DE STEM
Sinterklaas blijft
een 'tientjes-man'
Hij was op sterven na dood.
Allemaal door die vermaledijde Kerstman.
Maar ziet: de Sint heeft de zoveelste aanslag op zijn persoontje
doorstaan en is populairder dan ooit.
Vorige week kwam hij met zijn stoomboot aan in de haven van
Harlingen.
Vandaag is-ie te gast in Surplus.
Overname
Vrees
Specialiseren
Sur
Hij
komt
foto's marc bolsius
Door Ron Buitenhuis
Het is november, de nationale strooptocht
naar sinterklaasspeelgoed is weer begon
nen. Miljoenen vaders en moeders zijn met
veilanglijstjes op jacht naar goed, maar
rcoral goedkoop speelgoed.
Want Nederlanders zijn gierig. Geen land in
West-Europa dat zich zo laat leiden door de
Prijs. Merk en kwaliteit komen hier op de
tweede plaats. Een Phocahontas pop van
W,95 is beeldschoon, maar haar merkloze
roon 'Indian Princess' van 14,95 is nog
aantrekkelijker.
S Gemiddeld krijgen Nederlandse kinderen
'oor 350 gulden per jaar aan poppen, spel
en, blokken, video's en computerspelletjes.
Italianen, Duitsers, en Engelsen 'gunnen'
non kroost ruim twee keer dat bedrag. Een
W'k in de kleurrijke folders leert dat sinter-
waas in Nederland nog altijd een echte tien-
is. Driekwart van de circa 850 ar
tikelen in zo'n folder schommelt tussen de
"en en zestig gulden. Nederlanders zijn ook
nog eens echte stropers. Gemiddeld worden
one tot vier speelgoedzaken bezocht. Voor
One gulden voordeel jakkeren ze kriskras de
aoor- Toch besteden we samen nog één
Mn ?u'^en aan speelgoed, en nog eens
o miljoen aan koopvideo's. Omgerekend
M een doorsnee huishouden jaarlijks 80
aan computerspelletjes ujt, 45 aan gezel-
ehapsspellen, 27 aan koopvideo's en 40
en peuterspeelgoed. Zuiderlingen
™ben twee tot drie keer zoveel geld over
voor speelgoed dan mensen in
het noorden en de Randstad.
Vijfenzeventig procent van alle
speelgoed wordt door vrouwen
met kinderen gekocht. Als vaders
al cadeaus kopen, dan zijn dat
meestal artikelen die tot hun ei
gen verbeelding spreken: treinen,
racebanen, computerspelletjes,
koopvideo's. Negentig procent van
alle baby- en peuterspeelgoed (ram
melaars, blokken, teddyberen, pop
pen) komt voor rekening van ooms,
tantes en kennissen. Echt dure ca
deaus (driewielers, treinen, luxe ge
zelschapsspellen) worden steeds va
ker door opa's en oma's gekocht. Of
schoon de speelgoedfabrikanten jaar
lijks dertig miljoen gulden aan tv-re-
clame uitgeven, zegt ruim vijftig pro
cent van de Nederlanders dat ze zich
daar niet door laat leiden. Maar hun
kinderen des te meer. Tv-series als The
Thunderbirds en Power Rangers, maar
ook Kindernet en Telekids hebben grote
invloed op het verlanglijstje van kinde
ren. En als pa en ma eenmaal de commer
cials met ontroerende beelden van Belle
en het Beest, De Leeuwenkoning en
Jungle Book hebben gezien, gaan ze grif
voor de bijl.
Een koopvideo is trouwens zelden een
miskoop', kinderen kijken er gemiddeld
veertig keer naar.
Wat gebeurt er met 'het prijskaartje' van speelgoed als het machtsblok Blokker (Bart Smit, Inter-
toys, Familux, Marskramer) ook nog Toys 'R' Us overneemtfoto jacques peeters
Oorlog in
speelgoedland
Sinterklaas komt. De
kleurrijke folders verra
den dat zijn zak weer
goed gevuld is met ca
deautjes. Maar hopelijk
niet te duur, want Ne
derlanders zijn gierig als
het om speelgoed gaat.
Ondertussen voltrekt
zich achter de overvolle
schappen met Barbies, Le
go en Triviant een keiharde
machtsstrijd. Mag de Blok
ker-groep (Bart Smit, Inter-
toys, Familux, Marskramer)
!l van de Europese Commissie
zijn monopoliepositie verder
uitbouwen? Of is dat een 'com
merciële wurgmoord' in Speel
goedland?
Door Ron Buitenhuis
Achter de goed gevulde winkel
schappen met Barbies, Lego en Tri
viant, gaat een een keiharde
machtsstrijd schuil, die grote in
vloed kan hebben op het door Ne
derlanders zo verafgode prijskaart
je-
Sinds enkele jaren wordt de speel
goedbranche gedomineerd door het
Blokker-concern: Blokker zelf, plus
Bart Smit, Intertoys en de huishoud-
zaken Marskramer en Familux.
Schattingen over de totale marktom-
zet van het Blokker-concern lopen
uiteen van vijftig tot zeventig pro
cent. De rest van de speelgoedkoek
wordt verdeeld door Toy Partners
(Speelboom, Techno Hobby en Wig-
Wam), gecombineerde huishoudwin-
kels, warenhuizen, hobbyzaken, su
permarkten, drogisterijen en tank
stations.
Als klap op de vuurpijl wil Blokker
ook de negen Nederlandse vesti
gingen van Toys 'R' Us overne
men (onder meer in Nuth). Daar
mee zou het marktaandeel met
nog eens zeven procent stijgen. De
winkelformule van de Amerikaanse
speelgoedgigant - winkels van twee
duizend vierkante meter (de grootste
Bart Smit is zevenhonderd m!), vol met
stellages, op winkelboulevards aan de
rand van steden - blijkt in Nederland
niet aan te slaan. Ondanks de zeer
scherpe prijzen zijn consumenten niet
bereid vijftig kilometer te rijden voor
speelgoed dat grotendeels in Duitstali
ge verpakkingen zit.
De overname (op franchisebasis) van
Toys 'R' Us door Blokker is echter
voorlopig gedwarsboomd door minis
ter Wijers van Economische Zaken.
Met het oog op de concurrentieverhou
dingen heeft deze de kwestie voórga.-
legd aan de Europese Commissie. Die
kan echter pas een oordeel vellen, zo
dra de overname formeel beklonken is.
Blokkerwoordvoerder A. Zoet laat
echter weten dat de overname-ge-
sprekken niet worden hervat zolang de
visie van 'Brussel' niet duidelijk is.
Een patstelling dus.
Uit de actië van minister Wijers blijkt
eens te meer de vrees voor een com
merciële 'wurgmoord' in Speelgoed-
land. Vóór 1993 kon de consument nog
regelmatig profiteren van de prijzen
slag tussen Bart Smit en Intertoys, die
toen nog eikaars concurrenten waren.
Nu is het zo dat Blokker - tot op be
paalde hoogte - het assortiment, de
prijs en de bruto-winstmarges van de
Nederlandse speelgoedmarkt 'contro
leert'. Als machtsblok kan Blokker de
prijzen niet alleen verhogen, maar ook
breken in het voordeel van de consu
ment.
„We moeten maar afwachten hoe
Blokker de komende jaren omgaat met
zijn macht", getuigt hoofd-marketing
Rens Pels van concurrent Toy Partners
(Speelboom, Wig Wam). „Maakt men
misbruik van zijn positie, of onderkent
men dat een gezonde markt juist ge
baat is bij concurrentie. In een inter
view in Quote zei meneer Blokker ooit
de hele speelgoedhandel te willen op
rollen. Dan weet je hoe de wind
waait."
Het EIM signaleert dat de monopolise
ring nu al tot een 'versmalling' van het
assortiment leidt. Honderden speel
goedartikelen komen niet in de schap
pen omdat ze geen aantrekkelijke om-
zetsnelheid hebben. Aan de andere
kant kunnen leveranciers van speel
goed gewoon niet om de Blokker-ke
ten heen. Of ze moeten de 'Carrera-
methode' toepassen. De Duitse markt
leider in racebanen is de monopoliepo
sitie van Blokker en de lage winstmar
ges in Nederland zo zat, dat hij zijn
producten alleen nog maar recht
streeks aan de consument levert.
Zelfs een 'grote jongen' als Lego heeft
onlangs een aanvaring met Blokker
gehad. Lego boycotten kan ook Blok
ker zich niet permitteren, daar is het
spul te populair voor. Maar het assor
timent van de Deense blokkenbouwer
in de winkels van de Blokker-keten is
een tijd lang flink uitgedund. „Er zijn
wat schermutselingen geweest", er
kent Lego-directeur P. Daim. „Blok
ker was bij voorbeeld niet gechar
meerd van onze Kruidvat-actie, waar
bij de drogisterijketen tegen zeer
scherpe prijzen Lego kon verkopen.
Wij vonden dat nodig om meerdere af
zetkanalen open te houden. Die zaken
zijn Uitgepraat. De weken voor Sinter
klaas komt er een grote Lego-voor
deelactie, óók in de winkels van de
Blokker-keten," aldus Daim.
Het feit dat speelgoed in Nederland
over het algemeen iets duurder is dan
in België, Duitsland en Engeland,
•heeft volgens de Lego-directeur niet
alleen met de machtspositie van Blok
ker te maken. „In die landen geven
mensen gewoon meer geld aan speel
goed uit. De actie van minister Wijers
om 'Brussel' in te schakelen kan ik dan
ook niet goed plaatsen. Stel dat Blok
ker nu al zestig procent marktaandeel
heeft, dan maken die zeven procent
extra van Toys 'R' Us toch weinig ver
schil."
Om te overleven zullen de concurren
ten van Blokker c.s. zich steeds meer
moeten specialiseren in specifieke seg
menten, zoals computerspelletjes,
houten (buiten)speelgoed of model
bouw. Een andere mogelijkheid is
meer merkloze artikelen verkopen,
want die gunnen de winkelbaas meer
winstmarge.
Voor de meeste winkeliers zal het des
ondanks geen vetpot zijn. Na twee bar
slechte jaren, trekken de opizetten
naar verluidt weer iets aan. De bruto
winstmarges liggen volgens het CBS
echter nog steeds rond de 35 procent.
Een doorsnee speelgoedzaak haalt
1,2 miljoen omzet.
Bij een netto-resultaat van vijf pro
cent houdt men dus voor een jaar wer
ken 60.000 over. En dan komt de fis
cus nog zijn handje ophouden. Eigen
lijk hebben heel wat speelgoedwinke
liers zelf behoefte aan een sinterklaas
cadeautje.
HEIMWEE
LETTERS
Al zo'n honderd jaar eet Nederland de
zelfde chocoladeletters. Robuuste, dege
lijke letters, in het drukkersvak beter be
kend als de Egyptienne.
Tussen de 12 en 15 miljoen
letters gaan er in deze tijd
van het jaar over de toon
bank. Maar waarom wil ie
dereen de letters P, M en S
en is de I zo'n lastige jon
gen?
Door Hans van Alebeek
Los van alle kleine huismer
ken en zelfgemaakte letters
van banketbakkers zijn er in
Nederland nog maar drie grote merken cho
coladeletters over: Verkade, Delicata (Albert
Heijn) en Droste. Van Houten niet meer, hoe
wel deze firma feitelijk de basis heeft gelegd
voor de letterindustrie. Het was immers
Coenraad Johannes van Houten die rond
1825 het procédé ontwikkelde waarmee ca
caoboter van cacao gescheiden kon worden.
Met het overblijvende poeder en andere in
grediënten konden voor het eerste vaste vor
men van chocolade gemaakt worden. Zoals
letters. Toen de chocoladefabrikanten eind
vorige eeuw een lettervorm voor hun eerste
choco-letters moesten kiezen, namen ze sim
pelweg de meest populaire letter van die tijd:
de Egyptienne. Een stoere letter die - zo is ge
bleken - de tand des tijds en kinderen ruim
schoots heeft doorstaan.
Ook bij de firma Droste in Vaassen werken ze
nog steeds met dit relikwie uit de vorige
eeuw. „Want aan sommige producten moet je
niet sleutelen," zegt commercieel manager H.
Bijma. „Zeker niet als het gaat om Sinter
klaas, bij uitstek een feest van tradities." Nou
liegt Bijma een klein beetje, want in de loop
der jaren is er wel degelijk gesleuteld aan
Egyptienne-letter. Het hele knabbel-alfabet
moet namelijk even zwaar zijn - als kind heb
je dat nog niet door en ben je jaloers op alle
Wim'en, Rita's en Keesjes. Vandaar dat er af
toe gesleuteld moet worden aan de letters.
Maar ook dat heeft zijn grenzen. De I bij
voorbeeld kan niet onbeperkt verbreed wor
den. De oplossing: twee I's die samen het ver
eiste gewicht vormen.
Daarnaast worden de letters elk jaar verder
verbeterd om het percentage gebroken letters
te beperken. „Want een letter is een vreemde
vorm," zegt Bijma. „De kans op breuk is re
delijk groot." Met name de T is een hele lasti
ge jongen: die twee balken op elkaar zorgen
elk jaar voor veel kinderverdriet bij Tessa's,
Tom'en en andere T-klanten. „Maar we blij
ven bezig om de risico's te beperken", belooft
Bijma. Da's niks te veel gezegd want zodra
Sinterklaas met paard de benen heeft geno
men, beginnen ze bij Droste al weer met de
voorbereiding voor '97.
De niet-verkochte letters van dit jaar worden
weer ingenomen, samen met de demografi
sche gegevens over voornamen bepalen die de
produktie voor het komende jaar. Want als -
zoals nu - Laura, Lotte, Linda en Michael,
Mark en Martijn populaire namen zijn, heeft
dat onmiskenbaar gevolgen voor de letterver
koop. Alhoewel, sinds jaar en dag zijn het de
zelfde letters die elk jaar de Top 3 vormen: de
P, M en S. „Papa, Mama, Sint", verklaart
Droste-man Bijma kort. Overigens zijn er ook
drie letters die bij gebrek aan vraag niet eens
gemaakt worden: de Q, X en Y.
Maar de rest van het alfabet gaat tot 6 decem
ber weer naar miljoenen lettervreters toe. Let
wel: alleen Nederlandse want export heeft
geen zin, zo hebben de fabrikanten geleerd.
Bijma: „We exporteren nog wel wat letters
naar landen als Canada en Australië waar
veel Nederlandse emigranten wonen. Heim-
wee-markten noemen wij dat. Maar die wor
den steeds kleiner."
