de stem
Hoe verliefdheid op een asielzoeker het leven van een Goes' gezin veranderde
:kelaar
falist
chniek
mntant m/>
Ooit was de familie Wiegmans
een normaal gemiddeld gezin in
een Goese nieuwbouwwijk. Tot
dat dochter Marleen verkering
kreeg met asielzoeker Haik. Dat
leidde ertoe dat het gezin lang
zaamaan steeds nauwer betrok
ken werd bij de vluchtelingen
problematiek en die van de ille
galen die al uitgeprocedeerd
zijn. „Je komt in een situatie
terecht waar je nooit van had
kunnen dromen," zegt moeder
Margreet Wiegmans.
R 1996
X
71
PRESERVEN
FOOD
ingredients'
Jin gedroogde groenten,
■ep, kant-en-klaar maaltij-
utatie van een leverancier
lijke technologische onder-
op het gebied van
nieuwe relaties te komen
voedingssystemen.
in technologie
pn brug tussen commercie
vensen te vertalen in con-
:i implementatie van
■rbedrijven, afnemers en
nieuwe ontwikkelingen,
iptimalisering van onze
J en -technieken.
un nieuwe enkelvoudige
eisen:
itechnologie specialisatie
Jiste combinatie van tech-
geschrift
tien.
r. met onze producten te ana-
kreatinine-, vet-, zout-,
Imatografie-apparatuur.
acten met het Hoogheem-
v. Inkoop, Productie, Ver-
ichtlijnen aan de interne af-
i bent in staat door te
ide eisen:
uniek en service
oor optimaal gebruik van de
onderhoud van elektrotech-
ttemen van machines middels
ektrotechnisch gebied.
inde eisen:
net een cursus Koeltechniek.
arne verstrekt door de heer K.
mevrouw L. Klijs-Hereijgers,
[door de heer F. Lossez, Chef
100,
istbus 3207.4800 DE Breda.
is AccoN op zoek naar eeö
ste 2 jaar relevante werkervaring
Uiteraard iaesdfaki u over goede
mondelinge en schriftelijke commu
nicaiieve vaardigheden en bent u
bereid tot het volgen van verdere
studies.
- Informatie en sollicitaties
Voor meer informatie over de
functie inhoud kunt u contact opne
men met de heer W. Speelman,
Weekend
ZATERDAG 21 DECEMBER 1996
Door Jan Jansen
De verkering van
Haik en Marleen
Op de voorgrond: moeder Margreet (l) en dochter Marleen Wiegmans, op de achergrond (vlnr), vader Vova, moeder Anouchka en zoon David Ahekian, er tussenin Haik Ahekian.
Je hebt gelijk, Gommert Burger. Je
moet een illegaal de hand hebben ge
schud, gekeken hebben in die ogen
waarin een traan lijkt geboetseerd, de ver-
drietig ingezakte schouders hebben gezien,
geluisterd hebben naar de verstikte stemmen
nn Anouchka en Vova Ahekian om te weten:
dit zijn niet de honden waar Vova van rept,
die je met een stok van je af slaat. Dit zijn
mensen; er zit niks anders op dan te helpen.
Na zo'n ontmoeting lijkt alles geoorloofd wat
fan verhinderen dat de Ahekians en hun twee
kinderen op het vliegtuig worden gezet naar
Abchazië, de regio aan de Zwarte Zee die zich
ia bloedige strijd van Georgië losweekte.
Daar wacht hen minstens celstraf, mogelijk
erger.
Terug? kiell myself', snikt Anouchka in ge
broken Engels en Vova huilt met heel zijn lijf
nee.
Na zo'n ontmoeting is het over met de stoere,
rationele praatjes dat nu eenmaal niet alle
vreemdelingen in Nederland kunnen blijven.
Afgewezen asielzoekers moeten echt terug!
Toch? „Ik ken hier een rijke kerel, die nog
#aar drie maanden geleden hardop zei: weg
"iet die buitenlanders. Sinds hij deze mensen
heeft ontmoet, is hij als een blad aan een
ooom omgeslagen en helpt-ie ze waar het
®aar kan," zégt Gommert Burger.
Hij is coördinator van de stichting Inlia Zee-
and en voortdurend op zoek naar opvang-
adressen voor de paar honderd uitgeproce
deerde asielzoekers uit zijn dossiers. Liefst
■ormuleert hij zijn lastige taak eenvoudig:
van illegalen legalen maken door middel van
juridische procedures. Wie daarin verwikkeld
ls, heeft in ieder geval een status!
Onderduikers
Onderduikers zonder status, zo moet je het
pis van zijn 'klanten' nu noemen, en dat te
kent meteen het probleem. Want hoe organi
ser je zo'n verhelderende ontmoeting tussen
Nederlanders en het afgeschermde, schimmi
ge wereldje van de illegalen?
'wee kansen: een telefoontje van Burger met
het omzichtige verzoek om te helpen. Maar
met het oog op veiligheid kan hij z'n telefoon
cirkel uiteraard niet al te groot maken. Hij
moet het van een klein en select gezelschap
hebben.
Of toeval.
Toevallig betrekken deze Armeense Abcha-
ziërs een bouwval in jouw achtertuin.
Toevallig krijgt jouw dochter verkering met
Haik Ahekian.
„Dan kom je in een situatie waar je nooit van
had kunnen dromen," zegt Margreet Wieg
mans (43) uit Goes. Een gemiddeld gezin in
een Goese nieuwbouwwijk. Vader Leo, moe
der Margreet, dochter Marleen, zoon Kees-
Jan. Geen uitgesproken politieke opvattin
gen, randkerkelijk.
„Ik was niet iemand die zei: weg met de
vreemdelingen, maar ook niet: kom allemaal
maar. Je zag het eigenlijk alleen op afstand,
hè. Alleen op mijn werk, in het ziekenhuis,
kwam ik wel eens asielzoekers tegen en dat
leidde, door de taalproblemen, vooral tot mis
verstanden, soms wel komisch."
En laat nou dochter Marleen van vijftien eind
vorig jaar met de even oude Haik aan komen
zetten... Op het strand, op de kermis en op
school had de tussen pubers zo heftige ver
liefdheid toegeslagen. In november nam ze
hem voor het eerst mee naar huis, een maand
later hoorde Margreet zichzelf tegen haar
broer zeggen dat ze maar van de traditionele
gezamenlijke jaarwisseling af moesten zien,
want dat ze dan 'een paar Russen' op bezoek
kreeg.
Ze legde het uit, van Marleen, en dat er voor
haar broer niet veel lol aan zou zijn. Ze spra
ken maar een paar woorden Engels en hun
Nederlands was nog gebrekkiger. Bovendien,
echt in een feeststemming zouden de gasten
niet zijn. Dat had ze al gezien bij een bezoek
aan het asielzoekerscentrum in Goes, waar de
Ahekians toen nog zaten. Barstensvol proble
men en in benarde omstandigheden.
Margreet Wiegmans begreep wel hoe erg het
moest zijn in Abchazië. „Een primitieve be
huizing daar in dat centrum! Erger dan je je
voor kunt stellen. Een heel klein kamertje,
waarin ze kookten, sliepen, leerden, leefden.
Alles. Ik vraag me af of ze geweten hebben
wat ze hier zouden aantreffen. Je moet wel
een hele goede reden hebben om te vluchten
als je op zo'n plek terechtkomt."
Het lot had toen al lang beslist dat een tijd
van meeleven in het verschiet lag, van huilen
en vechten; lachen zelfs een doodenkele keer.
„Dat Marleen een vriend uit het AZC had,
vond ik niet erg, heb ik ook tegenover nie
mand verzwegen. Haik was een aardige jon
gen, waar je nog mee kon lachen ook."
Anders dan met zijn ouders.
Haar man waarschuwde nog: dit geeft proble
men, hebben die twee wel een toekomst sa
men? Maar er was geen ontsnappen meer aan.
De band tussen ouders en kinderen is nu een
maal zo sterk als staaldraad en zo gevoelig als
glasvezel: wat hen overkomt, raakt jou.
Samen met Marleen rolde Margreet Wieg
mans dus van het ene probleem in het andere.
Ze belde instanties, knipte kranten, stopte 'de
Russen' eens wat toe, liet altijd de deur open
voor Haik, hoorde steeds opnieuw de hartver
scheurende verhalen aan.
Niet overtuigd
De eerste asielaanvraag van Anouchka, Vova,
Haik en David Ahekian was in september '95
al afgewezen, in maart van dit jaar ging ook
het hoger beroep verloren.
De rechter was er niet van overtuigd dat het
door moslims.gedomineerde Abchazië, waar
na de val van Sovjet-Unie een burgeroorlog
300.000 mensen op drift sloegen, onleefbaar
zou zijn voor deze Armeense christenen.
„Chriestenen, diescriminatie menier, moes-
lims fanaat." Met gebroken stem, een smarte
lijke trek om de mond, verhaspelt vader Vova
de paar woorden Nederlands die hij geleerd
heeft.
Gommert Burger heeft zich een zakelijke be
nadering aangewend. „Je bent in de verlei
ding om bij al die verhalen in huilen uit te
barsten. Mijn eerste ontmoeting met meneer
Ahekian zal ik ook nooit vergeten, hoe het
angstzweet uit alle poriën brak. Maar met
mijn tranen schieten die mensen niks op. Je
moet ze van dag tot dag opporren om de vol
gende dag weer te halen. Je moet verder.
Christenen, vroeg de rechter, waar is uw
doopbewijs dan? Afgezien van het feit dat dat
kennelijk niet bestaat, is Burger verbouwe
reerd door de redenering van de rechter. „Die
mensen zijn gevlucht. Verwachten ze dan dat
ze zich net zo voorbereiden als op een vakan-
tie? Alles nog eens doornemen? Wat neem je
wel mee, wat niet? En zijn we nou echt niks
vergeten? Dat bestaat toch niet. Maar ja, als
ze al beginnen te twijfelen aan de vervolging
van christenen daar, dan trekken ze ook de
rest van het verhaal in twijfel."
Geen keus
Nog een paar maanden kon de familie het uit
zingen in het asielzoekerscentrum. Toen, pal
voor de zomer, moesten ze er echt weg. Ze wa
ren illegalen geworden. Van het kastje naar
de muur natuurlijk. Van het ene schuiladres
naar het andere, een maand hier, twee maan
den daar. „Maar er was geen keus. Panisch
waren ze bij de gedachte terug te moeten. Pa
was gevlucht om te ontsnappen aan militaire
dienst voor de Abchaziërs, daar wilde hij per
se zijn leven niet voor geven. En inmiddels
ligt er ook een oproep voor Haik, die net 17
is," weet Margreet Wiegmans.
Terwijl dochter Marleen onverminderd ver
liefd bleef, brak voor haar moeder de aller
zwaarste periode aan. Een van de onderduik-
adresjes was bij lotgenoten uit Georgië en die
wisten wel een oplossing. Als jij nou borg wilt
staan voor de familie, dan kunnen ze gewoon
blijven. Misschien beseften ze niet hoe ze
Margreet Wiegmans onder druk zetten, maar
het gebeurde wel.
„Ik ben nogal naïef, geloof ik. In dat huis vol
Russen, waar ik de enige Nederlandse was,
dacht ik eerst: ja, dat zou kunnen. Maar mijn
man hielp me snel uit de droom. Weet je wel
waar je aan begint? We hadden er nog ruzie
over. Maar ook alle instanties die ik belde,
raadden het me af. Stel dat een van die kinde
ren een ongeluk krijgt en aansprakelijk is,
dan kun jij ervoor opdraaien, waarschuwden
ze."
„Maar het was een vreselijke week. Weet je
wat het is? Zij beschouwen ons als heel rijk.
Dat zijn we natuurlijk ook. Geloof maar dat
ik heel goed ben gaan beseffen hoe rijk en ge
lukkig we moeten zijn dat we in Nederland
zijn geboren. Maar ik kan niet zomaar even
twee gezinnen onderhouden. Achteraf zie ik
het toch als een poging tot misbruik. De Ahe
kians geloofden er trouwens ook niet in. Maar
toen dacht ik: als ik nee zeg, ben ik er verant
woordelijk voor dat ze het land uitgezet wor
den."
„Ik zat overal te huilen, thuis, op mijn werk,
bij Albert Heyn. Samen met mijn man ben ik
uiteindelijk teruggegaan naar dat gezelschap
Russen om te zeggen dat het niet kon, maar
dan voel je je natuurlijk nog meer verplicht
om ze toch verder te helpen. Dus ging ik er
maar weer naartoe, met sokken, ondergoed,
T-shirts, boodschappen soms. Want ze had
den helemaal niks, waren volledig op hulp
van anderen aangewezen."
„In die tijd ging ik ook mee in hun angst. Zij
durfden zich nauwelijks buiten te vertonen.
Als de politie door de straat reed, was ik net
zo bang als zij. Die komen Haik ophalen,
dacht ik dan."
Polderhuisje
In iets rustiger vaarwater kwamen de families
Ahekian en Wiegmans pas dankzij Inlia, de
Stichting Internationaal Netwerk Lokale Ini
tiatieven ten behoeve van Asielzoekers. Inlia
is te vinden in Groningen en in Zeeland, waar
de stichting zoveel mogelijk aanleunt tegen
kerkgenootschappen met hun collecte-moge
lijkheden, hun schuilplaatsen en hun nuttige
contacten over de grens. Inlia-coördinator
Burger wist een huisje in een Zeeuwse polder,
waar ze gratis in mochten, dat vrijwilligers
pro Deo opknapten en inrichtten tot een
voorlopig veilige thuishaven.
Voorlopig!
Het besef hoe broos hun veiligheid is, hoe
groot hun afhankelijkheid, brengt somberte
in het door mist omgeven huisje, waar ze fo
to's laten zien van een prachtig oord: de
Zwarte Zee met hoge bergen op de achter
grond. Waar ze naar terugverlangen, wat ze
nooit meer willen zien... Tranen van wanhoop
hebben al groeven getrokken in de gezichten.
Als ze iedereen bedanken die hen heeft gehol
pen, moeder Wiegmans voorop, huilen An
ouchka en Vova opnieuw, zitten de jongens er
stilletjes en bleekjes bij, hoor je Margreet
snikken, laat Gommert Burger een moeilijke
grimas zien en zit een verslaggever die prat
gaat op afstandelijkheid en neutraliteit met
een brok in zijn keel.
Terug naar Armenië, eigenlijk hun thuisland,
kan ook niet. Moeder Anouchka heeft wortels
in Azerbeidzjan en zo gecompliceerd is de si-
foto DE STEM BEN STEFFEN
tuatie in de Kaukasus wel dat dat in Armenië
weer niet deugt.
Wanneer en waar houdt dit op?
In een urenlang gesprek over hun belevenis
sen hebben moeder en dochter Wiegmans
moedig hun tranen bedwongen. Alleen op de
dag van de telefonische afspraak lukte dat
niet. Hoe door een verkering een andere we
reld voor je opengaat, daar zouden we het
over hebben. „Je zult het niet geloven," zegt
Margreet. „Ik hoor het net. Het is uit. Zomaar
ineens heeft Haik het uitgemaakt."
'Opgelucht', opper ik voorzichtig, dan al op
de hoogte van de roerige taferelen in die an
dere wereld. Maar Margreet kan alleen maar
meehuilen met haar dochter. Dat komt eerst,
zo gaat dat tussen ouders en kinderen.
„Misschien word je wat afstandelijker. Ik
wilde graag dat ze in Nederland bleven om
het geluk van mijn eigen dochter," erkent ze.
Dit jaar vieren ze de jaarwisseling wel samen
met haar broer. Maar de smeekbede is er niet
minder hartgrondig om: bezorg ook de Ahe
kians een happy end. In een jaar tijd zijn hun
levens te veel verstrengeld om nu ineens de
schouders op te halen.
Marleen heeft groot liefdesverdriet, maar
Haiks eerlijke biecht dat de verliefdheid
voorbij is, komt ook om andere redenen min
der goed uit. Een enigszins vaste relatie is een
van de weinige strohalmen voor de familie,
weet Gommert Burger. Ook kan een rechter
lijke uitspraak over vergelijkbare zaken nog
jurisprudentie opleveren die aanknopings
punten biedt voor de goede advocaat, waarop
Burgers stichting terug kan vallen. Emigratie
naar Canada, waar de Inlia-man verder naar
kijkt, is een veel wankeler vooruitzicht.
En je moet wel in een bizar soort cynisme ver
vallen om je hoop te vestigen op nog een an
dere uitkomst: een weer oplaaiende burger
oorlog in Abchazië. Duizenden mensen zou
den er moeten sneuvelen om het land zo on
veilig te maken dat de Ahekians niet terug
hoeven.
En toch, na zo'n ontmoeting met zes hoopjes
verdriet, zou je een dergelijke wending van de
geschiedenis nog kunnen billijken ook. Het
zal ze leren, de kille bureaucraten die de Ahe
kians weg willen hebben zonder ze de hand te
hebben geschud of in de ogen te hebben geke
ken...
(telefoon: 0164 - 24 33 50).
Belangstellenden verzoeken wij Hun
sc hriftciijke sollicitatie uiterlijk 10
januari 1997 te sturen naar: AccoN.
t.a.v. de heer],A.P.M. Cuijpers,
afdeling Personeel en Organisatie,
ónder
vacaturenummer
De stilte
van Radio
Scheveningen
De terreur
van een
verbroken
relatie
Geheugen
wordt
een stuk
goedkoper
PAGINA
De volle
sneeuw
van New
Hampshire
INTERNET
PAGINA
VAKANTIE REIZEN
PAGINA