Vakantie reizen
fi,
edewerkers
ipe
(TIE
Exotisch dieren- en plantenrijk paart idealisme aan realisme
O
O
endburo
m
CC
cc
ders
verleners
'functie van
jitendienst m/v
de
DE STEM
Costa Rica
Costa Rica
hoopt toeristen
te lokken, maar
geen massabe
stemming te
worden. Het
wil zijn natuur openstellen zon
der haar te laten vernielen. „Om
het regenwoud te behouden,
moeten we geld verdienen."
Natuurliefhebber én zonaanbid-
der zijn welkom. Zes dagen 'ver
antwoord' het bos in, vijf dagen
'ongegeneerd' luieren aan zee.
Gastvrij
Bureaucratie
Regenwoud
Tram
Project
E4
3
Scheerapparaten
Kinderspel
Politiebeesten
Wedgwood
Pride and Prejudice
Kerst in Veere
Oude films
Expositie Atjeh
Artillerie
Rotterdam in films
Noord-Vietnam
X 51
cht zijn op met name
heert de bestaande
Wij vragen van u
ngevuld met
I is maximaal 35 jaar.
^n probleem om
te werken,
fide eisen voldoet,
maandag 9
i contact op te
i Bladel, telefoon
i van
AM Tilburg.
'e on-
ITrans-
'en en
esyste-
indus-
jd een
emers)
1997
«schikt
ng van
rikaans
pe B.V., o|
u even-
actieve jonge vrouw
an medewerksters haar
eft leiding aan circa acht
tctief mee. Ze zorgt voor
lie van het Miss Etam
antwoordelijk voor de
tden en het budget van
■ouw van zo'n 25 jaar?
'ring, liefst in de mode.
'ng, gevoel voor service en
•ent u misschien de ideale
Haal in Bergen op Zoom.
voor zo'n veelzijdige en
dan aan Miss Etam B.V,
etermeer.
Praktische informatie: Costa Rica,
(hoofdstad San José), telt 3,5 miljoen
inwoners en is drie keer zo groot als
Nederland. Eenderde is bebost. Het
land, met bergen tot 4000 meter, telt
een droog (december-april) en een
nat seizoen (mei-november). Die
laatste periode kenmerkt zich door
zonnige ochtenden en regenachtige
middagen/avonden. De gemiddelde
temperatuur blijft zo'n 26/27 graden.
Betaalmiddel is de colón, maar ook
de dollar wordt breed geaccepteerd.
In Nederland biedt slechts een be
perkt aantal touroperators reizen
aan naar Costa Rica. De bekendste
is Arke, dat zowel een bus- of auto
tour als individuele rondreis aan-
DoorTwan van den Brand
Het snoetje is gebronsd, de tanden
zijn parelwit, de krullen git
zwart. Het meisje, ze zal een jaar
of acht zijn, gluurt uit het vensterloze raam
en smeekt met een betoverende lach om aan
dacht van de fotograaf, die eigenlijk geen fo
tograaf is en slechts een kapotte camera op de
buik heeft.
Het is rumoerig in de basisschool Jenaro Bo-
nilla. Door de open ramen klinken heldere
kinderstemmen. Ze dringen eikaars lokalen
binnen. Buitenlands bezoek leidt de aandacht
af van het schoolbord, waarop wordt uitge
legd hoe cirkel, rechthoek en vierkant er uit
zien.
En hoeveel biljetten van 100 in een bedrag
van 5000 colónes passen.
De openbare school in Turrialba - in 1936 ge
bouwd - telt meer dan 1000 leerlingen. Deze
ochtend hebben de jongsten les, 's middags de
ouderen. Allemaal zijn ze gestoken in het
blauw-witte uniform van Jenaro Bonilla. Het
is goedkoop zo'n uniform. En het verschil tus
sen arm en rijk wordt in elk geval niet door de
kleding geïllustreerd.
In de pauze dromt de luidruchtige jeugd sa
men in het overblijflokaal om (op kosten van
de regering) rijst en vruchtensap te verorbe
ren. Wie een zakcentje heeft, kan ook nog te
recht in het snoepwinkeltje van de school.
Het bezoek aan Jenaro Bonilla maakt de
noodgedwongen verpozing in Turrialba on
verwachts aangenaam.
De slechte weg - die kwalificatie is een under
statement - heeft tot autopech en ongewenst
oponthoud geleid. Maar het eerlijke enthou
siasme van de lokale schooljeugd is aansteke
lijk, En de deuren zijn door de bibliothecares
se ook al met een vriendelijke lach opengesla
gen. Dit is immers gastvrij Costa Rica.
Even tevoren heeft gids Zarah Andrade bo
vendien een heldere en onderhoudende les ge
geven over de Costa Ricaanse economie toen
kaar gast voor een paar pakken koffie - voor
naam exportprodukt van het land - de plaat
selijke groothandel binnenschoot, die winke
liers én inwoners bedient.
fan iedereen hier kopen Zarah?
«Jazeker."
De winkelier hiernaast of echt alle mensen?
«Iedereen."
Maar die winkelier zal zijn spullen toch wat
prijziger moeten maken om ook noq iets te
verdienen?
«Jazeker."
Waarom gaat er dan in 's hemelsnaam iemand
iets bij hem kopen?
Zarah kijkt verbaasd. „Iedereen moet toch
een bestaan hebben?"
Dosta Rica is een land van rare en exotische
egels. Het heeft in Carlos Roesch een bevlo-
8 n minister van toerisme, die niettemin liefst
iflH n terugkeert naar de zakenwe-
tratie" eaucra^e> dat is mijn grote frus-
snenKff/j8^311' PaPeëaai en zwartwang-
var, w fa?dert ook Harrie Bodaan, hotelier
ederlandse komaf, die vanuit het chique
biedt, eventueel verlengd met een
strandvakantie. De prijs voor auto- of
bustour (8/9 dagen) begint bij zo'n
2800 gulden. De accommodaties zijn
van verschillend niveau.
Vakantiegangers dienen te beschik
ken over een geldig paspoort. Inen
tingen zijn noodzakelijk; hierover is
contact met GGD of arts nodig.
Regenwoud en
bitterbal
in Costa Rica
hotel El Parador nabij Quepos de bitterbal
wil lanceren in Costa Rica. „Ik wil er een Ne
derlandse kok voor laten overkomen."
En - merkwaardig? - het land pronkt met ze
ven actieve vulkanen. Leuk wellicht voor
waaghalzen, maar...
De Arenal brult en dondert. Op korte afstand,
in het donker van het oerwoud, klinkt het als
vervaarlijk, indrukwekkend gegrom. De rode
gloed boven de vulkaankrater, de gloeiende
lava die langs de bergrug naar beneden
stroomt, maken van de vuurspuwer nabij La
Fortuna een mysterieus en - het valt niet te
ontkennen - boeiend pronkstuk. Bij een uit
barsting in 1968 veegde de vulkaan nog enke
le dorpen van de wereld. Sindsdien braakt ze
voortdurend.
Costa Rica's voornaamste pronkjuwelen zijn
evenwel regenwoud en dierenrijk. „Het is of
ficieel," bericht weekblad The Tico Times ju
belend. „Wetenschappers zeggen dat dit klei
ne land 's werelds rijkste is wat aantallen
plant- en diersoorten betreft." Per tiendui
zend vierkante kilometer telt Costa Rica 615
soorten vogels en zoogdieren en 7.074 plant
soorten, zo heeft de Inter American Develop
ment Bank uitgerekend.
Fauna en flora zijn de grote toeristentrekkers.
Strandgangers volgen op beleefde afstand.
Ruim een kwart van het land is beschermd
natuurgebied vol tropisch groen, mede dank
zij zeven meter regen per jaar. De nationale
parken zijn openluchtmusea waar kleurrijke
vogels hun lied fluiten, apen zich van boom
tot boom slingeren, katachtigen door het
struikgewas sluipen en leguanen onvervaard
uitstapjes maken naar aanpalende hotels
waar toeristen wel eens wat kruimels laten
vallen.
In het Braulio Carrillo National Park, op an
derhalf uur rijden van de hoofdstad San José,
laat niet alleen de beestenboel de bladeren
ritselen of de takken kreunen. Twee jaar gele
den is daar de zogenaamde Aerial Tram in be
drijf genomen. Het is een fluisterstille kabel
baan, die passagiers door de struiken trekt
maar ook op enkele tientallen meters hoogte
tussen boomtoppen laat zweven.
De Aerial Tram is een project van de Ameri
kaanse bioloog Donald Perry. Zijn gidsen
kunnen wijzen op 450 hectares fraaie, rijke
natuur, maar ook op een video-ruimte, res
taurant, koffie-corner en souvenirshop. Dit
jaar verwachten ze 50.000 bezoekers.
„Doel is het regenwoud te beschermen en geld
te verdienen om het te blijven beschermen",
zegt algemeen directeur Francisco Cham
berlain. „Het project is 100 procent idealis
tisch en ook 100 procent commercieel," Vult
gids Alex Vargas Castro aan „Zonder geld
kun je het regenwoud niet redden." Angst dat
een teveel aan bezoekers het woud zal ver
trappen, heeft hij niet. „We hebben onze li
mieten."
Wel wijst Vargas op andere gevaren voor met
name niet beschermde delen van het regen
woud: kapactiviteiten en groen en grond ver
trappend vee.
De ranchers rukken op en willen volgens de
gids nogal eens botsen met de florerende toe-
risme-sector. „We hebben een whisky-pro
bleem," zegt Vargas, die doelt op de zwart
witte ('Black White') runderen. „Jaarlijks
brokkelt 500.000 ton aan land af vanwege die
koeien", beweert hij zelfs. „Rond 2000 liggen
de kritieke jaren." Bosbouwkundigen hebben
vóór hem al op de alarmknop gedrukt.
„We willen geen massa's mensen," zegt ook
minister van toerisme Carlos Roesch. Maar
vol vuur verdedigt hij het nieuwe project Pla-
ya Papagayo, dat met 18.000 bedden toch een
waar vakantiedorp aan de Pacific dreigt te
worden.
Roesch benadrukt dat de hotels van Playa Pa
pagayo, in het noordwesten, niet in de plaats
komen van regenwoud. „Het is een gebied van
veeboeren, van weidegronden. Ik geloof in het
behoud van de bossen en nationale parken,
maar de mensen in dit land moeten ook eten.
Dus geven we ze kansen om geld te verdie
nen."
En toerisme is nou eenmaal de belangrijkste
inkomstenbron in het land van bananen- en
koffieplanters en veeboeren. Costa Rica oe
fent sinds een jaar of tien grote aantrekkings-
Costa Rica's
plattelandsjeugd.
Een schalkse blik
door een venster
loos raam.
kracht uit, vooral op zogenaamde 'natuurbe-
wuste toeristen'.
Tussen 1989 en 1993 steeg het aantal gasten
jaarlijks met zo'n 17 procent, inmiddels met
minder dan 6 procent.
Het totaal - vooral Noord-Amerikanen en
Europeanen - gaat dit jaar de half miljoen te
boven. Ze zullen 661 miljoen dollar achterla
ten.
Roesch geeft toe dat zijn land zich overvallen
voelde. „We waren niet voorbereid op de snel
le groei. Er was een gebrek aan planning."
ZATERDAG 7 DECEMBER 1996
lil
m
Dat vertaalde zich vooral in een erbarmelijke
infrastructuur. Het wegennet is nog van een
hopeloze kwaliteit.
De minister, voor hij twee jaar geleden aan
trad zakelijk actief in het toerisme, geeft het
toe. „Om de wegen, bruggen en bewegwijze
ring alleen al in de toeristische gebieden te
verbeteren hebben we 40 miljoen dollar no
dig." Roesch maakt er werk van. Met hulp
van de private sector, die hij een belangrijke
rol toedicht. „Wij politici komen en gaan, zij
blijven." Zelf stapt hij over twee jaar zeker
op, zat als hij de bureaucratie nu al is.
Costa Rica stopt dit jaar tien miljoen dollar in
marketing om natuurliefhebber en strand-
ganger warm te maken. Het gooit daarbij zijn
goede naam van stabiele, democratische fac
tor in Midden-Amerika in de strijd, de naam
van land zonder strijdkrachten.
„We hebben meer leraren dan politieagenten.
En we hebben het leger in 1948 geheel
schaft omdat we het geld liever aan gezond
heidszorg en onderwijs wilden besteden",
weet de eerste de beste gids op te lepelen. Het
onverwachte bezoek aan de school Jenaro Bo
nilla in Turrialba geeft zowaar inhoud en il
lustratie aan dat soort reclamepraat.
Een week de bossen in, vijf dagen luieren aan
het strand. Het moet kunnen in Costa Rica,
waarom ook niét? Enkele dagen sober mar
cheren, later relaxen onder een boom waar
papegaai-achtigen kwetteren. Overdag het
regenwoud verkennen, 's avonds borrelen.
Binnenkort wellicht borrelen met een bitter
bal.
In Hoorn staat het Museum van de Twin
tigste Eeuw. Tot en met 26 januari 1997
is daar een overzicht te zien van de ge
schiedenis van de scheerapparaten van
Philips. Van een van de eerste werkende
prototypen (1938) tot en met de nieuwste
serie. De overzichtstentoonstelling is
open van dinsdag tot en met zondag tus
sen 10.00 en 17.00 uur.
Aart Staartjes heeft op 3 december het
lint doorgeknipt voor de opening van de
expositie Kinderspel in het Omroepmu
seum aan de Amersfoortseweg 121 in
Hilversum. De tentoonstelling, die een
overzicht geeft van vijftig meestal blik
ken kindergrammofoons met het accent
op de jaren twintig en dertig, is open van
dinsdag tot en met vrijdag tussen 10.00
en 17.00 uur en op zaterdag en zondag
tussen 12.00 en 17.00 uur. De expositie
duurt tot en met 3 januari 1997.
In het Politiemuseum aan de Arnhemse-
weg in Apeldoorn is tot en met 9 maart
1997 nog een tentoonstelling te zien over
het gebruik, de africhting, huisvesting en
de taken van de honden en paarden, die
door de jaren heen bij de politie in ge
bruik zijn. Het museum is dinsdag tot en
met vrijdag open van 10.00 tot 17.00 uur
en op zaterdag en zondag van 13.00 tot
17.00 uur.
Het Wedgwoodmuseum uit Barlaston,
Engeland, heeft een reeks belangrijke
stukken ter beschikking gesteld voor een
tentoonstelling. In Huis Bergh in 's Hee-
renberg is die te zien tot en met 5 janua
ri 1997. Het gaat om originele stukken en
replica's van het beroemde keramiek-
huis. De expositie is zaterdag en zondag
en dinsdag open tussen 12.00 en 17.00
uur.
De televisieserie Pride and Prejudice,
een BBC-produktie naar het boek van
Jane Austen, keert een beetje terug. In
de vorm van de kostuums en servie
zen, die tot 17 februari te zien zijn in
het Westfries museum in Hoorn. In
het museum aan de Rode Steen 1 is te
vens het eerste deel van de televisiese
rie opnieuw te zien. Het museum is
open van maandag tot en met vrijdag
tussen 11.00 en 17.00 uur en op zater
dag en zondag van 14.00 tot 17.00 uur.
In de Grote Kerk van Veere wordt van
11 tot en met 14 december een van de
bekendste kerstmarkten van Zeeland
gehouden. De kerk, het Cultureel
Centrum van de stad, biedt plek aan
standplaatsen met handgemaakte
kerstdecoraties, zelfgegoten kaarsen,
kerstbomen en gerechten. Verder is er
muziek en er zijn exposities en mani
festaties van oude ambachten, het
werk van Zeeuwse schrijvers. De
markt is woensdag, donderdag en
vrijdag open van 12.00 tot 21.30 uur en
zaterdag van 10.00 tot 18.00 uur.
Het Historisch Museum in Rotterdam
laat tot en met 31 december in Het
Schielandshuis aan de Korte Hoogstraat
31 tussen 13.00 en 17.00 doorlopend
oude films zien over Rotterdam. Dio
films zijn er niet op de zondagmiddag
gedurende de maand december. Het mu
seum herstelt er een oude traditie mee in
ere. Want in de jaren zestig en zeventig
werden in het oude Schielandshuis met
regelmaat films over oud-Rotterdam
getoond.
In Kumpulan Bronbeek aan de Velper-
weg 147 in Arnhem is tot 19 januari dc
expositie In Naam der Koningin te zien.
Die geeft een indruk van de totstandko
ming van de gelijknamige tv-serie van de
NCRV. Setfoto's, video's en originele
kostuums en rekwisieten zijn er te zien.
Dinsdags tot en met zondags open tussen
11.00 en 17.00 uur.
Een historisch overzicht van de artillerie
in Nederland en in het voormalig Neder
lands Indië is tot en met 31 december te
bekijken in het Artilleriemuseum van
het schietkamp aan de Eperweg 149 in 't
Harde. Alleen op afspraak te bezoeken.
Het museum is dinsdag, woensdag en
donderdag open van 13.30 tot 16.30 uur.
Het Historisch Museum in Rotterdam
laat tot en met 31 december in Het
Schielandshuis aan de Korte Hoogstraat
31 tussen 13.00 en 17.00 doorlopend
oude films zien over Rotterdam. Die
films zijn er niet op de zondagmiddag
gedurende de maand december. Het mu
seum herstelt er een oude traditie mee in
ere. Want in de jaren zestig en zeventig
werden in het oude Schielandshuis met
regelmaat films over oud-Rotterdam
getoond.
In het Tropenmuseum aan de Linnaeus-
straat in Amsterdam is tot 5 januari nog
een expositie over Noord-Vietnam. Met
centraal thema de hedendaagse dorpssa
menleving in de delta van de Rode Ri
vier. maandag tot en met vrijdag open
van 10.00 tot 17.00 uur en op zaterdag en
zondag van 12.00 tot 17.00 uur.
m
jtj—
m
WÈ
