n b.v.
Wegstoppen heeft geen zin
Donderdag Europese dag van de logopedie
.00 UUR
Behandeling van
taaislij mziekte
stapje dichterbij
Borstkankeroperatie
kan stuk eenvoudiger
ooÏÏfTr*
mm
Gespreksgroep voor verwerken van abortus van start
Homohaat is homoliefde
DE STEM
LIJF LEVEN
E2
iS-feïË"
0 Woudiope,.
'drh fT,a s
f.Su'J0Ch,e-
lollektie
ïesschoenen
srpste prijzen
aandag gesloten
asions
ikeurde auto's
Musterd
kde.Tel. 0162-683380.
GEZOCHT
Radiateur stuk?
Kleintje
Hebo b.v.
Bedrijfswagens
Bestel - Pick-ups
en personen bussen
service garantie
Roosendaalsebaan 15-2
4744 SK Bosschenhoora
v.d.Ven
auto's
Recycling
50 tot 5000 voor
Natterman
Auto's
schade auto s
vanaf 125,-
tevens onderdelen'--
Vier procent
M0RIMMVRWM.
Fluisteren
Slikken
Stotteren
Schuldgevoel
Geen ruimte
Dagboek
WOENSDAG 13 NOVEMBER 1996
er> c/ie i
B\
£xc elïent
O 0
fe'
iïn°r°"
Nieuwe lange camel MAN-
tel, maat 38 te koop 150,-
076-5147145.
1992 19.500,- 390,-p.m.
1992 22.950,- 460,-p.m.
1989 15.950,- 320.-p.m.
1994 37.500,- 750,-p.m.
1987 5.950,- 120,-p.m.
1995 44.950,- 890,-p.m.
1995 17.950,- 360,-p.m.
1995 23.950,- 480,-p.m.
1989 6.950,- 140,-p.m.
1995 19.950,- 400,--p.m.
1992 8.950,- 180,-p.m.
1991 32.500,- 650,-p.m.
1993 15,950,- 320,--p.m.
1989 110,000,- 2200,-m.
1989 19.950,- 400,-p.m.
1986 12.950,- 260,--p.m.
1994 47.500,- 950,-p.m.
1993 29.500,- 590,-p.m.
1994 39.900,- 790,-p.m.
1994 22.950,- 460,-p.m.
1992 13.950,- 280,-p.m.
1994 25.950,- 420,-p.m.
1993 19.950,- 390,-p.m.
1994 29.950,- 590,-p.m.
1994 29.950,- 590,-p.m.
1995 29.950,- 590,-p.m.
1994 24.950,- 500,-p.m.
ionder eigen geld,
iruil, huurkoop,
te koop gevraagd.
auto's va.'87 t/m '95.
Tel. 076-5036270.
TEUNIS bellen!
Tel: 0113-216261_
Goed, beter:
Bedrijfswagen
50
50
0
95
95
50
50
50
50
'50
50
00
50
50
750
750
900
500
Rijksweg
Roosendaal - Etten-Leur.
Tel. 0165-341485^
'Praten over praten'
veel genoegen lees ik op
pagina drie van de folder 'Log
opedie' het stukje over dialect.
Een dialect is in principe geen
spraakgebrek. Het is iemands
moedertaal die in eigen kring
je beste taal is. Daar hoeft in
principe dus niets aan veran-
jeri te worden.
ÖoorRomam
in van Damme
Sloopauto's
loop/sloop en schadeauto s
Tevens verkoop onderdel®
0165-559230.
Loop- sloop en
0165-537878 of 54214
De tongval die mijn Zeeuws-
Vlaamse afkomst steevast ver
raadt. is dus geen enkel probleem.
Ben je gek. Blijf je zelf, je moet
ia! echt niet veranderen," zegt
Ion Meussen. „Daarmee geef ik
ai aan dat logopedie meer is dan
nèijes leren praten. Logopedie is
veel en veel meer dan spraakles."
Ion Meussen is logopedist bij de
GGD in Bergen op Zoom. Samen
jiet zijn collega's is hij vaak te
vinden op de scholen in West-
Brabant, maar komende donder
dag zitten ze zeker op kantoor.
Tussen negen uur 's ochtends en
vijf uur 's middags beantwoorden
ze dan telefonisch de ongetwij
feld vele vragen over logopedie.
Maar wie met zijn problemen bij
de GGD aan de Bergse Zuidoost-
singel binnen wil stappen en er
eens over wil praten, is ook van
harte welkom.
Ze worden er in feite welkom ge
heten door de Europese vereni
ging van logopedisten (CPLOP)
die de Europese dag van de logo
pedie houdt. Een open huis om
eens te praten over praten. „In de
breedste zin des woords," zegt
Ton Meussen. „Het is de bedoe
ling dat we de mensen zo goed en
zoveel mogelijk over ons vak in
formeren."
Volgens schattingen heeft onge
veer vier procent van de Neder
landse bevolking problemen met
praten. De Europese vereniging
van Logopedisten gaat er zelfs
van uit dat vier tot vijf procent
van de 370 miljoen inwoners bin
nen de Europese Unie moeilijkhe
den heeft met de spraak, taal,
stem of gehoor. Dat is evenveel
als de totale Nederlandse bevol-
king.
Ton Meussen vindt dat wel een
beetje veel, maar dat er een groot
aantal mensen moeite heeft met
spreken en de taal is zeker. Zij
kunnen terecht bij de ruim drie
duizend logopedisten die in Ne
derland werkzaam zijn. Bij de
GGD, in de verzorgingshuizen,
ziekenhuizen, revalidatiecentra
en ook bij wijze van spreken op
de hoek van de straat waar de
logopedist een eigen praktijk
beeft.
«Bij de GGD werken we vooral
met schoolkinderen en ligt de na
druk op preventie. Op het voor
komen van de problemen," zegt
Mi™-
Logopedist Ton Meussen: 'Zwijgen proberen wij nou juist te doorbreken.'
Ton Meussen. „Het tijdig opspo
ren van stoornissen heeft een
gunstige uitwerking."
Uit de folder:
Mevrouw K. te A. heeft al drie
jaar niet meer gewoon gesproken.
Op een dag was ze haar stem
kwijt en sindsdien kon ze nog
slecht fluisteren. Buiten de deur
kwam ze nog nauwelijks. De
mensen keken haar zo vreemd
aan als ze iets probeerde te zeg
gen. Na driejaar andere behande
lingen en berusten kwam ze bij
een logopedist terecht. Diagnose:
mevrouw K. heeft het stemgeven
verleerd. Stap voor dat stap leer
de ze dat opnieuw en nu zingt ze
als sopraan in een koor.
Een beetje anders gezegd, me
vrouw K, was verleerd haar stem
te gebruiken. Er waren geen aan
doeningen van bijvoorbeeld
stembanden of strottenhoofd.
„Als er wel aandoeningen zijn,
zal een specialist eerst moeten be
kijken wat er aan gedaan kan
worden," zegt Ton Meussen.
„Daarna kan weer bekeken wor- 1
den wat de logopedist verder nog
kan doen."
Soms niets. „Ik zal een eenvoudig
voorbeeld geven," probeert Ton
Meussen zo duidelijk mogelijk te
zijn. „Ouders zeggen 'ons kind
praat zo slecht'. Dat kind komt
bij mij, ik luister goed naar het
kind en ontdek dat het kind
slecht hoort."
„Wat blijkt bij verder ohderzoek,
dat kind heeft een middenooront
steking. Als je dat behandelt, die
oorzaak wegneemt, zie je dat kind
op allerlei gebieden opfleuren.
Dat kind functioneert weer uit
stekend. En let wel, het eerste sig
naal was, het kind praat niet
goed."
Natuurlijk kan er wel degelijk
meer aan de hand zijn. Dat er
problemen met praten en horen
zijn. „Dan gaat dat kind naar de
logopedist en wordt er bekeken
welke behandeling het best is.
Dat doen wij hier bij de GGD dus
niet, dan sturen we een kind door
naar de zogenaamde vrij geves
tigde logopedist die aan de slag
gaat."
Mondademing, slik- en kauwpro-
blemen staat er ook in de folder.
Ton Meussen doet het voor. Tong
bijvoorbeeld te ver naar voren.
„Die problemen bij het slikken
kunnen allerlei oorzaken hebben.
Door verkeerde gewoonten. Het
mond-ademen van kinderen is
een belangrijke boosdoener. Dat
kan tot veel problemen leiden.
Zelfs tot een verkeerde groei van
kaak en gebit."
FOTO DE STEM/DICK DE BOER
Als dat echter allemaal prima
functioneert, die grote of kleine
mond om het zo maar eens te zeg
gen, kan er toch nog veel mis
gaan. Dan kan het praatprobleem
een taalprobleem zijn.
„Weer moet ik dan zeggen dat er
veel verschillende oorzaken zijn,"
zegt Ton Meussen. „Er is bijvoor
beeld verlies aan taal door een
hersenbloeding. Er zijn beschadi
gingen aan de hersenen waardoor
mensen hun taalvormend vermo
gen kwijt raken. Dat heet dan af
asie."
Maar het is ook mogelijk dat kin
deren niet goed hebben leren pra
ten omdat ze weinig contact heb
ben gehad met de omgeving. Om
dat de ouders weinig gepraat
hebben met het kind. Ton Meus
sen: „Als een kind van zes jaar uit
groep twee zegt 'aangezien het re
gende heb ik maar besloten een
paraplu mee te nemen', nou ja,
daar hoef je niet zoveel aan te
doen. Die heeft ruim voldoende
taal in zich. Als een kind van die
leeftijd zegt 'ikke buiten ge
speeld', dan kun je zeggen dat het
niet klopt. Een kind van die leef
tijd moet dat goed kunnen zeg
gen. Kan dat kind die zinnen niet
maken, moeten we weer op zoek
naar de oorzaak."
Misschien heeft het kind proble
men met het opnemen van de taal,
het luisteren. „Dat luisteren is
iets heel anders dan horen. Aan
een gebrek aan luistervaardig
heid kun je werken. Dat kan al
ontstaan zijn omdat die ouders
zich te weinig bezig gehouden
hebben met het kind. Maar het
kan inderdaad ook die kleine her
senbeschadiging zijn waardoor er
problemen met de taal ontstaan."
„Dat is dan heel vervelend, want
die taal hebben we nodig. Het
gaat om de communicatie, daar
mee is logopedie vooral bezig.
Neem stotteren, dat heeft ook te
maken met taal, communicatie
met anderen. Luister, tussen het
derde en vijfde levensjaar hakkelt
ieder kind wat. Dan willen die
kinderen zoveel tegelijk zeggen,
dat ze als het ware struikelen
over de woorden." Geen enkel
probleem, want dat gaat meestal
wel over. Toch? Ton Meussen:
„Nou, het kan wel van invloed
zijn. Als je maar vaak tegen ie
mand zegt, wat praat je gek, schei
daar eens mee uit, kan dat wel de
gelijk van invloed zijn."
Ton Meussen vat het samen in een
mooie zin. Stotteren ontstaat in
het oor van de luisteraar. „Stotte
ren is aangeleerd gedrag, wordt
er wel gezegd, dus kun je het afle
ren. Nee, het is nooit aangetoond
dat het erfelijk is. Het heeft in ie
der geval te maken met ademha
ling, emotie, articulatie, de taal
en contact. Mensen kunnen stot
teren omdat ze een zwakke taal
hebben. Als je die taal versterkt,
kom je al een eind verder en haal
je mensen uit een isolement."
Want 'wie de taal niet goed be
heerst, kan niet communiceren en
raakt in een isolement. In de fol
der staat het heel mooi: ze zijn
immers geneigd hun mond te hou
den. Ton Meussen: „Dat zwijgen
proberen wij nou juist te doorbre
ken."
De Europese dag van de logope
die wordt morgen gehouden. In
Nederland stelt de logopedisten
vereniging een informatielijn
open. Veertig logopedisten zijn
dan tussen negen uur 's morgens
en tien uur 's avonds bereikbaar
om op alle vragen een antwoord
te geven. Per regio zijn er diverse
instanties en vrij gevestigde logo-
podisten die meedoen. Ze zijn te
herkennen aan het affiche over
de Europese dag van de Logope
die die voor het praktijkraam
hangt. De landelijke informatie
lijn is bereikbaar via het telefoon
nummer 0182-523300.
Het ondergaan van een abor
tus kan verstrekkende gevol
gen hebben in het leven van
een vrouw. Het Fiom in Den
Bosch begint vandaag met een
verwerkingsgroep voor Bra
bantse vrouwen die een abor
tus hebben ondergaan.
boor Mary van Erp
Het wordt wel omschreven als
een roes. Een periode waarin de
controle over je eigen leven ver
e zoeken is. Ten prooi aan ver-
warring, onzekerheid en angst,
worstelend met een beslissing
ie van levensbelang kan zijn.
en ongewenste zwangerschap,
moties stapelen zich op en een
euze maken tussen het kind
ouden of een abortus onder-
Lt u 'S, ban niet eenvoudig. Als
1 besluit om de zwangerschap
onderbreken dan geforceerd
suomen wordt, komen veel
ouwen daarmee later in de
Problemen.
in Den Bosch start
vr.n me* een gespreksgroep
k«vl vrouwen die een abortus
J,en ondergaan en dat nog
'«lebben kunnen verwerken,
zifrfr gron<* sPeelt haar 3-jarig
ontje met een puzzel. Blokjes
kil'^schillende vormen stopt
s m7endtg in de daarvoor be-
zwt T®.8aatjes. „Deze past niet,"
itiL 1 en toe en kijkt zijn
niet vra§end aan- Jasmina is
haar echte naam. Ze wil die
hever voor zichzelf houden,
ooi» .ar.geleden onderging zij
De dn?'"ge'eeftijd een abortus,
ha,. van baar omgeving en
jasmi '®e:"onzekerheid brachten
tvasrioK ?aartoe- In baar hart
seftp by Sew«ist maar ze be-
8ebeurdeUWehjks n0g wat er
Stimezo
e komt in een roes terecht,"
vertelt Jasmina. „Mijn vader zag
het niet zitten en mijn vriend
dreigde het uit te maken als ik de
baby zou houden. Mijn huisarts
heeft me toen doorgestuurd naar
de abortuskliniek Stimezo in
Eindhoven. Dan krijg je vijf da
gen bedenktijd. Maar wat moet
je daarmee? Ik kon er verder met
niemand over praten, schaamde
me en wist niet wat ik moest
doen."
In Eindhoven kreeg ze per onge
luk de baby op de echo te zien.
Ze schrok, begon weer te twijfe
len en zette niet door. Maar de
termijn voor een abortus ligt in
Nederland rond de twintig we
ken, Jasmina was inmiddels zes
tien weken zwanger.
„Op een gegeven moment laat je
alles over je heen komen," herin
nert ze zich. „Mijn vader bleef
weerstand bieden en uiteindelijk
ben ik in een kliniek in Leiden
terecht gekomen. Op de vraag of
ik wel een abortus wilde, ant
woordde ik 'ik wil niet, ik móet'.
Maar daar gingen ze niet op in."
Jasmina onderging de behande
ling en werd na thuiskomst met
een nare nasleep geconfronteerd.
Ze kreeg bloedingen en moest
verder behandeld worden in het
ziekenhuis in Den Bosch. Het
valt haar nog altijd zwaar daar
over te praten.
Margot Tolsma gaat de groep
abortusverwerking begeleiden.
„Dat is voor Jasmina heel zwaar
geweest," zegt ze. „Zo'n ervaring
maakt het nog moeilijker te ver
werken. Het gaat om een keuze
die verstrekkende gevolgen kan
hebben in je verdere leven. Je
wordt geconfronteerd met spijt,
schaamte en schuldgevoel. Wij
proberen die paniek eraf te ha
len door de vrouwen hun erva
ringen met elkaar te laten delen.
Het gaat erom dat je het een
plaats geeft in je leven zodat je
'Ik schaamde me en wist niet wat ik moest doen'.
verder kunt." Jasmina vond na
de abortus weinig begrip in haar
omgeving. Ze moest er verder
over ophouden. Het was toch
voorbij? „Op een gegeven mo
ment begon ik te hyperventile
ren. Ik functioneerde niet meer
op mijn werk. Het lijkt of je klem
komt te zitten en niet verder
kunt. Want ik kon er met nie
mand over praten. Tegen ande
ren zei ik dat ik een ongeluk had
gekregen en daarom de baby was
verloren. Mijn vader zei alleen
maar 'hou erover op."'
Op haar werk vond Jasmina een
vertrouwenspersoon waaraan ze
haar verhaal eindelijk kwijt kon.
Zo kwam ze bij het Fiom terecht,
eerst voor individuele gesprek-
ILLUSTRATIE ILSE VERMEULEN
ken, later in de groep. „Eerst
dacht ik nog 'oh, als daar maar
geen bekende bij zit'," lacht ze
terwijl ze haar zoontje trots op
schoot neemt.
„Ik was zenuwachtig en vond het
eng. Maar het heeft me enorm
geholpen. Ik hoefde me niet meer
te schamen, kon alles zeggen en
kreeg van de groep veel terug. Je
Door dr. J. Verhulst
Het is gelukkig alweer enige
tijd geleden dat we in de krant
met een zekere regelmaat
moesten lezen hoe voor de zo
veelste keer homoseksuele
mannen het slachtoffer waren
geweest van geweld. Meestal
ging het dan om ordinaire
klop- en pestpartijen, waarbij
een groep opgeschoten knapen
(potenrammers) het nodig
vond om met
hun meestal
zatte hoofd
naar ont
moetings
plaatsen van
homo's te
gaan om die
dan vervol
gens in el
kaar te slaan.
Al jarenlang
speculeren
onderzoekers over het ant
woord op de vraag wat het
voor die stoere knapen nou zo
leuk maakt om homo's in el
kaar te slaan. Gewone dron
kenschap, behoefte aan sensa
tie, gebrek aan hersens, gebrek
aan opvoeding, een verdron
gen eigen homoseksualiteit of
een combinatie van deze fac
toren?
Freud heeft al op het einde van
de vorige eeuw gezegd dat ho
mohaters in principe mensen
zijn die onder een enorme
angst voor hun eigen homo
seksualiteit gebukt gaan. Die
gedachte is niet zo vreemd als
op het eerste gezicht misschien
lijkt. Homoseksualiteit is ja
renlang een zaak geweest
waarvoor je je moest schamen,
een zaak die koste wat kost
verborgen diende te blijven en
die je dan maar ook het beste
voor jezelf en je omgeving kon
ontkennen en verdringen.
Een van de manieren om ge
voelens te verdringen is door
ze om te zetten in het tegen
deel. In psychologie-jargon
noemt men dat 'reactie-forma
tie'. Dus als je veel om iemand
geeft (de buurjongen) en je
bent er als de dood voor dat hij
daar achter komt, dan maak je
hem te pas en te onpas uit voor
alles wat lelijk is.
Scherpzinnige opvoeders voe
len dit soort mechanismen
feilloos aan en staan er dan
ook niet van te kijken als tien
jaar later een huwelijk volgt.
Bij homohaters speelt, zo
dacht Freud honderd jaar ge
leden al, eenzelfde mechanis
me. De Amerikaanse onder
zoekers Adams, Wright en Lo-
hr hebben onderzocht of, en zo
ja, in hoeverre er bewijs te
vinden is voor Freuds gedach-
tengang. Want ook in Ameri
ka, net als in alle andere lan
den van de wereld, komt ho
mohaat nog steeds voor.
In het vakblad De psycholoog
werd het onderzoek onlangs
besproken. Vijfendertig homo
fobische en niet-homofobische
mannen (homofobie angst
voor homo's) kregen drie soor
ten filmjes te zien: een hetero
seksuele film, een homoseksu-
le film en een lesbische film.
Alle mannen zeiden voor de
volle honderd procent hetero
te zijn.
De mate van opwinding bij het
kijken naar
de drie soor
ten films
werd geme
ten met een
plethysmo-
graaf, een ap
paraat waar
mee je de
doorbloeding
en zwelling
van li
chaamsdelen
(bijvoorbeeld de penis) nauw
keurig kunt meten. En jawel
hoor: de resultaten van het on
derzoek waren bij beide groe
pen mannen hetzelfde, behal
ve bij de films waarop homo
seks te zien was.
Bij de niet-homofobische
mannen trad bij tweederde
van hen geen enkele vorm van
opwinding op, bij de homofo
bische mannen werd er bij
tachtig procent een duidelijke
toename van de omvang van
de penis (dus een erectie, of
een beginnende erectie) gecon
stateerd.
De homofobische mannen on
derschatten bovendien conse
quent hun eigen opwinding bij
het zien van homoseks. Niet-
homofobische mannen hadden
er kennelijk minder moeite
mee toe te geven dat ook het
zien van homoseks hen in een
bepaalde staat van opwinding
kan brengen.
Onderzoek als dit lijkt Freuds
hypothese dat homohaat
voortkomt uit homoliefde te
ondersteunen. Er schuilt vol
gens de onderzoekers echter
een addertje onder het gras: de
penis van de man kan ook door
angst en onrust zwellen en dus
niet alleen zozeer ten gevolge
van seksuele opwinding. Ho
mofobische mannen zouden
dan door het kijken naar ho
moseks bang worden en daar
door een erectie krijgen.
Ik snap die voorzichtigheid
van die Amerikaanse onder
zoekers overigens niet: voor
mijn part krijgen homofobi
sche manhen uit angst een
erectie. Maar waarom zijn ze
dan bang voor homo's? Ik zie
daar eerder een bevestiging
van Freuds hypothese in dan
een ontkrachting.
kunt je emoties laten gaan en
omdat je herkenning vindt,
praat je er gemakkelijk over.
Natuurlijk, de pijn en het ver
driet, dat blijft maar je leert er
mee leven."
„De omstandigheden zijn zó be
palend voor hoe iemand het later
verwerkt," vertelt Tolsma.
„Sommige vrouwen komen daar
niet goed doorheen. Ze hebben
geen ruimte gekregen goed over
de beslissing na te denken en
werden veelal beïnvloed door de
omgeving. Wegstoppen heeft
geen zin want het komt altijd te
rug. Vrouwen gaan kraamvisites
uit de weg of krijgen het moeilijk
ais ze zelf weer zwanger zijn."
De aanleiding voor de abortus
loopt nogal uiteen. Jonge meis
jes, vrouwen met een voltooid
gezin, een kindje dat niet in orde
is. Voor het verwerken maakt
dat op zich geen verschil. Ook de
termijn na de abortus kan heel
verschillend zijn. Jasmina vond
na vijf maanden hulp. Anderen
kunnen pas na tien jaar proble
men krijgen met een afgebroken
zwangerschap. Vrouwen wisse
len ervaringen uit en kunnen
door middel van een ritueel af
scheid nemen van het kindje dat
niet geboren werd. Ze krijgen
richtlijnen om met de ervaring te
leren omgaan zoals bijvoorbeeld
het bijhouden van een dagboek.
„Dat is voor mij heel goed ge
weest", zegt Jasmina. „Ik kon
beginnen met het een plek te ge
ven en er mee omgaan. Nu kan ik
er ook over praten. In het begin
wil je het voor de buitenwereld
verborgen houden."
De Brabantse abortusverwer
kingsgroep bij het Fiom aan de
Koninginnelaan in Den Bosch be
gint vandaag. Nadere informa
tie: tel. 073-6139182.
De behandeling van taaislijm-
-ziekte, een van de meest voorko
mende erfelijke ziektes, is met de
ontwikkeling van een muis met
dezelfde afwijking in het gene
tisch materiaal, een stapje dich
terbij gekomen. De muis is ont
wikkeld door J.H. van Doorninck
van de afdeling celbiologie en ge
netica van de Erasmus Universi
teit in Rotterdam die er onlangs
op promoveerde.
Mensen die lijden aan taaislijm-
ziekte, cystische fibrose, hebben
een afwijkend eiwit dat normaal
verantwoordelijk is voor het
transport van water en zout van
cellen.
Daardoor wordt onder andere in
de longen slijm onvoldoende ver
dund en hoopt het zich op. Pa
tiënten overlijden meestal aan de
gevolgen van chronische longin
fecties.
De nu ontwikkelde muis heeft
precies hetzelfde genetische de
fect als bij 90 procent van de CF-
patiënten, en dat is essentieel
voor het onderzoek naar een be
handeling van de ziekte. Op de
muis kunnen nu eventuele thera
pieën, en bijwerkingen, getest
worden. Het kan nog jaren duren
voor er een behandeling is, aldus
Van Doorninck. „Nu is de farma
ceutische industrie aan de
beurt."
„Je kunt met een behandeling
overigens niet het erfelijk defect
wegnemen. Maar je kunt de com
plicaties met name in de longen
voorkomen. Zodra je weet dat
een kind aan de ziekte lijdt begin
je dan met de behandeling," zegt
zij-
De ontwikkeling van de muis
heeft enige jaren geduurd. Het
onderzoek werd behalve door een
aantal Nederlandse instellingen
ook door de Franse patiëntenver
eniging gesteund. Inmiddels is er
belangstelling van diverse orga
nisaties en onderzoeksinstituten
voor de muis.
centrum in de Verenigde Staten.
In ons land treft borstkanker
jaarlijks 8000 vrouwen. De ziek
te kan zich via de lymfevaten
verspreiden naar de lymfeklie
ren. Van daaruit kan de tumor
zich verder verspreiden. Om die
reden wordt tot dusver vaak bij
operaties wegens borstkanker
niet alleen de tumor in de borst
ofwel de gehele borst verwij
derd, naar neemt men voor de
zekerheid ook de lymfeklieren in
de oksel weg.
Een dergelijke operatie heeft per
jaar plaats bij pakweg 7500
vrouwen. Onderzoek heeft uitge
wezen dat in ruim de helft van
de gevallen de lymfeklieren uit
eindelijk geen tumorweefsel be
vatten. De nieuwe benadering
zal naar schatting 30 miljoen
gulden per jaar kunnen bespa-
Operaties bij vrouwen met
borstkanker kunnen een stuk
eenvoudiger. Nieuwe technieken
en betere inzichten maken com
plicaties onnodig. Operaties aan
lymfeklieren in de oksel zijn
minder vaak noodzakelijk. Prof.
dr. S. Meyer betoogde dat in zijn
inaugurele rede bij zijn benoe
ming tot hoogleraar chirurgische
oncologie aan de VU Amster
dam.
Bij verwijdering van de lymfe
klier kunnen zich complicaties
voordoen als pijn, oedeem en ge-
voelsstoornissen in de arm, als
mede schouderklachten. De
nieuwe technieken maken die
klachten veelal overbodig. Bij
veel vrouwen hoeft nu nog maar
één lymfeklier te worden verwij
derd. De nieuwe zienswijze is
ontwikkeld in het VU-zieken-
huis iii samenwerking met een
