DESTEM
'Licht is een vergeten product'
451
en al
Hoe je je eigenlijk zou moeten kleden tegen barre kou
E1
Geen ondergoed
Bontrand
Beharing
MediluX in Helvoirt levert lichtapparatuur in strijd tegen winterdepressies
jnccinfi
DUITSLAND
Kind aan huis
Zeehondenlaarzen
Li jf&leven
De garderobe van de eskimo
WOENSDAG 8 JANUARI 1997
hoog niveau. Wij bieden u
Executive aan mèt carkit
huid en vogelveren. Als schoeisel dragen de eskimo's uit
het gebied waar Rasing zijn studie deed, van oudsher
twee stel waterdichte en ruimzittende zeehondenlaar
zen waarvan de zool uit een taai stukje huid van de
baardrob bestaat.
Om de afstand tussen de besneeuwde ijsvlakte en de
voet te vergroten gebruikt hij een inlegzooltje van kari-
boehuid of gras. En om zijn handen te beschermen,
draagt hij zeehondenleren wanten. Wanten bieden
meer warmte dan handschoenen.
Onder deze kleding draagt de Inuk verder helemaal
niets: geen ondergoed, geen kousen, zelfs geen borstrok.
Waarom ook? Als een kariboe zich bij veertig graden
onder nul lekker in zijn vel voelt, dan zal een eskimo
zich in twee kariboevellen zeker lekker voelen. Daar
komt nog een opmerkelijk fenomeen bij: onze Neder
landse winterkou is indringender dan de kou in het ge
bied waar Rasing onderzoek deed.
„Als het in ons land tien graden vriest en er waait een
straffe wind dan voelt het hier kouder aan. In het Inuit-
gebied waar ik verbleef, was normaliter nauwelijks oi
helemaal geen wind. Ik heb er bij 25 graden onder nu)
met een open jas rondgelopen. Een andere reden waar
om de kou bij ons feller aanvoelt is het hoge vochtig
heidsgehalte in Nederland. Het arctische gebied is hee)
droog, eigenlijk een soort woestijn: er valt maar hee)
weinig neerslag."
De eskimo's zijn als gevolg van de oprukkende verwes-
tersing met hun tijd meegegaan. Van oorsprong waren
ze halfnomaden die zich in kleine groepjes van jachtge
bied naar jachtgebied verplaatsten. De Canadese over
heid dwong de Inuit zich te vestigen in kleine nederzet
tingen met verwarmde huizen. Tegenwoordig dragen ze
spijkerbroek, snowboots en een duffelse parka als on-
derjas en een winddicht jack daaroverheen. De kapu-
chon is afgezet met een bontrand waarvoor de vochtaf-
stotende huid van de veelvraat erg geschikt is. Gaan ze
echter op jacht, dan trekken ze de onontbeerlijke kari-
boekleding aan.
Rasing hield zijn onderdanen warm door onder zijn
jeans een lange onderbroek te dragen ('een pyjama
broek gaat ook'), Verder beende hij door de poolvlakte
in laarzen van zeehondenhuid, met daaronder vilt tot
op kniehoogte en geitenwollen sokken. De Nederlandse
koulijder kan wellicht hiermee uit de voeten, zij het dat
schoeisel van zeehondenleer hier niet verkrijgbaar is.
Rubberen laarzen en warme sokken zijn echter een uit
stekend alternatief, mits ze niet knellen.
Het lichaam van de eskimo's is van nature berekend op
de kou. Ze hebben nauwelijks gezichtsbeharing, waar
door ze in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Nederland
se marathonschaatsers geen last hebben van bevroren
snorren, baarden en wenkbrauwen. Ook pasten de Inuit
zich in vroeger tijden goed aan hun omgeving aan. Last
van droge, schrale huid, een bekend winterkwaaltje bij
ons, hadden ze niet: wegens watergebrek (brandstof om
water te smelten was schaars) wasten zij zich nooit.
„Over hun hele lichaam vormde zich zo een natuurlijke,
vettige beschermlaag met een extra isolatiewaarde. Als
je toch zag hoe lang ze hun handen in ijskoud water
konden onderdompelen om vis uit de netten halen."
Hun voedsel bestond hoofdzakelijk uit vet vlees, waar
door ze volgens Rasing een hoger vetgehalte in hun
lichaam hadden en vandaar extra weerstand tegen de
kou. Tegenwoordig heeft de hamburgercultuur zich
echter ook in eskimoland verbreid. Jammer, vindt de
antropoloog. Die magere hamburgers doet de isoleren
de speklaag in het vel van de Inuit geen goed.
vrij bellen in uw auto,
en al, plus een booster
taal' nog sterker te maken...
js, die u compleet zal
rofiteer nu van deze intro-
ieding voor
exclusief BTW en geldt
ombinatie met een 3-jarig
ce abonnement.
reeft gegarandeerd bereik van 96/o
heel Nederland.
NEDERLAND
cjjgjgi
Fax. (076) 578 72 99.
Door Wouter ter Haar
Ruim 800.000 mensen in Ne
derland hebben last van een
milde vorm van winterdepres
sie. Ze slapen te lang, eten te
veel, voelen zich neerslachtig
of hebben gewoon de pee in.
Zij kunnen baat hebben bij
lichttherapie. Het bedrijf Me
diluX in Helvoirt levert daar
apparatuur voor.
Overgewicht, lusteloosheid,
slecht en veel slapen, somber
heid, chagrijn en neerslachtig
heid. Volgens de kenners onmis
kenbaar dè symptomen van win
terdepressie. Het verschijnsel
staat de laatste tijd geregeld in
Deze 'Hchtbril' geeft veel en
gedoseerd licht en helpt de bio
logische klok te verzetten: ide
aal voor mensen die veel inter
continentaal reizen.
foto jan verhoeff
de schijnwerpers. Naar schatting
zijn er minstens 800.000 mensen
die hinder hebben van een lichte
vorm van winterdepressie. Daar
entegen zijn er ook zeker 300.000
mensen die zwaar aan winterde
pressie lijden. Zij zijn vanwege
hun ernstige depressies onder be
handeling bij Riagg of psychia
trisch ziekenhuis.
Voor beide vormen van winter
depressie, in medische kringen
ook bekend als Seasonal Affecti
ve Disorder, kan lichttherapie
verlichting brengen. T. Schou-
tens en drs. W. de Man raken
daar steeds meer van overtuigd.
Zij begonnen een kleine drie jaar
geleden MediluX, een groothan
del die advies geeft en gespeciali
seerd is op het gebied van 'ge
zond licht'. Het in Helvoirt ge
vestigde bedrijf produceert en
verkoopt met mame apparaten
voor lichttherapie aan verpleeg
huizen, herstellingsoorden, psy
chiatrische ziekenhuizen en in
stellingen voor geestelijke ge
zondheidszorg. Het gaat daarbij
om een soort lichtbakken die
door het aangename en sterke
licht een heilzame werking heb
ben.
Volgens de twee eigenaren, bei
den tevens nog werkzaam in de
geestelijke gezondheidszorg, is
de lichttherapie inmiddels een
reguliere behandelingsvorm in
de psychiatrie geworden. Ook de
Ziekenfondsraad heeft er zich
onlangs positief over uit gelaten.
De diverse lichttoestellen leveren
De Man en Schoutens via de ge
zondheidswinkels, waarvan er
enkele tientallen in Nederland
bestaan. Omdat die markt inmid
dels 'afgeroomd' is, wil MediluX
- dat vier mensen in dienst heeft
- zich ook op particulieren gaan
richten. Het bedrijf verwacht dat
de omzet drie keer zo hoog
wordt. Schoutens: „Nu importe-
rfen we nog veel apparaten met
^iame uit de VS. In de nabije toe
komst willen we ook zelf appara
ten gaan ontwikkelen en op de
markt brengen."
Schoutens en De Man zijn er van
overtuigd dat er vraag bestaat
naar hun apparaten, al beseffen
ze terdege dat er nog veel onwe
tendheid bestaat. Volgens hen
kunnen mensen die onder andere
hinder ondervinden van jet lags,
van avond- en nachtdiensten of
van winterdepressies die proble
men vrij eenvoudig verhelpen
door regelmatig een lichtkuur te
ondergaan.
MediluX verkoopt bijvoorbeeld
voor zakenlui die veelvuldig in
tercontinentaal reizen een Bio
Bright lichtvizier - een soort
lichtbril (kosten: 995 gulden).
Het apparaat, dat veel en gedo
seerd licht geeft, helpt de biolo
gische klok te verzetten zodat
een jet lag voorkomen kan wor
den. Ook heeft het bedrijf een
'lichtwekker' in de aanbieding.
De Man: „Die simuleert 's mor
gens vóór het opstaan als het wa
re een zonsopgang zoals we die
ook in de zomer kennen. Daar
door bereik je dat mensen net als
in het voorjaar en zomer makke
lijker en minder vermoeid uit het
bed kunnen stappen.Ook zijn er
allerhande lichttoestellen (vanaf
700 gulden) en lichtcabines (van
af 12.000 gulden) te verkrijgen.
De twee beweren niet dat licht
therapie dé oplossing is voor al
lerhande problemen. „Maar," zo
zeggen zij, „er kan wel veel meer
gebruik gemaakt worden van
licht. Het is nu nog een wat ver
geten product, maar veel mensen
staan er niet bij stil dat je zonder
licht dood gaat. Ook de producti-
veit bij veel bedrijven zou om
hoog kunnen gaan als er wat be
ter over de verlichting nagedacht
werd. Door optimale verlichting
voorkom je bijvoorbeeld ziekte
verzuim en creër je een beter
werkklimaat."
lor Will Gerritsen
3 koukleumende Nederlanders iets leren van de
rderobe van de eskimo? Dat hebben we in ieder geval
Jan met zijn woordenschat. Een van de twee
lorden uit de taal van de Inuit die wij in onze taal
n overgenomen, is anorak. Het andere is trou-
kajak. De Nijmeegse antropoloog Wim Rasing
nerover meepraten, want hij is bij wijze van spreken
Haan huis bij de Inuit in het noordoosten van Cana-
i.Hij woonde meer dan een jaar temidden van de be-
van het dorpje Igloolik om gegevens te verza
den voor zijn proefschrift waarop hij in 1994 is ge
moveerd.
)e laagste temperatuur die ik er heb meegemaakt was
graden onder nul. Dat is inderdaad aan de frisse
int: je huid trekt helemaal samen als je buiten komt,
gezicht verandert in een mombakkes."
nder deze ctische omstandigheden is het dragen van
«pvriesbestendige kleren bittere noodzaak. De Inuk
nkelvoud van Inuit) overleeft al sinds mensenheuge-
6 de poolkou door zich in kleding te steken die is ge-
okt van natuurlijke materialen uit zijn omgeving,
tabij huldigt hij een principe waar wij in winters
Herland ook iets aan hebben. „Een Inuk draagt
uimzittende kleding die goed isoleert. Gisteren zag ik
ier in Nijmegen in een café een dame in een strak leren
itk binnenkomen met daaronder een strak truitje. Dat
'tegen de kou ineffectief. Door ruime kleding creëer je
m luchtlaag m je heen. De Inuk draagt de behaarde
ariboehuid van de onderjas naar binnen gekeerd. Op
Ke manier kan hij de warmte die zijn lichaam uit-
traalt goed vasthouden."
eke 5-Watt zend-vermogen
wste GSM-zaktelefoon
lecom een staaltje van
'e broek van de traditionele Inuk is ook van kariboe-
M. Dit materiaal heeft een hoge isolatiewaarde, mits
kariboe eind augustus of in september koud is ge-
t. Inuit uit andere gebieden gebruiken huiden van
Woorten die daar voorkomen. Zo maken de Aleaten
net zuidwesten van Alaska hun kleding van darm-
oe wapent een mens zich tegen de barre
3U die ons land in zijn greep houdt?
skimodeskundige Wim Rasing verklaart
oede winterharde Inuit - zoals de
ikimo's zichzelf noemen - temperaturen
ai veertig graden onder nul trotseren,
ipsuit het dorpje Igloolik voor
[ollandse koukleumen.
oud hè?! Zelfs de binnentemperatuur van een beetje
iepvrieskist legt het af tegen de ijzige kou die je doet
ïstijven zodra je een stap buiten de deur zet. Zeker
s je in aanmerking neemt dat de gevoelstemperatuur
jwind diep onder de eigenlijke stand van de thermo-
derkan zakken.
liesthet 's nachts dertien graden, dan betekent dat bij
iodkracht acht een gevoelstemperatuur van min 30
aden. Fiets je tegen de oostenwind in, dan is het af
in met je flitsende jack en broek uit die trendy boe-
ik. 'Cool hè!', merkte de verkoopster bij het passen op,
iherinner je je nog vloekend en blauwbekkend,
in rechtgeaarde eskimo lacht zich een kriek wanneer
j ziet in welke textiele liflafjes wij ons hullen om de
olkou te doorstaan. Hij pakt het anders aan. Hij
ndt een kariboe, stroopt de huid van dit rendier af,
oit het vel met bijvoorbeeld zijn urine en laat zijn
raw er twee jassen van naaien. Hij draagt de onder-
s met de haren naar binnen gekeerd en de bovenjas
it de haren naar buiten. Laat de winter dan maar
Een rechtgeaarde eskimo lacht zich een kriek wanneer hij ziet in welke textiele liflafjes wij ons hullen om de poolkou te doorstaan.
Hij pakt het anders aan. foto anp
