Dat vet speelt
echter een belangrijke rol in d
gewenste smaak van het vlees.
Fokkers wensen dus een t
natie van weinig spek en veel in-l
tramusculair vetaanzet. Naar del
daadwerkelijke lokalisering vanl
het gen dat verantwoordelijk is|
voor dat vet wordt nog
(ANP)
Dankzij de openbaarmaking van
Russische en Amerikaanse mili
tair-wetenschappelijke gegevens
over een van de minst begrepen
delen van de aardbol, de Arcti
sche Oceaan, is de kennis over
het gebied met sprongen toege
nomen.
„De meest felbegeerde weten
schappelijke data zijn nu einde
lijk beschikbaar," zei de Ameri
kaanse vice-president Al Gore
vorige week tijdens een ceremo
nie bij de National Geographic
Society waarbij de eerste van
vier cd's met informatie werd
voorgesteld. De discs bevatten
miljoenen observaties die de af
gelopen veertig jaar door Russi
sche en Amerikaanse weten
schappers in het Noordpoolge
bied zijn verzameld.
„Begraven in deze waarnemin
gen kunnen oplossingen voor de
puzzel van de klimaatverande
ring gevonden worden," aldus
Gore. Met de openbaarmaking
van de 1,3 miljoen waarnemin
gen wordt het aantal gegevens
over de Arctische Oceaan ver
dubbeld. Tijdens de Koude C
log werd het NoordpoolgebitiJ
door de twee supermachten g
zien als een potentieel strijdg
bied voor onderzeeboten m
kernraketten aan boord. Daaro«|
werd veel informatie verzamel
over het weer, de oceanen enhi
ijs.
Na de Koude Oorlog besloot Ge l
re de inlichtingendienst CIA Ij
vragen de gegevens openl
maken zodat de wetenschap er-1
van kan profiteren. Later 1
hij de Russische premier Vite;|
Tsjernomyrdin gevraagd of o°
Russische gegevens toegevoe
konden worden.
Wetenschappers van de Amen|
kaanse Nationale Oceaan- en At j
mosfeerdienst hebben op
van de gegevens ontdekt dat ti
sen Groenland en Noord-N#*!
wegen koud Noordpoolwater -I
een soort 'schoorsteen' naar«l
bodem zakt. Volgens een wet»j
schapper van deze dienst hel
de ontdekking bij het begrijp
van de wereldwijde verander®
gen in het milieu. (AP)
FOTO KLAAS KOPPE
rijke rol bij het presenteren van
Neêrlands grootheid, aldus Lem
mers. „De scheeps- en andere
modellen van de marine zijn na
mens Nederland op zowat elke
wereldtentoonstelling in de ne
gentiende eeuw te zien geweest."
Ook voor Lemmers zelf is de col
lectie van eminent belang geble
ken, niet alleen uit wetenschap
pelijk oogpunt, maar ook voor
zijn carrière. „Ik ga binnenkort
zelfs bij de marine werken," ver
telt de kersverse doctor in de
Letteren. „Bij het instituut voor
maritieme historie."
Techniek op schaal, modellen en
het technologiebeleid van de
marine 1725-1883', door Alan
Lemmers. Uitg. De Bataafsche
Leeuw. Prijs 56.
De micro-bioloog R. Leurs en
het farmaceutisch bedrijf E.
Merck hebben de Galenusprijs
1997 gewonnen. E. Merck
krijgt de prijs voor het middel
Campral dat wordt gebruikt bij
de behandeling van alcoholver
slaving.
De Galenusprijzen worden
jaarlijks toegekend aan een on
derzoeker die baanbrekend
werk heeft verricht op het ge
bied van ongebonden farma
ceutisch onderzoek en aan een
farmaceutisch bedrijf dat een
innovatief en betekenisvol ge
neesmiddel op de markt heeft
gebracht.
De prijs is genoemd naar Clau
dius Galenus (131-201), ^1
wordt beschouwd als c'
legger van de moderne fa
cologie. Hij stichtte een i
sche school in Rome en »'a! I
lijfarts van verschillende 1
zers. Hij zag in dat de effect'1;' I
teit van een geneesmiddel n® I
afhankelijk is van het tijdst'P
van inname, de wijze van tu
diening en de kwaliteit van®
geneesmiddel.
Leurs en Merck krijgen
prijzen op 17 februari
Utrecht. De researchprijs "1
staat uit 12.500 gulden en
gouden medaille. De farma#
krijgt alleen een gouden I
daille. (ANP)
goor Tilly van Uffel
pe wereldberoe
goy wil niet mee
zoon der stieren
een paar maande
pel sperma meer
jdng aan de S-lui
slachtsorgaan is
verdwenen, maar
lUst van de were
der weg. „En als
oren niet goed zit
lijk op te lossen."
Niemand weet of
zaad ooit nog zal
paar maanden g
plots dat Sunny Bi
king bij zijn geslacl
Een antibiotica-ku
pie en rust zorgden
verdikking in de S
waar de penis in no
stand ligt - inmidc
nen. „Klinisch gezi
schijnlijk helemaa
Maar hij heeft gee
deklust. Hij weige
springen," zegt di
Bosch.
oZo'n stier komt m
dertig miljoen jaar
recteur Jacob Chai
land Genetics, eigei
ny Boy, ooit. Maa
Boy houdt eens op.
Op de faculteit diei
de van de universit
konden ze vorige
verdikking meer vi
staat een kleine kaï
steking diep naar
Milpet-ij.
KUUR
SHAMPOO
mei ioioha-nlie, onde
werking, maakt het
•niet natuurlijke zijdep
beschermt het haai
is speciaal geschik
anti-roos, is aktief t
maakt het haar soepe
kalmeert de hoofdhu
met proteïne, houdt he
glanzend en gemakkei
wedt en beschermt het ha
'Natasja" extra mild. 300
__Lavati" liter
eenmiidedouci
25% hydraterende crè
gLgzwgendehiiid.]
kwaliteit, met verzachteni
voorkomen, parfumering
