Notekraker
La Pat
'Alsof de hele aarde openbarstte'
Dickens als toneel en dans
in decembermaand
lien j(
Emmy
Paul Haenen zoekt
contact met publiek
Scapino Rotterdam brengt 'Le sacre du printemps' en 'Les Noces'
Het mooiste kerstsprookje is
Tsjaikovski's magistrale
Nationaal Bolshoi Ballet van Wit-Rusland
Orkest van Nat. Bolshoi Ballet
DE STEM
THE
E R
DE STEM
Waardenberg De Jong in Etten
'David Copperfield' en 'Oliver Twist'
rn«
Boerenbruiloft
Spraakmakend
Microscoop
Lenteoffer
Geheim
Scène uit de grappige toneelvoorstelling 'David Copperfield' met Joep Onderdelinden middenin
de titelrol. foto ben van duin
Nico de Vries en Coen van Vrij-
berge de Coningh samen garant
voor dertien smakelijke typetjes.
Oliver Twist is een schitterende,
grootschalige dansvoorstelling
door het voltallige ensemble van
he^ jubilerende Introdans (25 jaar
oud) die zich afspeelt in een 19e
eeu^vs weeshuis en in Londen.
Een'goeddeels abstract maar toch
aangrijpend ballet van de
Frangaise Josette Baïz, waarin de
jongensrol van Oliver wordt ge
danst door Hilde Machtelinckx,
met kortgeknipt haar.
Het weeshuis doet Oliver in de
leer bij een begrafenisonderne
mer die hem uitbuit. Na een ruzie
vlucht Oliver naar Londen waar
hij in handen valt van de schurk
Fagin (Ton Wiggers, als een Shy-
lock-figuur), die een bende zak
kenrollerij es leidt. Oliver wordt
tot inbraak aangezet en door de
politie opgepakt, maar gered
door zijn vrienden, de jongen
Dick (Patricia van Deutekom),
een aardig echtpaar en een defti
ge heer die hem later zal adopte
ren.
De bewegingstaal van Baïz is af
wisselend en inventief, met ab
surdistische trekjes. Ingewikkel
de nevenintriges uit het oor
spronkelijke, wat moralistische
en bloederige verhaal werden
weggelaten. Baïz werd in ons
land bekend door Les Typhons in
het Holland Festival 1991. De
prachtige kostuums van Philippe
Guillotel verwijzen naar het mid
den van de 19e eeuw maar heb
ben ook een leuk karikaturaal
karakter. Naast twintig Intro
dansers treden ook leerlingen van
de vooropleiding dans van de Ho
geschool voor de Kunsten Arn
hem aanstekelijk op in de kinder-
rollen.
'David Copperfield' is op dinsdag
3 december in het Chassé Theater
in Breda (19.30 uur). 'Oliver Twist'
door Introdans is op zondag 1 de
cember (14.30 uur) in De Maagd
in Bergen op Zoom, 15-12 in Oos
terhout, 19-1 in Terneuzen, 26-1
in Breda.
Het brutale, succesvolle Rotterdamse theaterduo Waardenberg en
Jong komt morgen- en zaterdagavond naar De Nobelaer in Etter-
Leur met een try-out van zijn nieuwe programma Bandkaai.
De reden dat de twee komedianten hun nieuwste theaterprogra®®
willen uitproberen in Etten is het gevolg van de belangstelling aid#
voor hun voorstellingen, met name ook tijdens de Vara-televisieop#
mes van vorig jaar. Slapstick, grillige humor, fysiek riskante pen®
mances, absurd toneelspel over bizarre machtsverhoudingen en®""'
waardige decorstukken staan de bezoeker ongetwijfeld ook in
kaai weer te wachten.
Een betoverende klassieker van
SUPIERZ ARTIST MANAGEMENT
avontuur in het land van sneeuw en snoepgoed
hoge standaard en sterke solisten Daily Telegraph
Chassé Theater Breda Ma16 Di 17 Dec 20.00U
Res. 076-5303132
DONDERDAG 28 NOVEMBER 1996 [)l
AMSTERDAM
Sacco en Vanzetti - musical door Koninklijk Ballet van VlaanH»
20.15 uur - Carré (2 t/m 5 dec)
Zilver - door Introdans - 20.15 uur - Stadsschouwburg (ma endi)
ANTWERPEN
Lanzarote Los Molinos - van David Mamet - door KN$-ap»u
KNS-20.00 uur (tot 7 dec) tfci»
Scrooge - van Dickens - door Luc Philips - Klein Raamtheater-u,.,
zo - 20.00 uur (tot 11 jan 1997)
Universal Copyrights 1-9 - van Jan Fabre - door Troublevn-tm
Rode zaal - 20.00 uur (28 en 29 nov)
Scrooge - van Dickens - door Luc Philips - Klein Raamtheater-v»
za 20.00 uur (tot 11 jan 1997)
Sacco Vanzetti - musical door Kon. Ballet van Vlaanderen-Sua
schouwburg - 20.00 uur (t/m 30 nov)
Middelpracht en eeuwse praal - van Drs. P. en Ivo de Wijs - do
theateratelier - Eigentijds Werk Teater Deurne - 20.30 uur (vr en zal
Het Mens - van Benno Barnard - door Blauwe Maandag Cie-CCR
chem - 20.30 uur (3 t/m 7 dec)
BRUGGE
Wolven huilen - van Erik Vlaminck - door de Korre - theater der.
re - 20.30 uur (29 en 30 nov -11 t/m 14 dec)
De Doorspeler - door Zuidelijk Toneel - De Biecorf - 20.30 uur (do»
vr)
DEN HAAG
West Side Story - musical - Congresgebouw (t/m 22 dec en 25 tijg
dec)
De Gids - door Het Nationale Toneel - Theater aan het Spui
nov)
Oidipous I en II - Appeltheater - Duinstraat 6 -19.30 uur - zo Bv
uur (t/m 21 dec)
La Musica II - Appeltheater - Duinstraat 6 - 20.30 - zo 14.30 uurli/i
21 dec)
ETTEN-LEUR
Waardenberg en de Jong - cabaret - 'Bandkaai' - try-out - Dt
laer-20.15 uur (vr en za)
ROOSENDAAL
Evita - musical - 20.15 uur - Schouwburg De Kring (do en vr)
DONDERDAG
BERGEN OP ZOOM
Intermezzo Group - 5 heren met Nederlandse a capella songs-Stads
schouwburg De Maagd - 20.15 uur
BREDA
Frisse Warmte - door Paul Haenen - 20.00 uur - Chassé Theater
EINDHOVEN
Celine II - door Het Zuidelijk Toneel - Stadsschouwburg
OOSTERHOUT
De Minnaar - toneelstuk - met Rick Engelkes en Isa Hoes - De Bu
20.15 uur
TERNEUZEN
American Indian Dance Theatre - - dansvoorstelling - Zuidlaij.
theater - 20.00 uur
TILBURG
The Third Person - dans door Rosenfeld en Teixidó - 20.15 uur-q
19.30 uur inleiding door Theater van Nu Salon - Schouwburg
Chateau Migraine - toneel door Jo Decaluwe - 20.30 uur - Schow
burg
VRIJDAG
BREDA
Coriolanus - door RO Theater -19.30 uur - Chassé Theater
Lichtgebonden - dans door D.d. De Stilte - première - 20.45 un
Chassé Theater
TILBURG
Jozef in Dothan - door Het Toneel Speelt - 20.15 uur - Schouwburg
ZATERDAG
ANTWERPEN
De Vrouw van de duinen - door TIL - Het Klokhuis - 20.30 uur
BREDA
Telekids - theatershow voor kinderen 4-14 jaar - door Carlo Boszhn
en Irene Moors -19.30 uur - Chassé Theater
BRUGGE
De geweren van vrouw Carrar - van Bertold Brecht - clbor Fal
theater - De Biecorf - 20.30 uur
ROOSENDAAL
Optisch Bedrog - met Han Romer en Titus Tiel Groenestege
Schouwburg De Kring - 20.15 uur
TERNEUZEN
Suske en Wiske op visite - familievoorstelling - Zuidlandtheater
19.30 uur
ZONDAG
BERGEN OP ZOOM
Oliver Twist - door Introdans - ensemble voor de jeugd (7+) - me
voorbespreking - Stadsschouwburg De Maagd-Grote Markt32
uur
BREDA
Strawinsky-programma - dans door Scapino Rotterdam - 20.00uv
- Chassé Theater
TILBURG
De meester van de zwarte molen - jeugdtheater door Inèz Dert
sen -14.30 uur - Schouwburg
DINSDAG
BERGEN OP ZOOM
Paul Haenen - met 'Frisse Warmte' - Stadsschouwburg De IV
20.15 uur
BREDA
David Copperfield - familie-kerstvoorstelling - 19.30 uur -
Theater
ROOSENDAAL
De Korre: Colometa - solovoorstelling van Antje de Boeck Scta®
burg De Kring-20.15 uur
TILBURG
Celine II - Het Nationale Toneel - 20.15 uur - Schouwburg
De Doorspeler - door Het Zuidelijk Toneel - 20.30 uur - Schouwburg
WOENSDAG
ETTEN-LEUR
Robhetty Poppenkast - voor kinderen vanaf 3 jaar - De Nobels!'
13.00,14.30 en 16.00 uur
TERNEUZEN
Lenette van Dongen - cabaret - 'Nee, nee en nog eens nee!'-Zu»
landtheater - 20.00 uur
Op 11 december gaat h
Vioolconcert van Edua
de Boer in première.
Emmy Verhey en het
Brabants Orkest onder
leiding van
Mare Soustrot zullen h
nieuwe werk uitvoeren.
Koningin Beatrix woon
het concert bij. De
feestelijke gelegenheid
de opening van de
nieuwe Concertzaal in
Tilburg. De componist
Eduard de Boer, gebore
1957 in Sneek, nu
wonend in Boxtel,
maakte vier jaar gelede
bij de opening van het
Muziekcentrum in
Eindhoven indruk met
zijn cantate Het huwelij
van de maan en de zon.
Deze krant schreef toen
dat De Boers tonale
idioom een verademing
was. Hij is een componi
die in de traditie wortel
en tegelijkertijd voor ee
nieuw tijdperk in de
muziek staat.
Door Hans Rooseboom
„Dit Vioolconcert is ontsta
uit de vraag van Het Braban
Orkest om een werk te schr
ven voor de opening van
Concertzaal in Tilburg. Van
het orkest dacht men aan e
vioolconcert, en Emmy Verh
was al benaderd om het te sp
len. Ik ken haar sinds 198
toen mijn Eerste Symfonie
het dagboek van Etty ff-'
lesum) in première ging bij H
Brabants Orkest. Emmy spee
de tijdens datzelfde conce
het Vioolconcert van Brahm
Wij kwamen elkaar tegen ti
dens repetities."
Speelt u zelf viool?
„Ik ben opgeleid als pianist, ma
ik speel genoeg viool om te wete
wat de mogelijkheden van het
strument zijn. Verder heb ik va
af het begin aan Emmy Verh
gevraagd om mij terzijde
staan. Ik moest de composit'
goed voorbereiden, want ik ha
nog nooit een vioolconcert ge
schreven. Ik wilde er echt ee
concert van maken waarbij d
violist in de schijnwerpers staa
Daarom heb ik me ook georiën
teerd op componisten die zelf vir
tuoze violisten waren, zoals Pa
ganini, Wieniawski en Viex
Door Marcel Linssen
Twijfel overheerst bij Patty Tros
sèl. Niet over de artistieke inhou
van haar programma Gevleugeld
Donna, dat zit wel snor.
Maar wel over de vraag of het Ne
derlandse publiek toe is aan L
Pat. Vanavond is deze glamourko
ningin van het Nederlandse thea
tercircuit te zien in Noorderli
concertpodium in Tilburg en mor
gen in De Bussel in Oosterhout.
Met Gevleugelde Donna, het eer
ste programma waarin ze ook Ne
derlandstalige nummers zingt, wi
Patty duidelijkheid krijgen ovei
haar plek in de Nederlandse thea
terwereld. „Vroeger deed ik veel
meer ongrijpbare dingen, met on
vertaalbare teksten en zo. Het was
meer een choas, meer pats/boem",
vertelt ze telefonisch vanuit Alk
maar. „Dingen eruit gooien en
®n maar kijken wat ervan komt.
Nu stel ik me veel kwetsbaarder
°P- Met Gevleugelde Donna is het
erop of eronder. Nu moet duide-
ujk worden of er een stroming is
voor het soort theater dat ik
maak."
Trossèl, die in 1983 haar eerste
Paul Haenen
FOTO STEYE RAVIEZ
Wie zijn televisieprogramma
Haenen voor de Nacht kent, weet
wat' hem in het theater te wach
ten als hij naar Paul Haenen gaat:
opmerkelijke krantenberichten,
een gedicht, een verhaal en on
verwachtse bekentenissen uit de
zaal, want de menslievende en
tertainer laat het publiek graag
praten, het liefst over zijn de
pressies en kleine ongemakken.
In zijn nieuwe, tiende theaterpro
gramma Frisse Warmte, dat van
avond in het Bredase Chassé
Theater wordt gehouden, mag
een aantal uitverkorenen op het
podium belangrijke belevenissen
toelichten. Haenen stelt precies
die vragen die niemand zou ver
wachten, zonder ook maar ie
mand in verlegenheid te brengen.
Dat is het aardige.
De 50-jarige conferencier weet
met zijn vriendelijke satire - hij is
de enige cabaretier die nooit ve
nijnig wordt - nog altijd voor
aangename verrassingen te zor
gen hoewel de formule nauwe
lijks is veranderd. Het licht ab
surde en de kleine bizarre details
in het dagelijks leven van gewone
mensen zijn Haenens specialiteit.
Het grote wereldleed slaat hij lie
ver over. Vanzelfsprekend ont
breken zijn alter ego's dominee
Gremdaat, Margreet Dolman en
Buster Fonteyn ook nu weer niet
in deze feel good-show. Volgens
een beproefd, maar nog steeds
plezierig recept haalt hij jeugd
herinneringen op en vertelt een
verhaal over ongewenste intimi
teiten. Het huiskamereffect
wordt' niet geschuwd, Haenen
luistert rustig naar een nummer
tje van Frank Sinatra, zonder dat
er verder iets gebeurt. Je moet
maar durven. Bijna drie uur lang
gaat hij door, zonder regisseur,
maar alleen gesteund door Dam-
mie van Geest als de onvermijde
lijke dokter Valentijn. Elke keer
is zo'n programma anders, van
wege de response van de zaal,
maar ook worden de bespiegelin
gen van dominee Gremdaat iede
re dag vers opgenomen in de
foyer van het theater en 'interac
tief met Margeet Dolman via een
videoscherm uitgezonden.
'Frisse Warmte' van Paul Haenen
is vanavond in Breda, 3 december
in Bergen op Zoom, 15 april in
Terneuzen, 23 mei in Tilburg.
Van onze kunstredactie
Geen schrijver past natuurlijk
beter bij de kersttijd dan Charles
Dickens. In de feestelijke decem
bermaand staan twee familie
voorstellingen naar romans van
Dickens geprogrammeerd: David
Copperfield en Oliver Twist. Het
lijkt erop dat de aardige traditie
van de Londense pantomime ook
in ons land steeds meer voet aan
de grond krijgt.
Joep Onderdelinden speelt in de
amusante toneelvoorstelling Da
vid Copperfield, een productie
van Bellevue/Nieuwe de la
Martheater, de titelrol. Na een
ongelukkige jeugd zonder ouders
en met een boze stiefvader zoekt
de jonge David bescherming bij
zijn bazige tante Trotwood (Rick
Nicolet).
Via allerlei baantjes komt hij te
recht op een advocatenkantoor
waar de kruiperige schurk Uriah
Heep (Laus Steenbeeke, prach
tig) fraudeert met de boekhou
ding. Davids zwerftochten leiden
tot de confrontatie met een massa
kostelijke figuren wier zwaar
aangezette karakters sterk wor
den getypeerd in de vlotte bewer
king en regie van Bruun Kuyt.
Aankleding en decor zijn van een
plezierige ouderwetse knusheid,
waarbij pruiken, houten benen,
dikke buiken niet ontbreken. De
acteurs rennen af en aan, om zon
der dat de kijker het merkt, tal
van dubbelrollen te vertolken in
snel wisselende scènes.
Met uitzondering van de jonge
David Copperfield hebben alle fi
guren rare tics. En die worden
heel leuk getypeerd door Marjo
lein Touw en Dick van den Toorn
als het lichtzinnige echtpaar Mi
ca wber en Elsjes Slats als de
slechte moeder van Heep. Daar
naast staan Han Oldigs, Wivine-
-ke van Gronigen. Esther Roord,
D°or Gerrit van den Hoven
tob ®^a^antse pop spreekt een
seaucht woordje mee. The Ga
ming, Green Lizard, The
2j. °nS> Thunderin' Hearts, het
j; een Paar namen van bands
cim -t in det vaderlandse club-
uit momenteel goed doen.
Wat ze gemeen hebben is dat ze
bpn"13? we^ 'ets te maken heb-
bantn ad met stichting Bra-
tjn °P en het door deze stich-
w<J ®a?^§aniseerde provinciale
De Wraak van Bra-
strjri *Tle tweejaarlijkse wed-
iaar-t -j Staat himiddels tien
een voor een feestje én voor
P de cd staat muziek van alle
aars van de laatste vijf edi-
Inzet: Igor Stravinsky.
foto kippa
Russische voorjaar dat in één uur
tijd leek te ontluiken en waarbij
het was alsof de hele aarde open
barstte. Dat was de meest fantas
tische ervaring van mijn kinder
tijd, elk jaar opnieuw.'
Wubbes Sacre du printemps door
Scapino Rotterdam wordt op eén
aantal plaatsen (ook in Breda)
'live' begeleid door het Amster
dams Pianokwartet onder lei
ding van Maarten Bon.
In hetzelfde programma wordt
Les Noces, een ander werk van
Stravinsky uit 1923, uitgevoerd,
in de choreografie van het jonge
Rotterdamse choreografenduo
Maria Voortman en Roberto de
Jonge, dat eerder voor Scapino
Dangerous Choir creëerde. Ook
hier is de muzikale begeleiding
van het Amsterdams Pianokwar
tet, aangevuld met een groot en
semble (met zangers) onder lei
ding van Jurjen Hempel.
Les Noces, dat voor de première
in 1923 door Nijinski's vrouw
Bronislawa was gechoreogra
feerd, is een balletcantate over
een Russische boerenbruiloft,
een soort vocale pendant van de
Sacre, die geïnspireerd was door
volksliederen.
„Ik had geen behoefte om de ge
bruiken van een landelijke brui
loft nauwkeurig na te bootsen",
aldus de componist. „De rituele
elementen uit de eeuwenoude
traditie van Russische boeren
bruiloften dienden uitsluitend
als inspiratie. Ik permitteerde
mij de vrijheid er naar eigen
goeddunken mee om te gaan."
Ook van het duo Voortman/De
Jonge valt niet te verwachten dat
zij in hun Les Noces teruggrijpen
naar een boerenbruiloft, maar
wel dat zij de muziek vertalen in
een eigen moderne bewegings
taal.
Scapino Rotterdam komt met het
Stravinsky-programma 'Le sacre
du printemps' en 'Les Noces' op
zondag 1 december (20.00 uur)
naar de grote Venco-zaal van het
Chassé Theater in Breda, 4 de
cember naar Den Bosch (Theater
aan de Parade), 20 december
naar Schouwburg Tilburg.
Door Marjan Mes
Geen enkel 20e eeuws ballet
heeft zoveel tumult veroor
zaakt als Le sacre du prin
temps van Igor Stravinsky en
choreograaf Vaslav Nijinski.
Het elegante Parijse publiek
dat in mei 1913 naar de pre
mière was gekomen om de Bal-
Iets Russes van impresario
Serge Diaghilev te bewonde
ren, was hevig geshockeerd.
Het had een klassiek getoonzet
ballet verwacht en het kreeg
extreme, titanische klanken en
ritmes te horen en woest ge
stamp en beestachtige spron
gen te zien.
Er werd geschreeuwd, gefloten
en gejoeld. Voor- en tegenstan
ders gingen zelfs met elkaar op
de vuist. Diaghilev moest een
pauze inlassen en het publiek om
stilte smeken. De grootste op
ruiers werden buiten de deur ge
zet, maar toen het doek weer op
ging, klonken er opnieuw provo
caties uit de zaal.
Vooral de groteske, primitieve
choreografie van de jonge, later
waanzinnig geworden Nijinski
moest het ontgelden. Al in 1914
werd Stravinsky's adembenemde
muziek met zijn schrille klankef
fecten en donderende ritmesla
gen tijdens de eerste Parijse con
certuitvoeringen extatisch ont
haald. Wat niet betekende dat
het met het ballet gedaan was,
want reeds in 1920 maakte Leon-
ide Massine alweer een nieuwe
choreografie, omdat geen van de
dansers zich de passen van Nij
inski kon of wilde herinneren.
In de loop van de eeuw volgden
talloze nieuwe balletversies van
Stravinsky's Lentewijding,
waarvan die van Martha Gra
ham, Maurice Béjart en Pina
Bausch het meest spraakmakend
waren. Onder de tachtig choreo
grafen die zich door de heftige,
moderne muziek lieten inspire
ren, bevonden zich onder ande
ren ook Hans van Manen, Glen
Tetley, Paul Taylor en Mats Ek.
En nu dus ook Ed Wubbe, de am
bitieuze artistiek leider en cho
reograaf van Scapino Rotterdam,
die zich terdege bewust is van de
culturele beladenheid van het
Choreograaf Ed Wubbe instrueert de dansers van Scapino Rotterdam.
stuk. „Een gevaarlijk, gecompli
ceerd en daardoor heel uitda
gend stuk. Hoe meer je je erin
verdiept des te ingewikkelder het
wordt", zei hij deze zomer toen
hij nog volop bezig was met het
bestuderen van het tijdsbeeld
waarin de Sacre is ontstaan. Het
lezen en bekijken van de litera
tuur, architectuur en schilder
kunst uit de betreffende periode
hoorden daar vanzelfsprekend
bij.
Wubbe heeft voor zijn eigentijd
se bewegingsconcept gebruik ge
maakt van de unieke transcriptie
van Maarten Bon voor vier vleu
gels, het instrument waarvoor
Stravinsky zijn heidens lenteri
tueel oorspronkelijk compo
neerde.
De Nederlandse choreograaf liet
zich ook leiden door wat Jacques
Rivières in 1913 over de muziek
schreef: 'Dit is niet de traditione
le, door dichters bezongen lente,
met haar briesjes en vogelge
zang. Dit is niet anders dan de
felle worsteling van het tot was
dom komen, de panische ver
schrikking van het rijzende le
venssap, het angstige hergroepe
ren van de cellen. Lente gezien
van binnenuit, met haar geweld,
haar spasmen en haar celdelin
gen. Alsof we een drama door een
microscoop bekijken.'
Wat de vele choreografische ver
sies betreft, is Ed Wubbe vooral
bekend met die van Pina Bausch
uit 1975, die er niet meer over zei
dan: 'De Sacre is te sterk voor
woorden. Alles wat ik zou kun
nen zeggen, al mijn bedoelingen
liggen opgesloten in mijn bewe
gingen.' Wubbe denkt er net zo
over, maar moest voor alles Pina
Bausch' werk uit zijn geheugen,
en bewustzijn zien te bannen om
helemaal opnieuw te kunnen be
ginnen.
„Ik moest een eigen weg zien te
vinden, een eigen antwoord op
Stravinsky's gecompliceerde rit
mische structuren. Ik hoop een
dialoog op gang te hebben ge
bracht, want in het letterlijk ver
talen van muziek in beweging
ben ik niet geinteresseerd. De
Sacre moet je volgen, die muziek
dendert maar door en is onont
koombaar."
In het oorspronkelijke libretto
werd de verbondenheid met de
vruchtbare aarde uitgedrukt
middels een 'orgie' die eindigde
in het offeren van een maagd.
Wubbe geeft met zes dansers een
nieuwe eigentijdse vorm aan het
ritueel van het lenteoffer. „Wat
ik zoek zijn extremen want ik wil
geraakt worden. Extremisme is
een aspect van onze maatschap
pij dat zich steeds duidelijker
opdringt."
De jonge Igor Stravinsky kreeg
zijn ingeving voor de Sacre in
mei 1910 toen hij in Sint Peters
burg met de laatste bladzijden
van De vuurvogel bezig was. 'To
taal onverwachts flitste mij het
beeld van een heidense rituele
plechtigheid door het hoofd: wij
ze ouderlingen zitten in een
kring en kijken naar de doden
dans van een jong meisje, dat zij
FOTO FRANS SCHELLEKENS
offeren om de god van het voor
jaar gunstig te stemmen.'
Dat de componist zijn werk van
meet af aan als ballet voorstelde,
blijkt uit een brief uit 1912: 'Het
hele stuk moet van het begin tot
het einde gedanst worden. Op
geen enkele manier tolereer ik
pantomime.'
Aan de schilder, archeoloog en
filosoof Nicolas Roerich met wie
hij het scenario uitwerkte (en die
de decors en kostuums ont
wierp), schreef hij: 'Ik heb het
idee dat ik in het geheim van het
voorjaarsritme ben doorgedron
gen en dat de musici dat zullen
voelen.' Jaren later wist hij zich
echter nog nauwelijks te herin
neren onder welke gevoelscondi-
ties de Sacre - inmiddels het be
langrijkste symfonische werk uit
de 20e eeuw - tot stand was ge
komen.
Maar tegen zijn biograaf Robert
Craft antwoordde hij op de vraag
wat hem in Rusland het dier
baarst was geweest: 'Het heftige
