Het wachten is op een Code Willem
Zeeuws-Vlaamse Nicole van Damme maakt film over scannerrijders
ZEELAND
>n een
aar we bij
de start mee
plaatsen om
gelijk is),
finishen,
de winnaar,
iderweg
DESTEM
ZEELAND
C3
Om te niezen
Participatie
Spaanse Stier
Zwarte Comedie
Liesbeth List
Nieuwe Snaar
Rap en ritme
Wereldmuziek
Moreel verval
Opera en film
Woekermethodes
Programma onder
voorbehoud
VRIJDAG 3 JANUARI 1997
gET GEHALTE aan Zeeuws-Vlaamse cineasten in de
Nederlandse filmwereld is de laatste jaren aanzien
lijk gestegen. Onlangs trok de Terneuzenaar Frank
gerrebout de aandacht met zijn film 'De Zeemeer
man' en documentairemaker Jos de Putter uit Zaam-
slag kreeg twee jaar geleden de handen op elkaar met\
'Het is een schone dag geweest'.
Nicole van Damme (28) treedt in zijn voetsporen met
documentaire 'Code Willem' die deze week op de
Nederlandse tv wordt uitgezonden. Afkomstig uit Vo
gelwaarde, woont en werkt ze in Amsterdam. Daar
maakte ze haar film over de zogenaamde scannerrij
ders die berichten van de politie afluisteren en op on
gevallen, vechtpartijen en brandjes afgaan.
-ttt;r~Twordt bedoeld.
Poor Ronald Verstraten
ER VLIEGT een auto uit de bocht
bij Zaandam. De filmcrew van
Code Willem is op het Museum
plein in Amsterdam moeizaam
bezig een car mount (statief op de
motorkap) te bevestigen. Nicole
van Damme hoort het bericht van
bet ongeval over de scanner.
„Stdót die camera gilt ze naar
de cameraman. „Ja ik denk het
wel," zegt die weifelend. „Zet
hem dan maar op opname
roept ze weer en duikt vervolgens
achter de stoelen van de auto, om
niet zelf door de naar binnen ge
richte camera gefilmd te worden.
Opeen klein teeveetje kan ze zien
hoe ze rijden. En het gaat met een
rotvaart. „Die camera hadden we
gehuurd. Zo'n ding kost ander
halve ton, dus ik dacht: daar zul
len ze wel rekening mee houden.
Maar we reden met 160 kilometer
per uur door Amsterdam. Ik
dacht: nu gaat het fout. En ineens
vliegt de achterklep van de auto
open. De jongens houden zich
krampachtig vast en ik roep:
StópStóp Dat zie je ook op
het eind van de film. Later heb ik
gehoord dat je met zo'n car
mount maximaal zeventig mag
rijden."
Verslaafd
'Code Willem', de titel van de do
cumentaire die door de RVU
wordt uitgezonden, is een politie-
code waarmee een 'extreem vuur
wapengevaarlijke situatie' wordt
aangeduid. Geen dagelijkse kost,
maar de droom van de scanner
rijder. Verslaafd aan de scanner,
die dag en nacht aanstaat, moe
ten ze het meestal doen met een
brandje, een rel of een ongevalle
tje mét, waarmee dan 'met letsel'
Vijf van die scannerrijders bracht
Van Damme in beeld. Vier die het
puur uit hobby doen en één die er
zijn beroep van heeft weten te
maken. De man wiens naam al
leen al als een code klinkt, Cok-
kie Toorenspits, de koning onder
de scannerrijders, is de spil van
de documentaire. „Hij is een fe
nomeen. Maar als hem iets niets
zint, slaat hij om zich heen. Hij
heeft zoveel vuur in zich, kan dat
niet kanaliseren."
Frontaaltje
Toorenspits luistert de scanner al
een kwart eeuw af. Alles moet
daarvoor wijken. Vrienden zijn
welkom, maar de scanner blijft
aanstaan. En als zich iets interes
sants voordoet, gaat hij erop af en
laat de visite voor wat ze is. 'In
ieder mens schuilt een sensatie-
bak', is zijn overtuiging en 'de
een zijn dood is de ander zijn
brood'. Hij gaat daarin wel heel
erg ver, want in de film is te zien
hoe hij reageert als een ongeluk
nét wordt voorkomen: „Jam
mer...bijna een frontaaltje."
Van de andere scannerrijders die
in beeld komen, heeft Roel zijn
werkplek naast het politiebu
reau. Hij wacht er in zijn auto en
is er daardoor meteen bij als er
een arrestatieteam vertrekt.
Edwin en Jerry zijn twee andere
hobbyisten, goed voor de nodige
grappen, zoals bij een auto in de
sloot: „Die is door zijn kreukeizo-
ne heen." Ze hopen ooit eens een
'code Willem' mee te maken.
Naast en tegenover de straffe
mannen staat Judith, de vriendin
van Cokkie, die al zijn zaken re
gelt. „Zij is heel sympathiek.
Door haar kan de kijker zich ge
makkelijk met de film identifice-
Cineaste Nicole van Damme met op de achtergrond de filmcrew.
ren. Anders zou het alleen een ra
riteitenkabinet geworden zijn,"
zegt Van Damme.
In haar derde studiejaar aan de
Filmacademie van Amsterdam
werkte ze in de weekends voor
een 'reality tv-programma' van
de Amsterdamse televisiezender
AT5 om zo haar studie te kunnen
betalen. „Daar ben ik deze scan
nerrijders tegengekomen. Ik deed
in principe hetzelfde. Voor die
tijd had ik er nog nooit van ge
hoord, zelfs nog nooit een scan
ner gezien. Er zijn wel andere re
gisseurs geweest die zo'n docu
mentaire wilden maken, maar
daar wilden de scannerrijders
niet aan meewerken. Bij mij wil
den ze wel. Ik was een van hen,
had een jaar tussen hen gezeten."
De documentaire werd in negen
dagen gedraaid en vereiste nogal
wat aanpassingen vap de film
ploeg. „De cameraman werkt
normaliter voor een lokaal tv-
station. Daar kan het heel erg
hectisch aan toe gaan en daar
wordt iemand zelf ook hectisch
van. Dat heb ik eruit moeten
stampen, want ik wilde een rusti
ge documentaire maken. Na de
eerste draaidag kwam ik thuis,
bekeek de opnamen en gooide ze
vervolgens rechtstreeks de prul
lenbak in. Een re-shoot opgeno
men en van dan af ging het heel
goed. Ik zei telkens: tel eerst
maar éven tot vijf."
Snelheid
Het boeiendst vond ze zelf de heel
directe manier van filmen, de
snelheid van werken. Ze waar
schuwt de kijker wel: „Het is
geen sensationele film. Voor wie
bloed wil zien, dat zit er nauwe
lijks in. Bij ongelukken is er al
tijd gefilmd vanuit het perspec
tief van de scannerrijder. Ik wil
de het zoveelste reality tv-pro
gramma vermijden en tóch de
spanning proberen pakken. AI is
het vaak helemaal niet spannend.
Soms zit je uren, dagenlang in de
auto, zonder dat er iets gebeurt."
FOTO RONALD REITSMA
Een heel andere wereld niettemin
dan die welke ze als vijftienjarige
ontvluchtte. Ze belandde in Gro
ningen en ging bij een lokale ra
diozender werken. Vervolgens
veel gereisd en toen aan de slag in
Hilversum. Toen ze vierentwintig
was, schreef ze zich in aan de
academie. „Ik had mijn vwo (aan
het Jansenius in Hulst) niet afge
maakt en ik dacht: als ik ooit nog
een studie wel afmaken, moet ik
het nu doen." Dat lukte en Code
Willem, de film waarmee ze dit
jaar afstudeerde, is inmiddels
verkocht aan Finland en Honga
rije.
Het was niet haar eerste docu
mentaire. Als derdejaars student
maakte ze 'Rechtepad', genoemd
naar de straat in Vogelwaarde
waar de boerderij van haar
ouders staat. Twaalf jaar nadat
ze er was weggegaan, keerde ze er
terug om de vragen te stellen die
vroeger nooit werden gesteld.
Opvallend zijn de overeenkom
sten met Jos de Putters 'Het is een
schone dag geweest', waarin hij
immers ook teruggaat naar de
boerderij van zijn ouders.
Verstilling
„Ja, er zijn heel veel links en ze
zijn rond dezelfde tijd gemaakt.
Ik heb het er wel met Jos, die ik
kende door zijn werk bij de
VPRO, over gehad. De overeen
komsten zijn er zowel wat de ci
nematografische kant betreft, als
wat betreft de Zeeuws-Vlaamse
sfeer: de uitgestrekte landschap
pen, de typische bomenrijen, de
verstilling. Toen ik Jos zijn film
zag, herkende ik heel erg veel."
Die sfeer heeft volgens haar te
maken met de geïsoleerde ligging
van Zeeuws-Vlaanderen. „Als je
er naartoe wilt, moet je altijd óf
door het buitenland, óf over het
water. Op het moment dat je op
de boot stapt, voel je je al in
Zeeuws-Vlaanderen." Thuis
„Ja, maar na een week moet ik
toch weer weg. Dan heb ik heel
erg de stad nodig. Veel mensen,
verschillende culturen."
Dat laatste komt ongetwijfeld
aan bod in haar 'Mexico-project',
waar ze sinds september mee be
zig is. Een eigen productie over
een Mexicaanse operazanger.
„Een zogenaamde natuur-so-
praan. Dat is iemand die van
zichzelf een stem heeft van een
meisje van tien. Er zijn er maar
drie van in de hele wereld. Een
natuur-sopraan kan de rollen
zingen die eerst door castraten en
later counter-tenors werden ge
zongen. Hij woont in een slop
penwijk in Mexico, en zijn fami
lie schaamt zich voor hem. Maar
hij leeft ook in de 'eerste wereld',
die van theaters, schouwburgen
en concerten."
Code Willem wordt vandaag
uitgezonden op Nederland 3, van
23.17 tot 23.57 uur.
Travolta, die hiervoor onlangs een
Golden Globe kreeg. Hij gaat als woe
keraar Chili Palmer op filmproducent
Harry Zimm af. De laatste heeft maz
zel, want Palmer blijkt een groot film
fanaat en in plaats van Zimm's benen
te breken, levert hij hem een gouden
idee voor een nieuwe film. Hij staat er
echter op dat een bepaalde top-acteur
de hoofdrol moet spelen. Zimm denkt
dat hij dat niet voor elkaar krijgt,
maar Palmer heeft als woekeraar zo
zijn eigen methodes om mensen te
overtuigen. De overige rollen in de
film, die volgende week te zien is in
Porgy Bess in Terneuzen, worden
gespeeld door Gene Hackman, René
Russo, Danny Devito en Delroy Lin-
do.
Woensdag 8 januari, aanvang 20.00
uur.
VOOR DE eerste maal worden meer
dan 150 kostbare zilveren en gouden
snuifdozen uit privéverzamelingen en
enkele Belgische collecties op de ex
positie Dozen om te niezen tentoonge
steld. In het Museum Sterckshof in
Antwerpen/Deurne snuift de bezoe
ker de sfeer op van de galante prui
kenperiode aan de vooravond van de
Franse Revolutie. Ook zijn er tabaks-
raspen te zien.
Onder de Belgische exemplaren be
vindt zich een hondvormige snuifdoos
uit Bergen en pronkstukken zijn het
gouden exemplaar van Pierre Crois
sant uit 1793 en de doos die Willem I
aan Antwerpen schonk.
Dagelijks (behalve op maandag en
op feestdagen) van 10.00 tot 17.30 uur.
(Tot 23 maart).
OM DE Kunst van Marina Abramovic
te begrijpen moet je eraan meedoen.
De participatie van de toeschouwer is
belangrijk. De objecten die Abramo
vic maakt zijn pas af als er een uitwis
seling van energie plaatsvindt en dat
gebeurt als de bezoeker lichamelijk en
emotioneel contact maakt met de
kunstwerken, door erop te gaan zitten
of liggen.
De Perfomance is de basis van het
werk van Abramovic. Zij opende sa
men met directeur Jan Hoet van het
Museum voor Hedendaagse Kunst in
Gent haar expositie met een vurige
tango. Hiervan werden videobeelden
gemaakt. Zij ziet het lichaam als een
container, een vat vol zintuigen, emo
ties en verstand.
Maar het lichaam is ook een vaartuig
dat steeds onderweg is en ervaringen
opdoet. In haar performances, beel
den en objecten staan ontdekking en
bewustwording centraal. Haar werk
is te zien in het Museum voor Schone
Kunsten in Gent.
Dagelijks van 9.30 tot 17.00 uur,
behalve op maandag. (Tot 2 februari).
HET VLAAMS toneel wordt mede be
paald door het Mechels Miniatuur
Theater van de gebroeders Verreth.
Het MMT speelt in de regie van Jan
Maillard De Spaanse Stier over twee
lingzussen die sinds hun geboorte sa
men in het winkelhuis van hun ouders
wonen. In de woonkeuken wordt ge
praat over mensen die ze nauwelijks
kennen en verzorgen hun vader, het
wrak van wat ooit een dominante per
soonlijkheid was. Er heerst harmonie,
ze zijn gelukkig tot op een dag een
man hun slaapkamer binnenstapt. Ze
noemen hem de Spanjaard. Hij blijft
komen, zijn motieven zijn onduidelijk
en langzaam maar zeker gaat alles ka
pot. Een intrigerend, emotievol dra
ma. Te zien in de stadsschouwburg
van Sint Niklaas.
I Op dinsdag 7 januari om 20.00 uur.
HOND JEAN Cocteau en Eric Satie
onstond na 1918 de Groupe des Six.
Zes musici, waaronder Milhaud, Ho-
negger en Poulenc, die een grote in
vloed zouden hebben op het Franse
cultuurleven. Zij verwierpen zowel de
Wagneriaanse pathos als het impres
sionisme van Debussy en probeerden
door middel van nieuwe ideeën en
technieken te komen tot muzikale ex
pressie. Poulencs La Voix humaine is
een sober monodrama op een toneel
stuk van Cocteau. Een telefoonge
sprek tussen twee geliefden. Haarfijn
wordt de stem van de vrouw ontra
feld: de tederheid, hartstocht en woe
de. Milhaud schreef muziek bij Le
Pauvre Matelot van Cocteau. Vijftien
jaar lang hoort de vrouw van een zee
man niets van hem en als hij opduikt
doet hij zich voor als een vriend van
haar echtgenoot. Hij vertelt dat haar
man gevangen zit en in geldnood ver
keert, terwijl hijzelf nu rijk is De
vrouw vermoordt hem dan om haar
man te redden. Een lyrisch drama met
muziek waarin zeemansliederen en
volksmelodieën zijn verwerkt. Deze
werken worden gebracht door de
Zwarte Comedie, muzikanten van het
conservatorium Antwerpen en solis
tenonder leiding van Koen Kessels, in
café d'Anvers (Zwarte Comedie) in
Antwerpen.
I Woensdag 8 en donderdag 9 janua-
nom 20.00 uur.
JANUARI OF april, het doet wat het
Ware woorden in de winterkou,
hieooU de aanzet vormden tot Lies-
.e., L'sts zangcarrière. List-nieuwe-
s"jl doet het verleden niet vergeten
maar versterkt de liaison met het he-
n voor het publiek van nu. La gran
de dame de la chanson weet als geen
ander jong en oud te boeien met de
unieke combinatie van zang en pre
sentatie.
Haar vorige programma 'Need we say
more...' kreeg unaniem lovende recen
sies. Het afgelopen theaterseizoen be
vatte trouwens heel wat hoogtepunten
voor de zangeres. In september '95
kreeg ze een Edison voor haar cd List
en afgelopen najaar de Visserneerlan-
diaprijs voor het betekenis voor het
Nederlandstalige lied, tegelijkertijd
met het verschijnen van de nieuwe cd
'Noach'. Ook nu 'leent' La List weer
de begeleidingsgroep van Frank Boei-
jen voor haar tour de chant: Ton Snij
der (toetsen), Lené te Voortwis (basgi
taar), Norman Bonink (drums), Peter
van Benthem (gitaar), aangevuld met
een multi-instrumentalist. Vooraf
gaand aan de voorstelling klinkt het
Terneuzense Zuidlandtheater op het
nieuwe jaar.
Zaterdag 4 januari, aanvang 20.00
uur.
HET VERZAMELEN van te gekke,
muzikale vondsten, het speuren naar
onuitgegeven combinaties, het ver
werken van toevallige bizarre ontdek
kingen, dat alles behoort tot het le
venspatroon van de heren De Smet,
Vermeulen en De Smet, alias De Nieu
we Snaar. De prachtige en exclusieve
muziekinstrumenten die de laatste ja
ren op hun pad kwamen zullen in hun
nieuwe voorstelling Famineurzeven
met de nodige eerbied mishandeld
worden.
De titel zou ontleend zijn aan een le
gendarisch gitaarakkoord dat zowel is
terug te vinden in 'Drive my car' van
Lennon McCartney als in Dylan's
'My back pages'. Wellicht om die re-
den niet in deze voorsteUing in het
Zuidlandtheater? Of misschien juist
wel
Dinsdag 7 januari, aanvang 20.00
uur.
DRIE MUZIKANTEN die zingen,
rappen en spelen op synthesizer,
saxofoon, elektrische gitaar, basgi
taar, drumcomputer en percussie-in
strumenten dat is wat de Rap en Rit
me Show inhoudt. Een echt popcon
cert voor kinderen in de leeftijd van
acht tot dertien jaar, die zowel in de
zaal als op het podium in de gelegen
heid worden gesteld hun rap-dans- en
zangtalent te laten zien.
Het accent ligt op de hedendaagse
hiphop en rap muziek. Veel facetten
van deze muziek komen aan bod. Zo
maken de kinderen kennis met de
'Human Beatbox', 'scratchen' en veel,
speciaal voor deze voorstelling ge
De Rap Ritmeshow doet het Zuidlandtheater in Terneuzen aan.
schreven 'raps'. Licht- en rookeffec-
ten maken deze unieke show in het
Zuidlandtheater in Terneuzen com
pleet.
Woensdag 8 januari, aanvang 15.00
uur.
IN Zuid-Indië leeft de oude karnatak
traditie: een typisch muzikaal systeem
dat totaal anders is dan het Westerse.
Melodie en ritme zijn gelijkwaardig,
het melodische fundament wordt ge
vormd door de Raga'sspecifieke no
tenreeksen in meer dan zeventig va
rianten. De ritmes vloeien voort uit de
Tala's: het metrum waarop vroeger
gedichten werden gereciteerd. Samen
zorgt dat voor gedreven en passionele
muziek.
Karnatak is echter ook een vorm om
de devote gevoelens te uiten. De tekst
staat symbool voor de communicatie
tussen goden en mensen. Aruna Say-
eeram is een van de meest universele
karnatakzangeressen. Haar stem is
sober, delicaat en flexibel. Zij treedt
op in de Vooruit in Gent, begeleid
door drie muzikanten die authentieke
percussie instrumenten bespelen.
Woensdag 8 januari, aanvang 20.00
uur.
DE OPERA Les Liaisons dangereuses
is gecomponeerd door Piet Swerts op
het libretto van Dirk Van der Cruysse
die zich baseert op de briefroman van
Choderlos de Laclos. De opera, een
analyse van het moreel verval, is te
zien in de Vlaamse Opera in Antwer
pen. Het orkest, de solisten - onder
wie Francois Leroux en Lyne Fortin -
en koor staan onder leiding van Pa
trick Davin, de regie en belichting zijn
van Philippe Sireuil.
Woensdag 8 januari, aanvang 20.00
uur.
ROGER VADIM vertaalde de actie
van de 18e eeuwse literaire klassieker
Les Liaisons dangereuses naar het Pa
rijs en het Deauville van 1959. Geen
koetsen en pruiken dus, maar wel
snelle auto's, taperecorders en een
jazz score van Thelinius Monk en Art
Blakey. De film is te zien in het Film
museum aan de Meir in Antwerpen.
Het verhaal gaat over een gesofisti
ceerd paar dat eikaars slippertjes
aanmoedigt enkel en alleen om er na
dien met exhibitionistisch plezier te
kunnen over uitweiden. Gérard Phi-
lipe is ietwat te beminnelijk voor de
rol van Valmont, maar Jeanne Moreau
is prachtig als Juliette. Net zoals des
tijds het boek, kon de film nog chock-
eren.
In de Vlaamse Opera wordt momen
teel het werk van Swerts uitgevoerd
over hetzelfde onderwerp. Overigens
meer gebaseerd op de film van Step
hen Frears.
Zondag 5 januari, aanvang 16.00
uur.
DE FILM 'Get Shorty' van Barry Son-
nefeld is een zwarte komedie over een
woekeraar die naar Hollywood gaat
om een schuld te innen, maar per toe
val in de filmwereld belandt.
De hoofdrol wordt gespeeld door John
