De KastKeuken als 'ei van Columbus'
'Nederland gaat weer knippen, vouwen en plakken'
e Kerstman.
Kims's Escort
n ondeugend
lilderwerken
lildersbedrijf
Echtscheiding ~-| jbSTBM
SURPLUS
E4
lint aTpièT
'us en Zo B.opz
:n
Bel me thuis
VERNIEUWD
Clubs
Club Barbarella
Erotische massages
EDA 076-5428315
176-571 77 61
Rosa Service
076-5421370
0162-688084
Privé Rosanne
PRIVÉ 99 Breda
rwerken
Loodgieter
Bel Ad Timmermans
Broeders B.V.
Sinterklaas
Te huur of te koop:
Sint en Piet
Kleintje
Handzame
keuken als
eigenwijs
element
in het
interieur
VRIJDAG 15 NOVEMBER 1996
uoor pers. en betaaih
[hulp de U.J.G. 03n
>2905 gev. in Ehoy0„
vergeet ze niet
Kostuums te huur bij
tel. 0164-254044
bok bezoek aan huis
Wij verhuren ook
kostuums voor
Ie Mandy glipt stiekem
stal inIZe doet het ech
t dat b!1gm 0632032818
erlijk opwindendë~ltoèr
pzen willen jou verwen
0056.91.5190 (4gn_mT
06-96.80 (ca. 1 qnmt
le snel Grieks! Geen
orspel gelijk achterlanqs
D5pm Staat die all
-9505 Vluggiel.
f wrijft jezelf lekker, zij ver-
It wat ze bij je doet en
kom je! De lekkerste li-
sexllgpm 06-320320B5
orschakelsex! 53 dames
ye voor 'n heet gesprek'
ppm 06-9779
ïelsex! Hier liggen ze
i te komen.Je mag 5 min
et haar 06-9838 pm1g
iM-Live! Laat je Live ver
deren door de meesteres
06-96.26.
EXOPROEPEN van de
eetste vrouwen (20-59 ir|
6-350.442.93 (75 cpm)
itadsexdating: vrouwen uil
uw stad willen sex!
i-9502 (80cpm).
Met spoed gevr.
gastvrouwen. Vervoer
intern mogelijk
Tel. 0113-221802.
Thaise schuim- en
bodymassages.
Breda 076-5222333
Eindhoven 040-2127799
Mannelijke stripper.Ass.gew.
een dame met style, op
otel. DAME GEVRAAGD.
Escort. Dames va 18 jaar.
SM Grieks Striptease
Escortservice INTIEM
Tel. 076-5142627 Nieuwe
meisjes welkom!
06-54792620
ooie meiden van
slaan 60. 076-5811733
te, Maxime, Melissa, Rachel,
11-24 u. Escort/ophaalserv.
KARIN Breda ontv. u in een
discr. rom. sfeer. 7 dg. p.w.
10.30-23.00u 076-5211197.
ROOSENDAAL strikt privé
Ma. t/m vrij. van 12.00 tot
22.00 u. Tel. 0165-555968.
Breda - R'daal A58.
Ass.gevr. Tel. 0165-341241
Roosendaal*"*pret in BED
met Wendy en Nicolett
fotoboek*""**0165-556410.
Amanda 19, Jeanette 21,
Tamara 22 ontv. U privé
tel.076-5221051
jterkorting 65,- p.d. p.m.
b.g.g. 0653365382.
.orden en kunstschilder.
6-5217330 of 06-5478661
Voor reparatie of vernieuw
en van dakbedekking, 9°'
ten, CV, sanitair en andere
loodgieterswerkz.heden.
076-5147767 of 5614873_
Sint, Piet en Kerstman-
kleding. Te Bevragen: Hiep
Hiep Hiep, de winkel w"
feestpret. Haagdijk 54,
076-5215490.
vergeten uw kinderen niet
als u even belt naar
0161-434099.
plaatsen:
resultaten boeken.
[n de jaren vijftig en
zestig werden er
honderdduizenden van
verkocht; de enige echte
Veritas-bouwplaten.
prie avonden knippen,
vouwen, plakken en je
had het vliegkampschip
Karei Doorman,
de passagiersreus
Nieuw-Amsterdam,
kasteel Drakensteyn of
een Dafje 66 op het dres
soir staan. Mooi op
schaal, keurig
geschilderd en als je écht
netjes had gewerkt zeker
zo mooi als de plastic
concurrentie.
Meer dan dertig jaar
later begint de karton
nen bouwplaat van Veri-
j, bedacht door de in
1977 overleden Arnhem
se kunstschilder
Jan Berfelo, aan een
tweede leven. Zoon Koen
Berfelo heeft zojuist
twee torpedoboot jagers
aan de
nieuwe Veritas-collectie
toegevoegd.
Door onze verslaggever
Mocht iemand nog twijfelen aan
de glorieuze terugkeer van de al
oude bouwplaat; de Amsterdam
Arena is sinds kort ook in karton
Koen Berfelo met twee in elkaar gezette bouwplaten.
FOTO JAN WAMEUNK
Hoezo oubollig?
i Werelds mooiste bouwwerken
worden steeds vaker in karton
vereeuwigd en menig bedrijf ziet
een bouwplaat-uitvoering van
zijn nieuwbouw zelfs als het ul
tieme relatiegeschenk.
,De komst van de plastic bouw-
nodellen was destijds de dood
steek voor de kartonnen bouw
plaat," zegt Koen Berfelo. „Ze
waren ineens ouderwets en ach
terhaald. Maar de ware liefheb
kers hebben ze altijd kunnen
waarderen. In Duitsland zijn ze
steeds razendpopulair en ik
of dat Nederland ook weer
zin krijgt in knippen, vouwen en
plakken."
Koen Berfelo (35) uit Arnhem
ziet nieuwe mogelijkheden voor
de nalatenschap van zijn vader
Jan, de bedenker en ontwerper
van de beroemde Veritas-bouw
platen waarmee generaties Ne
derlanders zich na de oorlog
avondenlang amuseerden. In die
tijd werd de gehele vaderlandse
marinevloot uit karton opgetrok-
kregen beroemde oceaan
stomers een ereplaats op de
Tweede jeugd voor
Veritas-bouwplaat
schoorsteenmantel en kon het
Veritas-model van de Renault 4
wedijveren met zijn Dinky Toy-
tegenhanger.
Koen: „Mijn vader was eigenlijk
kunstschilder. Hij had de kunst
academie gedaan en kon erg goed
tekenen. Hij begon na de oorlog
met bouwplaten om wat bij te
verdienen. Zijn eerste was die
van de Renault 4, want dat was
ook zijn eerste auto. Hij vroeg fo
to's en tekeningen van de garage,
ging alles precies passen en me
ten en tekenede het op papier he
lemaal uit." Jan Berfelo had,
weet zoon Koen, een bijzonder
inzicht. „Hij kon driedimensio
nale dingen als gebouwen, sche
pen, vliegtuigen en auto's plat op
papier krijgen. Dat was heel
moeilijk. Hij moest daarbij reke
ning houden met rondingen, on
derlinge afstanden en berekende
alles zó dat je uiteindelijk bij het
in elkaar zetten weer precies de
gewenste vorm kreeg. We vonden
dat heel knap. Alles moest, vond
mijn vader, 'waarheidsgetrouw'
zijn, vandaar de naam 'Veritas'.
Hij nam geen genoegen met een
vage gelijkenis. Elke ronde boeg
van elk schip moest exact wor
den nagemaakt, de afmetingen
moesten exact in verhouding zijn
en elk detail moest kloppen."
In de hoogtijdagen van de grote
oceaanstomers van de Holland
Amerika Lijn maakte Jan Berfe
lo bouwplaten van de machtige
'Rotterdam', de 'Statendam' of
de 'Nieuw Amsterdam'.
Ook elke Fokker kreeg een kar
tonnen mini-replica en zelfs de
marine, en de luchtmacht ver
leenden alle medewerking aan de
Arnhemse bouwplaat-ontwer
per.
„Mijn vader kreeg van elk schip
of vliegtuig waarvan hij een
bouwplaat wilde maken de origi
nele bouwtekeningen met alle
specificaties. Daar deed niemand
moeilijk over. Hij mocht ook al
tijd foto's maken van de marine
schepen in Den Helder, of zelfs
op de marinewerven."
Tussen '55 en '65 waren de Veri
tas-bouwplaten in Nederland zó
populair dat Jan Berfelo met de
opbrengst van de ontwerpen zijn
gezin kon onderhouden.
„Hij maakte altijd eerst proef
modellen en voorstudies om te
kijken of het geplakte model ook
de goede vorm kreeg," herinnert
Koen zich. Hij koestert nog
steeds een kartonnen probeersel
van het beroemde passagiers
schip 'France'. „Een uniek exem
plaar," zegt hij.
Met engelengeduld, uitputtende
research en hulp van de familie -
Koen heeft in zijn jonge jaren
heel wat afgeplakt - heeft Jan
Berfelo in totaal meer dan hon
derd bouwplaten ontworpen.
„Ze werden gekocht door de ech
te hobbyisten, maar ook elke op
varende wilde wel een bouw
plaat van zijn marineschip. En
als iemand een reis met de 'Rot
terdam' had gemaakt, dan was
een bouwplaat van het schip na
tuurlijk een prachtig souvenir."
Pronkstukken van Veritas zijn
nog altijd het passagiersschip
M.S Willem Ruys - later omge
doopt tot de beroemde (eerst ge
kaapte en later gezonken) Achil-
le Lauro -, het vliegkampschip
Karei Doorman en de kruiser De
Ruyter. Koen Berfelo heeft deze
bouwplaten, aangevuld met twee
onderzeebootjagers, inmiddels
opnieuw uitgebracht.
„Onlangs ben ik nog naar een
reünie geweest van marinemen
sen die op de Doorman hebben
gevaren. Je krijgt dan geweldige
reacties." Met karton prutsen
luistert nauw, zegt Berfelo-ju-
nior. „Je moet heel zorgvuldig te
werk gaan. Eén keer verkeerd
knippen en het is gebeurd. Die
plastic modellen kun je nog repa
reren, maar met karton gaat dat
moeilijk. De onderdelen zijn
vaak ook erg klein en kwetsbaar.
Je moet dus gewoon heel veel ge
duld hebben. Bij die bijeenkomst
van Doorman-opvarenden heb ik
ook gemerkt dat oudere mensen
niet meer aan dat priegelwerk
beginnen. Die krijgen zo'n bouw
plaat niet meer in elkaar. Het zou
daarom misschien ook wel de
moeite waard zijn om voor die
mensen kant-en-klare modellen
te maken."
Met de opkomst van de plastic
concurrentie uit Japan, kwam
eind jaren zestig de klad in de
bouwplaten-handel. Jan Berfelo
had zich toen al toegelegd op de
maquettebouw. „Hij kreeg regel
matig opdrachten om karton
modellen te maken. Bijvoorbeeld
van de Amsterdamse schouw
burg. Bedrijven als Shell en Hei-
demij klopten ook regelmatig bij
hem aan. Zeker tijdens de olie
crisis toen plastic erg duur werd
en karton een goedkoop alterna
tief was," vertelt Koen.
Toen Jan in 1977 overleed, ver
dween zijn nalatenschap naar de
zolder. Veritas-bouwplaten wa
ren hier en daar nog wel te krij
gen, maar de strijd met het plas
tic leek definitief verloren. Trou
wens, wie had er nog zin om
avonden lang met karton en lijm
te knoeien?
Dat zoon Koen het nu nog 'n keer
met karton wil proberen, is voor
al te danken aan een enthousias
te ex-marineman die hem ervan
heeft weten te overtuigen dat de
bouwplaten-markt nog niet dood
is.
Koen: „Eigenlijk zijn de karton
nen bouwplaten nooit helemaal
weg geweest. Je ziet ze weer
steeds vaker. Weliswaar een stuk
duurder dan vroeger (een Veri
tas-bouwplaat kostte ooit 'n paar
gulden, terwijl nu enkele tientjes
moeten worden betaald -red.),
maar nog steeds op dezelfde ma
nier gemaakt. En eenmaal in el
kaar gezet, zijn ze nauwelijks
van de plastic modellen te onder
scheiden."
Van een glorieuze terugkeer van
de Veritas-bouwplaat is nog geen
sprake. Koen heeft op kleine
schaal vijf bouwplaten van zijn
vader laten herdrukken, maar de
verkoop wil hij voorlopig nog in
eigen hand houden. „Ik heb zo'n
gevoel dat er weer vraag naar is.
Het is een 'winterprodukt' bij
uitstek en een goed alternatief
voor een avondje televisiesleur.
Het is eigenlijk een stapje terug
in de tijd."
Voorlopig kan Berfelo nog voor
uit met het archief dat zijn vader
heeft achtergelaten. „Alles is be
waard gebleven. Alle foto's, te
keningen en originele bouwpla
ten."
Of Veritas ook nieuwe bouwpla
ten op de markt brengt is nog
niet zeker. Koen: „Voor mij is het
nu alleen maar een hobby. Ik doe
het vooral uit nostalgische over
wegingen. Maar als dit aanslaat
en ik nieuwe wil maken, dan
hoop ik dat ik hetzelfde inzicht
heb als mijn vader."
Tijdens zijn opleiding
aan de
Akademie voor
Industriële Vormgeving
in Eindhoven kreeg
Jack van Dijk
de opdracht een
duurzame keuken te
ontwerpen.
Het opvallende
resultaat wekte de
interesse van
keukenproducent
Almat, die overweegt
zijn ontwerp in
productie te nemen.
Door Paul Geerts
hij houdt van koken en
aaarom regelmatig in de keu-
Ken verblijft, heeft er iets mee
te maken.
Jack van Dijk (26) is met zijn
LUI) meter behoorlijk uit de
luiten gewassen. En daar zijn
e meeste keukens niet op afge
stemd. 5
-Alle keukens zijn te laag,"
®erkte hij proefondervindelijk.
'1 de meeste ontwerpen ont-
fleribilHT Volgens hem aan
Joen Van Dijk tijdens zijn stu-
e aan de Akademie voor In
dustriële Vormgeving in Eind-
ven de opdracht kreeg een
urzame keuken te ontwer-
£®Lwas flexibiliteit dan ook
jtèt steekwoord.
«anDijk achter de te-
Ver Jl PlSatSnam' beZOcht hij
verschillende keukenfabrikan-
ten. Het aanbod verraste hem
nauwelijks. „Als het om mate
rialen en kleuren gaat, voldoen
keukens volledig aan de trend.
Er is niemand die er echt uit
springt."
Ook merkte de jonge ontwerper
op dat duurzaamheid langzaam
terrein wint. „Fabrikanten bie
den steeds vaker flexibele sys
temen aan, onder andere keu
kens met frontjes die vervangen
kunnen worden. Ik vind ook dat
fabrikanten - en niet de consu
ment - daartoe de aanzet moe
ten geven."
Een keuken die nauwelijks aan
slijtage onderhevig is, die
trends overleeft en die aanpas
baar is. Het waren de belang
rijkste uitgangspunten van Van
Dijk. „Als je nu in een rolstoel
belandt, moet je meteen een
nieuwe keuken aanschaffen,"
verklaart Van Dijk het streven
naar aanpasbaarheid. Het re
sulteerde in de Plug-In Keuken.
Dankzij een modulair wandsys-
teem kan de keuken mee
groeien.
De hoogte van werkblad en
spoelbak kan worden versteld.
Daarnaast zijn in de achter
wand openingen aangebracht,
zodat de apparatuur kan wor
den aangesloten. Aan beide zij
kanten bevinden zich twee kas
ten, waarmee de keuken volle
dig aan het zicht onttrokken
kan worden.
Voor het oorspronkelijk ont
werp koos Van Dijk voor roest
vrij staal.
„Een gemiddelde keuken gaat
zo'n vijftien jaar mee," weet de
ontwerper. „Ik heb me afge
vraagd hoe je levensduur kunt
verlengen. Roestvrij staal is
nauwelijks aan slijtage onder
hevig."
Ook de flexibiliteit moet de le
vensduur verlengen. „Niet de
keuken, maar de kasten zijn
beelddragend."
Daarin schuilt een belangrijk
verschil met conventionele keu
kens. „Wat me eigenlijk nog het
meest opviel, was dat keuken
fabrikanten eigenlijk kastjes
makers zijn," aldus Van Dijk.
„Dat idee is al jarenlang niet
veranderd. Ik wilde dat veran
deren, wat overigens niet auto
matisch verbeteren is. Maar ik
heb bewust gekozen voor een
De KastKeuken is een ontwerp van Jack van Dijk. Niet alleen een open, maar ook gesloten is het een opvallend element in het inte
rieur.
ontwerp zonder keukenkast
jes." Dankzij een eerdere op
dracht kwam Van Dijk in con
tact met Almat Keukens in
Oisterwijk. „Ik heb mijn ont
werp vrijblijvend aan de direc
teur laten zien. Het sloot aan
bij zijn visie op de toekomst
van de keuken." Vervolgens
werd het oorspronkelijke ont
werp aangepast aan de moge
lijkheden. Van Dijk heeft ge
probeerd het concept overeind
te houden. „Maar de keuken
moet ook produceerbaar zijn en
tegemoet komen aan de wensen
van de consument." In de uit
eindelijke Almat KastKeuken
zijn ideeën uit het oorspronke
lijk ontwerp vertaald naar de
markt. In plaats van roestvrij
staal is gebruik gemaakt van
mdf en essenhout.
De kasten aan weerszijden,
waarmee het keukenblok aan
het zicht onttrokken kan wor
den, zijn behouden.
Begin oktober werd de Kast
Keuken gepresenteerd tijdens
de Woonbeurs in Amsterdam.
De reacties van het publiek wa
ren positief.
„Veel mensen merkten op dat
het ontwerp geschikt is voor
kleinbehuisden, maar waarom
zou je in een grote woning een
grote keuken plaatsen?"
Het ei van Columbus. Zo beti
telden verschillende beurszoe-
kers het ontwerp van Van Dijk.
„Bijna alle huizen zijn tegen
woordig voorzien van een open
keuken, maar lang niet ieder
een wil een open keuken. Van
daar die reactie."
Praktisch is ook dat de keuken
moeiteloos kan worden ver
huisd. Maar helaas staan de re
gels dat niet toe.
„De keuken is een architecto
nisch onderdeel van de woning.
Een nieuwbouwwoning wordt
opgeleverd met keuken. Vaak
wordt die meteen weer gesloopt
en wordt er een nieuwe ge
plaatst. Het zou goed zijn als op
dat vlak de regels veranderen."
Of zijn ontwerp in productie
wordt genomen, weet Van Dijk
niet.
Op de KastKeuken is modelbe
scherming aangevraagd. Almat
Keukens onderzoekt nog of er
voldoende belangstelling voor
het ontwerp is.
