Meisjes pas klaar voor puberteit bij bepaald gewicht'
Lachen goed
voor lichaam
en geest
Cursus
'spraakafzien' voor
gehoorgestoorden
Videobril vondst
voor slechtzienden
Rol van moeder bij
incest onderbelicht
Fysiotherapeut start vandaag landelijke informatielijn
1-20, (076) 503 31 82.
120, (0162) 42 99 99.
DE STEM
LIJF LEVEN
E2
Ontwerper
Beter
Geen reclame
997
est complete mid-
de comfortabele
e 4 x 4: de Vitara,
i, zoals de Villager
X-90. Voor Xdusief
noeg. Dus mocht u
loopt t/m 28.2.1997 (registra-
>taanvragen worden door SFS
sen op de Swift 1.3-modellen.
valt één dezer dagen debeken
Deze brief veroorzaakt elke keer
want hij bevat uw aangiftebiljet
vant bent u voldoende op de hoog
liets over het hoofd? Betaalt u
a, hoe kunt u er voor zorgen,dat
betaald? Al deze vragen kunnen
wij zullen u zonodig adviseren,
natie opvragen bij:
GP de Boer,
Postbus 33 4790 AA Klunde
telefoon: (0168) 40519
ons bezoekadres-
Voorstraat 22a Klundert
WOENSDAG 15 JANUARI 1997
„erikaanse wetenschappers hebben de
tbrekende schakel gevonden die ant-
'lord geeft op de vraag hoe het komt
L de puberteit begint. Volgens onder-
r dr. Farid F. Chehab komt het er-
„eerdat 'een meisje een bepaald ge-
ht raoet bereiken voor haar hersenen
'et sein krijgen dat ze klaar is om zich
„rt te planten.' Dan komt er volgens
,en stroom gebeurtenissen op gang
je uiteindelijk leidt tot seksuele vol-
Lssenbeid.
jet seintje in de hersenen is afkomstig
,.n leptine, het hormoon dat de vetop-
'e in het lichaam beperkt. De in het
wetenschappelijk tijdschrift Science ge
publiceerde ontdekking van de biologi
sche rol van leptine bij het begin van de
puberteit is misschien nog wel van groter
gewicht dan de al langer bekende chemi
sche rol van het hormoon in de vethuis-
houding. Chehab, die aan de Universiteit
van Calfornië in San Francisco werkt,
vond het antwoord op de vraag hoe een
kind plotseling verandert in een door
hormonen overspoelde puber omdat hij
op een idee gebracht werd door een on
derzoek naar dikke en magere muizen.
Anderhalf jaar geleden publiceerde het
Amerikaanse wetenschappelijk tijd
schrift Science de resultaten van drie on
derzoeken bij muizen naar de toepassing
van een gen dat in het lichaam de aan
maak van leptine bevordert. Leptine
geeft het lichaam van volwassenen een
teken dat het genoeg voedsel heeft ge
had. Muizen met een gebrek aan leptine
werden dik omdat ze dat seintje niet kre
gen, maar ze kregen minder eetlust en
vielen af als ze geïnjecteerd werden met
het gen dat de aanmaak van het hormoon
bevordert. Chehab was geïntrigeerd door
de toen gedane ontdekking dat muizen
met een tekort aan leptine onvruchtbaar
waren. Zijn onderzoeksteam injecteerde
normale jonge vrouwtjesmuizen met
synthetische leptine. Ze ontdekten dat
de dieren niet alleen afvielen omdat hun
hersenen reageerden op het signaal 'ge
noeg gegeten', maar dat ze ook eerder
volwassen werden dan niet-behandelde
muizen: hun eierstokken en baarmoeders
werden groter en het niveau van hun
sekshormonen gierde omhoog. Boven
dien gingen ze eerder paren en kregen ze
eerder jongen dan de andere vrouwtjes
muizen. „We hebben de hersenen voor de
gek gehouden door ze te laten denken
dat hun lichaam vetter was dan in wer
kelijkheid," zei Chehab tegen de New
York Times.
Hij gaat nu onderzoeken of de op dieron-
derzoek gebaseerde hypothese ook op
gaat voor mensen. Dan zou de verklaring
gegeven zijn voor het feit dat mollige
meisjes vaak eerder menstrueren en in de
puberteit komen dan erg dunne of atleti
sche types. Hoe het leptinesignaal bij
jongens werkt is nog niet helemaal dui
delijk. Dr. Rose E. Frisch van de Harvard
Universiteit is opgetogen over de ont
dekking omdat zij meer dan twintig jaar
geleden al had aangetoond dat er een
kritische hoeveelheid lichaamsvet nodig
is voor puberteit en vruchtbaarheid. Ze
kon wel aantonen dat magere vrouwelij
ke atleten niet voldoende hormonen had
den om te kunnen ovuleren, maar hoe
dat kwam was tot dusver niet duidelijk.
(ANP)
Rugklachten te lijf
met simpel krukje
Doorloop van Dalfsen (anp)
simpel krukje van onge-
stoomd beukenhout, ongelakt en
symmetrisch van vorm. Drie po-
a zijn rond, de vierde is vier
kant. In de zitting is een komvor
mige ruimte uitgespaard. Het is
niet het product van een geflipte
meubelontwerper, maar de 'zit-
filkruk' van fysiotherapeut Erik
Herbst uit het Drentse plaatsje
Fort. Hij heeft er tien jaar aan ge
merkt, maar weet het nu zeker:
ket knikje kan heel veel nek- en
rugklachten voorkomen of ver-
btlpen.
.Onlangs becijferde de Vrije Uni
versiteit van Amsterdam in op
tocht van de Vereniging van Ne
derlandse Ziekenfondsen dat al-
al de zogenoemde lage rug-
klachten jaarlijks een economi
sche schadepost veroorzaken van
raim 9 miljard gulden. Veel be
langrijker is echter dat er ontzet
tend veel mensen dag in dag uit
met pijn rondlopen, terwijl dat in
een groot aantal gevallen niet no-
st is niet alleen een fysiothe
rapeut die zijn vak erg serieus
neemt - 'als het nodig is ga ik met
een vrachtwagenchauffeur of een
kraanmachinist mee naar zijn
werk om achter de oorsprong van
een klacht te komen' - maar ook
entwerper van interieurs, tuinen,
sculpturen en broodsoorten.
.Door die combinatie blijft mijn
iccu lekker opgeladen," zegt hij
daarover.
In zijn Zwolse praktijk ontdekte
Herbst al jaren geleden dat veel
klachten ontstaan door een ver-
Ie zithouding. Het gaat
laarbij niet alleen om pijn in de
mg en de nek, maar ook om
hoofdpijn, zere armen en voeten,
tintelende vingers en nog een he
le reeks andere ongemakken. De
problemen zijn de laatste jaren
'Heen maar gegroeid, is zijn er-
'aring. „Mensen doen tegen-
Fysiotherapeut Eric Herbst demonstreert de door hem ontworpen 'zitfitkruk'.
woordig vrijwel alles zittend en
bovendien worden we gemiddeld
steeds ouder."
Niemand pakte het probleem eer
der op grote schaal aan. Vandaar
dat hij nu zelf het initiatief heeft
genomen, niet alleen met het
krukje, maar ook met een lande
lijke rugklachtenlijn die vandaag
officieel van start gaat. Via 0900-
9669 geeft hij voor iets minder
dan een gulden per minuut zo'n
vierhonderd eenvoudige tips om
pijntjes te voorkomen danwel te
verhelpen. ,„Er moest eindelijk
eens iemand opstaan om wat te
doen," vindt hij.
Herbst zegt dat de praktijk in
middels heeft aangetoond dat de
door hem ontworpen kruk aan
zienlijk beter is dan veel dure, op
maat gemaakte ergonomische
stoelen. Dat veel Arbo-diensten
dergelijke stoelen aanbevelen,
heeft volgens hem een commer
ciële achtergrond. „De producen
ten van dergelijke stoelen timme
ren zwaar aan de weg omdat er
veel geld mee is te verdienen."
Dat laatste speelt bij Herbst geen
rol, zegt hij. „De meeste inkom
sten van de rugklachtenlijn gaan
naar de PTT. Het krukje kost niet
meer dan 239 gulden. Daarvan
krijg ik een tientje. Dat vind ik
billijk omdat het ontwerpen veel
geld heeft gekost." De afgelopen
jaren maakte hij in de ontwerpfa
se vierhonderd verschillende mo
dellen. „Het was steeds passen en
meten, zoeken naar de juiste vor
men en die in de praktijk uitpro
beren." Opmerkelijk is dat het
krukje voor iedereen dezelfde
vorm heeft. Alleen de hoogte is
enigszins afhankelijk van de
lichaamslengte. Desondanks zit
niemand er op dezelfde manier
op. „Iedereen moet beginnen te
zoeken hoe hij of zij het beste zit.
De zitfitkruk dwingt de gebrui
ker als het ware om de meest op
timale zithouding aan te nemen.
De wervels staan dan op een zo
goed mogelijke manier boven el
kaar en de positie van de zitbeen-
knobbels voorkomt dat de per
soon gaat hangen," aldus de ont
werper.
De kruk is vrijwel overal bruik
baar: aan de eettafel en het bu
reau, tijdens het bespelen van
muziekinstrumenten en tijdens
het verrichten van huishoudelij
ke karweitjes, zoals strijken. In
middels zijn er zo'n drieduizend
in gebruik. Overheid en werkge
vers hebben nog niet massaal bij
hem aangeklopt, maar dat is niet
verwonderlijk, zegt Herbst. „Ik
heb op geen enkele manier recla
me gemaakt. De reacties van de
gebruikers en van mensen die er
van hebben gehoord, zijn erg po
sitief. Ook vanuit de medische
wereld komen instemmende ge-
Huiden.".. Een centrum voor uit
vinders in Rotterdam helpt in
middels bij het op de markt bren
gen van de kruk. Herbst ver
wacht een massale belangstel
ling.
Bang dat hij zich met de rug
klachtenlijn en de zitfitkruk als
fysiotherapeut brodeloos maakt,
is hij niet. „Naar schatting 20 tot
80 procent van de klachten is
daarmee te verhelpen. Die men
sen hoeven dus niet meer bij de
therapeut aan te kloppen. Dat
betekent dat er niet alleen meer
tijd overblijft voor de lieden die
wel hulp nodig hebben, maar ook
meer geld. Daar is iedereen mee
gebaat."
Van onze verslaggever
De Nederlandse bevolking
wordt al dover en dover. Des
kundigen van het Radboudzie-
kenhuis in Nijmegen hebben
berekend dat rond de eeuwwis
seling een en een kwart miljoen
inwoners slechthorend zullen
zijn.
Voor dat groeiende leger ge
hoorgestoorden geeft de afde
ling Breda van de Nederlandse
Vereniging voor Slechthoren
den in februari een cursus lip-
lezen.
„Liplezen is eigenlijk een ver
ouderde term," legt de in Hoe
ven woonachtige A. van Raan,
secretaris van de afdeling, uit.
„Het hele lichaam spreekt. Een
richting wordt gewezen. En als
iemand naar z'n voorhoofd
wijst, weet de ontvanger van
dat bericht dat hij voor gek
wordt verklaard. De eigentijd
se benaming van liplezen is
spraakafzien. Aan iemands
lichaam aflezen wat er wordt
bedoeld".
De te beginnen cursus gaat
over spraakafzien. „De lippen
spelen daarbij een rol. Vervol
gens leren de cursisten het le
zen van mimiek. En in een ver
volgopleiding wordt hen het
vingeralfabet bijgebracht." Al
dus begrijpen slechthorenden
wat hun gesprekspartner be
doelt, vertelt Van Raan.
Hij wijt de toename van slecht
horendheid aan de geluiden
van de moderne samenleving.
„Het begint al met een walk
man." Van telkens een kwar
tiertje geluid van 80 decibellen
of meer raakt de gehoorzenuw
aardig beschadigd. „Wat is
aangetast herstelt niet meer."
Tot de schadelijke geluiden re
kent Van Raan al opsommend
ook de hamerende betonhamer,
housemuziek, gierende moto
ren van straalvliegtuigen.
„Op dit moment is het gehoor
van elf procent van de bevol
king min of meer ernstig be
schadigd." Dat percentage
loopt de komende jaren op tot
dertien procent of meer. Daar
hoort dan slijtage door ouder
dom bij.
Aan het ledenbestand kan de
NWS het toenemende doven-
bestand niet aflezen. „De afde
ling Breda, een gebied van Ber
gen op Zoom tot Tilburg, telt
ongeveer 70.000 slechthoren
den. Tweehonderd zijn lid van
de vereniging." Landelijk heb
ben 9.000 mensen zich bij de
NWS aangesloten.
Om deel te nemen aan de cur
sus is lidmaatschap niet ver
plicht. B. de Witte, logopedist
van de club, begint in Breda
een cursus van vijftien weke
lijkse bijeenkomsten. Bij vol
doende deelname zal ook in Et-
ten-Leur met spraakaflezen
worden begonnen. De kosten
worden door zorgverzekeraars
vergoed.
Er is hoop voor sommige slecht
zienden. De Nederlandse oogarts
dr. Gisling Dagnelie werkt met
een revolutionaire videobril die
sommige slechtzienden in staat
stelt te lezen, tv te kijken, te
knutselen en te borduren. Dagne
lie werkt in het oogcentrum van
het John Hopkins universiteits
ziekenhuis in Baltimore in de
Verenigde Staten.
Het verschil met een gewone bril
is dat de videobril niet alleen ver
groot, maar ook contrasten ver
scherpt. Door de verschillen tus
sen licht en donker te overdrijven
zijn mensen in staat voorwerpen
en gezichten te zien die ze zonder
de videobril niet kruinen onder
scheiden.
De bril is een compact apparaat
dat ongeveer een kilo weegt. De
camera is op een bril gemonteerd.
Hij kijkt naar voren of is omlaag
te klappen. De bril is niet zomaar
op te zetten om mee weg te lopen
of auto mee te rijden. Daarvoor is
de camera niet mobiel genoeg.
Wel kan de videobril op een boek,
tv, of ander statisch object wor
den gericht. Er is een kastje bij
"w Kees Buijs
Lachen
is gezond, zeggen ze.
is het ook echt zo? Ja, me
lk! artsen en therapeuten, la-
°1 is goed voor lichaam en
t
's'e vergelijken met hollen,
de Antwerpse arts Hugo
J he bundel Lachen is ge-
,.l ,00r he uitgelaten lach
«rakelen we alle krachten in: de
lm»01' de ahemhaling, het im-
n" en hormonale stelsel en
«zenuwstelsel.
I*1® komen endomorfinen
n hie het lichaam pro-
Ont, ?m tegen te gaan.
loni* de Pr°huctie van sero-
Vwj0 en h°Pamine erdoor be-
wj Liaar kunnen mensen
Wi» fr Repressief door worden,
a.. ®~t, gaat sneller ademen.
®iddenrif komt in beweging,
00r longen, hart, lever en
een massagebeurt krij-
tvenai! i°nSyentUatie neemt toe,
kool?m, «Laheming. Hoe meer
lachen h u® longen wordt ®e"
'«centra?6 ger de zuurstof-
C r tle' en dit vermindert
tehJan83) *n*ectifi8 aan de
*e«vafh tVeuVerh°0gde af~
«eenÜ (mhaam blijft uren
Ook Se wat6Üach gehandhaafd,
tij LarU °?ddruk hee£t baat
deliik ctr at de bloeddruk tij
onder h<J!en ®n verv°lgens dalen
druk m, w sniveau, waarna de
P bet oude niveau terug
keert. In longen en hoofd ver
meerdert de doorbloeding.
Gezondheid is een bloedserieuze
zaak. Dagelijks horen en lezen we
waarschuwingen en vermanin
gen: niet roken, oppassen met al
cohol, niet te vet eten, meer be
wegen, minder stress. Over het
milieu klinken de boodschappen
al even ernstig: de mens is ver
antwoordelijk voor de uitputting
van natuurlijke hulpbronnen en
veroorzaakt zure regen, broei
kasgas, stervende bossen en
smeltende gletsjers. De humor
loosheid rukt op, aldus Stuer, die
ter ondersteuning een onbekende
bron citeert: twee generaties te
rug lachte de Parijzenaar gemid
deld zestien minuten per dag, één
generatie terug zes minuten, en
nu nog maar één minuut per dag.
Geen wonder dat zoveel mensen
tegenwoordig in de put zitten. Er
is daarom grote behoefte aan op
wekkende boodschappen, juist in
deprimerende omstandigheden
als ziekte en de nadering van de
dood.
Lachen is gezond verkent de mo
gelijkheden om mensen met een
verstandelijke handicap, zieken
huis- en verpleeghuispatiënten,
mensen die in psychotherapie
zijn en zieken die thuis willen
sterven, af en toe hartelijk te la
ten lachen. Voorbeelden zijn de
cliniclowns op kinderafdelingen
van ziekenhuizen en de Iachme-
ditatie voor chronische pijnpa-
tiënten en reumapatiënten. Het
gaat niet om het te pas en te on
pas tappen van moppen, maar om
het doseren van de soort humor
die bij een patiënt past. Zelfs op
het sterfbed kan nog gelachen
worden: de bundel geeft er aan
sprekende voorbeelden van.
Humor is geen wondermiddel dat
bij alle patiënten helpt, waar
schuwt de Turnhoutse medisch-
sociaal wetenschapper Bob van
de Putte. Humor moet worden
gezien als een aanvulling op vak
bekwame zorg. Maar nogal wat
verpleegkundigen staan er huive
rig tegenover. Zij vinden een zie
kenhuis geen plaats waar men
humor kan gebruiken, het kli-
ILLUSTRATIE RENE VAN HALDEREN
maat is er niet rijp voor, en pa
tiënten zouden kunnen denken
dat verpleegkundigen de gek met
hen steken. Veel verpleegkundi
gen betitelen het maken van
grappen en het lachen met pa
tiënten als onprofessioneel ge
drag.
Als humor op de juiste wijze
wordt gebruikt, kan dit heel goed
zijn voor de patiënt, voor de
werksfeer en voor het verplegend
personeel, met minder kans op
stress en opgebrand raken, aldus
Van de Putte.
'Lachen is gezond. Volkswijsheid
of medische ernst? Humor in de
gezondheidszorg', door Christa
Truyen en Veerle Portael, Uitg.
Garant, prijs 29.
Over het verschijnsel incest is
de laatste jaren ontzettend veel
geschreven.
Wat mij opvalt is dat de derde
persoon, namelijk de moeder,
respectievelijk echtgenote in
vrijwel alle gevallen buiten
beeld is gebleven. Een vreemde
zaak. Zeker als je bedenkt dat
het seksueel misbruik van het
kind, bijvoorbeeld door de va
der, in veel gevallen jarenlang
heeft plaatsgevonden in huise
lijke kring.
Wat te denken van een cliënte
die vertelt hoe haar vader ja
renlang 's morgens in haar
bed kroop, haar misbruikte,
terwijl moeder 'ergens an
ders mee bezig was.' Wat te
denken van een andere cliën
te die vertelt hoe ze door
haar vader gedwongen werd
de pil te gaan gebruiken?
Wat te denken van weer een
andere cliënte die door haar
vader uit school werd wegge
houden en die met hem
steeds in de vrachtwagen
mee op pad moest, zodat hij
alle kans kreeg ongestoord
z'n gang te gaan?
En er zijn nog meer voorbeelden
te noemen. Let wel: in al deze
gevallen heeft de vader later be
kend zijn dochter(s) seksueel
misbruikt te hebben. Vaak be
staat het verweer van zo'n vader
uit het een of andere verhaal
vroeger zelf misbruikt te zijn
geweest. Een verhaal dat lang
niet in alle gevallen even geloof
waardig overkomt. Zo weten di
verse vaders niet aan te geven
door wie ze dan wel misbruikt
zijn.
De veronderstelling lijkt dan
ook geoorloofd dat ze dergelijke
verhalen uit de media hebben
opgepikt om zichzelf daarmee
eerder als slachtoffer dan als
dader te beschouwen. Alsof een
jou aangedaan kwaad je in alle
gevallen een alibi verschaft om
er zelf dan ook maar een puin
hoop van te maken.
Hoe komt het dat veel moeders
van incestgezinnen zeggen al
die tijd niets gemerkt te heb
ben? Hoe komt het dat in een
aantal gevallen, als alles is uit
gekomen, de moeder ondanks
alles toch voor haar man blijft
kiezen, dus tegen haar mis
bruikte dochters? Waarom zeg
gen sommige moeders tegen hun
misbruikte dochters dat 'het al
lemaal al zo lang geleden is en
dat zij (de dochters) de zaak nu
eindelijk maar eens met rust
moeten laten?'
Moeilijk te beantwoorden vra
gen, maar zeker vragen die ge
steld dienen te worden. Waar
mee ik beslist niet wil suggere
ren dat in dergelijke gevallen de
moeder altijd als een soort me
deplichtige heeft gehandeld
(ook al zijn die gevallen even
eens bekend).
Ik denk dat de zaak gecompli
ceerder ligt en dat we voor een
antwoord op bovengestelde vra
gen te rade moeten gaan bij de
psychoanalyse. Daarin komen
we de begrippen 'ontkenning'
en 'verdringing' tegen, afweer
mechanismen die tot doel heb
ben onplezierige zaken buiten
ons bewustzijn te houden. Het is
denkbaar dat vrouwen (moe
ders) die geconfronteerd wor
den met de seksuele wanprak-
tijken in hun huis, hun toe
vlucht moeten nemen tot derge
lijke afweermechanismen.
Voor alle duidelijkheid: ze doen
dat niet bewust, maar onbe
wust. Dat betekent dat ze
werkelijk niet zien wat er
aan de hand is, of daarvoor
de soms meest vergezochte
of juist naïeve verklaringen
gaan zoeken ('gewoon een
spelletje', 'gewoon knuffe
len', enz).
Ook is het mogelijk dat een
ander Freudiaans verschijn
sel een rol speelt, namelijk
dat van een soort omgekeerd
'Elektracomplex'. Dat bete
kent dat de moeder haar
dochter (wederom onbe
wust) als een rivale be
schouwt, wanneer het gaat
om het winnen van de liefde en
aandacht van haar man. Moe
ders die geconfronteerd worden
met incest tussen vader en
dochter zouden volgens deze re
denering ten prooi kunnen val
len aan een hevige jaloezie. Een
jaloezie die zover kan gaan, dat
de moeder later, als alles aan
het daglicht is gekomen, partij
kiest voor haar man, tegen haar
dochter. Wraak is dan het on
derliggende motief voor haar
keuze. Te bewijzen zijn deze
veronderstellingen vooralsnog
niet. Reden te meer om er eens
uitgebreid onderzoek naar te
doen.
waarmee de scherpstelling, de
vergroting en het contrast kun
nen worden geregeld. Dat kastje
heeft de grootte van een pocket
boek en wordt aan een riem om
de schouder gedragen of op tafel
gezet.
Het apparaat is volgens Dagnelie
geschikt voor mensen met zoge
noemde beperkte gezichtsresten,
die een blinde vlek in hun oog
hebben en geen details meer kun
nen onderscheiden. „Wij hebben
een vuistregel dat je hiermee
kunt werken als de gezichts
scherpte tussen de 2,5 en 20 pro
cent ligt van normaal. Met min
der dan 2,5 procent heb je te wei
nig gezichtsvermogen om prakti
sche taken te kunnen uitvoeren.
Met meer dan 20 procent ge
zichtsvermogen zijn er andere
oplossingen."
Er zijn volgens Dagnelie pas
driehonderd mensen in de wereld
die de videobril gebruiken. Dat
komt onder meer door de prijs:
het apparaat kost in Amerika
10.000 gulden. De Amerikaanse
verzekering vergoedt dat niet. In
Nederland is de videobril nog
niet verkrijgbaar, maar daar
wordt wel aan gewerkt. Dagnelie
denkt dat Nederlandse verzeker
aars op doktersvoorschrift de vi
deobril wel zullen vergoeden, net
als bij een tv-loep het geval is.
Volgens Dagnelie is de bril pas
een eerste stap op weg naar po
gingen in de toekomst blinden
door middel van transplantaties
en protheses het gezichtsvermo
gen terug te geven. Oogtrans
plantaties zoals met hart en lever
zijn niet mogelijk omdat de ze
nuw van het oog naar de herse
nen niet meer aangroeit als die
wordt doorgesneden.
Dagnelie en collega's gaan na of
het mogelijk is minimale ge
zichtsresten kunstmatig te acti
veren. Zij experimenteren met
een prothese die in het oog kan
worden ingeplant en met elektri
sche impulsen het netvlies stimu
leert. Dat zou een oplossing zijn
voor oogziekten waarbij mensen
langzaam maar zeker de lichtge
voelige cellen in het netvlies ver
liezen en over een periode van
twintig tot dertig jaar blind wor
den. Die mensen beschikken over
onbeschadigde cellen in het net
vlies. Zo'n prothese kan de goede
cellen elektrische stroompjes
aanbieden die dan lichtflitsen
opleveren. „Wij zijn daar nu een
jaar of vijf mee aan het experi
menteren, en de patiënt kan een
lichtflits zien, zelfs een lijn of een
letter. We hebben goede hoop dat
in de toekomst, over tien tot vijf
tien jaar, zo'n prothese in het oog
gezet kan worden en zoveel licht
flitsen kan aanbieden dat deze
blinden weer iets zullen kunnen
zien."
Verder weg ligt het revolutionai
re idee om door middel van trans
plantatie embryonale cellen op
het netvlies aan te brengen die de
functie van de dode lichtcellen
overnemen.
Daardoor zou volgens een theorie
de blinde vlek in het oog verdwij
nen. Experimenten zijn er ook
met cellentransplantaties, maar
ontwikkeling van een toepassing
vergt volgens Dagnelie nog een
generatie.
(ANP)
