Schaaldieren
in vele
soorten
Postzak
Een huishouden
van Jan Steen
WisselGeld
voor de PTT
snel rijk!!
06-98.50
*Joy Service*
WINTER UW
STELD
Cadeautje van de verhuizer
EET WIJZER
SURPLUS
TENTOONSTELLING
INEN
Bel Dames thuis
Bel kontaktzoekende
vrouwen
Clubs
Erotische massages
scort
BREDA 076-5428315
076-5411089
'rive
"Nog echt privé"
PRIVÉ 99 Breda
E2
3SE"d"*»tan
In verband met de grote
belangstelling voor de
van Rien Verschuur in het
oormalig Bredaas Stedelijk
Museum, Grote Markt 19
Breda is deze expositie
van pentekeningen en olie
verfschilderijen extra
verlengd op vrij. 8 nov. zat j
9 nov. zon. 10 nov.
14 tot 20 uur. Rien
Verschuur zal ook deze
dagen aanwezig zijn.
Gezien in 5-uur show
5t Titan, 076-5718951 of
-53832565.
Luister naar gratis SEX-
oproepen van vrouwen. De
computer schakelt je direkt
door. 06-9665 (1gpm)
Kerels gezocht v. GRATIS
sex met dames 40
06-9705 (75cpm).
Naar bed met getrouwde
vrouwen thuis. 06-9603
(80cpm).
Dominante vrouwen geven
telnrs. v. gratis SM-kontakt
06-320.325.80 (1gpm)
GAY-KONTAKTEN Hete
knul uit Brabant/Zeeland
06-9614 (60cpm).
Eindhoven sexdating:
vrouwen willen sexi
06-350.445.40 (75cpm)
Brabant sexdating: hete
vrouwen willen sex'
06-350.445.16(75 cpm)
in heel Nederland
GEHEEL PRIVÉ
(24 u/p.d. 1gpm)
06-96.88 ca. 1 gpm
Direkt doorgeschakeld
Thaise schuim- en
bodymassages.
Breda 076-5222333
Eindhoven 040-2127799
51
Mannelijke stripper.Ass.gevr.
Dames v.a 18 jr. op escort.
SM*Striptease*Dames gevr.
ANONYMUS Adventure for
ladies only
Tel.06-53432774.
Jé
ot
r
in
•e
hi
0
Zeer aantr. prijzen.
Volsl. huisvr. ma. di. do. vr.
TEL.076-5216400.
ROOSENDAAL Nicolett 30].
slank, lief voor ouderen.,
Wendy 28j0165-556410
KLUNDERT privé, escort,
volsl. D cup 0168-405225
Angela, Cindy 28 Cheryl 2'
Oosterstr.17, 0168-403825
Ass.gevr. werkt, in overleg
CHARMANTE dames onhr-
U in privé-sf. 076-522105_
dak goed nakijken zodat u
gaan. De meeste problemen
platte daken doen zich voo
fs. Daarom is het van groo
goed de winter in te gaan.
VAN HAPEREN DAKBEDEK
KINGEN B.V. biedt u 9e£ee'
gratis een complete dakinsp
ie aan zowel voor bednjve
als particulieren. Tevens ki
u bij ons tegen een geringe
vergoeding terecht voor ne s
hele onderhoud van uwdu -
VAN HAPEREN DAKBEDr.K-
K1NGENB.V. verzorgt o.a.v"
lekkingen/kunststof dakbede
alle soorten dakpannen/leie'
een gratis inspectie op uw
y de winter in kunt
langs voor een bezoek aan
chnische informatie,
lak in de winter neemtucor
'EREN DAKBEDEKKINGEN
k 63 4824 AT Breda
5420611
illeen volgens onderstaande
rstrekt u dan ook de best 9
erde werken. ,,.,crK
MO KEUR DAKt
kreeft
VRIJDAG 8 NOVEMBER 1996
Van deze Noordzeekrab is alleen het vlees uit de scharen
Schaaldieren zijn er in vele soorten. Zoals de insecten het leven op
land domineren, doen de schaaldieren dat al honderd miljoen jaar
in de oceanen. Culinair worden alle schaaldieren - kreeften en
krabben - op ongeveer de zelfde manier behandeld: ze gaan le
rend het kokende water in.
He gewone kreeften leven in de noordelijke zeeën, in temperatu
ren van maximaal 18 graden Celsius. De langoesten, de grote
treeften uit de tropen, moeten minimaal 22 graden hebben; deze
kreeften hebben geen scharen.
Scampi, Chinese garnalen, langoestines, Australische rivierkreef-
ta zijn kleinere soorten, maar zonder uitzondering delicatessen.
dat de langoestine - de enige kreeftsoort die niet
®d. De rechterschaar is dik en krachtig, de linker is kleiner en
'wal scherp. Soms komen 'linkshandige' kreeften voor waarbij
f-itprecies omgekeerd is. Kreeften en hun verwanten vervellen bij
«groeien. Ze kruipen uit de oude schaal en verbergen zich dan
es lef drie maanden onder rotsen tot hun nieuwe pantser hard
en veilig geworden is. Het is nog niet gelukt kreeften in gevangen-
refcap te kweken.
wnerkreeften leven in zoetwater en worden ook in het restaurant
geserveerd. Er valt echter weinig aan te eten, ze hebben meer de
coratieve dan culinaire waarde. Van een zeekreeft is alle vlees be-
flalve de kop eetbaar, van krab alleen het vlees uit de scharen. Een
bkje krab heeft heel wat beestjes het leven gekost.
moet je verrassen
Kreeft is bezig aan een opmars, meldt het
Nederlands Visbureau. In het Verre Oos
ten is het schaaldier vanouds populair, en
met de toenemende interesse voor de culi
naire geneugten van landen als Japan en
China, begint het beest ook hier meer op
de menu's te verschijnen. Zeker tegen het
eind van het jaar. In de betere restaurants
is kreeft een bekend gerecht. Maar er zijn
ook hobbykoks die hemel en aarde bewe
gen om aan levende kreeften te komen die
ze thuis - hopelijk volgens de regelen der
kunst - naar het hiernamaals zenden.
Door Nico Koolsbergen
Laten we het probleem direct maar noemen.
Kreeften worden levend gekookt. Of met een
zeer scherp mes in één haal open gesneden
waarbij ze - als het goed is - onmiddellijk
dood zijn. Voor heel veel mensen genoeg re
den om het beest nooit te eten. Al zijn er ook
andere: de prijs bijvoorbeeld. Toch zal ieder
die ooit kreeft heeft geproefd, moeten toege
ven dat het vlees fantastisch lekker is.
Waar is het in 's hemelsnaam goed voor? Een
beest levend in kokend water zetten? Kan dat
niet anders? Onlangs waren we aanwezig bij
een demonstratie kreeftbereiding. Door top
kok Ad Janssen van restaurant Kasteel van
Rhoon. Over de tafel lopen diverse zwaar be-
pote en geschaarde kreeften. Met elastiekjes
rond hun scharen, want de schaaldieren kun
nen met hun grijpers behoorlijk wat ravage
aan mensenhanden aanrichten. Dezelfde han
den die de kreeft uiteindelijk fataal worden.
Ad Janssen praat er vrijuit over, al beseft hij
dat in zijn publiek mensen zitten te gruwen.
Maar openheid is beter dan verstoppertje spe
len. Waarom het zo moet? Kreeften zijn
stressgevoelig. Bij levensgevaar vindt in hun
lichaam een chemische reactie plaats die het
vlees in enkele seconden oneetbaar maakt.
„Ze eten zich zelf op," zegt Janssen. Ronny
van der Vlist, bij de Bredase horecagroothan-
del ISPC verantwoordelijk voor de visafde-
ling, bevestigt het. De kreeft 'loopt leeg', zegt
hij. Van vervoer - per vliegtuig, in dozen met
wat vocht - schrikt het dier niet gauw. Het
maakt zich ook niet druk als het wordt opge
tild of een tijdje in een droge omgeving moet
verblijven. Zelfs kan een levende kreeft een of
twee dagen probleemloos in de koelkast wor
den gehouden, al adviseert Van der Vlist daar
dan wel een natte krant in te leggen voor de
luchtvochtigheid. Maar 'weet' het dier dat
zijn einde eraan komt dan is het op slag niet
meer te eten.
Behalve als de dood als totale verrassing
komt.
Ronny van der Vlist slijt zijn dagen temidden
van ontelbare vissen en schaaldieren. In gi
gantische bakken scharrelen kreeften in alle
soorten en maten rond. Voor culinaire doel
einden is dat vooral de homarus americanus,
de Noord-Amerikaanse kreeft, die alleen aan
de oostkust van Canada en de VS voorkomt.
De Europese kreeft gaat als homarus gamma
rus door het leven. Een lang leven want kreef
ten kunnen wel veertig tot vijftig jaar oud
worden. Een modale restaurantkreeft is niet
zelden al een jaar of tien.
Canadese kreeften worden het meest gegeten.
Europese kreeften hebben een blauwgroene
schaal, bij de Canadese is her en der een
zweempje rood te zien. In de kookpot ver
kleuren beide soorten overigens direct tot
zeer felrood. De vrouwtjeskreeften zijn de
lekkerste, zegt Ad Janssen. Mannetjes en
vrouwtjes zijn van elkaar te onderscheiden
aan de kleine 'pootjes' onder het lichaam. De
bovenste pootjes van het mannetje zijn hard,
die van het vrouwtje soepel. Een vrouwtje
heeft ook een iets breder en vleziger lichaam.
Kenners zeggen verder dat de Europese kreeft
delicater is dan de Canadese. De Europese va
riant is ook iets kleiner en duurder. De Cana
dezen zijn zuinig op hun schaaldierenhandel.
Ieder jaar worden delen van de vangstgebie-
den voor enkele maanden gesloten, om de
kreeften de kans te geven te rusten en zich
voort te planten.
Amerikanen zijn daar gemakkelijker in. Ze
vangen maar door, zegt Van der Vlist, ook als
de beesten nog jong zijn of weinig vlees heb
ben. De kreeften uit de VS smaken ook min
der. Dat zal ook de reden zijn dat kreeft in
Amerika zo goedkoop is. Wie wel eens in het
westen van dat land is geweest, kent de culi
nair merkwaardig combinatie van steak and
lobster, biefstuk en kreeft, die meestal maar
een paar dollar kost.
Hoe lang blijven de beesten in de aquaria van
de ISPC in leven? Dat kan maanden het geval
zijn, vertelt Ronny van der Vlist. Ze krijgen
geen eten en de scharen zijn vastgebonden.
Kreeften zijn kannibalen en zouden anders
elkaar opeten. Maar meestal zijn ze binnen
enkele dagen alweer weg. Naar het restau
rant, of soms ook naar de vishandel. Want het
aantal amateurkoks dat met levende kreeft
wil werken, groeit.
Hoe herken je een goede kreeft? Het dier moet
springlevend zijn en een stevige kop hebben.
Gewoon beetpakken en even knijpen, zegt
Van der Vlist. Wel oppassen voor de scharen,
de beesten kunnen gemeen snijden. „Het kan
je een vinger kosten," waarschuwt hij.
Ad Janssen nadert het eind van zijn demon
stratie. De visbouillon staat al te stomen. Er
zitten groenten en kruiden in. „De bouillon
moet niet de smaak uit de kreeft trekken,"
zegt Janssen. „De bouillon moet juist smaak
toevoegen." Dat geldt ook voor andere
schaal- en schelpdieren en vis. Kook je die in
zoet water zonder toevoegingen dan verliezen
ze veel smaak.
De kreeft moet in één beweging met de kop
naar voren de kokende vloeistof in. Hij is dan
op slag dood. Met het deksel op de pan moet
het beest per honderd gram gewicht ongeveer
een minuut koken. De Europese kreeft die als
eerste op het schavot gaat, zal een pond we
gen en moet dus vijf minuten de bouillon in.
Geroutineerd pakt Janssen het dier beet, het
spartelt niet eens tegen. Een seconde later is
het dood. Piepen kreeften niet als ze sterven?
De chef-kok zegt van niet. „Behalve als ze in
koud water worden opgezet." Sommige om
standers lachen wat zuurzoet. Maar het komt
voor en we troffen zelfs een kookboek aan dat
dit als mogelijkheid noemt. Voor de profes
sionele kok is zoiets echter ondenkbaar.
Kort daarop wordt de kreeft genuttigd. Met
soortgenoten die ook zo aan hun eind zijn ge
komen. En eentje die levend in één haal is
opengesneden en daarbij ook direct het lood
je legde. Kreeften worden soms ook gegrati
neerd of gebakken en dan moeten ze op ande
re manier dan via kokende bouillon een snel
le dood sterven. „Deze heeft een beetje gele
den", wijst Ad Janssen. Op het rose vlees zit
ten wat witte vlekjes. Daar is het beest in de
laatste seconden van zijn bestaan begonnen
zich zelf op te eten.
De grote vraag na dit alles: eten we ooit nog
kreeft?
J°or Angelique Spaninks
J® van de lasten van het journa-
Sn ls post. Stapels, zak
ken soms, vol papier en fo
ppen zich op op je bureau, je
larH U't' en na een daS
(ah. WSen de Prullenbak ook.
wXjk Zit ie daa eenmaal
1(r f ,U1S liet weer met de ope-
Khriif 1 aanslaS °P zo'n Pak
JNfsels en drukwerk te wach-
j. *2 gebrek aan een postkamer
Ut Niv™® er n°g mee bezaaid
s Seen stapeltjes, gewoon
'NF0RMATIE surplus
Su,e 'n1o,mstie wil omtrent
l76-59irJÏ?°xUren bellen naar
5312344 of 076-5312272.
HSiV^erenkanook.
adres daarvoor is:
J! "1' factie Surplus,
'4800 M8Breda-
actle: Wim van Leest.
een ordinaire berg vol foldertjes,
unieke aanbiedingen, prijzenfes
tivals - een milieuvriendelijke
nee-nee sticker werkt ook maar
beperkt zeker als de feestdagen
naderen. Daartussen bevinden
zich als de spreekwoordelijke
naalden in hooi hooguit een paar
envelopjes, kranten en tijdschrif
ten die ik wél wil lezen.
Wat thuis echter het meest stoort,
is het feit dat alles door de ruim
anderhalve meter hoge brieven
bus naar beneden keilt. De voor
deur gaat open, je stapt binnen en
hup: de stapel verandert in een
vormeloze hoop vol deuken,
scheuren en ezelsoren. Je zou er
een bakje achter moeten hangen,
dacht ik wel eens, om vervolgens
meteen in problemen te verzan
den omdat zo'n bak er natuurlijk
voor zorgt dat de muur verandert
in een mijnenveld en de deur niet
meer helemaal open kan. Het
bleef tobben.
Nu de vermaledijde PTT mij een
persbericht van de firma Z-pro-
ducts toespeelde, gloort echter de
oplossing. Het heet de Doorline
postvanger.
Nooit meer post op de grond,
nooit meer bukken, geen scheu
ren, moddersporen of ander on
gerief meer voor de mij dierbare
kranten, tijdschriften, brieven,
giro-afschriften en vakantiegroe
ten. Een doorzichtig zakje van
kunststof, hangend aan een even
zo kunststoffen tochtwerende
binnenbrievenbus vangt alles
keurig op. En dat voor 24,95 gul
den (de postvanger) en 17,95 of
22,95 gulden (de brievenbus in
wit of antraciet, transparant
blauw of bruin).
Overigens heeft Z-products al
zo'n vijftien jaar een binnenbrie
venbus in zijn collectie, die niet
alleen tocht, maar ook inkijk en
grijpgrage vingers weert. In tij
den vol design raakt zoiets echter
rap verouderd. Zaak dus om een
nieuw eigentijds model te ont
wikkelen uitbreidbaar met post
vanger aangezien er 'signalen uit
Nieuwe vondsten, rariteiten, hebbedingetjes, de winkels worden over
spoeld met nieuwe producten. Zinvol of zinloos, dat is de vraag. Ange
lique Spaninks haalt wekelijks een artikel uit de vitrine en probeert
een antwoord te vinden.
de markt' werden opgevangen die
schreeuwden om zoiets simpel
maar doeltreffends. Ze zulien
daar in Nijkerk wel over wat te-
lepatische gaven beschikken en
de negatieve vibraties van mijn
getob hebben gedetecteerd zon
der dat daar ook maar een pen en
papier aan te pas zijn gekomen.
Hoe dan ook, de postvanger is in
productie en ligt vanaf volgende
week bij ijzerwarenhandels. Over
enkele weken moeten zak en bus
volgens een woordvoerder ook bij
de doe-het-zelfzaken in de
schappen hangen. Kan ik einde
lijk weer eens wakker worden
van de wekker of de vogels in
plaats van door de dagelijkse
dreun waarmee de immer uit
dijende krant op de mat valt.
Door Marcel Frost
Het duurde even totdat het tot
me doordrong, maar ja, een
mens maakt zich zelf liever iets
wijs dan toe te geven dat-ie be
lazerd is. Na een moment van
schaamte durf ik het nu hardop
te zeggen: ik ben er ingetrapt,
met twee voeten tegelijk zelfs.
Het WisselGesprek van PTT
Telecom. Het WisselGesprek?
Je bent net gezellig aan het
babbelen met een kennis, hoor
je in de oorschelp een piepje.
Semi-patserig zeg je 'goh, wat
een interessant verhaal, maar
blijf effe hangen, ik krijg net
een tweede lijn binnen'. Vervol
gens moet je op een toets druk
ken die mijn hypermoderne te
lefoon-, annex antwoord-, an
nex faxapparaat niet heeft. In
dat geval adviseert de PTT om
even de haak in te drukken en
je komt in contact met beller
twee. Eer je doorhebt hoe lang
je precies de haak in mag druk
ken, is al menige eerste of twee
de gesprek verbroken, maar dit
terzijde.
Tegen beller twee zeg je 'hallo',
je brengt hem/haar er van op de
hoogte dat je nog een gesprek
'onder de knop hebt', jawel, en
je 'switched' terug naar de eer
ste beller. Die scheepje vervol
gens met een smoes af 'oei, be
langrijk, zakenrelatie, we bel
len, doei' en je zet geanimeerd
de conversatie met nummer
twee voort. Op het eerste ge
zicht lijkt het een fijne, nieuwe
service, dat WisselGesprek.
Ik realiseerde me de grap pas
toen ik de vorige week 's avond
(het was al donkerdoor een
vriendelijke mevrouw van de
PTT werd gebeld. Of ik het al
lemaal wel snapte, of ik de fol
der al had ontvangen en of ik
wist dat het na twee gratis
maanden een knaak per maand
ging kosten. Braaf gaf ik op al
le vragen bevestigend ant
woord, de mevrouw groette me
en hing op. Toen werd ik wak-
ker: ze had niet gevraagd of ik
tevreden was. Die vraag ging
daarna ettelijke malen door
mijn hoofd en gaandeweg reali
seerde ik mij dat ik absoluut
niet tevreden was. Ik ben bela
zerd, bekocht.
Twee gulden en vijftig centen
willen ze voor WisselGesprek'
hebben, elke maand, de rad
draaiers. Niks nieuwe service,
geldklopperij, dat is het. Ik be
taal de PTT voor iets waar zij
nog meer geld mee verdienen.
Want alle bellers die ik (en alle
andere 'wisselaars') in de
wacht zet, blijven toch gebruik
maken van de PTT-lijn en de
gesprekskostenteller loopt dus
door. In plaats van dat mensen
de ouderwetse in-gesprek-toon
horen, en die was gratis, wor
den ze in de duurbetaalde
wacht gezet. Het klinkt mij al
leszins logisch in de oren dat de
omzet door die nieuwe service
alleen maar zal stijgen. En ik
idioot betaal ze voor hun slim
heid nog extra. Met Wissel-
Geld.
De Blije Doos bij nieuwe baby's kenden we al, net als de dame met
het Welcome-verrassingspakket die meteen op de stoep staat als
je in een nieuwe gemeente komt wonen. Binnenkort komt er nog
zo'n doos bij: het VerhuisKado.
De nieuwe doos wordt gegeven aan alle mensen die een erkende
verhuizer inschakelen bij hun overstap van de ene naar de andere
woning. En dat is een hele club: jaarlijks verhuizen er zo'n
800.000 huishoudens van A naar B waarvan ongeveer één op de
zes (120.000 huishoudens) het gezeul en gesjouw overlaat aan een
erkende verhuizer.
Het VerhuisKado zit vol met bekende spullen e.q. rotzooi als tijd
schriften, soepen, snoep en folders. De fles champagne is nep, ge
ven de bedenkers van de doos - het bedrijf Pin Point Media - eer
lijk toe.
De postvanger.
Door Marijke Prins
Zijn er nog ouders die roepen: 'Het lijkt hier wel een huishouden
van Jan Steen!' wanneer het een gezellige bende is geworden? Op
de schitterende tentoonstelling van Jan Steen, die nog tot medio
januari in het Rijksmuseum in Amsterdam te bezoeken is, hangen
veel huiselijke taferelen die de betekenis van dit gezegde illustre
ren. Jan Steen was de eerste Nederlandse schilder die feestelijk
heden als Driekoningen, Pinksteren en Sinterklaas verbeeldde.
Maar ook buiten de officiële feestdagen om was het vaak grote
pret bij hem. Waar gefeest wordt, wordt gegeten
Ik ben met een speurende blik langs de schildrijen gegaan, op
zoek naar voedsel. Opvallend is dat er op de tafels van Jan Steen
weinig staat, in ieder geval geen grote variatie in, wat wij noemen,
warme maaltijden. Haast het enige in die soort zijn hartige of zoe
te pasteien. Verder telde ik wafels, krakelingen, brood in allerlei
soorten, kazen, hammen, vis, oesters en mosselen. Die vis en mos
selen staan niet voor niets afgebeeld op het schilderij 'De magere
keuken'. Vis en mosselen waren in de zeventiende eeuw armeluis-
kost.
De oesters zijn op allerlei schilderijen te zien waar sprake is van
losse zeden. Die werden door de zeventiende - eeuwse genre schil
ders, waartoe ook Jan Steen behoort, becommentarieerd met al
lerlei voorwerpen en attributen die een symbolische betekenis
hadden en soms ook nog hebben. Zoals de oester, die wordt geas
socieerd met vrouwelijke delen.
In haar boek 'The Dutch table', geeft Gillian Riley een aanneme
lijke verklaring voor het ontbreken van gekookt voedsel op de
schilderijen uit de Gouden Eeuw. Fruit en groente waren veel 'fo
togenieker' om te schilderen dan een stoofschotel. Dat is volgens
haar ook de reden dat er op de schilderijen wel pasteien staan, die
daarop goed uitkomen. Gillian Riley geeft in haar boek het zeven
tiende-eeuwse recept van een heerlijke zoete taart die afgebeeld
staat op een schilderij van Clara Peeters, als vrouw een witte raaf
onder de genreschilders.
Roomtaart
voor het deeg:
250 gram bloem
200 gram suiker
100 gram koude boter
1 eierdooier
snufje zout
voor de vulling:
liter ongeslagen room
4 eierdooiers
Vi kopje rozenwater
(water met enkele druppels rozenessence)
100 gram bloem
100 gram suiker
'A theelepel kaneel
Werk met twee messen de koude boter door de bloem heen. Voeg
de rest van de ingrediënten toe en kneed zo snel mogelijk een bal
deeg. Laat dit een half uur rusten in de koelkast. Verwarm de
oven voor op 175 graden Spreid het deeg uit in een grote, beboter
de en met bloem bestoven taartvorm (de grootte van een vlaai) en
bak de bodem in 25 - 30 minuten goudbruin.
Kluts ondertussen het rozenwater met de eierdooiers, de suiker en
de bloem totdat er een gladde massa is ontstaan. Voeg de room
toe. Laat in een kokende pan water een steelpannetje hangen en
laat het geheel au-bain-marie opstijven. Voeg ook de kaneel
toe. Giet de vulling in de taartbodem en laat de taart in 20 minu
ten gaar worden (de oven moet nu op 160 graden staan). De room-
massa moet opstijven maar mag niet bruin worden.
Zo'n taart werd in de zeventiende eeuw versierd met takjes roze
marijn en bloemen. De takjes en bloemen werden langs de rand
gedrapeerd of rechtop in de taart gestoken. Deze taart is voldoen
de voor tien personen. Wie een kleiner gezelschap in huis heeft,
halveert eenvoudigweg de genoemde ingrediënten.
