'csteGB
Medewerker
DE STEM
REGIO
C5
echnische kennis en erva-
aris, arbeidsvoorwaarden
I voor een carrière op pro-
nkoop en uitvoering, het
lingen, overleg voeren met
neer- en minderwerk en bet
ienstverband.
i werkzaamheden als
□gelijkheid tot vast dienst-
bied van panelen- en kas-
van klimaattechnische
franuit het bestek maken,
pring. Ervaring met AutoCad
bniek en minimaal 2 jaar
flogeiijkheden.
jndige en utiliteitsbouwpro-
■n van schetsmatige ontwer-
renwerk (m.b.v. AutoCad ia)
I ervaring als Tekenaar/Con-
likt over goede communica-
lp uw collega's. Kennis van
ent verantwoordelijk voor
reningen m.b.v. AutoCad ia,
■ie Techniek, enkele jaren
riftelijke uitdrukklngsvaardig-
ienstverband. Regio: Noord-
Pire!l»ct3D<rt«c&érta4
Bouwkundö
Clvietó Teömlek.
Sléïttrotechniek
IiiöuatirtSlè Automatisering
Milieu
VZartccuyboutvXuj3di>
ORGANISATIE
ptbalorganisatie die uit-
jaarlijkse begroting is
ina 70.000 inwoners, gele-
leen sterke groei door en
[goede mogelijkheden om
ns een vacature voor een.
iGER (m/v)
rerschuldigd aan de voor-
het bestuur draagt hij zorg
iele wedstrijdgebeuren, als-
op voetbaltechnisch
Je vervullen
naar een kandidaat met
I gebied
iture dan kunt u deze ken-
VM. Mangnus, bij wie u ook
lot aanbeveling.
Ctie.
i primaire en secundaire
i c.v. kunt richten aan:
ZATERDAG 16 NOVEMBER 1996
De nieuwe
koers van
Gasunie
Gasunie, Nederlands hof
leverancier van aardgas,
staat op de drempel van
een nieuw tijdperk. De
gasbel in Slochteren
slinkt, de vraag groeit en
de enorme gasvoorraden
van Rusland, Noorwegen,
Algerije en de overschot
ten van Engeland komen
dichterbij. Daarnaast
maakt de in Brussel
voorgekookte vrijmaking
van de Europese gas
markt geleidelijk een ein
de aan de binnenlandse
monopoliepositie van
Gasunie.
Door Frank Deij
EEN verrassing was het al lang
niet meer. „De victorie van de
vrije markt begint in Zeeuws-
Vlaanderen," had Gasunie-di
recteur G. Verberg in de aanloop
naar een vrije Europese energie
markt al vaker voorspeld. En
even zo vaak zei hij de concur
rentie vol optimisme tegemoet te
zien.
Maar die glimlach liep enkele
weken geleden toch zachtjes weg
van zijn gezicht, toen Energie
Zuid-Nederland (EZN) defini
tief besloot, via een aansluiting
op de Interconnector van Enge
land naar Zeebrugge, goedkoper
hoogcalorisch aardgas uit Enge
land in te gaan voeren en te ver
kopen aan grote industrieën in
Zeeland en West-Brabant.
EZN, de inkoopcombinatie van
Delta Nutsbedrijven, Mega Lim
burg en Pnem, snoept daarmee
in 1998, wanneer de Intercon
nector in bedrijf komt, een rede
lijk deel van de binnenlandse af
zet af. Gasunie zet gemiddeld
zo'n veertig miljard kuub gas af
in eigen land, waarvan 13,4 mil
jard rechtstreeks aan grote in
dustrieën. Ir. H. de Kraa van
Delta Nutsbedrijven, die namens
EZN de aanleg van de pijplei
ding regelt, verwacht dat EZN
de industriële markt van Gas
unie op termijn met zo'n vier
miljard kuub zal afromen.
Overproductie
Voor energievretende bedrijven
kan het Britse gas aantrekkelijk
zijn. Elke cent prijsverschil le
vert bij een verbruik van een
miljard kuub gas tien miljoen
gulden voordeel op. Het Britse
gas komt straks op de West-Eu
ropese markt, omdat er in Enge
land overproductie is en de En
gelsen geen opslagcapaciteit
nebben. Het gas wordt namelijk
voor een belangrijk deel tegelijk
met olie op de Noordzee gepro
duceerd en moet meteen worden
verkocht. Maar British Gas (de
Engelse Gasunie) kan door de
'e lë concurrentie dat gas niet
allemaal meer op de binnenland
se markt kwijt.
Gasunie gaat vooralsnog niet
met zijn eigen prijzen stoeien om
Klanten, die in verleiding komen
ever te stappen, aan zich te bin
nen, zegt Verberg. „Gasunie zal
echten voor het behoud van zijn
wanten, maar niet tegen elke
T- j ®aan de concurrentie
strijd zeker aan, maar of dat ook
Prijsverlaging inhoudt, is de
™aag. Er bestaat in Europa al
eel lang een prijsvormingssys-
rf.0™ waarbij de gasprijs be-
Paald wordt aan de hand van al
ternatieve brandstoffen, oliepro-
eten. In die prijs zitten ook
oeiangrijke componenten als
sten van vervoer en bijkomen-
diensten. Dan praat je over
«Ken als capaciteit en flexibili-
.dat wü zeggen dat een klant
hem z°veel gas kan afnemen als
aanK-Uj mt' er nu nieuwe
«nbieders op de markt komen,
andean at tijdeliik er8ens
irlfrm §°edkoper gas kunnen
Pen en dat voor een lagere
Gasunie-directeur G. Verberg.
prijs verkopen, dan moet de
klant zich afvragen of hij ook al
die diensten krijgt bijgeleverd.
Hij zou bij wijze van spreken
uiteindelijk wel eens duurder uit
kunnen zijn."
Volgens Verberg stappen klan
ten niet zomaar voor een tijde
lijk voordeeltje naar een ander.
,Het misverstand is dat mensen
FOTO NEDERLANDSE GASUNIE
denken, omdat gas al zoveel ja
ren zonder mankeren wordt ge-'
leverd, dat een simpele draai aan
de knop een andere leverancier
mogelijk maakt. Zo is het dus
niet. Met name grote afnemers
zijn zich daarvan zeer wel be
wust."
Een voorbeeld is de voorlopige
afwijzing van één van Neder
lands grootste industriële gas-
verbruikers, kunstmestfabrikant
Hydro Agri in Sluiskil, om in zee
te gaan met concurrent EZN.
Hydro Agri, dat per jaar 1,8 mil
jard kuub gas gebruikt, voorna
melijk als grondstof voor ammo
niak, blijft voorlopig klant van
Gasunie, omdat de omschake
ling van Groninger gas op het
hoogcalorische Engelse gas (met
een hogere verbrandingswaarde)
enorme investeringen in be
staande apparatuur en installa
ties met zich meebrengt.
De successtory van Gasunie be
gint in 1959 met de vondst van
een enorme gasbel in Slochteren.
Toen de winning in 1965 begon,
schatte de Gasunie de voorraad
op 2500 miljard kuub. Nieuwe
boortechnieken en de ontdek
king van kleinere velden hebben
de hoeveelheid winbaar gas doen
toenemen. Er zit ongeveer nog
evenveel gas in de Nederlandse
bodem als in 1959.
Gasunie is de schakel tussen de
producenten en de afnemers van
gas. Gasunie koopt al het gas in
dat binnen- en buitenlandse
producenten in Nederland en op
het Nederlands deel van het con
tinentaal plat vinden en winnen.
De belangrijkste binnenlandse
producent is de Nederlandse
Aardolie Maatschappij, een sa
menwerkingsverband tussen Es-
Het 240 miljoen gulden kostende gebouw van de Gasunie in Groningen.
Een gaspaaltje, dat aangeeft waar ondergrondse leidingen liggen. Op de achtergrond Hydro Agri.
FOTO CAMILE SCHELSTRAfTE
so en Shell. De helt van de jaar
productie van tachtig miljard
kuub gaat naar Duitsland, Bel
gië, Italië en Zwitserland. De
gasinkomsten zijn lucratief voor
de Staat. Het rijk heeft tien pro
cent aandelen in Gasunie. Veer
tig procent is van Energie Be
heer Nederland (EBN), een hon
derd procent staatsonderne
ming, de resterende vijftig pro
cent zijn in handen van Shell en
Esso. Dat belang en het belas
tingregime levert de Staat mil
jarden op.
Bij de vondst in Slochteren was,
met de opkomst van kernenergie
in gedachten, de voor de hand
liggende strategie om zoveel mo
gelijk gas te exporteren. De olie
crisis in 1973 leerde Nederland
zijn bodemschatten niet te ver
kwanselen. Uitganspunt werd de
gasbel in Slochteren zoveel mo
gelijk te sparen. Gasunie ging
vervolgens ook gas inkopen.
De toekomst voor het semi-
staatsbedrijf kan lucratief zijn.
Gasunie, met zijn uitgebreide
pijpleidingennet en overslagsta
tions, zit als spin in het web van
Europese gasnetten en wil zich
omvormen tot een handelsbe
drijf dat aan de'doorvoer van gas
van anderen verdient door er
waarde aan toe te voegen. Die
toegevoegde waarde bestaat uit
dienstverlening, zoals transport
en opslag. In Nederland liggen
veel kleine gasvelden die, als ze
leeg zijn, geschikt zijn voor gas-
opslag. Gasunie heeft daarbij
het Slochterenveld hard nodig.
Gas uit Noorwegen, Rusland en
Engeland is voornamelijk hoog
calorisch gas, geschikt voor in
dustriële doeleinden. Gasunie
kan dat gas met behulp van het
Slochteren-gas op elke gewenste
chemische samenstelling bren
gen en verder sturen. Er zijn
maar weinig bedrijven in de we
reld die net als Gasunie in staat
zijn gas op te slaan en gas te
mengen.
Opmerkelijk is dat, tot nu toe,
alle grote transportsystemen van
Europa (de pijpleidingen uit En
geland, Noorwegen en Rusland)
Nederland mijden. Volgens ken
ners het resultaat van de in
vloedrijke milieubeweging, die
maatschappijen doet vrezen
voor jarenlange procedures.
Is Gasunie daarmee niet veroor
deeld een regionaal distributie
bedrijf te worden
„Ik zal niet verhullen dat we één
van die grote pijpleidingen ook
in Nederland hadden willen zien
aanlanden," loopt Verberg om
die vraag heen. „Anderzijds:
vanuit het Nederlandse net heb
ben wij verbindingen met grote
delen van West-Europa. We ver
voeren Noors gas door Neder
land naar andere West-Europese
landen. Dat gebeurt straks mis
schien ook wel met Engels gas en
over een aantal jaren met Rus
sisch gas. Je kunt niet alles heb
ben."
Gasunie denkt vooral goed te
kunnen scoren op het gebied van
betrouwbaarheid. De klanten
kunnen er altijd van op aan dat
het gas geleverd wordt, ook al is
het nog zo koud. Gasunie kan op
commando leveren. De piekpres-
taties van Gasunie nemen echter
drastisch af. De druk in het Gro
ninger gasveld loopt terug (van
350 bar naar 160 bar). Verberg
vergeleek de situatie eerder al
met een half leeggelopen, rimpe
lige luchtballon. Er wordt op dit
moment derhalve hard gewerkt
aan de ondergrondse opslag van
gas, in drie uitgeputte velden in
Alkmaar, Grijpstra en Langelo.
De gaskamers, in stille zomertij
den onder hoge druk gevoed,
moeten de pieken in de winter
helpen opvangen.
Het zal daar niet bij blijven. Er
komt een moment dat de druk in
Groningen onder het drukniveau
van het transportnet komt,
waardoor vrije uitstroming uit
de gasbel niet langer mogelijk is.
Daarom moeten in 2010 bij alle
gaswinlocaties compressors zijn
gebouwd, een investering van
drie miljard gulden.
Makelaar
Gasunie werkt op meerdere
fronten aan haar toekomstige rol
als gasmakelaar. Zo heeft Gas
unie ook een aanvraag lopen
voor een aansluiting op de Inter
connector in Zeebrugge, via het
zelfde tracé als dat van EZN.
Beide partijen treffen voorberei
dingen voor de aanleg en doen
dat in samenwerking en overleg.
Deze uit oogpunt van concurren
tie unieke samenwerking is min
of meer afgedwongen door de
provincie Zeeland en de land
bouw, die er weinig voor voelen
dat in korte tijd twee keer de
aarde wordt omgewoeld.
EZN heeft echter een voor
sprong en is bijvoorbeeld al rond
met het Belgische distributiebe
drijf Distrigas voor de doorvoer
van Brits gas van Zeebrugge
naar Zelzate. EZN zegt ook vol
doende afnemers te hebben die
de investering van 100 miljoen
gulden rechtvaardigen. Distri
gas moet daarvoor overigens nog
wel zijn huidige net aanpassen,
het VTN-project (Versterkte
Trhnsitnet), maar ondervindt in
Belgie veel tegenwind, omdat re
geringspartijen de risico's voor
het relatief kleine bedrijf te hoog
q^hten. De investeringen in een
nieuw transportsysteem zijn
aanzienlijk.
Gasunie heeft nog geen toestem
ming van Distrigas en heeft in
middels de Belgische overheid
voor bijstand aangeklampt. De
terughoudendheid van Distrigas
is begrijpelijk. Gasunie en Dis
trigas vissen in hetzelfde water.
Gasunie wil een rechtstreekse
aansluiting op de Interconnector
om in de toekomst, wanneer het
Engels stuwmeer op is, Russisch
gas naar Engeland door te voe
ren. Distrigas ziet voor zichzelf
een soortgelijke rol weggelegd
en wil daarom een eigen leiding
van Zeebrugge naar Duitsland
om zo te kunnen aansluiten op
het Russische net.
De gesprekken tussen Gasunie
en de Belgische overheid en die
tussen Gasunie en Distrigas lo
pen nog. Verberg wil er niets
over kwijt. Tegelijkertijd sluit
hij niet uit dat EZN en Gasunie
uiteindelijk samen één leiding
leggen van Zelzate naar het gas-
knooppunt in Ossendrecht. Ver
berg: „Dat lijkt ook het meest
doelmatig.
Op een ander front had Gasunie
deze zomer wel succes. De Gro
ningers slaagden erin een in
koopcontract af te sluiten met
het grootste gasbedrijf ter we
reld, het Russische Gazprom. In
de bodem van de voormalige
Sovjet-Unie zit naar schatting
veertig procent van de totale we
reldvoorraad. Vanaf 2001 leve
ren de Russen vier miljard ku
bieke meter gas per jaar aan Ne
derland. Hiermee is volgens Ver
berg een basis gelegd voor com
merciële samenwerking. „Door
dit contract kan Gasunie de
voorraad en handelspositie ver
sterken. Misschien is het strate
gisch belang hiervan nog wel
groter dan de feitelijke inkoop
van het gas."
In de overeenkomst is geregeld
dat Gasunie na de eeuwwisse
ling Russisch gas zal doorvoeren
naar andere West-Europese lan
den. De toekomstige extra gasle-
veranties zullen worden aange
voerd door een nieuwe pijplijn
van het Jamal-schiereiland via
Wit-Rusland en Polen en aan
sluiten op leidingen in Duits
land.
Het inbreken op de Oost-Euro-
pese markt ziet Gasunie even
eens als mogelijkheid de vleugels
uit te slaan. Gasunie kan zijn
know-how te gelde maken in die
gebieden waar ze weinig kaas
hebben gegeten van transport
leidingen.
Gasunie kan er misschien ook
nog ooit gas kwijt. De meeste
voormalige Oostbloklanden zijn
voor hun g®s praktisch geheel
FOTO NEDERLANDSE GASUNIE
afhankelijk van Gazprom en
willen af van die alleenheer
schappij. De leveranties zijn bo
vendien, gezien de politieke in
stabiliteit en de vaak enorme af
standen waarover het gas moet
worden getransporteerd, niet al
tijd even zeker. Maar dan zal de
burger in Oost- en Centraal-Eu-
ropa eerst gewend moeten raken
aan West-Europese gasprijzen.
Dat is economisch nog lang niet
haalbaar.
Groeimarkt
De markt voor gas is een groei
markt. Volgens de huidige in
zichten zal de gasmarkt in Euro
pa toenemen van circa 445 mil
jard kuub in 1995 tot 700 miljard
kuub in 2020. De belangrijkste
spelers in die wereld zijn Neder
land, Rusland, Noorwegen en
Algerije.
De liberalisering van de energie
markt, waarin marktwerking,
concurrentie en keuzevrijheid
voor afnemers sleutelwoorden
zijn, is het verst gevorderd in het
Verenigd Koninkrijk. Daar kun
nen kunnen de huishoudens
straks al zelf energie inkopen.
Die liberalisering in Engeland
leidde dit jaar tot de ontvlech
ting van British Gas in een han
delsonderneming en een exploi
tatiemaatschappij. British Gas
zal de opsporing en winning van
gas, de internationale handels
activiteiten en de aanleg en het
onderhoud van pijpleidingen on
derbrengen bij Transco Interna
tional (TCI). De afzet van gas op
de traditionele thuismarkt
wordt de verantwoordelijkheid-
van British Gas Energy.
Verberg is niet bang voor Engel
se toestanden. „Ik verwacht in
Nederland niet onmiddellijk een
ontwikkeling die sterkt lijkt op
die in Engeland. In Engeland be
heerste British Gas de gasmarkt
vanaf inkoop tot kleinverbrui
ker, inclusief winkels waar gas-
apparaten werden verkocht. Met
de tientallen gasdistributiebe-
drijven in Nederland, die grote
delen van de markt tot hun eigen
klant mogen rekenen, is er spra
ke van een wezenlijk andere si
tuatie dan in Engeland. Overi
gens weten wij van onze Engelse
collega's dat een aanzienlijk deel
van de klanten in Engeland al
grote twijfels heeft bij de conse
quenties van deze doorgeslagen
liberalisering.
Gas wordt daar letterlijk aan de
huisdeur verkocht. Velen vinden
zaken als water, stroom en gas
van een zo groot belang, dat men
niet vindt dat daarmee zou moe
ten worden gestunt, als betrof
het wasmiddelen of spijkerbroe
ken."
