Bartlehiem
vreest invasie
DE STEM
ELFSTEDENTOCHT
'Ik ben wel een fanaat, maar er zijn grenzen'
De dwarsligger van Sneek
Arnold Stam: 'Mijnwerkershelm voor donkere Friese uurtjes'
Naamsbeke
Maralhor
Gemser., Veldkamp en
Koss ook op de schaats
Politie Friesland zet 1300 man in
ELFSTEDEN KORT
Huisvesting voor groot deel al geregeld
Kwart deelnemers met zaktelefoon
Ziekenhuis klaar voor problemen
Groot feest voor Elfstedengangers
Speciale postzegel en telefoonkaart
Kleintje Pils even Klüntje Pils
Wedstrijdrijders uit de kooi in tent
Leeuwarder Courant zet 100 man in
'Charly Chaplin' doet ook mee
Rotte Merentocht verplaatst
pE STEM
39-jarige Fries gaat r
UW EXACT
^<n SOFTWARE CENTRE
.'VLtaf a MET MAATWERK-
rfV OPLOSSINGEN
'zetaweieate:
Sport
VRIJDAG 3 JANUARI 1997 B1
VERVOLG VAN VOORPAGINA
„Het is een ramp," zegt De Ruij-
ter. „Als ik even buiten ben ge
weest, hoest ik m'n longen naar
buiten. Ik moet er niet aan denken
dat ik twaalf uur van die koude
lucht moet inademen. Op Nieuw
jaarsdag dacht ik nog: misschien
dat ik morgen een rondje ga rijden
in de Alblasserwaard, twee keer
70 kilometer of zo. Maar vanmor
gen heb ik me erbij neergelegd.
Zelfs als de Elfstedentocht op
maandag zou plaatsvinden, zou ik
het niet halen. Ik ben wel een fa
naat, maar er zijn grenzen."
De Ruijter behoort tot de genera
tie die kan zeggen dat ze nog ach
ter Jeen van den Berg en Reinier
Paping heeft aangeschaatst.
„Ik wilde in 1954 al per se mee
doen," zegt hij. „Maar ik zat toen
in dienst en mocht niet van de lei
ding. Ze kregen pas in de gaten
dat ik een goede schaatser was,
toen ik met twee vingers in m'n
neus de garnizoenskampioen
schappen won." De Ruijter was in
die tijd een gevreesd marathonrij
der in deze regio.
Negen jaar later, bij die roem
ruchte Elfstedentocht van 1963
was hij er wel bij, als wedstrijd
schaatser. „Ik was dertig jaar oud
en op mijn best," blikt hij terug.
„Ik zat in een hecht groepje. Hal
verwege die barre tocht - storm
uit het noord-oosten, mist,
sneeuw, kwalsterijs - hadden we
maar een uur achterstand op Pa
ping. Het enige probleem was dat
ik tijdens een van die vele valpar
tijen de achterkant van een
schaats in mijn knie had gekregen.
Zestig kilometer lang reed ik met
een enorme bult van aangevroren
bloed aan m'n knie rond. Toen ik
bij de EHBO mijn broek uit deed
bleek mijn witte lange onderbroek
een groot plakkaat van bloed te
zijn. Die schaats was meer dan een
centimeter het vlees binnenge
drongen. Tot twee keer toe heb ik
die talie onderweg laten verbin
den en ben ik doorgegaan. Bij
Harlingen ben ik met een andere
schaatser een cafeetje in gedoken.
Toen we na twee koppen koffie
weer moed verzameld hadden,
kon ik nog net overeind komen,
waarna bleek dat ik niet meer op
dat ene been kon staan. Ik viel ge
woon om. Toen lag ik er dus echt
uit."
In 1985 was De Ruijter er weer bij
en deze keer reed hij hem uit. In
1986 begon hij al een behoorlijke
routinier te worden. En z'n leef
tijd lijkt hem geen parten te spe
len.
„Ik moet er nu misschien wat
meer voor doen, maar ik voel geen
verschil met twintig jaar geleden.
Je moet gewoon geen zeikerd zijn.
Er gaat altijd wel een knie zeer
doen. En daarna een enkel. Maar
als je goed oplet blijkt dat de pijn
in je knie dan alweer weg is. Op
een gegeven moment heb je overal
pijn gehad, maar het gaat altijd
over."
Rond de kerstdagen het afgelopen
jaar voelde hij de kriebels weer
opkomen. Toen werd hem duide
lijk dat het best weer wel eens een
winter met een Elfstedentocht zou
kunnen worden.
„Ik moest op de baan van Ijsver
maak in Breda de dikte van het ijs
meten. Tot onze verwondering
was het ineens 7 centimeter dik en
konden we de ijsbaan opengooien.
Ik kon de verleiding niet weer
staan en heb even de schaatsen
ondergebonden om als eerste op
die maagdelijke ijsvloer een rond
je te maken. Maar ik was er na
tuurlijk niet op gekleed."
Een dag later al begon het ergens
anders te kriebelen en al gauw
was zijn keel rauw, zat zijn borst
vast en voelde hij zich beroerd.
„Misschien dat ik door dat ene
rondje een flinke kou heb gepakt.
Tussen Kerstmis en nieuwjaar
vulde hij zijn dagen met stilzitten,
hopen dat het morgen beter zal
gaan en flesjes Nattermann.
De Ruijter probeert het maar po
sitief te zien. „Als je meedoet weet
je nooit wat zich daar voorin bij
de wedstrijdrijders allemaal af-
Adrie de Ruijter: „Morgen kan ik die knokpartij op de televisie
tenminste wel een keer volgen. En de volgende Elfstedentocht doe
ik gewoon meer mee.
speelt. Morgen kan ik die knok
partij op de televisie tenminste
wel een keer volgen. En de volgen
de Elfstedentocht doe ik gewoon
weer mee. Als ik tijd van leven heb
FOTOCORVIVEEN
en als die winters hier een beetje
mee willen werken. Het moet toch
wel heel gek gaan als ik volgend
jaar weer met een of andere kink
hoest in de bank zit.
Door John Graat
Leeuwarden - De plaatselijke en provinciale overheden in
Friesland houden er rekening mee dat morgen bij de Elfsteden
tocht 300.000 mensen langs de route op de been zullen zijn. In
1986 waren dat er nog 100.000 minder. „Maar de mensen zijn
weer wat mobieler geworden en de zaterdag is een vrije dag,"
zei gisteren Loek Hermans, Commissaris van de Koningin in
Friesland.
Hermans deed een klemmend
beroep op het publiek om met
het openbaar vervoer naar de
Friese steden en dorpen af te rei
zen. „Leeuwarden in komen met
de auto zal uitermate moeilijk
zijn. De mensen zijn van harte
welkom, dit is per slot van reke
ning uniek, op de hele wereld.
Maar hopelijk houdt iedereen
zich aan de voorschriften en
kiest men voor de trein of bus."
De NS zetten vandaag en mor
gen 80 extra treinen in. De Frie
se busmaatschappij VEONN
rijdt met 100 extra bussen waar
voor een speciale Elfsteden-but
ton te koop is. Voor een deel zul
len de wegen in de provincie
worden afgesloten. Vooral ook
naar Bartlehiem, het gehucht in
het noorden van de route, waar
de rijders twee keer passeren.
„Natuurlijk heeft Bartlehiem
zijn charme, maar als je echt iets
wilt zien, kun je misschien wel
beter ergens anders gaan staan.
We vrezen een beetje dat er te
veel mensen komen. Om het leuk
te houden is een paar duizend
mensen echt genoeg," zei burge
meester G. Poldermans van de
gemeente Tytsjerksteradiel.
Alleen al in zijn 'bedevaarts
oord' - waar in 1986 door de
drukte een grote chaos heerste -
wordt morgen 100 man politie
geposteerd.
In totaal zullen 1300 agenten
(kosten: 600.000 gulden) probe
ren het mega-evenement in goe
de banen te leiden; 900 Friese
agenten (waarvan alle verloven
zijn ingetrokken), 400 van bui
ten de provincie. Op diverse
plaatsen wordt de Mobiele Een
heid achter de hand gehouden.
„Maar in principe gaan we ervan
uit dat iedereen het nieuwe jaar
met goede voornemens is begon
nen. We verwachten geen rel
schoppers," sprak Loek Her
mans.
Ook korpschef Peter van Brakel
meende dat schaatsliefhebbers
geen 'voetbalsupporters' zijn.
„Bij het schaatsen in Thialf zijn
nog nooit rellen geweest. Het zal
zaterdag wel weer lijken op het
carnaval in het zuiden van het
land. Dat moet heel gezellig
zijn," zei Van Brakel die toch
ook zijn zorg uitsprak over de
alcoholconsumptie. „De kroegen
in Leeuwarden blijven in de
nacht van vrijdag op zaterdag
open. Als mensen teveel gaan
drinken kan dat, zeker ook gelet
op de kou, wel eens voor proble
men gaan zorgen."
Het gemeentebestuur van de
start- en finishplaats heeft er
echter bewust voor gekozen in
de 'Nacht van Leeuwarden' voor
veel vertier te zorgen. „We ver
wachten vrijdagmiddag al een
grote toeloop en dat moet je er
voor zorgen dat er zoveel moge
lijk amusement is," zei burge
meester Apotheker gisteren. Op
drie plaatsen in de stad worden
grote feesttenten opgezet. Daar
in zullen de hele avond en nacht
artiesten en orkesten optreden.
Ook in de stadsschouwburg is
permanent wat te doen.
Den Haag (anp) - Henk Gemser, Bart Veldkamp en Fausto de
Marreiros vertegenwoordigen zaterdag het langebaan-schaatsen
in de Elfstedentocht. Gemser komt ervoor uit het trainingskamp
in Inzeil, Veldkamp verbleef de afgelopen dagen in Davos.
De Fries Gemser wil de Elfstedentocht niet aan zich voorbij laten
gaan. Zeven dagen voor de Europese kampioenschappen allround
in Heerenveen meldt hij zich in Leeuwarden. Met speciale toe
stemming van kernploeglid Ids Postma, die met de privé-rijders
Rintje Ritsma en Falko Zandstra het EK rijdt. Ook de Noren Jo-
han Olav Koss en Geir Karlstad nemen zaterdag deel aan de vijf
tiende Elfstedentocht.
Een schaatser moest gistermorgen nog klunend en kruipend over de straat bij de Laatste Stuiverbrug in Sneek. Daar was de
brandweer de hele dag bezig met een ijstransplantatie om het eendenwak te dichten. foto anp
Door Max Steenberghe
Sneek - Tja, die speciale
postzegel. „Daar vissen we
natuurlijk ook naast, 't Is het
mooiste stadje van Friesland,
altijd laten ze onze stads
poort zien, ons marktplein,
onze vaarten. Maar ja, die
postzegel zal nou wel weer
Leeuwarden worden."
Het is een rare sfeer in Sneek.
Waar in heel Friesland de vlag
gen uithangen, is Sneek gema
tigd enthousiast. Goed, de Tocht
der Tochten gaat er dan eindelijk
weer komen. En natuurlijk zijn
ze er klaar voor. Alleen het ijs,
helaas, niet.
Er wordt gepraat over drie kilo
meter klunen. Er wordt gepraat
over dertig bussen, die de schaat
sers om het stadje heen moeten
helpen. Er wordt gepraat over de
regels. Want als de tweede der
Elf Steden niet wordt aangedaan
door de wedstrijdrijders, hoe zit
het dan met de eregalerij voor
het nageslacht? Mag een winnaar
dan nog winnaar heten?
Ze weten het niet. Handenwrij
vend en voetenstampend staan
de Sneker ijskenners bij de grote
dwarsligger: een naamloze hef-
brug bij de Looxmadwarskade,
waar het nu zwart beijsde rivier
tje de Zwette overgaat in de Sne
ker stadskade.
„Niks naamloos," weet een oude
baas. „Dit is 't letste Stuuvertje,
het laatste Stuivertje, genoemd
naar het café dat daar op de hoek
stond en waar de marktlui hun
laatste stuivertje opdronken voor
ze weer op huis aangingen."
Maar over de kwaliteit van het
ijs weet hij minder te melden.
„Het water moet hier hard stro
men," heeft hij gehoord. „En de
eenden hielden het open."
De eenden snateren gebelgd
tweehonderd meter verderop, in
een langwerpig wak. Ze zijn ver
huisd door de brandweer, die op
de kant de motorzagen schoon
maakt. Meer nog dan bij blus
operaties zijn de brandweerlui
nu de helden van Sneek. Met ver
vaarlijk geronk zaagden ze
handdikke blokken uit het ijs,
die met een flinke zet richting
brug wordt geduwd, waar het
door het bruggenpubliek met ge
juich wordt opgewacht, zodat de
smeuïge plons waarmee het ijs
het zwarte water induikt niet te
horen is.
„Tweehonderd vierkante meter
ijs getransplanteerd," komt
brandweercommandant Ab Kiel
kleumend melden. Achter hem
duikt zowaar een hoofd op tus
sen de ijsschotsen. Het is van
Bimphy van der Meer, moeder,
huisvrouw, caissière, maar van
daag vooral vrijwillig duikster
van de Sneker brandweer. Zij
heeft van onderaf de blokken in
elkaar gepuzzeld. „Ze mogen
niet onder elkaar komen, want
dan tilt de ene schots de andere
op en krijg je oneffen ijs, waar
door de schaatsers gaan vallen,"
legt ze uit.
Ze bibbert niet eens! „Dit zijn
speciale pakken. Er komt geen
drup door. En verder ben ik daar
beneden veel te hard aan het
werk om het koud te hebben. Ik
moet vooral oppassen dat ik geen
schots tegen m'n knikker krijg,"
lacht ze.
Ook meneer Wolthuis lacht. Hij
is de Sneker ijsmeester van Vere
niging de Friese Elf Steden en
zijn prikstok zal historie schrij
ven: gaat de vijftiende tocht wel
of niet door Sneek? Hij kent het
klappen van de zweep en doet
dus absoluut geen uitspraken zo
dra hij microfoons of ballpoints
ziet.
Wel legt hij het spel der onder
schotse waterstromingen uit,
wijst op het pekelwater dat ge
niepig van de brug op het ijs
drupt en hekelt de ligging van de
brug: net vóór een bocht, wat be
tekent dat de bijna 20.000
schaatsers hier remmen, hetgeen
stuwing en extra slijtage bete
kent.
Maar hij vertelt het allemaal zo
olijk en vrolijk dat eenieder van
zelf moed krijgt. „Nou, de wed
strijdrijders vast wel," zegt hij
opeens tegen een ventje dat be
nepen aan zijn broekspijpen
trekt met de vraag of ze hier za
terdag langskomen. „Verrajer,"
lacht Kiel en klimt de wagen in.
Hij moet verderop het ijs bespui
ten om een mooie gladde toplaag
te forceren.
De middenstand van Sneek kijkt
nog heel even de kat uit de boom.
Van vorig jaar weten ze hoe de
koorts om zich heen kan slaan en
ze opeens met overbevoorrading
kunnen blijven zitten als de
rayonhoofden anders beslissen.
Nog geen petjes en T-shirts in de
winkels dus. Maar wel bordjes
'vol' bij elk hotel en pension. De
VW is telefonisch onbereikbaar.
Nee, voor de sfeer moet je in
Sneek echt langs het ijs zijn. Er
wordt overduidelijk getraind:
mannen in gladde pakken, strak
ke gezichten, lange slagen.
Een echtpaar staat vertwijfeld
aan de kade. Drukke handgeba
ren, moeilijke gezichten, lichte
ruzietoon. Wat blijkt? Hij wil
hier een kraampje zetten waar
hij haar erwtensoep zal verko
pen. Zij weet dat ze nooit tegen
de vraag zal kunnen opkoken
('de erwten moeten 24 uur we
ken, joh') en opeens heeft ze de
afmaker. „Nou, blijf jij dan maar
twee dagen en nachten hier staan
om het plekje vrij te houden,"
snauwt ze. Daar had hij nog niet
aan gedacht...
Leeuwarden - De huisvesting voor de meeste toerrijders van de
Elfstedentocht is al geregeld. Toch doet de organisatie een op
roep voor de rijders die daar net buiten vallen. „Traditie is wel
dat veel meer mensen zich aanmelden om elfstedenrijders op te
vangen dan nodig is.
Mensen zijn gastvrij en vinden het geweldig leuk om een elfste-
denrijder in huis te hebben," aldus J. Admiraal, coördinator van
de huisvesting. Ook dit jaar hebben veel deelnemers weer met
het telefoonboek in de hand Leeuwarders opgebeld met de vraag
of er een bed over was.
Leeuwarden - De PTT-Telecom verwacht dat 25 procent van de
deelnemers aan de Elfstedentocht een zaktelefoon bij zich zal
hebben. Het bedrijf zet mede daarom vijf extra steunzenders op.
Ook zorgt de PTT voor ongeveer vijftig extra telefooncellen in
de hele provincie.
Er komt een verbindingscentrum voor de 2000 verwachte jour
nalisten. Bij de finish op de Bonkevaart en op andere punten in
de route komen speciale verbindingslijnen.
Leeuwarden - Het Medisch Centrum Leeuwarden verwacht dat
de nacht vóór de Elfstedentocht de meeste problemen met zich
mee zal brengen. De combinatie alcohol en kou kan voor extra
werk in het ziekenhuis zorgen. Op de dag zelf verwacht woord
voerder F. Mostert dat vooral toerrijders binnen zullen komen
met bevriezings- en onderkoelingsverschijnselen.
Er komt een speciaal crisiscentrum, waar artsen en verplegend
personeel de slachtoffers registreren en helpen. Zo weet de Elf-
stedenvereniging ook waar haar rijders zijn.
Leeuwarden - Deelnemers en bezoekers aan de Elfstedentocht
kunnen van vanmiddag tot morgenavond in de Leeuwarder
stadsschouwburg De Harmonie terecht voor Het Grote Elfste-
denfeest. Daar zijn in diverse zalen doorlopend optredens van
vele artiesten, onder wie Frans Bauer uit Fijnaart, in samenwer
king met SBS6 en Radio 3FM. SBS6 verzorgt live een speciale
editie van Hart van Nederland: Hart van Friesland.
Er is een drive-in-discotheek en een live-radioprogramma gaat
via Radio 3 de hele vrijdagnacht en zaterdag tot 14.00 uur de
lucht in. In de foyer is de tocht zelf te volgen via een vidiwa.ll.
Ook de Fijnaartse zanger Frans Bauer verzorgt een optreden.
Den Haag - Ter gelegenheid van de Elfstedentocht 1997 komt de
PTT met een speciaal aan dit onderwerp gewijde postzegel en
een telefoonkaart.
De afbeeldingen op de postzegel van tachtig cent en de telefoon
kaart van tien gulden zijn ontworpen door de Schiedamse kun
stenaars Ewout van Traast en Gerard Hadders. Het ontwerp is
een Fries landschap, met elementen uit de Friese vlag en de elf
steden.
Bartlehiem - De vermaarde pretband Kleintje Pils herdoopt zich
morgen één dag in Klüntje Pils tijdens een optreden in Bartle
hiem. Het dweilorkest is door de plaatselijke organisatie ge
vraagd voor een optreden bij de bekendste brug van het Elfste-
denparcours. Het orkest was daar in 1986 ook.
Leeuwarden - De Elfstedenrijders gaan morgen om 5.30 uur van
start. Uit een kooi, die in een grote tent staat, vertrekken dan
zo'n 300 wedstrijdrijders richting de Zwette. Alvorens de
schaatsen te kunnen onderbinden, moeten zij eerst 1900 meter
hardlopen. De marathonschaatsers, die als A-rijders in de lan
delijke KNSB-competitie acteren, zijn allen startgerechtigd.
Voor de landelijke B-rijders en veteranen is het wel noodzake
lijk om lid te zijn van de vereniging. Voor buitenlandse schaats-
cracks zonder lidmaatschap wordt geen uitzondering gemaakt.
De inschrijving voor de Tocht der Tochten begint vanmorgen om
9.00 uur. Zowel wedstrijd- als toerrijders kunnen tot 19.00 uur
terecht in het FEC, de evenementenhal in Leeuwarden.
Leeuwarden - De Leeuwarder Courant zet nagenoeg de volledi
ge redactie van honderd man in voor de berichtgeving over de
Elfstedentocht. Naar verwachting besteedt de krant morgen
twaalf redactionele pagina's aan de tocht. Morgenmiddag laat
verschijnt de krant met het verslag van de tocht. Naar verwach
ting verschijnt de winnaar omstreeks half een aan de finish op
de Bonkevaart.
Ook het Friesch Dagblad komt met extra uitgaven. De krant
brengt vandaag, morgen en maandag drie specials over de Elf
stedentocht. Deze zijn ook verkrijgbaar bij stationkiosken in
Groningen, Zwolle, Utrecht, Amsterdam en Den Haag. Daar
naast verkoopt het Friesch Dagblad de uitgaven in een speciale
map. De ruim dertig journalisten maken eveneens het Elfsteden-
logboek, dat maandag in de boekwinkels ligt.
Leeuwarden - Een van de Belgen die morgen de Elfstedentocht
rijdt, is de 72-jarige Henri Jacques uit het West-Vlaamse Tor
hout. Toen de voorzitter van de plaatselijke ijsclub las dat hij
was ingeloot, sprong hij een gat in de lucht. Nooit eerder schaat
ste de West-Vlaming de Tocht der Tochten. Wel was hij al diver
se keren deelnemer aan de 200 km lange schaatstocht op de
Weissensee in Oostenrijk.
Henri Jacques is kunstrijder. Hij heeft het schaatsen geleerd op
kleine ijsbanen en kan het zelfs op zijn noren niet laten om af en
toe een pirouette te maken. Bij de ijsclub in Torhout heeft hij
daarom de bijnaam 'Charly Chaplin'.
Zevenhuizen - De voor zondag vastgestelde Rotte Merentocht is
uitgesteld. De schaatswedstrijd over tweehonderd kilometer is
verplaatst naar volgende week zaterdag wegens de Elfsteden
tocht die zaterdag voor de vijftiende keer wordt gehouden.
De organisatie voorzag dat daags na de Tocht der Tochten nau
welijks toppers aan de start zouden verschijnen. De wedstrijd
begint op 11 januari om 8.00 uur 's ochtends.
Door Jos van de Ven
Sprang Capelle - Arnold
Stam behoort tot de kans
hebbers op de eindzege
van de Elfstedentocht. De
27-jarige metaalbewerker
uit Sprang Capelle vreest
de hectiek tijdens de eer
ste donkere uren. „Ach
terop raken bij het lopen,
kan je direct de kop kos
ten."
Na anderhalf uur schaatsen zette
Arnold Stam de handrem erop. De
marathonschaatser uit Sprang
Capelle hoorde net als de overige
negentien koplopers in de West-
land-marathon het verlossende
nieuws: zaterdag, zaterdag... de
Elfstedentocht. Stam maakte gis
termorgen vijfenzeventig kilome
ter vol en stapte uit de wedstrijd.
Terug in zijn woonplaats kan hij
erom lachen: „De schrik zat in
eens in de kopgroep. Veel jongens
maakten de honderd kilometer
niet vol."
De 27-jarige metaalbewerker
voelde er niets voor zich met het
oog op de Tocht der Tochten te
forceren. „Bert Verduin stopte
zelfs direct met de wedstrijd."
Verduin, Nederlands kampioen
op natuurijs in Ankeveen, is vol
gens Stam morgen de te kloppen
man. „Ook Erik Huizebosch is
kandidaat voor de zege," weet
Stam, „maar wie is favoriet bij
een tocht als deze," werpt hij di
rect op.
Stam mag zich zeker tot het rijtje
kanshebbers rekenen. Ook al ver
liep het voorseizoen niet naar
wens. „In Ankeveen ging het al
stukken beter, maar daar was de
achtervolgende groep op de kop
lopers Verduin en Borst het
slachtoffer van het ploegenspel
van de Klerk's formatie." Stam
verwacht niet, dat het morgen zo
ver gaat komen. „Dan is het indi
vidu tegen individu."
Fysiek en geestelijk zegt hij in or
de te zijn. „Maar in principe komt
de Elfstedentocht voor niemand
gelegen. De tocht komt voor alle
schaatsers te vroeg. De voorberei
ding is wel goed geweest. Drie tot
vier uur trainen per dag, maar het
schaatsen op natuurijs doen we
pas sinds kort." Na de 75 kilome
ter van gistermorgen, pakte Stam
gisteravond nog eens veertig kilo
meter bij een officiële wedstrijd in
zijn woonplaats. „Ik ben het ver
plicht tegenover de organisatie,
maar het is voor mij meer een
training."
Stam vreest tijdens zijn eerste
Elfstedentocht het meest de hec
tiek, die in de eerste donkere uren
van de tocht ongetwijfeld heerst.
„Starten vanuit de hal, twee kilo
meter lopen en dan nog eens twee
en een half uur schaatsen in het
donker," klinkt enige huiver in
zijn stem. De marathonschaatser
maakt tot de schemer in Friesland
gebruik van een mijnwerkers
helm. „Met daarop een lamp. Ook
al ga ik er vanuit dat de boeren de
trekkers op de weilanden plaatsen
om met de lichten bij te schijnen
en de organisatie de route goed
veegt waardoor we de scheuren in
het ijs wat gemakkelijker zien."
Om niet verrast te worden, oefent
Stam vanmiddag met ploegmaat
Peter de Vries de start. Het duo
loopt van de hal naar de Zwette-
haven. Bang voor kluunen is hij
niet, maar angst dat zijn veters
knappen of dat hij bij het lopen de
eersten al moet laten gaan, heeft
Stam wel. „Dat kan je direct de
kop kosten." Hij ligt er niet wak
ker van, erkent Stam. „Maar ik
zou al blij zijn als ik voor de wed
strijd kan slapen. Meestal lig ik
uren te turen."
Loosdrecht (anp) - Ooit rende
pries van Wijhe midden in de
zomer met schaatsen door een
weiland, als oefening op het
klunen. Hij zag voorbijgan
gers kijken met een blik van:
tijd voor opname, Dries is nu
eCht dol. Bijna geen schaatser
traint op het Idunen, terwijl
tweevoudig winnaar van de
Elfstedentocht Evert van
Benthem zijn roem mede
dankt aan de zonderlinge be
zigheid naast het ijs.
Erik Huizebosch holde eens met
schaatsen door een bosje achter
zijn huis, op weg naar het ijs,
maar hij haalde zijn hakken
open
en het leek hem een ver
schrikkelijk dom gezicht. Dat
nooit meer.
Tijdens de tochten van 1985 en
'Eve
Sint Jansklooster (anp) - D<
hem in staat stelde twee keei
is er één van de natuur. De
doet als toerrijder, is grootgt
het natuurgebied nabij het
klooster. Daar blaast de win
de eindeloze vlaktes van De
de basis voor zijn zeges.
Sint Jansklooster is trots op zijn
bekendste inwoner. Hoewel dat
gevoel nimmer hardop wordt uit
gesproken. In de kop van Overijs
sel klop je elkaar niet om de ha
verklap op de schouders. Wie in
die sfeer is opgegroeid blijft ge
woon. Ook al win je de moeder
aller tochten twee keer.
De naamsbekendheid van Van
Benthem is groot. Zoals ook Sint
Jansklooster, ondanks de slechts
1500 inwoners, allang geen vlekje
op de landkaart meer is. „We
hebben twee toeristentrekkers:
het bloemencorso en Evert," zegt
een stamgast in het dorpscafé het
Wapen van Utrecht.
„Evert is een goede jongen,"
meldt de uitbater. „Hij is gewoon
gebleven, dat vinden we hier be
langrijk. Bij een toertocht op de
Beulakerwijde is hij niet beroerd
te helpen. Dan staat hij bijvoor
beeld bij een stempelplaats. De
toerrijders vinden het prachtig
als Evert een stempeltje zet. Voor
de toeristen is hij nog steeds een
beroemdheid. In de zomer komen
bussen met mensen langs zijn
boerderij."
Fietsroute
Ook de plaatselijke VW, te vin
den in het naburige dorp Vollen-
hove, profiteert nog steeds van de
bekendheid van Van Benthem.
Volgens de medewerkster is Sint
Jansklooster dankzij de schaatser
een toeristische attractie gewor
den. „Daarom hebben we zijn
boerderij meegenomen in onze
fietsroute. We gebruiken zijn
naam als trekker en hopen dan
dat de toeristen de schoonheid
Arnold Stam: „Maar wie is er favoriet bij een tocht als deze-
toto cor vol
Door John Graat
Oudeschoot - Zijn vader van
75 jaar reed gisteren nog de
Berentocht, een trainingsritje
voor zijn zesde Elfsteden
tocht. Heit is er klaar voor.
Ook zijn broers Nico en Rinze
binden morgenvroeg in
Leeuwarden hun ranke ijzers
onder. En Yep Kramer zelf?
Als een oud mannetje, met de
hand op de pijnlijke rug, slof
te hij gisteren behoedzaam
door zijn huis in Oudeschoot.
Maar geen haar op zijn hoofd
die er aan dacht om morgen
maar voor de televisie te
kruipen. „Misschien kan ik
door de pijn heen breken,"
zegt Kramer, volbloed Fries.
Hoopvol, sceptisch.
Be 39-jarige marathonman kan
het niet verkroppen dat uitgere
kend hij nu met blessureleed
heeft te kampen. „Dat dit mij nu
moet overkomen," verzucht
Kramer, twee uur nadat hij
heeft gehoord dat 'De Tocht'
morgen al wordt verreden. „Ik
heb ze vervloekt, toen ik dat
hoorde. Als ze voor maandag
hadden gekozen, had ik twee
dagen meer tijd gehad om te
herstellen."
Tijdens het NK op natuurijs in
Ankeveen maandag kwam Kra
mer al heel vroeg ten val. „Een
B-rijder voor mij ging onderuit,
'k reed er tegenaan en klapte
achterover. Ik kwam op de zij
kant van mijn rug terecht. Het
deed meteen pijn, maar na een
llJdje schaatsen raakte alles
Weer zo doorbloed dat ik er niet
veel meer van merkte. Maar aan
het einde ging het echt pijn
doen. Mijn schaatsen kreeg ik
fmper meer uit."
s Avonds thuis dacht Kramer
