•313»
DE STEM
ELFSTEDENTOCHT
Van den Berg, Paping en Van Benthem over de Tocht der Tochten
duur?
ft-service.
2627.
evroren?
Leendertse
Jacobs Breda Electronics
Erica Terpstra
haalt winnaar in
•5428315
571 77~V\
Massagesalons
52-688084
Dokkum sluit om uiterlijk elf uur
Aantal
kluunplaatsen
valt mee
je voordeligste winkel voor geluid, licht en communicatie
Spart
ZATERDAG 4 JANUARI 1997
,n! Gratis naar Ded
jetrouwde vrouw»
90-61.500
Elfstedenroem vergaat nooit
Bartlehiem - Evert van Benthem
en Jeen van den Berg zijn er al,
het wachten is op Reinier Paping.
„Wat was het gisteren koud hè,
verschrikkelijk," zegt Van den
Berg, handenwrijvend. „Ik stond
in de berm te pissen en ik moest
de straal zelf aan stukken schop
pen. Was meteen bevroren."
De toon is gezet. Dan stapt Pa
ping, de man die met twintig gra
den onder nul won, de verwarm
de huiskamer binnen. Licht
knorrig. Hij had wel een uur ge
doold door het gure Friese platte
land. „Ik ben potdomme zelfs nog
in Dokkum geweest! Eigenlijk
ken ik alleen de weg over het ijs
naar Bartlehiem," zegt Paping.
Een smalle lach op een verweerd
gezicht.
Maar hij is er, in Bartlehiem, het
warme hart van de Elfsteden
tocht. Het gehucht, bestaande 12
burgerhuizen en 10 boerderijen,
bekend van het karakteristieke
bruggetje, is normaal goed voor
de huisvesting van zeventig Frie
zen. Vandaag is het stipje op de
kaart, verscholen tussen Wyns,
Finkum, Bidaard en Aldtsjerk,
het feestelijk hoogtepunt voor het
publiek. Voor de rijders begint én
eindigt daar het 'verschrikkelijke
rotstuk' heen en terug naar Dok
kum.
Hoe ver nog?
„Nou nou nou," beaamt Paping
terwijl zijn gedachten teruggaan
naar 18 januari '63, een dag met
zeer bar weer. „Toen ik van Bart
lehiem naar Oudkerk moest, was
dat hele stuk al weer dicht ge
sneeuwd. Ik heb toen een heel
stuk met mijn schaatsen in de
hand door de sneeuw gelopen.
Helemaal alleen. Mijn sokken
had ik in plastic zakjes gedaan.
In Oudkerk vroeg ik aan de men
sen 'hoe ver nog?' Ik verlangde
toch wel naar de finish.
„Ik was eigenlijk aan het eind,"
vertelt Paping verder. „De ene
toeschouwer zei 'nog acht kilo
meter' maar een kwartier later
bleken het er weer tien te zijn. Ik
dacht 'moeder, komt er nou nooit
een eind aan?' Dat laatste stuk
zag ik zelfs helemaal geen men
sen meer, tussen die weilanden.
En in een keer zie ik die menigte,
Leeuwarden. Ik dacht 'na de
streep laat ik me meteen vallen,
wie er ook staat'. Gelukkig stond
mijn eigen vrouw daar, ik omarde
haar. Na tien uur en 59 minuten."
Evert van Benthem luistert aan
dachtig naar het relaas. Het ver
haal over zijn zeges, in '85 en '86,
is minder heroïsch. De melkvee
houder uit St. Jansklooster won,
met zijn prikslag, onder ideale
omstandigheden. „Niet te verge
lijken," zegt Van Benthem. „Mooi
ijs, snelle tijden, getrainde jon
gens. In '85 dooide het zelfs. Ik
had graag zoiets als Reinier mee
gemaakt, maar ja, je lijdt er wel
onder als ik Reinier zo zie.
Dooi
Grotemannengelach vult de ka
mer. Ogenblikkelijk voegt Van
Benthem er aan toe dat een 200
kilometer-tocht altijd zwaar is.
„In het donker schaatsen, klunen,
valpartijen, er komt zoveel bij
kijken," zegt de man die vandaag
deel uitmaakt van de massa toer
rijders. Van Benthem stopte vorig
jaar met wedstrijdrijden. Een
jaar te vroeg, beseft de 38-jarige.
Den Haag - Staatssecretaris
Erica Terpstra van Sport
staat vandaag in Leeuwar
den op de Bonkevaart na
mens het kabinet aan de
meet van de Elfstedentocht.
Minister-president Kok en
de vice-premiers Dijkstal en
Van Mierlo zitten in het bui
tenland, aldus de Rijksvoor
lichtingsdienst.
Minister Jorritsma van Ver
keer en Waterstaat staat een
deel van de tocht langs de
route in haar woonplaats
Bolsward. De eerste wed
strijdrijders passeren vol
gens het voorlopige schema
Bolsward rond 09.00 uur en
hebben dan de helft van het
traject achter de rug.
Behalve 'gewone' toer- en
wedstrijdrijders rijdt ook
een aantal 'prominenten' de
Elfstedentocht. Zoals acteur
Manfred de Graaff en oud-
schaatster Atje Keulen-
Deelstra. De oud-wereld
kampioene op de schaats
raakte begin december ge
wond bij een auto-ongeval
en belandde in het zieken
huis. De boerin uit Jirnsum
botste in de buurt van haar
woonplaats op een koe. Het
dier overleefde het ongeval
niet. Us Atsje hield er een
hersenschudding aan over.
Liesbosstraat 14 Breda/Princenhage Tel. 076-5212881
„Daar heb ik wel spijt van als ik
dit weer allemaal meemaak."
Volksheld
Van Benthem zegt nu veel te wei
nig getraind te hebben. Jeen van
den Berg, nog altijd een volks
held in Friesland, sputtert tegen.
Van den Berg zag Van Benthem
donderdag nog over het ijs glij
den. „Als een jonge god," zegt de
man die vandaag zijn zevende
kruisje gaat ophalen. „Evert
denkt dat hij niet genoeg conditie
heeft, maar hij rijdt makkelijker
dan Erik Huizebosch. Daar komt
bij: Evert heeft goede schaatsen
terwijl Huizebosch met van die
kromme dingen rijdt. En geloof
mij nou, met kromme schaatsen
win je geen Elfstedentocht."
Tussen de drie kleppers van wel
eer ontspint zich een discussie
over de mogelijke winnaar. De
namen van Bert Verduin en Erik
Huizebosch vallen nadrukkelijk.
De angst dat de spanning in de
wedstrijd om zeep wordt gehol
pen door het soms wurgende
ploegenspel leeft niet bij de ken
ners. Van Benthem: „Mijn broer
Henk en Erik Huizebosch zijn
ploeggenoten, maar als Henk
voorop zit zal Erik - als hij kan -
het niet nalaten naar hem toe te
rijden. De Elfstedentocht is zo
veel meer dan een NK. Dit laat
toch niemand schieten?"
„Het gaat om de vorm van de
dag," spreekt Paping uit erva
ring. „Ik reed wel eens tochten
waarin mijn benen na zeventig
kilometer kapot waren. Maar in
'63 was ik na 100 kilometer nog
zo fris als een hoentje. Daarom
ben ik toen ook alleen wegge
gaan."
Mentaal
En daarbij, heft Paping een
kromme vinger, moet je mentaal
van goeden huize komen. „Dat
bouw je niet in één wedstrijd op.
Dat heiye of dat heb je niet. Je
moet conditie hebben, je moet
kunnen schaatsen, maar als je
wilt winnen moet je tussen de
oren toch wel heel fris zijn."
De andere knikken. Het is zelfs
'een wijsheid', ook al vindt Jeen
van den Berg wel dat ze makke
lijk praten hebben. „Het heeft
ons ook wel meegezeten. Een keer
echt pech en je kunt het schud
den," zegt hij. „Daar boven zal
dus wel ergens een oogje dichtge
knepen zijn."
De Elfstedentocht heeft hun le
ven veranderd. Jeen van den Berg
winkel bij zijn boerderij, maar
daar heeft hij zelf keihard voor
gewerkt. „Het is echt niet komen
aanwaaien."
De geestelijke rijkdom die het
winnen van de Elfstedentocht
een mens verschaft, is onmetelijk
veel groter, vindt ook Reinier Pa
ping. In '63 stelde de commercie
nog niet veel voor. „Ik mocht op
de foto met een DAF. Daar kreeg
ik vijfhonderd gulden voor. En
voor Brinta heb ik wat reclame
gemaakt 'Eet een bordje Brinta'
heb ik toen voor de televisie ge
zegd. Dat sloeg wel aan, althans,
als ik de bedragen van nu verge
lijk met toen, tjoh. Stumpers wa
ren we. Maar ja, Vikings kostten
toen 96 gulden en nu 525."
Profiteur
Toen Evert van Benthem als
Drentse jongeman in '85 voor het
eerst won, kreeg hij acuut te ma
ken met een gevreesd fenomeen.
„Een profiteur die geld aan me
wilde verdienen, Veenstra, een
oplichter. Ik kwam in de Fries
landhal en ging na de dopingcon
trole naar voorzitter Sipkema die
me in handen gaf van Veenstra.
Ik met die man overal naartoe. Ik
dacht dat het de begeleider van
de winnaar was. Toen bleek dat
Veenstra tegen Sipkema had ge
zegd dat hij van de televisie was.
Ik moest met hem meerijden naar
Hilversum. Maar toen ik op de tv
was, zat Veenstra ook in beeld en
heel veel mensen herkenden
hem."
Ook zijn 'peetvader' Jeen van den
Berg zag dat en belde meteen
JBE op een steen
worp afstand
gevestigd van woon
boulevard Breda
(JBE is gesloten van 29-12 t/m 8-1)
ame met style, op
'/IE GEVR.cr.card.acc.
[Passages.
RT Etten-Leur 24 uui
I dames bij u thuis
Sevr. 076-5037798
Clubs
or Thaise body- en
Iche massages in zeer
luxe salons
i-eda 076-5222333
ihoven 040-2127799
Hosch 073-6211070.
rijerr echt!!!!
Angela 26, Lysbeth27
[|weg 456,076-5147510
Jan 11-19 uur!
I Breda ontv. u in een
rom. sfeer. 7 dg. p.w
1-23.00U 076-5211197.
'eronique, Kelly,
rr een prettige en een
ikkige start v.h. nieuwe
rr. Tel. 0165-341241.
,d mee!
17966
iouwk. tekenwerk
Tel. 0165-561188
Bouwtekeningen
egeleiding van ontwerp
uitvoering. Na 19.00 u.
Tel. 0114-310997
Rioolontstop.
Voor
verstoppingen
en dakbedekkingen
Kees v.d. Burgt.
Tel. 076-5146839.
Autoverhuur
Autoverhuur
A. de Jong BV
fepeciaal weekendtarief,
ersonenwagens, vrijdag
avond tot zondagavond
30,- excl. Laan van Belgie
53, Roosendaal,
si. 0165-555551. Ook uw
adres voor bestelbusjes.
it.
jr een begrip
[eubeltransport
ind en België
bersoneel.
ïlledige verzekering.
1698, Fax: 313692.
Léon Krijnen
Door John Graat
Vrijer
Jeen van den Berg zat nooit om
woorden verlegen. „Bij mij is er
eigenlijk maar één ding veran
derd: ik krijg sinds die tijd bij de
firma Haverkort mijn Viking-
schaatsen gratis."
Evert van Benthem kreeg, anders
dan zijn illustere voorgangers, in
de jaren tachtig veel meer met
publiciteit te maken. „Je bent wel
publiek bezit geworden," zegt
Van Benthem. „Op zich heb ik
daar niet zoveel moeite mee.
Maar als ik ergens in een restau
rant zit, wil ik met mijn vrouw
gewoon rustig eten, maar dan zit
ten er soms mensen constant op
mijn bord te loeren. Daar word je
wel eens moe van."
In de stront
Toch had Van Benthem het voor
geen goud willen missen, ook al
heeft hij de gouden bergen die
hem elf jaar geleden werden
voorspeld nooit in het vizier ge
kregen. „Ik sta nog steeds in de
stront," meldt de boer die gister
morgen de dag om vijf uur begon
met het melken van zijn koeien.
Natuurlijk, hij heeft nu een kaas-
Leeuwarden - Dokkum, de laatste controlepost voor de deelnemers
aan de Elfstedentocht alvorens ze naar finishplaats Leeuwarden
schaatsen, sluit vanavond om uiterlijk 23.00 uur. Lieden die daar later
arriveren, kunnen redelijkerwijs gesproken nooit voor de sluitingstijd
van 24.00 uur bij de streep op de Bonkevaart zijn.
De controleposten in Harlingen en Franeker gaan voor de toerrijders
dicht om respectievelijk 18.15 uur en 19.00 uur, of zoveel vroeger als
het bestuur in verband met eventuele bijzondere omstandigheden
noodzakelijk acht.
Wat ilc ook beschrijf in deze co
lumn, altijd is er wel iemand die er
op dé een of andere manier een
ernstig geval van gefrustreerd zijn
in meent te mogen bespeuren.
'Het zal allemaal wel', denk ik dan
maar, maar voor deze ene keer
krijgen al die amateur zieleknijpers
op de voorhand gelijk. Ik beken:
vandaag ben ik de hele dag hevig
qefrustreerd, want ik kan niet fat
soenlijk schaatsen.
Bespaar me telefoontjes en brie
ven met tips want wat u ook kan
verzinnen, alles is door mij gepro
beerd. Botjes, noren, ijshockey-
schaatsen, achter een
bouten stoel, enkels in
gezwachteld, allerlei sla
gen geoefend: niks. Ik
heb mijn offers gebracht
aan Koning Winter, en
ben een paar winters
hardnekkig doorgegaan
met het beschadigen van
knieën, ellebogen, kont
en kin. 'Schei d'r toch
mee uit', zeiden sommi
gen bij wie al dat vallen
pijn aan de ogen deed,
en uiteindelijk heb ik me
maar neergelegd bij die
goedbedoelde raad.
Soms doet dat zeer,
want na de werpbewe-
ging van een klassieke
pitcher zoals Nolan Ryan
en de volley en de opslag
van Stefan Edberg vind ik
de lange, bedaarde slag
van een echte stayer zo
als Piet Kleine de mooiste
sportbeweging die er bestaat. Ik
stel me voor dat ook ik zo een uur
of vier maar door kan glijden over
eindeloze ijsvlakten, eentje links,
eentje rechts, de handen op de
rug, een trotse blik naar de onbe
reikbare einder. Niks geen steken
in die rug na die eerste tien meter,
om van die zwabberenkels maar
niette spreken, waarmee ik zo on
geveer op de zijkanten van mijn
i kan lopen zonder ze te ver-
n. Dat heeft af en toe zijn
maar eens lekker een
flink eind rechtdoor schaatsen kan
je er niet mee, kan ik u verzeke
ren, om van bochten helemaal
maar niet te spreken.
Afgezien van die persoonlijke frus
tratie ten aanzien van dat schaat
sen vraag ik me af wat ik nou pre
cies aan moet met die massa-hys-
terie rondom de Elfstedentocht. Ik
tik dit voorzichtig, want ik zit hier
op de redactie tussen twee ras
echte Friezen en ik hoef van hen
niet nog een keer te horen wat er
allemaal zo speciaal aan is. D'r is in
Drente toch ook zo'n schaatstocht
van een kilometer of tweehon
derd en dat veenlandschap mag
er toch ook best wezen? En wat
onderscheidt Sluis-Brugge-Sluis en
de Rottemerentocht van dé Elf
Steden?
Na die laatste Elfstedentocht heb
ik in een kroeg in Australië eens
proberen uit te leggen wat dat
was, een skating round-trip bet-
ween eleven cities. Ze geloofden
er geen barst van. Maar dat komt
natuurlijk omdat er tussen twee
gemiddelde buren Down Under
meer kilometers rood zand ligt
dan ijs tussen Bartlehiem en Sneek
en elf steden hebben ze daar niet
eens.
Zelfs daar blijken op dit moment
landgenoten te zitten, van wie je
toch zou mogen verwachten dat
ze niks te klagen hebben in de Au
stralische zomer, bij wie het Etfste-
dengevoel nog steeds leeft. Giste
ren belde er een Hollandse, die er-
9ens in de échte bush in het
noordwesten van Queensland zit,
's morgens om zeven uur dertig
graden in de schaduw. Om even
mee te delen dat ze er stevig van
baalde dat ze vandaag, op de dag
der dagen, niet in Nederland kon
zijn. Daar kan ik met mijn verstand
nou weer niet bij.
Maar ach, als u dit leest, begin ik
bet misschien ook weer een beet
je te snappen. Dan staat ook bij
mij de kijkkast de ganse dag aan
en ga ik wel even snel de bood
schappen doen als er een flink
stuk gekluund moet worden door
de kopgroep.
baal alleen een beetje van die
fBTO. Die waren natuurlijk al tien
laar lang van plan om publiciteit te
scoren met die gratis ongevallen
verzekering, maar ze hebben dat
wijselijk niet al te lang vooraf aan
de grote klok gehangen.
Bad ik dat allemaal geweten dan
bad ik me tien jaar geleden al in
geschreven als deelnemer. Twintig
mille voor blijvende kwetsuren?
vvas ik het allang weer stiekem
9aan proberen op ijsbaan Ijsver
maak, onder een muts en achter
een dikke zonnebril, een oude
keukenstoel aan de hand. Twintig
male! Mag ik even vangen, met
'e chronische zwabberkuiten!
Wat de man die vanmid
dag op de Bonkevaart in
Leeuwarden als winnaar
van de vijftiende Elfste
dentocht wordt begroet
allemaal gaat meemaken?
Er leven nog drie heren
die daar wel een flauw
vermoeden van hebben,
omdat zij in het verleden
het genoegen smaakten
ook een Elfstedentocht te
winnen. Jeen van den
Berg (1954), Reinier Pa
ping (1963) en Evert van
Benthem (1985 en 1986)
troffen elkaar gisteren in
Bartlehiem, eigenlijk al
leen maar om samen even
op de foto te gaan voor
een reclame voor een bo-
termerk. Maar tussen de
bedrijven door spraken
zij, voortdurend, over het
evenement dat hen voor
de vergetelheid
behoedde.
uit Wartega, Reinier Paping uit
Ommen en Evert van Benthem
uit Sint Jansklooster, allemaal
dorpsjongens, werden nationale
bekendheden. „Ik ben er daarna
een stuk vrijer van geworden,"
zegt Paping, „Vroeger was ik een
verlegen manneke. Nu maak ik
me nergens meer zenuwachtig
voor. Ook niet voor de radio of de
televisie. Doet me niks meer."
naar de studio. „Jeen vertelde te
gen Dick Passchier dat ik moest
oppassen voor die vent, omdat hij
niet deugde. Vervolgens kreeg ik
Jeen zelf aan de telefoon. In een
kantoortje waar ze vervolgens de
deur van op slot hadden gedaan.
Ik had net een dag de Elfsteden
tocht gewonnen en ik dacht 'o
nee!wat gaat er allemaal met me
gebeuren? Als dat zó allemaal
moet!"'
Slaatje
Moraal van het verhaal, Jeen van
den Berg: „De nieuwe winnaar
moet meteen een goede pr-man
uitkiezen en dan kan hij er denk
ik een behoorlijk slaatje uit gaan
slaan. Kijk, zo'n Huizebosch zou
nog populairder kunnen worden.
Maar er zit een gevaar in. De eer
ste en tweede keer op tv vind je
hem leuk, de derde keer wordt
het minder en daarna word je er
kotsziek van. Maar hij zou er een
leuke cent aan kunnen verdie
nen."
Ach, zegt Van Benthem, dat geza
nik over geld. „Je rijdt de wed
strijd om de eer en als je wint ga
je veel interessante mensen ont
moeten. Ik ben er geen miljonair
maar wel meer een persoonlijk
heid van geworden. Die verrij
king is veel belangrijker. En ook
de tocht zelf, met al die sfeer er
omheen, maakt meer mens van je.
Eigenlijk vind ik: als je 'm nooit
gereden hebt, heb je niet hele
maal geleefd."
Nog een laatste advies voor de
winnaar. Van Benthem: „Laat
maar alles over je heen komen.
Net na binnenkomst denk je dat
je het allemaal goed beseft, maar
wat het echt betekent weet je pas
na een maand. Dan pas ontwaak
je uit één grote roes.
En in alle jaren daarna blijkt de
roem niet vergankelijk. Van den
Berg en Paping knikken. „En Elf
stedenroem zeker niet," zegt Van
Benthem, de man die vandaag
troonsafstand doet.
rMM «Uit W"
Leeuwarden - Het aantal
kluunplaatsen tijdens de Elf
stedentocht blijft tot een mi
nimum beperkt. Ijsmeester
Piet Venema rekende gister
middag op een persconferen
tie uit dat de wedstrijdrij
ders ongeveer 300 tot 400
meter van de in het totaal
200 kilometer moeten lopen.
Zelfs in het knelpunt Sneek
kunnen de schaatsers op het
ijs blijven. Wellicht dat al
leen het laatste deel van de
toerrijders de bus langs
Sneek moet nemen. Venema
was blij verrast met de groei
van het ijs in de stad. „Het is
weer iets verbeterd."
De eerste kluunplaats op de
route is in Bolsward, bij de
rijksweg. Daar gaat iedereen
door de tunnel. „Da's een ge
bruikelijk punt in al die ja
ren," aldus Venema. In Wit-
marsum wacht de rijders 25
tot 30 meter. „Iedereen kan
goed door Harlingen." Voor
bij de stad is een stuw waar
de deelnemers dertig meter
moet klunen.
De toerrijders hoeven in
principe in Sneek niet te klu
nen. Alleen als de kwaliteit
van het ijs afneemt, komen er
meer loopplekken. Bussen
rijden in Sneek alleen als het
noodzakelijk is.
De oud-winnaars in hun 're
clametenue' op het ijs van Bart
lehiem. V.l.n.r.: Evert van Bent
hem, Reinier Paping en Jeen
van den Berg.
FOTO FRANK VAN DEN BERG
