L
BZWwÜ
Delta
oppeppen
m
Grundig kan niet zonder partner
Jan Schipper wil meer dan een populair verhaal
Iraw
Duitse ondernemingen
bijzonder kooplustig
op Nederlandse markt
eur
iek
PESTEM
ECONOMIE
rhaftsführer
|OL
SANT
Eigen visie regio vereist'
Felle verwijten topman Van der Wal aan adres van Philips
Si1!!gulden' Biina de helft
De nieuwe
verslaafden
1111
t tekenwerk m.b.v. AutoCad
ITS-opleidfng kennis van
we eigenschappen en weet
rtogenboscb.
ouwen, tl beeft een
ent, kunt u reageren.
gen, bekabelingssystemen
v. AutoCad. U heeft een
aring ais Tekenaar AutoCad,
dienstverband.
I mee. De functie is voor
I verzoeken u dan ook z.s.m.
gering van burgers en
s communicatieve vaardig-
Brabant.
BeuwJcwad»
IndufltrtM» AutoïQAtfaartng
W*pW*üj(&ouwkuntte
hrenden Herstellern von Au-
jen europaweit mehr als 600
hrer Qualitat und Zuverlas-
ellstmöglichen Eintritt den
•eizig. Als Basis bringen Sie
ihrung im Umgang mit
gelingt es Ihnen ein dynami-
Mass an Verantwortungs-
an uns auf Ihre vollstandigen
sse).
irist AG
tschanlagen
alabteilung
oh 1254
fZ Memmingen
3/8331/857-0
Hogeschool West-Brabant met
briheid om voor slechts 435,-
ng met dit fantastische teken
erken.
ling
|Dhr. H.J, Renders, coördinator
lol West-Brabant, Sector
]rijs, Dr. J. Ingenhouszplein 2,
>-5217882.
;au dat bedrijven en
anele ondersteuning biedt bij
of in house.
men. Onze procestechnologen
ntwikkelen en in bedrijf
:he, petrochemishe, farma-
genotmiddelenindustrie en
iking.
Randstad Holding nv, een
ondernemingen in zakelijke
rrde de groep in 1995 een
o-) chemie en energieopwekking
uit onder de verantwoordelijkhei''
rerktuigbouwkunde met kennis
eer.
act voor de duur van een project
dstad Polytechniek,
ïleiding en ervaring. Randstad
cerheid en veelzijdigheid aan.
ndstad Polytechniek, t.a.v. de hee
2 DB Terneuzen. Voor telefonisch
t te solliciteren,
I.
yan onze verslaggever
Oudenbosch - Industrie en politiek in de Rijn-Schelde-Delta
kunnen snel de handen ineen slaan om de economische ontwik-
i van deze Eurregio daadwerkelijk op te pakken.
De voorzitter van de kring West-
Brabant van de Brabants-
Zeeuwse Werkgevers (BZW),
jts. J. Schipper, ondersteunde
«teren in zijn jaarrede volmon-
het pleidooi van de vijf bur
gemeesters van de grootste ge
meenten in dit gewest om het
economisch beleid nauw op el-
haar af te stemmen. Hij vindt dat
reda een leidende rol moet krij-
en in dat proces.
jj pleit ervoor dat de Rijn-
Schelde-Delta als één samen-
nde economische regio
verder gestalte krijgt. Deze regio
maakt allereerst deel uit van een
noord-zuid-corridor, met de A4-
«nidor in het midden en de ver
teede A16 en de tunnel onder de
fcterschelde aan de flanken.
Ferbanden moeten in dat per
spectief worden aangegaan, zei
Schipper. De BZW legt daarom
contacten in de richting Rotter-
en Vlaanderen. In het Rijn-
Schelde-Delta-overleg werken
ie Kamers van Koophandel van
ïerneuzen, Middelburg, Breda,
Dordrecht en Rotterdam al sa-
Schipper onderstreepte dat
S-Brabant snel een eigen vi
sie moet ontwikkelen op de ont-
wikkeling van de regio. Waar
«eten industrieterreinen ko
men, is daarbij de centrale
j. Als het gebied niet één
gezamenlijk standpunt uit
te zal de provincie in Den
.de eigen gang gaan, waar
schuwde Schipper tijdens de bij
eenkomst in Oudenbosch. En
Den Bosch redeneert meer in
oost-west-samenhangen.
West-Brabant moet daarom na
drukkelijk een eigen rol spelen.
De vele studies die zijn en wor
den uitgevoerd naar bedrijven
terreinen, infrastructuur en in
vesteringsklimaat (Buck, NEI,
PLI), mogen niet leiden tot ver
traging. „De consultants strui
kelen inmiddels over eikaars
voeten, zo veel wordt er gestu
deerd," zei Schipper. Alleen als
er voldoende bedrijfsterreinen
zijn, kunnen bedrijven nieuwe
werkgelegenheid creëren, aldus
Schipper.
De werkgeversvoorman zei dat
de BZW of het Ondernemers
platform wel als katalysator wil
dienen om weer vaart te krijgen
in het politiek proces. Dat deden
de ondernemers eind jaren tach
tig al eens eerder, toen burge
meesters en topondernemers uit
West-Brabant elkaar tijdens een
besloten bijeenkomst diep in de
ogen keken.
Schipper sprak zijn ernstige
zorg uit over de ontwikkelingen
in het beroepsonderwijs. „Het
duurt niet lang meer of het be
roepsonderwijs is niet langer in
staat geschikte vaklieden af te
leveren." Hij onderkende dat
harde bezuinigingen het onder
wijs hebben getroffen, maar was
tegen belastingverhoging om fi
nanciële ruimte te scheppen. Wel
vond Schipper dat bedrijven fi
nanciële bijdragen moeten dur
ven leveren om scholen in de re
gio overeind te houden.
Amsterdam (anp) - Buitenlandse ondernemingen hebben vorig
jaar naar hartelust Nederlandse bedrijven overgenomen. Het
ital aangekochte bedrijven steeg nauwelijks, van 136 tot
maar met de overnames in Nederland was meer geld ge
weid dan ooit.
Kochten buitenlanders in 1995
oog voor 4,4 miljard gulden Ne-
tóandse bedrijven op, vorig
jaar was dat bedrag gestegen tot
te recordbedrag van 6,1 miljard
gulden.
'ooral Duitsers zijn kooplustig,
Wijkt uit de cijfers. Duitse on
tnemingen kochten voor 2,4
tejard gulden aan Nederlandse
bedrijven. Grote klapper was de
overname van het biotech-be-
®jf Plant Genetic. Daarvoor
lelde Agrevo (een samenwerking
®i Hoechst en Schering) omge
vend liefst 960 miljoen gulden
!cn?UitSerS waren in 1994 en
™5 nauwelijks actief in Neder-
i maar hebben zich nu in één
aan kop van de top-tien ge-
'u Uit eerder onderzoek is
i dat Duitse bedrijven
zijn op Nederland wegens de
Me transportkanalen, de rela
te lage lonen en de goedkope
lar tot negentien miljard dollar.
Aegon was de grootste koper met
de overname van de Amerikaan
se verzekeraar Providian voor
een bedrag van 3,5 miljard
dollar.
Staatssecretaris Van Dok van
Economische zaken maakte don
derdag al bekend dat buiten
landse ondernemingen vorig jaar
voor twee miljard gulden nieuwe
activiteiten zijn begonnen in Ne
derland. Daardoor ontstonden
bijna 3800 nieuwe arbeidsplaat
sen.
1
H
elf''' U
m -
f - 1531
2
:y v ,-0
1
Is*""
a
j,
jamt»,*
COP~4/2K
Code 16
Grundig heeft een partner niet alleen nodig vanwege de schaalgrootte, maar ook vanwege 'de toegang tot technologie en innova
tie'. FOTOVNU
Door Gijs Moes
Fürth - Grundig moet snel
een nieuwe partner vinden.
Zonder steun van een sterk
concern kan de verstoten
Duitse Philips-dochter niet
verder. De redding kan overal
vandaan komen, behalve uit
Eindhoven. Dat maakte
Grundig-topman P. van der
Wal gisteren in Fürth duide
lijk.
Het Duitse bedrijf heeft inmid
dels de zajtpnbank Credit Suisse
First Boston in de arm genomen
om een geschikte partner te zoe
ken.
Philips maakte afgelopen
woensdag bekend voortaan nog
slechts passief minderheidsaan
deelhouder van Grundig te wil
len zijn. Van der Wal maakte
Philips gisteren verwijten over
die onverwachte aankondiging.
„Ik had dit niet verwacht. We
waren in gesprek over een geza
menlijke oplossing. Er waren
vergevorderde plannen voor na
dere samenwerking, die tot ver
betering van de efficiëney had
moeten leiden." Maar in de
week voor Kerstmis werd Van
der Wal ontboden in Eindhoven.
Daar kreeg hij van Philips-top-
man Cor Boonstra te horen dat
Grundig er voortaan alleen voor
staat.
Van der Wai heeft zich gestoord
aan het 'tijdverlies' door de ge
sprekken met Philips tot dat
moment. „Iedere verandering is
positief en negatief," probeerde
hij er wel de moed in te houden.
„We hebben nu de mogelijkheid
om alleen in het belang van
Grundig te handelen."
Grundig heeft volgens Van der
Wal een partner 'absoluut no
dig'. „Zelfstandig overleven is
alleen mogelijk als je groot ge
noeg bent, of als niche-speler.
Met een omzet van rond de drie
miljard mark zijn we geen ni
che-speler, maar ook te klein om
wereldwijd mee te doen." Grun
dig heeft een partner niet alleen
nodig vanwege de schaalgrootte,
maar ook vanwege de 'toegang
tot technologie en innvovatie'.
'Huwelijksmakelaar'
Toen Van der Wal eenmaal de
boodschap uit Eindhoven had
vernomen, ondernam hij direct
actie. De dag na Kerstmis voer
de hij het eerste gesprek met
Grundigs 'huwelijksmakelaar',
de zakenbank Credit Suisse
First Boston (CSFB). „We moe
ten het zoeken van een partner
overlaten aan professionals en
ik ben blij dat we zo'n gerenom
meerde bank hebben gevon
den."
Van der Wal wil CSFB 'geen be
perkingen opleggen'. „Het hoeft
niet per se te gaan om een be
drijf dat actief is in de consu
mentenelektronica. Ook pc-pro-
ducenten of telecom-bedrijven
kunnen interessant zijn."
Het verkooppraatje had Van der
Wal goed voorbereid. Grundig
staat er volgens hem 'heel goed'
voor. „We hebben veel te bieden:
een sterke positie in Europa,
marktleider in Duitsland met
een aandeel van achttien pro
cent op het gebied van tv's."
Grundig concentreert zich op de
kernactiviteit consumenten
elektronica en stoot de profes
sionele elektronica af.
Op financieel gebied kan Van
der Wal eventuele kandidaten
niet veel bieden. „We hebben
geen schulden," benadrukt hij
wel. Maar voor 1997 verwacht
hij een negatieve kasstroom van
circa zeventig miljoen mark. In
1998 moet Grundig weer een po
sitief resultaat kunnen behalen.
Voor die tijd moet de sterke
partner zich wel hebben aange
diend. Het elektronicaconcern
Siemens, het bedrijvenconglo-
meraat Viag en het Koreaanse
Daewoo zijn inmiddels genoemd
als mogelijke kandidaten. Van
der Wal benadrukte dat er nog
met niemand gesproken wordt.
Roofbouw
G. Löbodda, commissaris bij
Grundig namens de vakbopd IG
iS/tetall,' vindt dat' <!e Beierse
overheid moet 'instappen' bij
Grundig. Philips verwijt hij
'roofbouw' te hebben gepleegd.
„Die hebben vanuit Eindhoven
totaal geen industriepolitiek ge
voerd en hun slechtste managers
hierheen gestuurd." Ook de bot
te aankondiging van Philips,
waarin onder meer stond dat de
merknaam Grundig geen belang
meer heeft voor het concern,
heeft in Fürth kwaad bloed ge
zet. „Dat had toch wel iets sub
tieler gekund," meent Lobodda.
Opvallend is dat niemand iets
lijkt te verwachten van de Max
Grundig Stichting, die namens
de erfgenamen van de oprichter
68,4 procent van de aandelen
beheert. Een plaatselijke krant
riep Grundigs weduwe, die jaar
lijks van Philips vijftig miljoen
mark gegarandeerd dividend
opstrijkt, wel op nu iets voor het
bedrijf te doen, maar erg realis
tisch lijkt dat niet.
Het is nog onduidelijk hoe Phi
lips van de verplichtingen ten
opzichte van de stichting af kan
komen. Toen Philips in 1984 een
controlerend belang in Grundig
verwierf, is met de stichting
overeengekomen dat in 2004 de
resterende aandelen voor 540
miljoen mark gekocht zullen
worden. Philips zet daarvoor
sinds 1994 per kwartaal tien
miljoen mark opzij.
Lobodda van de IG Metall ge
looft niet dat Philips onder zijn
verplichtingen uit kan komen.
Dat het concern zichzelf nu als
minderheidsaandeelhouder be
titelt, noemt hij 'dom en bela
chelijk'. De vakbond wil gerech
telijke étappen ondernemen te
gen het Eindhovense concern.
Of Van der Wai bij Grundig
blijft, is nog niet zeker. De vak
bonden hebben niet veel ver
trouwen in de man die in twee
jaar het bedrijf gaat halveren,
als er al iets van overblijft. Toen
Van der Wal een jaar geleden
aantrad, had Grundig nog
11.500 werknemers, nu zijn dat
er 8500 en aan het einde van dit
jaar moeten er volgens planning
slechts 6100 over zijn. In 'Stan-
dort Fürth', waar ooit 7000 man
werkten, is vrijwel geen produc
tie meer over. De van Philips af
komstige manager heeft hier
door in de regio, waar de'werk-
loosheid tot boven de twaalf
procent is gestegen, de bijnaam
killer-Wal gekregen.
„Ik wil blijven," zei Van der Wal
zelf. „Ik wil afmaken waar ik
aan ben begonnen. Daarvoor
heb ik wel het vertrouwen van
de raad van commissarissen no
dig. Als ik dat niet krijg, zal ik
gaan." Over de vraag wat hij
dan gaat doen, wilde hij niet
speculeren. Maar één ding wilde
hij wel zeggen: „Ik ga liever niet
terug naar Eindhoven."
^lerikanen
Amerikaanse ondernemers
'en zich weer op Nederland
stort. Nadat ze in 1995 weinig
lo kt hadden laten horen,
Men ze vorig jaar voor 19
dat bedrag komt voor reke-
ij „an de vrachtwagenfabri-
»oorq«Can dat DAF overnam
I or 933 miljoen gulden.
iji m de wereld waren Ame-
th>anSir ^edrÜven minder koop-
yj:det aantal aankopen door
te> h ud de herenigde Sta-
D «*P terug van 1621 tot 1440.
kirlri e van die overgenomen
<%TaVnminderde van 65>5
dollar tot 63 miljard
ven Jf0te Amerikaanse bedrij-
Mdiauereü al, Seruirne hjd op
«■emlri j al. Zij hebben hun
SS»6 marktaandeel al
KPMr nIS de verldaring van
Corporate Finance.
4egon
felanaf W>.as tioidGijk dat Ne-
iaar ook hledri^en afSel°Pen
"toonder kooplustig
Madeaf651' ®00r een aantal
C als verdubbelden de Ne-
b«itenl3nVnVesteringen in het
van 8,3 miljard dol-
Door Willem Reijn
DE voorzitter van de kring West-Brabant
van de Brabants-Zeeuwse Werkgevers
moet laveren. Hij wil getuigen van de bij
zondere maatschappelijke verantwoorde
lijkheid die ondernemers dragen. Tegelij
kertijd beseft hij dat hij niet te ver voor
de troepen uit mag lopen. De achterban
zou zich niet meer herkennen. De kleine
ondernemer zou gaan klagen over het
grootbedrijf, dat niet denkt aan de noden
van de gewone man.
Jan Schipper is voorzitter van de kring
West-Brabant. Hij is ook topman van si-
garettenproducent Philip Morris in Ber
gen op Zoom. Omdat de eerste man van
het grootste bedrijf in West-Brabant, GE
Plastics, een Duitser is, valt Schipper de
eer ten deel de rol van de belangrijkste
captain of industry van de regio te mogen
spelen. Schipper is ook voorzitter van het
Ondernemersplatform, waarin tien grote
ondernemers in goede restaurants de
koppen bij elkaar steken om te filosofe
ren over de toekomst van West-Brabant.
Op het eerste gezicht lijkt Schipper dan
ook de man die het roer krachtig in han
den zou kunnen nemen om ondernemend
West-Brabant naar de 21e eeuw te leiden.
Maar Jan Schipper is zich zeer wei be
wust van de delicate positie die hij be
kleedt. Gisteren hield hij zijn jaarrede tot
de achterban, waarbij hij zich in de be
langstelling wist van vooraanstaande po
litieke bestuurders uit de regio. En die re
de getuigde van veel dilemma's.
Een voorman van de werkgevers dient in
elk geval de overheid te bekritiseren. Dat
doet Schipper dan ook. De overheid gaat
wel erg diep met haar bemoeienis, zegt
hij. De milieulasten worden wel erg hoog.
Jan Schipper.
En gemeenten hebben het nog steeds
moeilijk om niet alleen handelbare mi
lieuvergunningen af te geven, maar die
ook nog eens eenduidig te interpreteren
en controleren.
De achterban herkent zich in deze voor
spelbare klaagzangen. Maar Schipper wil
meer. „Ik wil ook een boodschap over
brengen aan de collega-ondernemers.
Vaak nog zeggen zij: ik heb een bedrijf, ik
moet winst maken - en dat is waar. Maar
hij mag zich niet opsluiten in zijn bedrijf.
We moeten meepraten in de maatschap-
FOTO DE STEM/BEN STEFFEN
pij. We hebben een maatschappelijke ver
antwoordelijkheid.
En dat stellen niet alle ondernemers op
prijs. Vooral op milieugebied is er een la
tent schisma tussen grote en kleine on
dernemers. 'Die groten met al hun geld
kunnen dat wel willen, maar wij kunnen
ons al die investeringen niet veroorloven',
klagen die aan de borreltafel. Schipper
heeft begrip voor hun zorgen. „Maar
soms moet je dan toch zeggen: wij kunnen
als BZW niet altijd voor alle ondernemers
het populaire verhaal vertellen."
Schipper vertelt dat minder populaire
verhaal omzichtig.
Een andere ondernemersvoorman, oud
directeur Shell Moerdijk en oud-voorzit
ter van de Kamer van Koophandel Piet
Theunissen, verloor al snel krediet bij
de ondernemers, omdat hij vasthoudend
getuigde van zijn geloof in duurzame,
milieuvriendelijke groei en daarbij
zwaaide met het rapport van de Noorse
premier Brundtland. Theunissen was -
met recht - bezorgd over het milieu. De
ondernemers waren bezorgder over het
winstklimaat.
„Maatschappelijke betrokkenheid van
ondernemingen is naar mijn mening een
zaak van welbegrepen zelfbelang," stelt
Schipper in een dubbelslag. Dat geldt bij
voorbeeld voor onderwijs. Schipper wil
dat het bedrijfsleven het regionale onder
wijs meer ondersteunt, vindt ook dat be
drijven daarvoor de portemonnee moeten
trekken. Dat zorgt voor beter opgeleide
mensen en voor werkgelegenheid (maat
schappelijke belang) en de ondernemers
kunnen betere werknemers in dienst ne
men (eigenbelang).
De dubbelslag is begrijpelijk. De delicate
missie die hij zich stelt, vereist tact. De
fijnproever kon in zijn rede elementen
van een nieuw ondernemerschap horen.
De poging van Schipper voor een bredere
visie is verdienstelijk, maar in de nuance
ring kan een boodschap verloren gaan.
Volgend jaar eens horen wat de leden van
de Brabants-Zeeuwse Werkgevers heb
ben gedaan met de opdracht van Schip
per voor 1997: „Ik daag u uit om het lid
maatschap te beleven door een bijdrage
aan de oplossing van maatschappelijke
vraagstukken te leveren.
Een bevriend huisarts at
tendeerde me op het
verschijnsel. Een nieu
we verslaving steekt de kop
op. Naast drank-, drugs- en
gokverslaafden duiken er in
zijn praktijk steeds meer pa
tiënten op die alles doen voor
geld. Vermogende Nederlan
ders met de symptomen die
ook andere verslaafden ken
merken, zoals moeten scoren,
zwerfgedrag, onbetrouwbaar
heid, egoïsme, sociaal isole
ment en het verlies van nor
men en waarden.
Vooral de fiscale trek van rijke
Nederlanders naar België
baart hem zorgen. Illegale pa
tiënten - want de fiscus con
troleert nauwgezet of geëmi
greerde verslaafden zich bij
hun huisarts laten uitschrijven
- keren dagelijks terug naar
hun oude woonplaats om stie
kem en doelloos rond te zwer
ven. Tegen de buitenwacht
houden ze vol dat het hen be
valt in de fiscale reservaten,
maar hun huisarts constateert
dat ze verteerd worden door
heimwee.
De nieuwe verslaving ontstaat
vooral door het ongeremd
doortrekken naar de privé-
sfeer waarin ze hun hele zake
lijke leven goed waren: het ge
nereren van hoge inkomsten
bij zo laag mogelijke uitgaven.
Na verloop van tijd zuigen ze
vanuit een soort van vernauwd
bewustzijn ook vrouw en kin
deren mee in dat streven.
De geldjunk doet daarmee zijn
intrede. De Tilburgse hoogle
raar internationaal belasting
recht Juch heeft deze versla
vingsproblematiek onlangs op
alarmerende wijze in kaart ge
bracht. Hij schatte dat er in
1996 zo'n 2500 Nederlandse
gezinnen naar België vertrok
ken zijn, met een gezamenlijk
vermogen van circa vijftig mil
jard gulden. Dat zijn vijf maal
zo veel gezinnen dan in de
voorgaande jaren. Geld om de
verslaving te bestrijden, is er
niet. Want door de jongste ka-
pitaalvlucht derft de schatkist
opnieuw naar schatting één
miljard gulden per jaar. Met
als gevolg minder hulpmidde
len voor behandeling, zoals
verlaging van de vermogens
belasting, bij een zwaardere
verslavingsproblematiek.
Zo slaan steeds nieuwe be
roepsgroepen aan het zwer
ven. Onlangs werden enkele
zwerfnotarissen gesignaleerd.
Jarenlang heeft de overheid
deze beroepsgroep het mono
polie gegeven om tegen hoge
tarieven bepaalde wettelijke
handelingen te verrichten. On
danks deze bescherming bren
gen ze de revenuen nu toch
naar het buitenland. Een me
taalfabrikant in Brabant
maakte het nog bonter. Van
de lokale autoriteiten streek
hij anderhalf miljoen gulden
op, nadat de gemeente een ter
rein, grenzend aan zijn fabriek
en waar hij een optie op had,
per ongeluk aan een ander had
verkocht. Niet dat hij van plan
was het terrein te kopen, maar
de gemeente had maar niet zo
stom moeten zijn, vertrouwde
hij de omgeving toe alvorens
hij met de noorderzon vertrok.
Aan de verslaving om rück
sichtslos de gemeenschap, die
ooit de helpende hand bood
om vermogend te worden, de
rug toe te keren, lijkt weinig te
doen. De beste therapie lijkt
nog het wijzen op de verdien
sten die de samenleving voor
het individu heeft gehad. Een
aanpak waar een belangrijk
therapeut als de president van
de Nederlandse Bank, Willem
Duisenberg, succes mee had.
In het blad Opzij verhaalde hij
van een bankier die ook naar
België wilde. „Dat ergerde me
in hoge mate en dat heb ik ook
gezegd. Hij profiteert wel in
Nederland van alle voorzie
ningen: hij rijdt over de wegen,
hoopt dat de politie zijn gepar
keerde auto tegen diefstal be
schermt, hij gaat overdag op
zijn werk naar de wc, dus hij
profiteert van de riolering, ga
zo maar door. Die man zei uit
eindelijk: je hebt gelijk, ik blijf
hier."
Deze succesjes laten onverlet
dat een landelijke campagne
dringend nodig is. De roep van
sommigen om het zwerfgedrag
te bestrijden door afschaffing
van de vermogensbelasting,
verlaging van het hoogste ta
rief bij de inkomstenbelasting
of versoepeling van het succes
sie- of schenkingsrecht, lijkt
niet voldoende. Een drankver-
slaafde is ook niet gebaat met
een prijsverlaging van jenever.
Eerst moet het morele besef
van de verslaafde hersteld
worden. Alle Nederlanders die
het land uit geldbejag de rug
toekeren, zijn misschien wel
het beste geholpen met de
waarschuwing: 'Geld maakt
meer kapot dan je lief is'.