Theater zonder woorden en leeftijd
Trudy Labij als
komische roddeltante
Rauwe leuzen in feestelijke parade
Geitenwollen sokken
uit bij Danstheater
'Céline' als muziektheater bij Het Nationale Toneel
DE STEM
TH E ATE R
Frans Malschaert, de favoriet van Connie Palmen, in Breda
DONDERDAG 19 DECEMBER 1996 D2
Door Ton Verbeeten
Een paar hoge schoenen naast
een fauteuil verwijzen naar de
voorstelling Céline 1 die Hans
Dagelet en regisseur Johan Does
burg in 1993 maakten. De nieuwe
voorstelling Céline bij Het Natio
nale Toneel is van volstrekt ande
re statuur. De rol van Ferdinand
I (Céline) wordt nu gedeeld door
Rans Dagelet, Will van Kralin
gen en Vincent van den Berg. Dit
keer geen in sommige opzichten
ijdele solo, maar daverend sa
menspel in tragikomisch totaal
theater.
De drie spelers delen ook nog
eens tal van rollen als die van va
der, moeder, kind, oude vrouw,
cavallerist, hoer, danseres, be
stuurder met de danseressen en
tot op zekere hoogte met de musi
ci. Op hun beurt zingen de drie
acteurs liederen. Hans Dagelet en
Will van Kralingen (het prachtige
I chanson Ferme tes jolies yeux...
I hmour n'est q'un mensonge) in
het Frans, Vincent van den Berg
in het Engels..
Céline is theater in de traditie
van het grand guignol (Guignol is
in Frankrijk een soort Jan
Klaasen) en dat betekent heftige
scènes, grote gebaren, rappe ver-
I kleedpartijen en zwarte kome-
8 diantenhumor. Céline is ook een
i voorstelling met felle teksten en
I rauwe leuzen. Een voorstelling
I van de taal waarin Louis-Ferdi-
Door Marjan Mes
nSjouwen, slepen, bouwen. In
je eigen bouwwerk gaan zitten
en kijken wat er gebeurt. Kij
ken, spelen, voelen. Altijd
blijven spelen. Nieuwsgierig
blijven. Achter de dingen wil
len kijken, net als een kind."
Frans Malschaert is een Lim
burgse beeldend kunstenaar en
jheatermaker die voor kleuters
en volwassenen unieke voorstel-
i 'ingen maakt die zich met niets
anders laten vergelijken. Vaak
werkt hij met houten kubussen
waarmee hij een magisch spel
speelt. De objecten zijn op zich-
zelf al zo mooi en geheimzinnig
bat ze zonder meer in een mu
seum geplaatst zouden kunnen
I worden.
he 46-jarige theatermagiër trekt
a' jaren door de wereld met de
producties van zijn Theater Sir-
kel. De voorstelling Blok, waar-
jj1 uit een kolossale kubus een
heleboel kleine kubusjes gebo
ren worden, werd gepresenteerd
°P talloze toonaangevende Eu
ropese festivals. Op 2 en 3 janua
ri komt Frans Malschaert met
°k naar Breda.
I «Ouders moeten niet denken dat
ze hun kinderen eventjes bij mij
kunnen droppen", meent de
kunstenaar. „Die moeten er ge
woon bij blijven, want het is
'ueftijdioze kunst zonder drem-
I Pel- Ik houd ervan om vanuit
kkrjn gekte te spelen voor een
Sroep mensen die nooit met
heater in aanraking komt."
k identificeer mij met de open-
ste, zesde, blok zit de kunstenaar
zelf bovenop het moederblok,
terwijl op de grond de drie ande
re blokken tot een torentje staan
opgestapeld. Tot teleurstelling
van de speler en de kinderen zit
er in het laatste exemplaar al
leen maar wat zand. Maar groot
is de vreugde als er dan toch nog
een piepklein kubusje wordt ge
vonden, dat mooi bij de andere
past.
Malschaerts werk is zo uniek en
betekenisvol dat er een film, Mo
ving Objects en talloze interna
tionale publicaties aan zijn ge
wijd. Schrijfster/filosofe Connie
Palmen, even Limburgs als Mal
schaert, wijdde er zelfs een essay
aan. Volgens haar is de speler 'op
zoek naar het wezen van het ge
heim.' Palmen meent dat hij 'iets
ontdekt heeft van het wezen van
het geheim en dat die ontdek
king een mooi, klein drama is of
een grote toren.'
Frans Malschaert speelt name
lijk ook sprookjesachtige vertel-
stukken. En tien jaar terug im
poneerde hij met een gigantische
toren in Amsterdam, Parijs en
Berlijn, waarna hij internatio
naal als 'de Nederlandse Christo'
(de beroemde verpakker van be
staande gebouwen) werd be
schouwd. Zijn voorstelling Lot
was ook te zien op belangrijke
kunstmanifestaties, als de Do-
kumenta in Kassei en de Wiener
Festspiele.
Theater Sirkel van Frans Mal
schaert is op donderdag 2 en vrij
dag 3 januari met de voorstelling
'Blok' in het Chassé Theater in
Breda (kleine zaal om 15.00 uur).
AMSTERDAM
Puss in Boots - (De gelaarsde kat) - traditionele Engelse Pantomime
door The In Players - Engelstalige familievoorstelling - 20.15 uur -
Stadsschouwburg - leidseplein 26 (t/m 22 dec)
ANTWERPEN
Nathan de Wijze - door KNS - Bourlaschouwburg - 20.00 uur (22 en
29/12 om 15.00 uur) (za 21 en zo 22 dec-25 t/m 29 dec)
De Notenkraker - ballet op muziek van Tjaikovski - door Kon. Ballet
van Vlaanderen - Stadsschouwburg - 20.00 uur (do 19 t/m za 21 dec, zo
22 dec om 15.00 uur en di 31 dec)
Scrooge - van Dickens - door Luc Philips - Klein Raamtheater - wo t/m
za 20.00 uur (tot 11 jan 1997)
De vrouw van het Zand - van Kobo Abe - door TIL - Het Klokhuis -
do t/m za 20.00 uur en zo 15.00 uur (tot 23 dec en vanaf 9 jan 1997)
Rats - cabaretspektakel - De Zwarte Comedie - do t/m za 21.00 uur en
zo om 15.00 uur (19 t/m 22 dec, 26 t/m 29 dec)
De Bruiloft - van Brecht - Door Fakkeltheater - Zwarte zaal Fakkel
theater - 20.30 uur vr 20 en za 21 dec)
Krapp's laatste band - van Samuel Beckett - door Julien Schoenaerts
- Raamtheater op 't Zuid - 20.00 uur (19 t/m 21 dec en 25 t/m 28 dec)
BREDA
Stomme koe - Britse satire - door Het Haarlems Toneel - Chassé Thea
ter (do 26 om 15.00 uur - vr 27 dec 20.30 uur)
Hoera, we zijn normaal! - Hommage aan Annie M.G. Schmidt - met
o.a. Simone Kleinsma - Chassé Theater (do 26 dec t/m ma 30 dec 20.00
uur - do 26 dec ook 14.30 uur, zo 29 dec alleen 14,30 uur)
DEN BOSCH
Russische Opening/Bos bij Moskou - drieluik - door de Wetten van
Kepler - Theater Bis - Triniteitstraat 19 - 20.30 uur (t/m 20 dec, 26 dec
matinee 14.00 uur), 27 en 28 dec)
DEN HAAG
West Side Story - Congresgebouw (t/m 22 dec en 25 t/m 30 dec)
Oidipous I en II - Appeltheater - Duinstraat 6 -19.30 uur - zo 13.30
uur (t/m 21 dec)
La Musica II - Appeltheater - Duinstraat 6 - 20.30 - zo 14.30 uur (t/m
21 dec)
ETTEN-LEUR
Urbanus - reprise - De Nobelaer - Anna v. Berchemlaan 2 - 20.15 uur
(vr 20 dec en za 21 dec)
GENT
Het oneindige verhaal - van Michael Ende - door KNS - NTG St. Baaf-
splein-19.00 uur-zo 22 dec, wo 25 dec en wo 1 jan om 15.00 uur (tot
18 jan 1997 behalve ma en di)
Het Mens - van Benno Barnard - door Blauwe Maandag Cie - Teater-
zaal de Vooruit - 20.00 uur (19 t/m 21 dec)
ROOSENDAAL
Sacco Vanzetti - musical met o.a. Vera Mann - De Kring - Kerk
straat 1-20.15 uur (vr 20 en za 21 dec)
TERNEUZEN
Voor ons hoeft het niet - try out- door Bert Visscher - Zuidlandthea-
ter - 20.00 uur (do 19 en vr 20 dec)
TILBURG
David Copperfield - kerstvoorstelling voor het hele gezin -14.30 uur
- Tilburgse Schouwburg (do 26 en vr 27 dec)
Evita - musical - 20.15 uur - Tilburgse Schouwburg (zo 29 en ma 30
dec)
DONDERDAG 19 DEC
AMSTERDAM
Un hallo in maschera - door de Nationale Reisopera - 20.15 uur -
Stadsschouwburg
ANTWERPEN
Uit liefde voor Marie Salat - R. Deforges - door Theater Malpertuis
- CC Berchem - 20.30 uur
BREDA
Growing up in public - met Jeroen Kriek - 'Andromache' - 20.45 uur
- Chassé Theater
'TILBURG
Stravinksy programma - door Scapino Ballet - 20.15 uur - Tilburgse
Schouwburg
VRIJDAG 20 DEC
BREDA
Céline - Het Nationale Toneel - 20.30 uur - Chassé Theater
ZATERDAG 21 DEC
BREDA
Oudejaarsconference - door Lebbis en Jansen - 20.30 uur en om
22.15 uur - Chassé Theater
BRUGGE
Colette - door Jonkers Van Geel - Theater De Werf - 20.30 uur
TERNEUZEN
Liefde op de Krim - van S. Mrozek - door Haarlems Toneel - Zuid-
landtheater - 20.00 uur
ZONDAG 22 DEC
BREDA
IJzeren Hein - (4+) - poppen- en objectentheater - door Patricia Suer
-15.00 uur - Chassé Theater
ETTEN-LEUR
Habbakuk - theatersprookje voor 't gezin (4+) - De Nobelaer - Anna
v. Berchemlaan 2 -15.00 uur
MAANDAG 23 DEC
AMSTERDAM
Freek de Jonge - try-out van zijn Oudejaars-conference - RAI
DONDERDAG 26 DEC
BREDA
Vuur - door Poupou met len van Duijnhoven, Wilfred Klaver en Odet
te van der Molen -15.00 uur - Chassé Theater
VRIJDAG 27 DEC
BREDA
Taante komt - door Jetty Mathurin - 20.45 uur - Chassé Theater
BERGEN OP ZOOM
De Notenkraker - door Koninklijk Ballet van Vlaanderen - Stads
schouwburg De Maagd - Grote Markt 32 - 20.15 uur
ZONDAG 29 DEC
BERGEN OP ZOOM
Rats! The Musical - door Stichting Jeugd Musical Amsterdam - Stads
schouwburg De Maagd - Grote Markt 32 - 14.30 uur
BREDA
Clowns en hun comedie - familievoorstelling (6+) -15.00 uur - Chas
sé Theater
MAANDAG 30 DEC
BREDA
Internationaal Danstheater - jubileumprogramma - Chassé Theater
- 20.30 uur
wordt uitgevoerd door de broers
Vitaly en Igor Zouk. Deze broers
demonstreren tevens hoe ooit het
klassieke ballet heeft geput uit de
volksdans.
Mooi is de rituele reidans voor
vrouwen uit Voronesj bij Mos
kou, waarin de meisjes over de
grond glijden alsof ze op wieltjes
rijden omdat hun wijde lange
rokken hun trippelpasje verber
gen.
Veel stampdansen zijn er en
Gumboot Dancing, dansen van de
Zuidafrikaanse Xhosa's, die door
mijnwerkers al zingend op hun
rubberlaarzen worden uitge
voerd.
Internationaal Danstheater met
jubileumprogramma, 30 decem
ber in het Chassé Theater in Breda
leen wat geheimzinnige geluiden
en zachte Philip Glass-achtige
muziek klinken, gaat dit kijkspel
toch over mensenkinderen en
hun leven.
De kubus op het toneel is voor
zien van geheimzinnige luiken,
deurtjes en katrollen. Op de
speelvloer ligt wit zand en ook
bovenop de kubus ligt een bergje
zand. Een voor een klappen de
24 luikjes aan de voorkant ra-
zensnel open en gaan een eigen
leven leiden.
In de kubus woont een vreemd
soortig roze wezentje dat zijn
kop uit steeds weer een ander
luikje steekt, waarbij het achter
na wordt gezeten door een witte
hamer. Nadat het blok snel rond
zijn as is gedraaid, komen er
zwarte vingers tevoorschijn die
door talloze gaatjes de buiten
wereld verkennen.
Als het gevaarte tot stilstand is
gekomen gaat aan de voorkant
een luikje open en daaruit ver
schijnt precies dezelfde kubus,
maar dan wat kleiner. Als er ver
volgens uit die tweede een derde,
nog kleinere kubus tevoorschijn
komt, voelen kinderen het al
feilloos aan: 'een moeder die een
baby in haar buik heeft.' „Er is
een doosje geboren", riep een
peuter opgewonden tijdens een
voorstelling van Blok.
Bij de presentatie van het laat-
Op maandag 30 december komt
het Internationaal Danstheater
naar Breda met het feestelijke ju
bileumprogramma '35 jaar Folk
loristisch Danstheater'. Een veel
zijdig programma met mooie
theaterdansen uit de hele wereld,
die weinig meer van doen hebben
met het aloude 'volksdansen'.
Volgens directeur Ferdinand van
Altena is de naam Folkloristisch
Danstheater onlangs ook met op
zet gewijzigd. Het woord folklo
ristisch wordt nu eenmaal geas
socieerd met geitenwollen sokken
en amateurisme, maar wie de
groep kent, weet dat die indruk
volstrekt onterecht is.
Het jubileumprogramma toont
een spectaculaire dans uit de
Oekraïne die met veel bravoure
heid en fantasie van kinderen.
Het verstandelijke en intellec
tuele is er toch al wel, maar net
als een kind moet je als je speelt
alles laten lopen. Ik wil iets ma
ken waar niemand omheen kan.
Mede uit onvrede met de be
leidsbepalers voor wie kinderen
blijkbaar niet bestaan."
In Blok komt een kolossaal hou
ten blok tot leven en hoewel er
niet gesproken wordt en er al-
Van onze kunstredactie
Irudy Labij speelt in de van oor
sprong Engelse satire Stomme
Koe een roddelcolumniste die
voor de rechter wordt gesleept
door een actrice (Josée Ruiter) die
n voor 'een stomme koe met
waggelende, gewatteerde dijen'
heeft uitgemaakt.
De rechter moet uitmaken of hier
sprake van belediging is. De jour
naliste verschijnt zelfverzekerd
in de rechtszaal en weet met haar
brutale mond en venijnige humor
de rechter naar haar hand te zet
ten, waardoor de actrice nog die
per vernederd wordt. Met de
kerst is deze kluchtige Stomme
Koe in Breda.
Trudy Labij maakt er bij het
Haarlems Toneel een complete
komische act van waarmee ze
met haar rode haardoos en niet
geringe komische talent onvoor
waardelijk de lachers op haar
hand krijgt.
De riooljournaliste is al bijvoor
baat zeker van haar overwinning,
die ze samen met een playboy zal
vieren met pizza en champagne.
Het telefonisch bestellen van de
pizza's levert vijf minuten weer
galoos komediespel op. De over
winning van de columniste is van
korte duur, omdat de toneelwe
reld vreselijk wraak neemt op de
roddeltante en dat is een absolute
verrassing in het stuk.
Schrijver is Ben Elton, die in ons
land vooral k, ond is als tekst
schrijver van su. die tv-se-
ries ari The Youny ..es en
Blackadder. In Engeland geniet
hij ook faam als stand-up-come-
dian, waaraan de opeenstapeling
van soms platte grappen in Stom
me Koe herinnert. In de Engelse
versie werd de hoofdrol gespeeld
door de televisie-komediante Da
wn French.
In Stomme Koe klaagt Ben Elton
brutaal de macht van de Engelse
pers aan en toont hij aan hoe cor
ruptie en willekeur bekende
mensen kunnen beschadigen.
Overgezet naar een Nederlandse
situatie komt zo'n satire net een
tikkeltje anders over, omdat wij
in ons land dergelijke columnis
ten niet kennen en hier ook het
Britse verschijnsel ontbreekt dat
de pers mensen echt kan breken.
Regisseur Andy Daal plaatste de
komedie in een opvallend design
decor dat nog een extra knipoog
betekent naar deze voze wereld,
die heel karikaturaal door hem
werd verbeeld.
De mannenrollen worden ge
speeld door Arthur Boni, Arnoud
Bos en Jules Hamel.
'Stomme Koe' van Ben Elton door
het Haarlems Toneel is op 26 de
cember (14.30 uur) en 27 decem
ber in het Chassé Theater in Bre
da, 19 maart in Etten-Leur, 20
maart in Bergen op Zoom 28
maart in Terneuzen.
Trudy Labij (op de grond) en Josée Ruiter in de Engelse, satirische komedie 'Stomme Koe'.
foto pan sok
De internationaal vermaarde theatermaker en beeldend kunstenaar Frans Malschaert in de weer
met kubussen. foto pan sok
'Céline' door Het Natio
nale Toneel. Teksten:
Louis-Ferdinand Céline
(1894-1961). Regie: Johan
Doesburg. Muziek: Mau
rice Horsthuis. Choreo
grafie: Tatiana de la
Fuente. Spel: Hans Dage
let, Will van Kralingen,
Vincent van den Berg,
aangevuld met drie dan
seressen en zes musici.
Gezien op 14 oktober in
Den Haag. Op vrijdag 20
december in het Chassé
Theater in Breda.
Hans Dagelet in 'Céline' van Hel Nationale Toneel foto pan sok
nand Céline zijn angsten en ge
voeligheden uitsprak. En dat is -
hoe grof de schrijver ook was, hoe
zwart zijn leven en hoe sarcas
tisch zijn houding - geen cynis
me.
De voorstelling begint achter een
tafel voor het neergelaten brand-
scherm. Vincent van den Berg ra
telt teksten van papier, die door
beide anderen met behulp van de
gekste attributen (theepot, fles
senrek, trommelstok, kolenkit)
van passende en onpassende ge
luiden worden ondersteund.
Gekke bekken trekken maakt in
tegraal deel uit van deze scène
van vader - gekweld door een ne
genoog - moeder - gekweld door
een open been - en zoon, een
kwelling voor zijn ouders. Alles
buitengewoon komisch. Dus de
stemming zit er meteen al in.
Regisseur Johan Doesburg gaat
met zijn ensceneringen graag de
hoogte in.
Ook dit keer staat er een giganti
sche loopbrug op het achterto
neel. Daarboven sehreeuwt Céli
ne zijn angst uit. Daaronder is
het een werveling van dans, wilde
scènes met ruiters te paard en
rustige scènes op een rijtje
wachtkamer stoelen. De spelers
gebruiken het verder open toneel
van achter naar voor, tot en met
de rand van het podium en van.
links naar rechts. Zo wordt Céli
ne een feestelijke parade van rau
we leuzen.
