tusse
Tosca is Scarpia bij Opera Zuid
'The Fan';
mooie herir
De drie baritons
in Breda
Vroege Italiaanse opera in Chassé Theater
Breuker reageert dwars
door Van der Keuken heen
Brabant
zingt
Luidkeels:
officieel
en
inofficieel
DE STEM
MUZIEK
Levensecht
Ballet
Opera Mobile
rx, DE STEM
DONDERDAG 7 NOVEMBER 1996 03
Ernst Daniël SmidHenk Poort en Marco Bakker, zondag in
Breda foto roy beusker
Slechts vier maal treden ze op: de drie baritons Marco Bakker,
Henk Poort en Ernst Daniël Smid. Samen met het orkest The New
Symphonies komen ze op zondag 10 november naar het
Theater in Breda.
De drie meest toonaangevende baritons van Nederland
bekende melodieën uit opera, operette, musical en andere klassie
kers.
Marco Bakker is onverbrekelijk verbonden met het Weense reper
toire, Henk Poort was de hoofdrolvertolker van The Phantom oj
the Opera (de langst lopende musicalvoorstelling in Nederland)
en Les Misérables, en Ernst Daniël Smid zong hoofdrollen in
Sweeney Todd en The Sound of Music.
Het orkest The New Symphonies bestaat uit 32 muzikanten en
wordt muzikaal geleid door Maurice Luttikhuis. Deze dirigent di
rigeerde de Phantom.
De drie baritons: IVIarco Bakker, Henk Poort, Ernst Daniël Smid, op 10
november in het Chassé Theater Breda. Aanvang 20.00 uur.
AMSTERDAM
Herman van Veen - Carré (t/m 30 nov)
BREDA
Filmconcert - Breuker meets Van der Keuken - 20.10 uur -
Chassé Theater
ROTTERDAM
Gloria Estefan - ma 11, di 12 en do 14 nov - Evolution Tour '96
Ahoy' Rotterdam -18 nov Brussel (Vorst)
Nederlands Koorfestival 1996 - door KL Bond van Zang- en Oral
riumver. - klassiek (9 en 16 nov)
6e Eduard Flipse Internationaal Pianoconcours - 1e en 2e rora
vanaf 10.00 uur van 6 t/m 16 nov Rotterdams Conservatorium - halv
finale Middelburg do 21 en vr 22 nov om 14.00 en 19.00 uur - fin
De Doelen op 30 nov om 20.00 uur
DONDERDAG
BREDA
Dance department - soul, funk, jazzdance en hiphop - Para - V
Coothplein 39 - 22.30 uur
ROOSENDAAL
Benny Neyman - theaterconcert - Schouwburg De Kring - 20.15
VRIJDAG
BERGEN OP ZOOM
Slagerij van Kampen - slagwerk - De Botte Hommel - Blokstallen
-22.00 uur
The London Schubert Players - werken Schubert, Parry, Moza
Donizetti en Vivaldi - Stadsschouwburg De Maagd - 20.15 uur
BREDA
Deep River Quartet - 'As time goes by' - lichte muziek Chai
Theater - 20.30 uur
Concert Caesar en Club Diana - twee gitaarbands - Para
Coothplein 39 -21.30 uur
ROTTERDAM
Mikhail Pletnev - Serie 'Meesters aan het klavier' - volledig Chopi
programma - 20.15 uur - de Doelen
TILBURG
Gong - Noorderligt
ZATERDAG
AMSTERDAM
The 4-the Groove - Heineken Crossover Award - Paradiso - 22,
uur
BERGEN OP ZOOM
Viktoria und Ihr Husar - door Hoofdstad Operette - Stadsschol
burg De Maagd-20.15 uur
NRA Absconded - punkmuziek - De Botte Hommel - Blokstal
-21.30 uur
BREDA
Marianne Faithfull - liederen van Brecht en Weil - Chassé Theale
20.00 uur
EINDHOVEN
Het Reizend Muziekgezelschap - Weber, Saint-Saëns en Bral»
Muziekcentrum Frits Philips - 20.15 uur
OOSTERHOUT
Mizpah support act - folk-bands - Jongerencentrum de Toonz.
- Sperwerstraat 9 - 21.00 uur
ROOSENDAAL
Roosendaal Synfonie Orkest - fagotsoliste: Liselot Tooroj
Schouwburg De Kring - 20.15 uur
TILBURG
Guy Forsyth en Lonnie Mack - Noorderligt
ZONDAG
BREDA
Paul van Kemenade Quintet - zondag-jazzmatinee - Chassé'1
ter-15.00 uur
De Drie Baritons - Marco Bakker, Henk Poort en Ernst Daniël»
- Chassé Theater - 20.00 uur
ROOSENDAAL
Harmonie Orkest Erato - klassiek en populair genre - Schouw
De Kring -14.15 uur
TILBURG
Manie Street Preachers - Noorderligt
Opera Zuid - Tosca - Schouwburg - 20.15 uur
UTRECHT
Slotconcert Bach Festival - Barokorkest van de Nederlandse»
ver. - 20.15 uur - Vredenburg
MAANDAG
AMSTERDAM
De Drie Baritons - Marco Bakker, Henk Poort en Ernst Dame -
- Carré
DINSDAG i
AMSTERDAM
Michael Franti - spoken word - Paradiso - 21.00 uur
BREDA
La Liberazione - Di Ruggiero dall'lsola D'Alcina - premiere
spreking 19.45 uur - Chassé Theater - 20.30 uur
TILBURG
Galliano - Noorderligt
UTRECHT
Metallica - Prins van Oranjehal
WOENSDAG
EINDHOVEN msnn
The Academy of St. Martin in the Fields - Handel, Telem
terson en Tsjaikovsky - 20.15 uur - Muziekcentrum Frits "hi P
OOSTERHOUT .y
Leoni Jansen Lameirinhas - Afro-Portugese/Zuidam
muziek - De Bussel - Torenplein 12-20.15 uur
Door Marjan Mes
'Op de vijfde dag schiep God
het vliegtuig, op de zesde dag
de mens... En op de achtste dag
schiep Hij... George'. George is
een lieve mongool met een
groot, warm hart voor ieder
een die aardig tegen hem is.
Soms is hij compleet onhan
teerbaar, maar als zijn vriend
Harry hem zijn vertrouwen
schenkt dan straalt hij.
George houdt ervan om het
scheppingsverhaal op zijn eigen
manier te interpreteren en dat
leidt tot even aandoenlijke als
vermakelijke scènes in Le huitiè-
me jour (De achtste dag) van de
Belgische filmer Jacco van Dor-
mael. Een amusante en aandoen
lijke filmvertelling die deze zo
mer in Cannes werd bekroond
met de Gouden Palm voor de
twee ontroerende hoofdrolspe
lers, Daniël Auteuil en Pascal
Duquenne. De warme vriend
schap tussen Harry, een over
werkte zakenman, en George, een
mongool die zijn overleden moe
der mist, werd zo ontroerend en
vermakelijk maar tegelijkertijd
ook zo verfrissend tegendraads
vormgegeven dat Le huitième
jour zich moeiteloos kan meten
met Amerikaanse bioscoopfilms
van dit type; geestelijk gehandi
capte verlost met zijn ontwape
nende eerlijkheid 'normaal' mens
van zijn ingebakken gewoontes
en vooroordelen.
Vergeleken bij bijvoorbeeld Rain
Man, waarin Dustin Hoffman
zeer nadrukkelijk speelde dat hij
autistisch was, is Le huitième
jour een wondertje van levens
echtheid omdat George door een
echte mongool wordt gespeeld.
Tegelijkertijd zit de kracht en de
charme van deze tragi-komedie
juist in de niet-realistische ver
beeldingskracht.
Wensdromen, herinneringen en
verlangens van George verschij
nen hartveroverend in beeld. Op
moeilijke momenten moet hij veel
aan zijn lieve, overleden moeder
denken en op plezierige ogen
blikken vooral aan zijn lieve
lingszanger, Luis Mariano, de
suikerzoete Spaans-Franse zan
ger uit de jaren vijftig. Eenzelfde
creatieve manier van filmen,
compleet met zang en dans, de
monstreerde Van Dormael al in
zijn verrassende debuutfilm, To
to le Héros, waarin Pascal Du
quenne ook al te zien was, zij het
wat jonger. George wordt door de
zwaar gestresste manager Harry
(Daniël Auteuil) 's nachts bijna
doodgereden als hij hulpeloos
rondzwerft. Hij is weggelopen uit
de inrichting waar hij sinds de
dood van zijn moeder tegen zijn
zin verblijft. Harry bevindt zich
in een crisis. Hij gelooft niet meer
"i zijn eigen verkooppraatjes en
wordt gek van zijn hectische be
staan. Zijn vrouw (Miou-Miou) is
met hun twee dochtertjes om die
reden vertrokken. Harry wil zich
Da
het 1
ontdi
gierr
orge
getro
niet 1
der ti
probf
baar
zijn a
onmii
gezin
word'
vertoi
de va
hij zie
nige
trekki
vrolijl
drage:
omme
de hei
gezan
gen ta
geacte
alleen
maar
ke pri
e - vooi
&°orJos Kessels
oms is het een pijnlijke ge
waarwording, films bekijken.
Voorbeeld wanneer er met
emand gesold wordt, die je na
an het hart ligt. Om twee re-
enen. Het is teleurstellend
at die persoon gebruikt
ffibSen00' ZiCh
eze sombere overpeinzingen
van n T1 boven na het z^n
^ertdSrVoanTOnySCOtt'met
Nit?! Fan zie ie ade ^ms van De
en oa„enl®' adeen is het treurig
film dat bet zo n ellendige
herinn °et Zi;'n' die zoveel mooie
«anermgen oproept.
speelt 3ar het verhaaL De Niro
Henarri j8 baseball-fanaat Gil
'es lm '-?le gedurende de film al-
BenSJ aakt wat hem llef is.
BVanoio 1Sr,een fan van de San
00 Giants, en dan speciaal
e nieuwste en peperdure
Rayburn (Wesley Sni
vel 8 °aseball-ster wordt met
haalri athousiasme binnenge-
als Ravh131 dat temPert al snel
"iet Waar^71 verwachtingen
Wordt j aakt en overvleugeld
Renarri,,0" ,ee" andere speler.
helnpn Z1in idool een handje
tent wa- Vermoordt de concur-
Dat 'er i 1?a ^ayburn opbloeit.
Wordtina *-?is is met Renard
Als verton al snel duidelijk.
be4odipriuejWoordiger in jacht-
"gdlko f8n laat hÜ een be
de openin aak schieten om
ningswedstrijd van de
Robe
Giants
lijk is
zoontje
In recoi
uit Ren:
mag zij,
en zijn
toenade
wil die
hebben,
afstand
Renardi
wordt
onvrede
schattin
De Nir
aangela
Driver,
Door Camiel Hamans
Opera is er in soort en maat. Voor
het gilde der fijnproevers gedurf
de ensceneringen, onverwachte
interpretaties en niet meeklapba-
re ritmen in dissonant verband,
voor de goegemeente der liefheb
bers een herkenbaar schlagerfes
tival van gekende melodieën en
inhaakgevoel. Operahuizen spe
cialiseren zich. Het ene zoekt er
kenning in de internationale re
censies, het andere streeft naar
volle zalen in abonnementsver
koop.
Opera Zuid zit er noodgedwon
gen tussenin. De Zuid-Neder
landse productiekern kan zich
geen extreem gezicht permitte
ren. Aan de vraag van de bene-
den-Moerdijkse theaters moet
voldaan worden en tegelijkertijd
dienen de landelijke subsidiënten
en de daarbij behorende deskun
digencommissies tevreden ge
steld. Een theoretisch onmogelij
ke opdracht, maar feitelijk met
redelijk succes uitgevoerd.
De provincie Noord-Brabant be
staat tweehonderd jaar. Het ei
gen operagezelschap diende de
feestvreugde luister bij te zetten,
was het verzoek van de gul on
dersteunende autoriteiten. Daar
om graag een werk van het ijze
ren repertoire. Puccini's Tosca
werd het daarom. In Den Haag
woedt de strijd om de subsidies
voor de komende drie jaar. Opera
Zuid moest derhalve tonen op de
hoogte te zijn van de discussie in
het wereldje. Regisseur Eric Vigié
kwam zodoende met een visie van
afwijkende snit. Scarpia als de
verpersoonlijking van het onuit
roeibare kwaad. Het eerste en
laatste beeld van de avond zetten
het kader. Scarpia aan het begin,
lang voordat hij van Puccini zijn
Van links naar rechts: Henk Smit (Scarpia), Tom Haenen (Sagrestano) en Rein Kolpa (Spoletta).
FOTO DEEN VAN MEER
entree mag maken, die de opstan
delingenleider Angelotti het to
neel opwerpt en Scarpia opnieuw
aan het eind, als hij volgens het
libretto al een tijd dood is. Hij
draagt zijn moordenares Tosca,
die in het verhaal het tijdelijke
ook reeds voor het eeuwige ver
wisselt heeft, zegevierend in zijn
armen en bewijst daarmee onver
slaanbaar te zijn.
Tussen de eerste en de laatste
scene is deze Tosca echter over
wegend traditioneel. Een Cava-
radossi, in het overweldigend
klinkende Russische geluid van
Nikolai Vassiliev, die als hij zijn
stem uitzet op ouderwetse wijze
het rechterbeen voor het linker
plaatst en in standbeeldhouding,
het oog gericht op de dirigent met
effect zijn O dolce mani de zaai in
galmt. Tosca, de Amerikaanse so
praan Karen Notare, speelt wél.
Uitvoerig zelfs en met ogen
schijnlijk levensecht zuidelijk
temparement, alsof ze de stati
sche indruk van haar tegenspel-
Ier Vassiliev wil compenseren.
Scarpia is weer Henk Smit. Voor
de derde keer in een Nederlandse
productie en toch verveelt hij
niet. Iedere keer dat Smit een be
kende rol opnieuw brengt, blijkt
hij weer een ander facet te ont-
dekken. Wat de regisseur ook van
hem wil, is het een decadente fat
of Satan in eigen persoon, Smit
overtuigt. In stem, blik en hou
ding weet hij nu demonisch te
zijn. Tosca is in Nederland Scar
pia. Indertijd gepersonifieerd
door Jan Derksen, nu al meer dan
tien jaar door Henk Smit. De lief
hebber doet er onverstandig aan
zich deze kans op een hernieuwde
kennismaking met een zo Neder
landse herinterpretatie van een
klassiek werk te laten ontgaan.
Alleen al Henk Smit is het waard.
Opera Zuid met 'Tosca' van Giaco-
mo Puccini, uitgevoerd door Het
Brabants Orkest en het Brabant
Koor. Regie, decor- en kostuum
ontwerp: Eric Vigié. Op 10 novem
ber in Tilburg, op 14 november in
Breda en op 16 november in Eind
hoven.
Een confrontatie tussen een
groep muzikanten en een reeks
filmfragmenten staat de bezoeker
te wachten van Breuker Meets
Van der Keuken.
De ondertitel van het evenement
luidt: Het Willem Breuker/Johan
van der Keuken film-muziek-
concert.
Tussen de filmfragmenten, met
hun eigen filmgeluid, tekst en
muziek, speelt het Willem Breu
ker Kollektief muziek die voor de
films van Van der Keuken werd
geschreven. De muziek verbindt
de fragmenten en gaat soms
dwars door het filmgeluid heen,
waar ook weer vaak Breuker-
muziek om zot, of neemt er een
idee uit over.
Zo ontstaat een nieuw verweven
geheel van beeld, geluid en live
muziek. met een eigén dramati
sche opbouw: er is in feite sprake
van een nieuwe film, een muzika
le vertelling die per voorstelling
verschilt.
De fragmenten zijn afkomstig uit
de volgende films van Johan van
der Keuken: Film voor Lucebert
(1967), De snelheid: 40-70 (1970),
Beauty (1970), De Nieuwe Ijstijd
(1974), De Palestijnen (1975), De
Platte Jungle (1978), De Meester
en de Reus (1980), De Weg naar
het Zuiden (1981), I love (1986)
en On Animal Locomotion
(1995).
De serie film-muziek-concerten
1996 is een productie van film
theater 't Hoogt in Utrecht. Bin
nenkort verschijnt tevens een
dubbel-cd van de muziek die
Willem Breuker maakte voor de
films van Johan van der Keuken.
Breuker Meets Van der Keuken,
op 7 november in het Chassé
Theater in Breda
Willem Breuker als filmbege
leider
Van onze kunstredactie
Onder de titel Brabant Luid
keels wordt vrijdagavond in De
Nieuwe Veste in Breda een
dubbel-cd gepresenteerd met
gezongen muziek uit tweehon
derd jaar Brabant.
De dubbele schijf biedt ener
zijds 'volksmuziek uit de pro
vincie', anderzijds 'koormuziek
uit de provincie'. Er hebben
zeshonderd zangers en muzi
kanten aan meegdaan.
Alle muziek op Brabant Luid
keels wordt gezongen door
amateurs, maar je zou het niet
zeggen. Het project is opgezet
door het Centrum voor Ama
teurkunst in Tilburg in samen
werking met De Nieuwe Veste
in Breda. Alle muziek voor de
cd is opgenomen in de studio
van De Nieuwe Veste.
Het klassieke gedeelte bestaat
uit werken van Brabantse com
ponisten of componisten die
tijdelijk in Brabant hebben ge
woond. Dat zijn Herman Hol
landers, Alphons Diepenbrock,
Louis Toebosch, Oscar van He
mel, Henk Badings, Nelly van
der Linden van Snelrewaard,
Jos van Amelsvoort, Frank van
Nimwegen, Antoon Maessen,
Daan Manneke en Joop Voorn.
Bij het luisteren naar deze se
rieuze koorcomposities valt op
over hoeveel uitstekende ka
merkoren Brabant beschikt. Er
worden bijdragen geleverd
door het Eindhovens Vocaal
Ensemble, Brabants Kamer
koor, Zuid-Nederlands Kamer
koor, Ad Parnassum, Cappella
Breda, Cantecleer, Dietsch Vo
caal Ensemble, Helmonds Ka
merkoor en Tilburgsch Vocaal
Ensemble. De coördinatie van
het klassieke aandeel in Bra
bant Luidkeels berustte bij An
ton van Kalmthout, hoofd van
de Bredase muziekschool.
Maar dan de verrassing van
Brabant Luidkeels: het volks-
muziekgedeelte. Dat is tot
stand gekomen door toedoen
Louis Toebosch
FOTOARCHIEF DE STEM
van Jan Smeets, werkzaam bij
het Centrum voor Amateur
kunst in Tilburg. „De liedjes op
deze cd dateren uit de tijd dat
muziek een heel andere maat
schappelijke functie had.
Slaapliedjes, liedjes ter troost,
werkliederen en andere ar
beidsvitaminen.
Bij de selectie van de volkslie
deren is op de verschillende
functies van de muziek gelet.
„Er zijn begrafenisliederen bij,
parodieën en nieuwsverhalen.
Een verhaal als De moord te
Loon op Zand had de functie
van eem krantenbericht."
Natuurlijk is er ook op gelet
dat alle regio's van de provin
cie Noord-Brabant aan bod ko
men. „Maar de belangrijkste
norm die we hebben aangehou
den," aldus Jan Smeets, „is de
muzikaliteit. We hebben zo uit
eenlopend mogelijke muziek
groepen gevraagd en daar zijn
hele verrassende resultaten uit
voortgekomen. De popgroep
Ranzig uit Tilburg, de renais-
sance-zanggroep Au joly bois,
een dweilband, die hebben we
stuk voor stuk gevraagd: be
handel het nummer zoals jullie
je eigen repertoire behandelen.
En dat is enorm goed gelukt.
Het was een heel spannend
project, om mensen te verlei
den dingen te doen die ze nor
maal niet doen."
Eén nummer is overigens heel
actueel: Een dief ben ik. Jan
Smeets: „Dat gaat over een ar
me man die een brood steelt.
'Een dief was ik, maar 't was
mijn vaderplicht." We hebben
dat in het voorjaar opgenomen,
dus we wisten nog niets van
wat monseigneur Muskens zou
gaan zeggen. Maar het is ken
nelijk wel een thema van alle
tijden."
De dubbel-cd 'Brabant Luid
keels' wordt vrijdagavond ge
presenteerd in De Nie
uwe Veste. Aanvang 20.00 uur.
Verkrijgbaar in de platenzaak
voor 29,95.
Barok paardenballet
vol humor en erotiek
Door Hans Rooseboom
Een van de vroegste opera's uit
de geschiedenis is op dinsdag
12 november in het Chassé
Theater. Sinds de première in
1625 in Florence is het werk
nagenoeg uit de aandacht ver
dwenen. In Nederland is La
Liberazione di Ruggiero
dall'lsola d'Alcina van Fran-
cesca Caccini nooit uitge
voerd.
De opera wordt uitgevoerd door
Opera Mobile, een nieuw gezel
schap uit Antwerpen, dat zich wil
gaan onderscheiden met werken
die in de Benelux nog nooit ver
toond zijn. Uitzonderlijks is dat
de opera La Liberazione is ge
schreven door een vrouw, Fran-
cesca Caccini (1578-1640), in op
dracht van een vrouw, Cristina
de Medici, en volgens de produ
centen zou er een dientengevolge
een feministische tendens in zit
ten. Bovendien beloven zij een
voorstelling die 'bol' staat van
humor en erotiek. De oerpremiè-
re vond plaats aan het hof van de
Medici in Florence, in aanwezig
heid van kroonprins Sigismund
van Polen, die het werk korte tijd
later in zijn eigen land liet uit
voeren. Maar zoals gezegd, daar
mee was het grotendeels gedaan
met deze mijlpaal in de theater
geschiedenis.
Er wordt behoorlijk wat afge-
danst in dit 'opera-balletto'. In de
oorspronkelijke versie wordt het
werk zelfs afgesloten door een
paardenballet, met 16 paarden.
Opera Mobile is al blij dat ze één
paard hebben. Een levend paard,
dat danst op muziek.
Het decor is ten naaste bij gelijk
aan dat van 1625. Het gobelin op
de achtergrond is een nauwkeuri
ge replica. De voorgrond van het
Dolende ridder in betoverd woud: scène uit 'La Liberazione di Ruggiero dall'lsola d'Alcina' van Francesca Caccini (1625)
FOTO M. SERESIA
toneel wordt gevormd door een
brede trap, waarlangs tijdens de
voorstelling een beekje naar be
neden stroomt. Overigens vereist
de productie een podium van 16
m diep en 12 m breed.
Het verhaal van La Liberazione
is afkomstig uit de Orlando Fu-
rioso van Torquato Tasso. Het
lijkt als twee druppels water op
de episode van Circe uit de Odys
see van Homerus. De tovenares
Alcina lokt op een eiland mannen
in haar grot. Zij verandert haar
slachtoffers in bomen. Het gezel
schap Opera Mobile mag zich dit
seizoen voor het eerst verheugen
in een meerjarige subsidie van de
Vlaamse regering. Het ensemble
is al enkele jaren bezig met inci
dentele operaprojecten maar kan
nu een planning maken voor vier
jaar.
De bedoeling van Opera Mobile is
de uitvoering van zowel oude,
klassieke, romantische als heden
daagse opera's, met als belang
rijk criterium: opera's die nog
nooit in Nederland en Vlaande
ren zijn uitgevoerd.
Zo werd bijvoorbeeld reeds Des
Esels Schatten van Richard
Strauss gerealiseerd. In de ko
mende vier jaar komen aan bod:
Die Verwandlung van Geert
Klokke naar Franz Kafka, Les
Bavards van Offenbach, een ope
ra van Hans Ritman op een tekst
van Federico Garcia Lorca, Fal-
staff van Antonio Salieri en Don
Quichot van Paisiello in een be
werking van Hans-Werner Hen-
ze. Opera Mobile streeft er naar
om zo veel mogelijk te werken
met Vlaamse en Nederlandse
kunstenaars.
Met de huidige Caccini-productie
is dat niet helemaal gelukt, want
het orkest in kwestie is Musica
Antiqua Köln. Toegegeven: een
zeer gerenommeerd orkest. En
Keulen ligt niet zo heel ver van de
grens.
De musici zitten tijdens de voor
stelling op barokhoogte, dat wil
zeggen half verlaagd, dus goed te
zien voor het publiek. De muzi
kale leiding van de productie
heeft Florian Heyerick.
De man die doorgaans de leider
van Musica Antiqua Köln heeft,
Reinhard Goebel, zit bij de twee
de violen. Wegens een blessure
kan hij alleen met links strijken.
'La Liberazione di Ruggiero dall'
Isola d'Alcina' door Opera Mobile.
Solisten Anita Dur, Jean-Claude
Ohms, Johanna Dur e.a. Op 12 no
vember in het Chassé Theater Bre
da, 16 november (20.30) en 17 no
vember (15.00 uur) in de Vlaamse
Opera te Antwerpen.
