DE STEM
ruggen
Schooltassentest
Lamme armen, beurse schouders en pijnlijke
Mossel
msËsm
E1
Bagagedragers
Opstand
Klakkeloos
Straf
«NUARI
1997 D2
a***®
Ierland. 3, 21.25 uur).
FOTO NIELS MULDER
elijk zal treden met zijn
fde, Rose Sellars. Hij
als zijn laatste mogelijk-
gelukkig te worden en
eduwe na een ongeluk-
elijk, hoopt op deze ma
ar laatste levensjaren in
levolle omgeving door te
brengen. Op de terug-
tmoet Martin een bont
ap bestaande uit zeven
n en hun gouvernante en
te, de vijftienjarige Ju-
aakt bijzonder veel in-
hem.
nd 1,23.00-00.25)
domicile connu
taliaanse speelfilm uit
Regie: José Giovanni,
illen: Lino Ventura,
j Jobert en Jean Sobies-
ecteur Marceau houdt er
i methodes op na en
daarom overgeplaatst
n kleiner bureau. Samen
assistente Jeanne moet
landtastelijke mensen in
—joop betrappen en arres-
)p een dag krijgt hij ech-
belangrijke opdracht.
:t ene Roger Martin, een
ijke getuige tegen de
rbaas Soramon, zien te
and 2, 01.00-02.35)
aser Man Amerikaans-
ingse speelfilm uit 1988.
'eter Wang. Hoofdrollen:
ayashi, Maryann Urbano
y Ka-Fei Leung. Kome-
n Chinees-Amerikaanse
ehapper raakt zijn baan
ls hij bij een proef met
er een collega doodt. Hij
;en nieuwe baan bij een
in New York dat een zeer
wapen ontwerpt. Pas
het laserwapen klaar
egint hij te twijfelen aan
van zijn werk.
01.25-02.55)
inastraat 24, Breda, lel. 076-521S213
Schooltas
sloopt lijf
scholieren
feel scholieren tillen zich
dagelijks een breuk aan
schoolboeken en lesmate
rialen. Ze klagen steen en
been over lamme armen,
beurse schouders en pijn
lijke ruggen. Dit bleek
tijdens steekproeven van
deze krant onder leerlin
gen van onderwijsinstel
lingen in Geleen, Nijme
gen, Breda, Eindhoven,
Terneuzen en Den Bosch.
„Er is ras degelijk onder-
zoek nodig naar de gevol
gen van loodzware
schooltassen voor kinde
ren en de effecten voor
ap latere leeftijd,"
reageren desgevraagd de
woordvoerders van vere
nigingen van schoolart
sen en orthopedisch-chi-
rargen.
van den Berg
en Martje van Nes
op de zes Franse scholieren
aan ernstige vergroeiingen
ran de ruggengraat. Volgens on-
kers worden die veroor-
door looiige schooltassen.
„Jereinste kindermishandeling!"
sneerde recent een ouder naar de
van de Parijse midden-
schoofGeorges Renault.
Haar woede en onbegrip worden
op hoofdlijnen gedeeld door het
ministerie van onderwijs
een circulaire liet uit-
naar onderwijsinstellingen,
n staat dat een schooltas
maximaal 3,5 kilo mag wegen,
•far dit sorteerde nauwelijks ef
fect: schooltassen die het dubbele
wegen zijn nog immer meer regel
fan uitzondering.
Bet liberale kamerlid Jean-Yves
Baby heeft zich het onophoudelij-
leweeklaag van scholieren en
eis nu aangetrokken. Hij wil
fat uitgeverijen hun schoolboe
len als multo-mappen en op poe
let-formaat op de markt brengen,
mdat kinderen niet iedere dag
hele mikmak hoeven mee te
'epen naar school.
tok in Oostenrijk, waar één op de
scholieren kampt met een
slechte lichaamshouding, worden
looiige schooltassen als probleem
onderkend. De schoolinspectie in
Wenen heeft bepaald dat een tas
met schoolboeken en andere les-
benodigdheden maximaal een-
tiende van het lichaamsgewicht
van een leerling mag wegen.
In ons land weten we vrijwel alles
van scholieren. Er is uitgebreid en
indringend gekeken naar hun ont-
bijtgewoonten, seksualiteit,
nachtrust, alcoholgebruik, ta
toeages, overgewicht, spijbelge-
drag, sportblessures, overgevoe
ligheid voor voedingsmiddelen en
depressieve klachten. Om een wil
lekeurig aantal voorbeelden te
noemen. Maar nimmer hebben
studenten en wetenschappers on
derzoek gedaan naar de kwalijke
gevolgen van hun zware school
tassen.
„Het zou best eens kunnen dat we
in Nederland meer weten over het
liefdesleven van de mossel dan
over de negatieve effecten van
zware schooltassen," bevestigt
Margreet Wagenaar, voorzitter
van de landelijke schoolartsenver
eniging NVJG. 'Gevoelsmatig'
zegt ze geen aanwijzingen te heb
ben dat meer scholieren dan pak
weg tien jaar geleden kwakkelen
met aanwijsbare lichamelijke
aandoeningen. „Ik vermoed dat
dat komt doordat kinderen in Ne
derland veel meer gebruik maken
van de fiets. In tegenstelling tot in
Frankrijk en Oostenrijk, waar zé
eerder de bus, de trein en de metro
pakken. Als gevolg waarvan ze
dus langduriger hun schooltas
moeten dragen," aldus Wagenaar.
Maar zeker weten doet ze het niet.
„Het is niettemin hoogst onwaar
schijnlijk dat de lichamelijke pro
blemen van scholieren in het bui
tenland zich in het geheel niet in
ons land voordoen. Het lijkt me
dan ook uitermate zinvol dat er
binnenkort een onderzoek wordt
gestart. Ik zal de opleiding voor
jeugdartsen vragen daartoe initia
tieven te ontplooien," zegt de
voorzitter van de vereniging van
schoolartsen.
Ook Napoleon Coenen, voorzitter
van de werkgroep wervelkolom
aandoeningen van de weten
schappelijke vereniging van or
thopedisch specialisten, beschikt
evenmin over spijkerharde gege-
j
AVRO: 7.20 De tijd van je leven.
RO/RNWO: 8.08 Wereldnet. KRO: 9JJZ
die gebeuren (MA/). EO: 12.05 Het
vijf. NPS: 13.08 NPS-Bijlage. KRO: WM
gne. 16.02 Glas in lood. NPS: 17-05 Ra"
PP: 17.50 CDA. RKK/KRO: 18.08 Op
komen. NPS: 19.00 Nieuws en actua h
n het Turks. 19.45 Nieuws en actuale
in het Marokkaans en Berbers. 2UJU
en actualiteiten in het Chinees.
OT: 21.00 Moshi, moshi. 21.30 HosM-
Turks voor beginners. VPR?:„ n,
>e avonden met om ca. 22.04 Gesp
zicht; ca. 23.00 Arnon Grunberg vanu'1
jrk; ca. 23.45 De mannen van de raam
3)
Lijf A leven
WOENSDAG 15 JANUARI 1997
vens. „Heel veel mensen hebben
rug- en nekklachten, maar of er
een directe relatie is met zware
schooltassen durf ik niet te bewe
ren. Brugklassers die met hun
kleine lijfjes regelmatig met tien
tot twaalf kilo over straat moeten?
Dat is veel. Te veel zelfs, zegt mijn
gezond verstand," aldus Coenen.
„Het is zeker niet ondenkbaar dat
zich bij die kinderen - vooral ook
omdat ze nu nog in de groei zijn -
op latere leeftijd ernstige klachten
manifesteren. Dat is zelfs aanne
melijk."
Coenen wil dat de 'schooltassen-
test' van deze krant een weten
schappelijk vervolg krijgt in de
vorm van een langdurig onder
zoek. „Ik zal hierover op korte ter
mijn mijn collega's raadplegen.
Het lijkt me goed als we de minis
teries erbij betrekken, want in
zo'n diepgaand onderzoek zal veel
tijd en geld moeten worden gesto
ken," verwacht Coenen.
Een woordvoerder van het depar
tement van Onderwijs in Zoeter-
meer zegt desgevraagd geen nood
zaak te zien om, zoals in Frankrijk
en Oostenrijk, richtlijnen uit te
vaardigen. „We hebben uit het on
derwijs geen alarmerende signa
len opgevangen die ons ertoe no
pen maatregelen te nemen," aldus
de woordvoerder.
Het ministerie mag dan zijn kop in
het zand steken, de klachten van
scholieren „zijn er niet minder om.
Veel docenfen lachen om de vaak
koddige taferelen, zoals de beken
de stijgerende fietsen door over
belaste bagagedragers. Maar on
dernemen er zelden iets tegen. En
dat steekt de scholieren. Ze klagen
erover dat ze verplicht worden
voor sommige vakken alle studie
boeken mee te zeulen, terwijl er in
de les maar één of twee worden
gebruikt. Bovendien hebben ze
problemen om de rugzak en de
schooltas vakkundig in te pakken
door de afwijkende formaten boe
ken: lang en smal, vierkant en dik.
Joke van der Ven is uitgever bij
Wolters Noordhoff in Groningen,
een van de grote educatieve uitge
vers in ons land. „Ik heb zelf kin
deren op de middelbare school.
Het is belachelijk als ik zie wat ze
mee moeten sjouwen, met die stu
diecontainers op hun rug." Maar
daar helpt ze zelf aan mee, want
'Het is belachelijk wat ze mee moeten sjouwen, met die studiecontainers op hun rug.'
voor studieboeken geldt een
maximum van 320 pagina's. „We
zoeken dan wel naar een lichte pa
piersoort. Maar goed, het blijft
veel. Misschien is het goed als we
de wensen en klachten van scho
lieren en schoolleiders eens goed
op een rijtje zetten. Dat zou er
toch toe moeten leiden dat er op
den duur niet meer van die grote
dikke en zware studieboeken wor
den gemaakt," meent Van der
Ven. „Wellicht," filosofeert ze
verder, „dat computerschijfjes in
toenemende mate de plek van het
boek kunnen innemen. Dat zou
ook een flinke slok op een borrel
schelen."
Maar voorlopig zitten scholieren
nog opgescheept met die boorde
volle 'studiecontainers'. Zoals de
degelijke leren schooltas, meestal
verplicht gesteld vanwege het be
houd van de boekenfondsboeken
en onder scholieren nog even ge
haat als twintig jaar geleden. In
dertijd was de iegerpukkel (mo
dieus opgesierd met felling Sto
nes' en vrijheidsstrijder 'Che Gue
vara') een geduchte concurrent.
De 'schooltassentest' van deze
krant is de afgelopen weken uit
gevoerd op zes onderwijsinstel
lingen in Zuid-Nederland, te
weten de Augustinianum Scho
lengemeenschap in Eindhoven,
het Markenhage College in Bre
da, het Stedelijk College in Nij
megen, de Sint Anna Mavo in
Geleen, het Koning Willem I
College in Den Bosch en het Zel-
denrust/Steelant College in Ter-
neuzen. Ruim vijftig leerlingen
van onderbouw en bovenbouw
lieten zichzelf en hun schooltas
sen/rugzakken wegen op een ge
ijkte weegschaal. Dat gebeurde
op volstrekt willekeurige dagen
en tijdstippen.
Sander van Aart (13) van het
Markenhage College in Breda
torste de zwaarste schooltas met
10,4 kilo. Gerelateerd aan het
lichaamsgewicht van slechts
38,9 kilo was Mirjam Kaijser
(13) van het Zeldenrust/Steelant
College in Terneuzen topscoor
der met een bagage van 8,4 kilo.
Dat is maar liefst 21,6 procent
van het lichaamsgewicht van de
kleine, tengere scholiere.
In de Oostenrijkse hoofdstad
Wenen is slechts tien procent
van het lichaamsgewicht toege
staan. Het Franse ministerie
van onderwijs heeft een maxi
mum van 3,5 kilo (ongeacht het
lichaamsgewicht) in petto. In de
'schooltassentest' scoorde Nick
van Kerkvoorde van het Mar
kenhage College in Breda met
3,8 kilo het gunstigst, maar
daarbij moet worden opgemerkt
dat de 12-jarige scholier die dag
slechts drie vakken had.
Tegenwoordig is de rugzak 'in'.
„Eigenlijk is dat zo slecht nog
niet," vindt Wagenaar, voorzitter
van de schoolartsen. „Want de le
ren schooltas en de populaire Ki-
pling-tas worden aan één kant
van het lichaam gedragen en zijn
'blus schadelijker dan de rugzak,
die in het midden van het lichaam
hangt." Ware het niet dat veel
scholieren hun rugzak over één
schouder dragen.
Hoe dan ook: de meeste schoollei
ders zweren bij de diarree-bruine,
leren schooltassen. Op veel scho
len zijn ze zelfs verplicht. „De
boeken hebben natuurlijk het
meest te lijden van het gooien en
smijten met de tassen. Maar dan
toch zijn ze in de leren tas het best
beschermd. Boeken uit het fonds
moeten ten minste vier jaar mee.
Liever nog schrijven we ze in vijf
tot zes jaar af. Dat is van belang
om de boeken enigszins betaal
baar te houden," legt rector Fons
van Casteren van Scholengemeen
schap Markenhage in Breda uit.
„Dat belang wordt in de toekomst
niet minder, want ik verwacht
niet dat computers snel de rol van
FOTO DE STEM/JOHAN VAN GURP
boeken zullen en kunnen overne
men. Al was het maar omdat veel
scholen over onvoldoende pe's be
schikken en lang niet elke scholiei
er thuis eentje heeft."
Ook ouders van scholieren komer
steeds meer in opstand tegen di
ultra-zware schooltassen. Op
ouderavonden en onderling spre
ken ze er hun afkeuring over uit
„Het zou misschien goed zijn als
ouders in samenspraak met
schoolleiders tot goede afspraken
komen," suggereert de woord
voerder van het onderwijsminis-
terie. „Voorwaarde is wel dat dt
zware schooltas als probleem se
rieus wordt genomen," reageer
Arie van Rooijen van de Neder
landse Katholieke Oudervereni
ging. „Los hiervan zijn we voor
stander van wetenschappelijk on
derzoek. Zeker als dat wordt ge
daan in samenhang met kranten-
bezorgen, bijverdienen bij de su
permarkt en het gebrekkige gym-
onderwijs op scholen. Want daar
mee kunnen de lichamelijki
klachten ook verband houden."
Gewicht schooltas:
een emmer vol water
schooitassen zijn veel en veel te zwaar. Bij deze rugzak geeft de weegschaal 10,5 kilo i
FOTO DE STEM/JOHAN VAN GURP
Door Martje van Nes
en Ap van den Berg
De schriele Bram (13) balt zijn vuist en
steekt hem triomfantelijk in de lucht. De
leerling van het Stedelijk College in Nijme
gen zeult deze dag in zijn sporttas maar
liefst 10,1 kilo aan schoolboeken en lesma
terialen mee. „Ik ben recordhouder!",
pocht hij stoer tegen zijn klasgenoten. In
eens is zijn weerzin tegen de geijkte weeg
schaal verdwenen: „Ik ben recordhouder!
Maar een paar dagen later al wordt hij van
zijn troon gestoten door Sander (13) van de
Bredase scholengemeenschap Markenhage,
die 10,4 kilo bagage bij zich heeft. „Jé, dat
is nog niks. Ik weeg thuis regelmatig mijn
schooltas. Twee keer per week zit er voor
11,4 kilo aan spullen in. En ik neem geen
overbodige dingen mee, hoor," verzekert de
15-jarige Peggy.
Op Markenhage wordt, evenals op andere
scholen, wel degelijk aandacht besteed aan
'de schooltas'. Directeur Fons van Casteren:
„In de studielessen vertellen we de leerlin
gen hoe ze hun agenda moeten gebruiken en
hoe ze hun tas het beste inpakken. Daar
naast maken we hen duidelijk welke boe
ken ze wel en niet hoeven meenemen." Dat
veel tassen toch nog overvol zijn ligt vol
gens de directeur voornamelijk aan het feit
dat de scholieren worden overladen met in
formatie over alles wat regel is op de school.
„Bovendien blijven er altijd kinderen die
bang zijn om iets te vergeten," voegt Van
Casteren eraan toe. „Maar we moeten ook
vaak boeken meenemen, die uiteindelijk in
de les niet worden gebruikt," repliceren
leerlingen.
Albert Hooyer, directeur van de Nijmeegse
scholengemeenschap, gelooft niet in uitpui
lende schooltassen. „Of de kinderen klak
keloos al hun boeken meezeulen? Welnee,"
zegt hij, „al die boeken passen niet eens in
de tas, dus kunnen ze nooit al hun spullen
bij zich hebben!
Het is tijdens de steekproef op deze school
tussen de vele sporttassen en rugzakken
zoeken naar een ouderwetse schooltas, op
deze school toch een verplicht nummer. Di
recteur Hooyer acht de tijd derhalve weer
rijp voor een controle.
„Meestal kondigen we dat aan in het
schoolbulletin," vertelt hij, „de leerlingen
hebben dan een week de tijd om him leren
tas tevoorschijn te halen."
Directeur Evert van der Rijst van het Zel
denrust/Steelant College in Terneuzen
denkt er anders over: „Leerlingen hoeven
van mij geen leren schooltas mee te sjou
wen. Zo'n leren tas geeft - met zo'n zwaar
gewicht aan boeken en lesmaterialen - een
forse continue-belasting. Slecht voor je rug,
lijkt me. Een rugzak is beter. Die verdeelt
het gewicht over je lichaam als je 'm goed
over je beide schouders draagt."
De 16-jarige Anna (havo-3) is het met haar
rector eens. Hoewel haar boeken eruit zien
als oud vuil, piekert ze er niet over om haar
rugzak in te wisselen voor een degelijke le
ren schooltas: „Niet praktisch: te groot, te
lomp en te log. Past niet op de bagagedra
ger. Als je ermee loopt klotst hij tegen je
heup!" En krachtiger: „Hij is niet mo
dieus!"
„Trouwens," vervolgt Anna. „Ik vind het
belachelijk dat je elke les boeken moet
meesjouwen, die je vervolgens niet ge
bruikt."
Op het boeken thuis laten liggen staat straf.
Ook op de Sint Anna-Mavo in Geleen. „Bij
Duits weet je hoe die man reageert," vertelt
Eddie (14). „Heb je drie keer je spullen niet
bij je, kun je extra huiswerk maken."
Dus zijn er klassikaal tactieken ontwik
keld. Eddie: „Gewoon samen afspreken dat
je geen van allen dat ene boek bij je hebt.
Daar doet een leraar meestal niets tegen."
Klasgenoot Sjoerd voegt eraan toe: „Als je
je huiswerk niet af hebt, kun je beter wèl
zeggen dat je je schrift vergeten bent. Dat
werkt heel goed."
Zo weinig ais de leraren op de Zeeuwse
scholengemeenschap wat aan de kilo's
schoolmaterialen doen, zo handig worden
de scholieren ook op deze school zelf. Voor
al in bet derde en vierde leerjaar begint de
laksheid toe te slaan. De leerlingen gaan
dan samenwerken op het gebied van hun
schoolbenodigheden. Leerlingen nemen
dan om beurten bepaalde boeken mee.
De basisvorming is er debet aan dat kinde
ren meer boeken mee moeten nemen naai
school. Naast Nederlands, Engels en wis
kunde, krijgen de brugklassers nu ook vak
ken als gezondheidskunde, techniek en
huishoudkunde. In de meeste gevallen is
een boek van 250 pagina's niet voldoende
„Daar komt nog bij dat de meeste lerarer
hun vak leuker proberen te maken. Dat re
sulteert al snel in een extra boek per vak er
in veel losse stencils die in een multomai
moeten," aldus rector Van der Rijst.
Door het toegenomen aantal boeken, is ooi
de vorm van de boeken in toenemende mati
een probleem. Mirjam (13) is tien minuten
bezig om haar leren schooltas 'draaglijk' in
te richten. „Het aardrijkskundeboek is
vierkant en het economieboek langwerpig
Het past allemaal niet naast elkaar," klaagl
de leerling uit Den Bosch.
Haar schoolgenootjes vallen Mirjam bij er
geestdriftig worden de verschillende for
maten boeken tevoorschijn gehaald, al dar
niet voorzien van flinke ezelsoren. In tegen
stelling tot Anna's boeken, zien die var
Mirjam er perfect uit. Ook is ze duidelijk
gehecht aan haar tas: „De tas leeft met mij.
Hij gaat waar ik ga," zegt ze plechtig. Maar
dat gaat Mirjam en haar leeftijdgenoten
vaak slecht af.
Cherryl (14) van de Augustinianum Scho
lengemeenschap in Eindhoven: „We probe
ren het gewicht zo veel mogelijk over beidi
schouders te verdelen. Desondanks klaag
vrijwel iedereen na een lange schooldag
over last van nek, schouders en rug."
