udjaars-bijlage
Het eerste Bredase jaar van burgemeester Rutten
Hotel
De Zwaan
gelukkig
1997
Expert
Bakker
goed
1997
een goede
jaarwisseling-
DE STEM
E4
j Lek
Teamwerk
Verticaal
Discussiestuk
Dynamiek
Vertrouwen
X 85
AR
Dorpsplein 10
Zuidzande
0117-452843
wenst gasten,
vrienden en bekenden
een
en medewerkers
Dorpsplein 6-7
Zuidzande
tel. 0117-452222
wensen u
een
De medewerkers
van de
afdeling
Televerkoop
wensen u
DINSDAG 31 DECEMBER 1996
'Ik doe niet aan nawijzen'
Bijna een jaar is hij eerste burger van
Breda. Een jaar met nogal wat turbulen
tie in stad en ommeland als gevolg van
ingrepen van bovenaf en heisa in het be
stuurlijk huisgezin. Gemeenten op een
hoop gegooid, het plan voor een hoge
snelheidslijn, de nasleep van een theater
affaire, met stroop overgoten plannen
voor een voormalig kazerneterrein, een
ontregelde binnenstad en trammelant in
de raadzaal met de Parel van het Zuiden.
De rust is aan het terugkeren. Mooi mo
ment om met de burgervader terug te
blikken.
Door Carl Mureau en Henk Schol
Als we hem op een mistige
middag spreken in de
werkkamer die binnen
kort opnieuw wordt inge
richt, zit hij er ontspan
nen bij. Ruitjesoverhemd
met korte mouwen, beetje
onderuit, beschouwt hij
de toekomst van de stad. Graag kijkt hij over
gemeentegrenzen heen, ook omhoog en om
laag, zonder het detail uit het oog te verliezen.
„Die tent, die bewoners als buurtonderkomen
in de Vestingstraat hadden neergezet, ik heb
er in het college voor gepleit om die te laten
voortbestaan. Daarmee weken we af van het
beleid, maar het is toch mooi als initiatieven
van mensen tot wasdom kunnen komen. Die
moet je proberen te honoreren." Inmiddels is
de tent door een wat steviger behuizing ver
vangen.
Rutten is gepassioneerd bestuurder, maar
laat zich andere passies, waaronder de ge
neugten des levens, niet ontnemen. Het fiet
sen schiet er weliswaar steeds vaker bij in ('ik
heb al een aantal fietsen weggedaan'), maar
dat geldt niet voor lekker eten, muziek en niet
te vergeten: beeldhouwen. Nee, daar komt
geen gehak aan te pas. Rutten werkt in was.
De beeldhouwer, twee vingers in de pleisters,
geeft een gratis college hoe uiteindelijk een
bronzen sculptuur tot stand komt.
De burgemeester verplaatst zich graag op
twee wielen. Begin december nog reisde hij
per motorfiets naar Den Haag om het HSL-
debat te volgen. Hij heeft maanden lang op
zijn Honda Gold Wing tussen Middelburg en
Breda gependeld. Inmiddels is het gezin Rut
ten neergestreken in Effen, aan de toch wel
lawaaierige Rijsbergseweg.
Met nauwelijks minder lawaai ging zijn be
noeming in Breda gepaard. De adviezen van
de Bredase vertrouwenscommissie, compleet
met allerhande kwalificaties over de sollici
tanten, slingerden daags voordat de minister
van Binnenlandse Zaken de knoop doorhakte
al op straat. Bovendien was er nog enig debat
°ver het feit dat de minister een vurige wens
van de commissie om een vrouw als burge
meester te krijgen, niet had gehonoreerd.
van de golven publiciteit rond zijn benoe-
muig zegt Rutten: „Daar heb ik me niets van
aangetrokken. In de krant verschenen uit die
vertrouwelijke adviezen allerlei, soms weinig
flatterende kwalificaties van kandidaten. Ik
was, aldus die berichten, benoembaar. Ik had
slechts één minpunt: ik was geen vrouw." Dat
eue minpunt inspireerde Rutten om zich be
gin dit jaar als Dame Edna in het carnavals-
gewoèl te storten.
Commissaris van de Koningin Houben stapte
naar justitie. Die stuurde rechercheurs naar
„Hier in Breda is het minimale gedelegeerd. Dat betekent dat de raad zeer gedetailleerd wil besturen. Dat is best, maar het geeft spanning."
FOTO DE STEM JOHAN VAN GURP
Breda om het lek op te sporen. Dat werd ui
teraard niet gevonden. Een zinloze exercitie
met onnodig veel extra berichten in de media?
Rutten: „Dat onderzoek was vooral uit psy
chologisch oogpunt gewenst. Men kon die
lekkage niet over zijn kant laten gaan."
Wordt het niet tijd dat ook in Nederland bur
gemeesters worden gekozen?
„Daar denk ik in toenemende mate positief
over, al zie ik grote voordelen aan een be
noemde burgemeester. Die kan zich onafhan
kelijk opstellen tegenover minderheden in de
raad. Hij is ook de stabiele factor in het be
stuur. Wethouders gaan, de burgemeester
blijft. Je kunt ook kwaliteit van buiten bin
nenhalen, oud-ministers, mensen met be
stuurlijke ervaring. Als de lijsttrekker van de
grootste partij burgemeester zou worden, se
lecteer je op populariteit en da's toch een an
dere maatstaf.
„Een burgemeester kiezen zou bijdragen aan
de verkleining van de afstand tussen bestuur
en bestuurden. Dat geloof ik niet zo. Als je de
mensen in de stad vraagt wie ze kennen in het
bestuur, noemen ze zelden een wethouder. De
burgemeester kennen ze wél. En democra
tisch is het ook, want de minister benoemt
weliswaar, maar de Kamer controleert hem.
Ik ben dus geen voorstander van een getrapte
verkiezing van de burgemeester, door de raad
dus of uit de grootste fractie. Als we een bur
gemeester zouden kiezen, zou dat direct moe
ten gebeuren. Laat zo'n man of vrouw die
burgemeester wil worden maar met een pro
gramma komen en er wethouders bij zoeken.
Dan zou de gemeenteraad zich moeten beper
ken tot controle op het beleid, tot het zuivere
parlementaire handwerk dus. Dan heb je een
burgemeester die, a la een minister-president,
slagvaardig kan optreden, die vooruit kan."
Is het burgemeesterschap in een wethouders-
stad als Breda wel interessant genoeg? Inhou
delijk heeft-ie weinig te vertellen, zo lijkt het.
„Ik heb het druk genoeg. Een burgemeester
heeft zijn handen vol aan het teamwerk, als
voorzitter van college en raad. Hij is er ook
voor de externe contacten. De burgemeester
is het gezicht van de gemeente, ook interna
tionaal. Bezoeken aan wijken, aan instellin
gen of bedrijven, die worden zeer gewaar
deerd. Ik neem daar ook veel informatie van
mee, die het college kan gebruiken. Boven
dien heeft hij ook wel de ombudsrol, of de
burgervaderrol, zo u wilt. Hij is toch de figuur
waar je terecht kunt, als je nergens anders
meer gehoor krijgt. Die rol is natuurlijk vaak
beperkt tot luisteren, want daadwerkelijk
helpen kun je zelden."
Uw voorganger Nijpels maakte er een ge
woonte van om zelf met initiatieven te komen,
links en rechts in wethoudersportefeuilles te
graaien en er de leuke dingen, vooral die za
ken die publiciteit opleverden, uit te pikken.
U lijkt meer in beeld, als handenschudder en
lintenknipper en u mag namens de wethouder
van verkeer een gouden eikel in ontvangst ne
men.
„Dat laatste had doodeenvoudig met volle
agenda's van doen. Als de indruk bestaat dat
ik alleen maar linten knip, spijt mij dat. Kijk,
de wethouders vertegenwoordigen het beleid.
Ik heb tot taak de beraadslagingen in college
en raad goed te leiden en de zaken te coördi
neren. Ik vind het niet loyaal, wanneer je al
leen op de mooie momenten de show steelt. Ik
ben ervoor dat wethouders of ambtenaren de
eer krijgen. Ik sta daar dan bij en glunder.
Graaien in portefeuilles, daar krijg je tenslot
te toch gelazer mee.
Maar gekozen burgemeester, zoals u die zo
juist omschreef, dat zou wel wat voor u zijn?
„Ja, dat zou ik wel willen. En dan om extra
kansen voor Breda in zijn omgeving te beplei
ten. De gunstige ligging, de ambiance hier
bieden geweldig veel mogelijkheden, zowel
economisch als ecologisch. Ik zou fors inzet
ten op het uitnutten van de dynamiek, ook in
de gebieden die er nu nog niet zo aardig uit-
Wat zijn de concrete uitdagingen? U hebt het
wel eens gehad over zoiets als 'Lille aan de
Mark'.
„Neem het stationsgebied, zorg dat dat niet
alleen economisch een gebied van jewelste
wordt, maar ook als leefomgeving. Dat is aan
de Claudius Prinsenlaan ook goed gelukt.
Fraaie kantoren, maar tegelijk een ruim op
gezette, groene leefomgeving. Het Brabant
park, daar wil iedereen dolgraag wonen. Wij
hebben daar ook twee huizen op het oog ge
had, maar uiteindelijk bevielen die als wo
ning toch niet zo. Het gebied rond het station
zou veel verkeersluwer moeten worden, ja
treinen, bussen en taxi's moeten er natuurlijk
kunnen komen."
De burgemeester gaat er nu eens goed voor
zitten. Nadat hij gekscherend zijn voorlichter
heeft gevraagd wat diens advies zou zijn, zet
hij de stap naar de wat verder gelegen toe
komst.
„Eigenlijk zou je nieuwe wallen rond de stad
moeten bouwen. Op een gegeven moment is
de stad af. De grens is dan bereikt. Het alter
natief is dat je Breda, Oosterhout en Etten-
Leur straks aan elkaar geplakt ziet. Ik denk
dat het verstandig is de vraag op te werpen:
waar houdt de stad op?"
En al die woningzoekenden en nieuwe bedrij
ven, waar laten we die?
„Inbreiden. Creatief zijn. Dus wellicht om
hoog of de grond in, in elk geval in verticale
richting. Ik heb wel eens gedacht: waarom
doen we zo moeilijk over die hoge snelheids
lijn. We graven een geul of een tunnelbuis en
we leggen er een deksel op. Daar bovenop
bouwen we kantoren, bedrijfsruimten. Want
dit is een van de hardnekkige problemen in
dit dynamische gebied: met de werkgelegen
heid is het nog niet wat het moet zijn. We heb
ben 9 procent werklozen, dat is nog steeds
veel te veel. Niet-vervuilende bedrijven zijn
dus van harte welkom. Daar hebben we ruim
te voor nodig."
„En die grenzen van de stad, het kan zijn dat
Etten-Leur en Oosterhout daarbij horen. Er
moet in elk geval heel intensief overleg op
gang komen, we zijn tenslotte nu ook echt bu
ren vanaf 1 januari."
„Ik kan me voorstellen dat we bespreken hoe
we meer dingen gezamenlijk kunnen doen.
Stel voor: er gebeurt wat in dit gebied, een
maatregel uit Den Haag bij voorbeeld. Waar
om zouden we daar niet samen op reageren?
Ander voorbeeld. Nu heeft elke gemeente zijn
eigen voorzieningen, eigen diensten, een eigen
schouwburg. Waarom zouden we die niet be
ter afstemmen. Waarom zouden we geen ge
meenschappelijke grondpolitiek kunnen voe
ren? Probeer kwesties nu eens te benaderen
met in het achterhoofd de gedachte: hoe zou
den we het oplossen als we één gemeente wa
ren? Als je voor elk van de theaters een taak
afbakening zou kunnen maken, wie profileert
zich op welk onderdeel van de kunsten? Let
wel, ik heb het over de toekomst, niet over de
huidige situatie. Als colleges van B en W nu
met elkaar aan tafel zitten, is vaak de neiging:
ónze gemeenteraad wil dit en dat."
De omliggende gemeenten zijn nu niet altijd
even goed te spreken over de houding van
Breda. De afgelopen jaren heeft de stad nogal
wat hooghartigheid geëtaleerd richting bu
ren. Nijpels liep nog wel eens als een olifant
door de porseleinkast.
„Laat ik het zo zeggen: Toen ik hier aantrad,
vond ik niet dat de samenwerking intensief
was. Ik merk wel dat men hoopt dat dat door
de herindeling van gemeenten wat gemakke
lijker wordt. Ook merk ik dat men wil dat
Breda het voortouw neemt in die samenwer
king. Er wordt dus van ons wat verwacht.
Binnenkort verschijnt er een discussiestuk
En daarmee wordt de schade die uw voorgan
ger heeft aangericht, hersteld?
„Ik doe niet aan nawijzen. Ik praat niet in die
sfeer. Ik wil u wel een anekdote vertellen uit
mijn eerste standplaats Nuth. Daar was voor
mij een burgemeester die een lastige raad
had, met een nipte meerderheid voor de colle
gepartijen. Op zekere avond maakte de oppo
sitie het daar zo bont, dat hij uitviel, zeggen
de 'de helft van deze gemeenteraad is knetter
gek'. Daarop kreeg hij een reprimande van
een raadslid dat vond dat dit niet kon. De
burgemeester repliceerde: 'Excuus, ik trek
mijn woorden in. De helft van deze gemeente
raad is niet knettergek':"
Is de overstap naar deze bestuurlijk lastige
gemeente, met een bescheiden rol voor de bur
gemeester, wel bevallen?
„Ja. Zeer. Er is hier een geweldige dynamiek.
Daar hou ik van. En die bestuurlijke cultuur,
die heeft meer te maken met tradities..."
Naar verluidt heeft u ooit eens geroepen:
dorpser dan Breda wordt bestuurd, heb ik het
nog niet meegemaakt.
„Wat de raad zou moeten doen, is besturen op
grote lijnen. Maar wat je ziet, is dat men zeer
gedetailleerd op onderdelen ingaat, dat lijkt
niet zo op bestuur op hoofdlijnen. In Nuth,
natuurlijk een plaats met minder grote vraag
stukken, duurde een raadsvergadering ander
half uur. Daar deden we een gewone raad van
zeventien punten plus een begrotingsbehan
deling op één avond. Daar was, evenals trou
wens in Middelburg, meer vertrouwen in het
college. Er was maximaal gebruik gemaakt
van de mogelijkheid zaken aan B en W en aan
ambtenaren te delegeren. Hier in Breda is het
minimale gedelegeerd. Dat betekent dat de
raad zeer gedetailleerd wil besturen. Dat is
best, maar het geeft spanning. Raadslid is
geen full-timebaan. Dus er is voortdurend
spanning: men wil het, maar men kan het
niet. Dat besturen op details had ik niet in zo
sterke mate verwacht."
Een hoofdlijn na 2005 is het spoor dat Schip
hol aan Parijs knoopt en dat dwars door de
nieuwe gemeente Breda gaat. Over de be
stuurlijke demarrages van Rutten in het over
leg dienaangaande met de minister van Ver
keer en Waterstaat is al kort na zijn aantre
den, in de eerste maanden van dit jaar, lichte
opwinding ontstaan. Hij zou het harde 'nee'
van de gemeenteraad al te genuanceerd heb
ben overgebracht.
„Ik heb destijds zeer nadrukkelijk gezegd dat
deze raad tegen het tracé was, dat er de Bre-
da-Prinsenbeek-variant lag en als het dan
toch zou moeten, dan toch minimaal volgens
die variant. Er is toen in elk geval de bunde
ling van hoge snelheidslijn en A-16 uitgeko
men en de boogverbindingen met station-
Breda."
Maar er kwam geen geld voor een echte tun
nel.
„Ik heb toen niettemin voorgesteld: de raad
zou nu ja moeten zeggen om met de minister
in gesprek te blijven."
Heeft deze constructieve opstelling nu vol
doende opgeleverd, want er is nog steeds geen
geld voor een echte tunnel?
„Ja, want we zijn on speaking terms gebleven.
We hebben de Kamer meegekregen, getuige
verschillende moties. De laatste weken, het
beruchte Torentjes-overleg tussen kabinet en
coalitiefracties, hadden we het niet meer in de
vingers. Ik vind nog steeds dat er een tunnel
had moeten zijn en dat Effen er veel te karig
van afkomt. En dan praat ik nog niet over Ze-
venbergschen Hoek."
Had het toch niet beter hard tegen hard ge
speeld moeten worden?
„Ik weet niet of straatvechten een beter resul
taat had opgeleverd. De Kamerfracties ble
ken op zeker moment toch geïrriteerd over
het 'nee' van Breda en Prinsenbeek. Bij de
herindeling hebben we toch ook gezien dat
stille diplomatie, zeker bij Kamerleden, beter
werkt dan straatvechten."
Vanaf 1 januari is Breda 30.000 inwoners rij
ker. Een nieuwe gemeenteraad, waarvan zes
tien (van de 39) leden afkomstig zijn uit de
vier geannexeerde dorpen, gaat de stad bestu
ren. In de verkiezingscampagne hadden kan
didaten de mond vol over het behoud van het
goede, van de identiteit van de nieuwe delen
van Breda. Wat is uw bijdrage?
„Verenigingen bepalen voor een belangrijk
deel de identiteit van de dorpen. Die moet je
dus minstens dezelfde kansen blijven geven
als ze nu hebben. Voor mij betekent dat, dat
ik daar zal zijn. Als DIA en Baronie op dezelf
de dag kampioen worden, dan ga ik naar Te-
teringen. Ik ben ook niet ongelukkig met de
oververtegenwoordiging van raadsleden uit
de dorpen. Een beetje overaandacht is juist
verstandig. Je kunt de nieuwe Bredanaars het
gevoel geven: u was tegen deze herindeling,
wij vinden dat u extra aandacht verdient. Ik
heb er alle vertrouwen in dat de integratie
goed zal lukken. Kijk maar naar Princenhage
en het Ginneken, waar de eigen cultuur nog
volop bloeit. Breda, de stad, heeft die samen
voeging dus kennelijk ook goed behandeld. In
zo'n partner kun je dus vertrouwen hebben."
