Handel met Rusland is ol risico's Shell verstaat teken van deze tijd' Fritesboeren krijgen les in zakendoen |i4hsrukke"' NS Cargo werft machinistenkorps 1 J Export Nederland weer op Duitsland gericht 'Japanse bank vindt dat geld toch stinkt FNV wil ook mee met economische missies f<k ECONOMIE A7 Dbank Nummer één op zwarte lijst prof. dr. H. Peeters werkt aan centrum ethische vraagstukken 't Is kermis in ondernemersland ÈR 1996 X 71 BESTEM 11111 ZATERDAG 19 OKTOBER 1996 5 «1;; je brochure. j| MCC Nederland 020-4 300 190 POSTILJON |van onze redactie economie IpHaag-Nadat deEurope- 1 eexportmarkten enkele jaren 'jen werden afgezworen ,j. speciaal aandachtsgebied jliet accent kwam te liggen p de snelle groeimarkten el- Jrs, gaat de voorlichtings- IJjenst (EVD) van het Ministe- Ie van Economische Zaken ■tch nu toch weer op Duits land richten. EL EVD onderzoekt momenteel „(Nederlandse bedrijven kun- ijn worden aangespoord meer te Balen uit de Duitse markt en hoe Nederlandse producten daar bekendheid kunnen krij gen. Bedrijven worden aange moedigd verder te kijken dan de aan Nederland grenzende deel staat Nordrhein Westfalen, waar het grootste deel van de negentig miljard gulden die Nederland jaarlijks naar de Oosterburen exporteert, terechtkomt. Groei van de export naar Duitsland met drie procent komt overeen met de verdubbeling van de Ne derlandse export naar Japan. „De Duitse markt is zo vreselijk belangrijk. We kunnen het niet maken om daar niks te doen," zo licht P. Idenburg van het direc toraat-generaal Industrie en Diensten van EZ toe. Idenburg sprak in het nieuwe VNO-NCW gebouw in Den Haag op de Clin- gendael-conferentie 'Neder lands-Duitse samenwerking in het bedrijfsleven: succes of fa len'. Idenburg wees onder meer op bierbrouwer Heineken die na ja ren de Duitse markt te hebben genegeerd, onder meer vanwege het zogeheten 'Reinheitgebot' en de sterke trouw van Duitsers aan hun eigen bier, het nu toch weer gaat proberen. „Omdat het stra tegisch volstrekt onverantwoord is niet op die markt te zitten", aldus Idenburg, die aan de Twentse universiteit tevens on dernemingsrecht doceert. De hang van Duitsers naar hiërarchie, hun formele inslag, de wat meer uit de losse pols opererende Nederlander die ie dereen met 'jij' aanspreekt, ze passeerden weer de revue in Den Haag. De vooroordelen en clichés die weliswaar onuitroei baar lijken, maar het onderlinge handelsverkeer absoluut niet in de weg staan. „Alleen de feiten tellen", zei B. van Schaik van het Nederlands zuivelbureau die de Duitsers voortaan geen 'Kase' maar kaas verkoopt. De cijfers wijzen op een inten sieve economische relatie. Duits land investeerde in 1994 voor 25 miljard mark in Nederland, Ne derland voor 55 miljard mark in Duitsland. Nederland telt onge veer zestienhonderd vestigingen van Duitse bedrijven (85.000 werknemers), Nederlandse be drijven hebben naar schatting driemaal zoveel nevenvestigin gen in Duitsland. „Van het Nederlandse koopman schap en de flexibiliteit kunnen we nog wel wat leren", meende M. Burkers van het Duitse mi nisterie van Economische Zaken uit Bonn. Kaasverkoper Van Schaik meen de dat Europa het ideaalbeeld benadert als iedereen op zijn ei gen imago wordt aangesproken. In dat Europa koken de Fransen, leveren de Engelsen de politie, zorgen Duitsers voor de tech niek, Italianen voor de roman tiek en organiseren de Hollan ders de boel. „Als je nou de En gelsen laat koken, de Duitsers de politie laat leveren, de techniek overlaat aan de Fransen, de Ne derlanders 'lovers' laat spelen en de Italianen de boel laat organi seren, wat voor een ramp zou je dan krijgen?", vroeg Van Schaik zich af. louden (anp) - Van de snel groeiende markten is Rusland het |seest riskant om zaken te doen. Wijdverbreide misdaad, afper- |sing, een bloeiende zwarte markt en politieke onzekerheid, die |jeze week nog eens aan het licht kwam met het ontslag van lieltsins veiligheidsadviseur Lebed, leveren grote risico's op Ivoor wie in Rusland handel wil drijven. ■Dit blijkt uit een studie van het in IjLonden gevestigde onderzoeksbu- Merchant International jGroup (MIG), waar de Financial [limes gisteren melding van ;te. Het bureau onderzoekt m op onder meer corruptie, Itaïaucratie en andere factoren t daar de meer gebruikelijke Ipolitieke risico-analyse naast, grond van reacties van ruim bedrijven uit de Verenigde Istaten en Groot-Brittannië stelt ■et bureau een lijst samen. Op die lijst staan Venezuela, Mexico, Pa- iiistan en Brazilië achter Rusland. Kwee jaar geleden was Nigeria het riskantst. Dit land is lindsdien minder interessant voor [ie investeerders geworden en ■komt nu niet meer op de ranglijst loor. Directeur Stuart Poole-Robb van |lGlaat weten dat bedrijven een dig verkeerd beeld van een land krijgen wanneer ze een lan- lienstudie verrichten aan de hand i de traditionele risicostudies t financiële, economische en [politieke factoren. MIG voegt er zaken als bureacratie, omkoping spraktijken en 'grijze' gebieden als namaak en oneerlijke concur rentie van staatsbedrijven aan toe. Dit soort zaken heeft vaak veel meer gevolgen voor het zakendoen dan macro-economische ontwik kelingen. Poole-Robb haalt Indonesië aan als voorbeeld. Dit land staat ze vende op zijn risicolijst. Welis waar scoort het steeds beter wat betreft zijn kredietwaardigheid, maar wat betreft corruptie en pa pierwinkel laat het alle landen achter zich, ook Rusland. Het zijn de politieke onzekerheden die dit land op de eerste plaats van de ranglijst hebben doen belanden. Als het gaat om bureaucratie en omkoping staat China tweede. Het bureau voegt aan zijn studie toe verbaasd te zijn over de onbe kendheid, de naïviteit en de arro gantie waarmee bedrijven te werk gaan in landen die ze niet goed kennen. Ze hebben vaak geen er varing, geen lokale contacten en maar weinig notie van de risico's waaraan ze zich blootstellen. Te weinig winst, te veel zaken en te veel mayonaise; het gaat niet goed in de cafetaria-branche. FOTO COR VIVEEN Den Haag (anp) - Hygiëne heeft altijd al op een hoog plan gestaan in Japan. Zo mochten in de zestiende eeuw Neder landse zeelui niet verder komen dan het eilandje Deshima, gewoon omdat ze zo stonken. Maar 'geld stinkt niet', dachten de Japanners toen nog, en de cennia lang werd er zaken ge daan. Zelfs dat is nu aan het het veranderen. Geld stinkt wèl, vindt Bank of Tokyo/Mitsubis hi. Deze grootste bank ter we reld gaat het vieze geld te lijf, Meldde de Financial Times gis teren. In de 'totale antibacterie- vestiging' van BoT/Mitsubishi wordt het geld natuurlijk ge wassen. Electronicagigant Hi tachi ontwikkelde enkele jaren geleden al een systeem waarbij bankbiljetten bij 200 graden Celsius gewassen worden. Van demeest voorkomende bacterie, staphylococcus, wordt 90 Procent gedood, garandeert Hi- i tachi. Vervolgens strijkt een persma- ®ine de biljetten, want ge beukt geld is bijna net zo erg Ms een verfrommeld overhemd, wie het waagt om op een feestje rommelige bankbiljetten te werhandigen - hoe gul de gift sok is - heeft een probleem. Al leen op een begrafenis wordt zulks getolereerd, daar móet het juist 'gebruikt' geld zijn. Tot zover niet meer dan een normale procedure, de Japanse klant verwacht niet anders dan knisperend strakke biljetten. Nieuw is echter dat in de bank de kassa's, stoelen en bureaus geheel zijn gelamineerd met een plasticlaag, die een chemische antibacterie-behandeling heeft ondergaan. Vooral vrouwen zijn hierover erg content, meldt de bank. Juist deze groep lijkt de Japan se obsessie voor hygiëne de laat ste jaren naar een hoger plan te tillen. Voedselfabrikant Dairin werd twee jaar geleden geheel onder de voet gerlopen toen het een pil op de markt bracht om luchtjes te bestrijden. Het mid del was bedoeld voor ouderen en bedlegerigen, maar jonge vrouwen kwamen er in drom men op af. Al in het eerste jaar werd de beoogde omzet vertien voudigd. Het succes van de Dairin-pil heeft de Japanse ob sessie met hygiëne gemaakt van een eigenaardigheid tot 'big bu siness', een welkome groei markt voor de worstelende Ja panse economie. HET gaat niet goed met de 8496 cafetaria's in Ne derland. Er zijn er veel te veel. En dat maakt de spoeling dun. Gevolg: la ge omzetten. Als de pa tatbakker al een behoor lijke omzet haalt, dan laat de winst vaak te wensen over. Want patat bakkers bakken veel van frites, maar minder van zakendoen. 'Doe er een schepje bovenop'. Onder dat motto trekt de Stich ting Hoger Rendement Cafetaria de komende twee jaar langs de bak ovens. Door Chris van Alem Eist - Je hebt ze in alle soorten en maten. Kotten op wielen met een vettig luifeltje, onbestemde lokalen met hard tl-licht en een spekgladde vloer, maar ook kunststof paleizen met halogeen spotjes en blinkende vitrines. Het assortiment is van Dongera- deel tot Domburg gekend: patat je mét, frietje moeilijk, frikadel- speciaal, bami- en nasischijf, huzarenslaatje, evenals de taal kundig gekruide aliassen als 'be- renlul' en 'open been'. Hoe plas- tischer de naam, des te vetter de hap. Cafetaria's. Nederland is ermee geplaveid. Vorig jaar telde het Bedrijfsschap Horeca 8496 'ca- fetaria-achtige bedrijven', 2500 méér dan in 1985. De onderne mersexplosie rond de vetpan heeft geen goed gedaan. Veel ca fetaria's wankelen op de rand van het bestaansminimum. Gok kasten bederven het soms toch al beroerde imago. Fastfood-gi- ganten als McDonalds en Pizza- Hut trekken de klanten weg, su permarkten die lang open zijn, werpen zich op het gemaksfood. Uittocht De omzetten in het cafetariawe zen lopen terug. In het tweede kwartaal van dit jaar kreeg de totale horecabranche 4,3 procent meer in de kassa ten opzichte van dezelfde periode in 1995. De patatbakkers moesten het met 2,8 procent minder doen. Inmid dels groeit het leger afhakers. De eerste zes maanden doofde per saldo al anderhalf procent van de ondernemers de frituurovens. En dat is nog maar het begin. Voorzitter J. van der Weerd van de sectie IjTsfrica van de Konink lijke Horeca Nederland voorziet een ware uittocht. De verwachte omzetdaling van tien procent de komende drie jaar zal tweedui zend van de zesduizend échte patatbakkers (de overige 2500 zijn shoarmazaken, grillrooms en dergelijke) tot andere tijdsbe steding dwingen. Dat verdriet Remia-directeur A. Peperzak geen seconde. Hij vindt de drempel in deze bran che toch al te laag liggen. „Een bouwvakker kan morgen een ca fetaria beginnen. Je leent het middenstandsdiploma van je broertje en je begint gewoon. Ik kom uit de Amsterdam Arena en daar staat een vent met twee campinggas-brandertjes brood jes worst te verkopen. Dat kan in Nederland en het is belachelijk." Peperzak is de drijvende kracht achter de operatie 'hoger rende ment', al moest Peperzak twee jaar roepen voordat het kwartje viel. Inmiddels hebben Konink lijke Horeca Nederland en vijf overige toeleveranciers de han den ineengeslagen en de Stich ting Hoger Rendement Cafetaria opgericht, die sinds deze week negen doorgewinterde cafetaria houders het land in stuurt om hun collega's de fijne kneepjes bij te brengen. Hoe meer vak broeders bekeerd, des te sneller kan de boodschap worden uitge dragen. Peperzak: „We hadden natuur lijk als Remia zelf het voortouw kunnen nemen. Maar dan ben je zo beladen. Dan heet het meteen dat je er als fabrikant vreselijk veel geld aan wilt verdienen. Ui teraard, we zijn geen sociale in stelling, maar wij vinden ook dat je de cafetariahouders niet moet laten slabakken en aan hun lot overlaten." Ervaren rot Een ervaren rot die zes maanden lang een keer per maand een morgen letterlijk naast je komt staan in je eigen zaak en vertelt hoe het beter kan met product, personeel en boekhouding. Met die aanpak zet de stichting de krik onder de omzetcijfers. De Stichting Hoger Rendement Cafetaria richt zich op de 2500 a 3000 cafetaria's met een omzet van 300.000 a 350.000 gulden. Daarvan halen er slechts enkele honderden de vereiste bruto winst van 65 procent over de omzet. Daarvan moeten alle be drijfslasten (huisvesting, perso neel, belasting, verzekeringen, afschrijvingen e.d.) worden af getrokken voordat de werkelijke verdiensten zichtbaar worden. De meeste cafetaria's in deze groep zakken zelfs, volgens de stichting, onder de kritische grens van zestig procent bruto winst. Bestaansminimum Twintig procent van de cafeta ria's zit flink boven die winst norm, maar dertig tot vijfender tig procent zit er flink onder en draait soms een omzet die de 120.000 gulden niet te boven gaat. „Wat ze verdienen, is schrikbarend weinig. Dat ligt soms onder het bestaansmini mum", zegt Coen Staal, direc teur van de Stichting Hoger Rendement Cafetaria. Tussen 1990 en 1994 zag een ge middeld cafetaria zijn omzet groeien van 250.000 naar 300.000 gulden, een stijging van twintig procent. Maar het be drijfsresultaat (omzet min kos ten, maar zonder zelfstandigen aftrek en belasting) nam af van 18,7 naar 18,2 procent. Oftewel: meer omzetten en minder ver dienen. Fastfoodtycoons als McDonalds, steeds meer plekken waar snacks en broodjes worden ver kocht, slagers en supermarkten die zich op gemaksmaaltijden hebben gestort maken het niet eenvoudiger voor de patatbak ker. Daarnaast dwingen over heidsregels veel cafetariahou ders afscheid te nemen van de gokkast, die doorgaans flink in de omzet bijdraagt. „Sommigen verkopen er patat bij", scham pert Peperzak. IjjHELL GAAT in debat e' de samenleving over e gedrag van multina- °öals, zo maakte top- |tanC. Herkströter be- i Pe Tilburgse eme- [j ^"hoogleraar prof. dr. I m ee':ers' die bezig is «tveen centrum voor Ï^anïüi Naaijkens I ®®ET het teken van e(*Verstaan- Ret kan i rJer 20 zÜn dat bedrijven kening houden met op- vattingen in de samenleving. De ethische kanten van het zaken doen moeten bespreekbaar zijn. Ik vind het heel erg belangrijk, ook als signaal aan andere be drijven, dat Shell het debat aan- Prof. dr. H. Peeters (65), tot voor kort als hoogleraar historische psychologie verbonden aan de Katholieke Universiteit Brabant (KUB), is verheugd maar niet echt verrast over de ommezwaai van Shell. De multinational jaagde in het verleden de publie ke opinie tegen zich in het har nas met het olieplatform Brent Spar en met zijn opstelling te genover de mensenrechten in Ni geria. Als voorzitter van het instituut Tias, een postdoctorale economi sche opleiding aan de KUB, heeft Peeters al tien jaar inten sief contact met (top)mensen uit het bedrijfsleven zoals van Phi lips en de Rabobank. „Uit ge sprekken is naar voren gekomen dat er ook bij het bedrijfsleven behoefte is om met deskundigen van gedachten te wisselen over hoe men om moet gaan met ethi sche vraagstukken. Peeters heeft daarom het initia tief genomen om te komen tot een centrum dat zulke vraag stukken bestudeert en bedrijven of (semi-)overheidsinstellingen van advies dient. Dit centrum zou gelieerd kunnen zijn aan de KUB, maar denkbaar is ook dat er een samenwerking tot stand komt met de Universiteit van Leuven en de Katholieke Uni versiteit Nijmegen. Binnen en kele maanden hoopt hij met con crete plannen naar buiten te kunnen komen. Bij dat initiatief is onder meer oud-premier Lubbers betrok ken, tegenwoordig onder meer hoogleraar aan de KUB. Binnen kort praat Peeters ook met Wijf fels, de topman van de Rabo bank. „Wijffels is iemand die heel erg bezig is met de duur zaamheid van de samenleving." De betrokkenheid van het be drijfsleven bij de kwaliteit van het bestaan is niet louter ingege ven door ideële motieven, zo be seft Peeters, maar dat vindt hij geen bezwaar. „Bedrijven die niet naar de consument luiste ren, krijgen daarvan de rekening gepresenteerd. Het is ook een za kelijk belang om je als bedrijf bewust te zijn van je maatschap pelijke verantwoordelijkheid. Tot voor kort waren het vooral bedrijven als The Body Shop, het computerbedrijf Origin en de Triosbank die zich profileerden met een andere manier van za kendoen. In Europa hebben zo'n honderdtwintig ondernemingen met gelijkgestemde opvattingen zich verenigd in Social Venture Network. In Nederland stichtten de paters Capucijnen begin jaren HET IS kermis in onder nemersland. Elke dag komen er nieuwe paar tjes uit de draaimolen. Grote ondernemingen stoten onderdelen af die niet de norm van de best presterende divi sies halen (KNP BT en de pa pierfabricage, ABN AMRO en MeesPierson, Unilever en een aantal zwakkere activitei ten); andere bedrijven willen afstand doen van belangen in andere concerns waar geen schot meer in zit (Vendex met het KBB-pakket); sommige sluiten strategische allianties om kosten te besparen en meer greep op de markt te krijgen (Nedlloyd en P&O, KPN en TNT, en deze week de plasticbedrijven van BASF, Hoechst en Shell in verschil lende combinaties); en dan zijn er ondernemingen die hun zelfstandigheid (moeten) op geven omdat zij de schaal grootte missen die op hun markten vereist is (DAF Trucks, Fokker). Het is dezer dagen alsof alles tegelijk gebeurt. De kaarten vliegen over tafel. Daar zijn een paar verklaringen voor. De internationalisatie, en daarmee de schaalvergroting van de afzetmarkten, zet zich in hoog tempo door. De kort ste weg naar het minimaal noodzakelijke portie op de 'globale' markt is samenwer king of fusie. Op eigen kracht de concurrentie aangaan en marktaandeel veroveren, houdt grote risico's in, zeker als je - zoals veel Nederlandse ondernemingen - een kleine thuismarkt hebt. Ook op de markt van het risi codragend kapitaal wordt het bestaan van de ondernemers grimmiger. Zij moeten presta ties neerzetten om geld te krij gen van de beleggers teneinde hun internationale ambities waar te maken. Moderne aan deelhouders kijken naar ren dement, kennen geen loyali teit. Het mag misschien wel even wat minder gaan, maar niet te lang. Dus zetten onder nemers activiteiten die op af zienbare termijn niet aan de maat komen als ballast over boord. Een moderne manager heeft de mond vol van 'het creëren van aandeelhouders waarde'. Er zijn dus redenen genoeg om de kaarten opnieuw te schud den en bovendien hebben de meeste bedrijven er ook de middelen voor. De 'oorlogs kas' van veel ondernemingen is na een reeks winstgevende jaren rijk gevuld en dat geld brandt de ondernemers in de zak. Vanwege de lage rentes tand levert die reserve immers nauwelijks wat op, veel minder althans dan een geslaagde overname zou kunnen doen. Bovendien maakt dat spek op de ribben een onderneming tot een aantrekkelijke kluif op de overnamemarkt. De hoog opgelopen aandelen koersen maken het moment om te handelen ook gunstig. De prijs van het doelwit is daardoor weliswaar ook hoog, maar de (aanvullende) finan ciering betrekkelijk goedkoop. Grenzen spelen bij deze kapi tale carrousel geen rol. Uit cij fers van het accountants- en adviesbureau KPMG blijkt dat Nederlands.e ondernemingen in de eerste drie kwartalen van dit jaar al nagenoeg negentien miljard gulden hebben besteed aan overnames in het buiten land, bijna twee maai zo veel als een jaar geleden in hetzelf de tijdsbestek. Incidentele klappers als de overname van Stop Shop door Ahold, en de inlijving van de cosmetica bedrijven van Helene Curtis door Unilever vormen maar een deel van de verklaring. In het laatste kwartaal van dit jaar kan daar om te beginnen (als het bod slaagt) nog de mil jardendeal van Koninklijke PTT Nederland in Australië bij worden opgeteld. Wat betekent die uittocht van Nederlands ondernemerskapi taal voor de Nederlandse eco nomie? Het zou bijvoorbeeld voor de werkgelegenheid op korte termijn beter zijn als er hier fabrieken en machines voor werden gebouwd. Maar als internationale schaalver groting Nederlandse onderne mingen helpt te overleven, is dat op den duur ook niet slecht besteed. Nova's Maartje van Weegen, de Tante Hannie van de Ne derlandse tv-journalistiek, probeerde deze week vergeefs DAF-topman Cor Baan op enig 'oranjegevoel' te betrap pen. De Amerikaanse paraplu biedt DAF een beter perspec tief dan zelfstandigheid zou doen, was zijn nuchtere taxa tie. Toch zal zijn KPN-colIega Wim Dik hem wel kunnen uit leggen dat het prettiger is de paraplu vast te houden dan er onder te mogen schuilen. Den Haag (anp) - Als Nederland parallel aan staatsbezoeken officiële economische missies naar het buitenland stuurt zoals recentelijk naar Zuid-Afrika, zouden daar ook vertegenwoor digers van de vakbonden in moeten zitten. Dat suggereerde FNV-voorzitter Stekelenburg gisteren tijdens een vergadering van de Sociaal- Economische Raad (SER). „Ik zou de minister van Economi sche Zaken willen aanbevelen om in sommige situaties de mis sies breder samen te stellen." Stekelenburg wil geen vaste plaats claimen in toekomstige missies. Hij zei ook zeker niet op pad te willen gaan om orders binnen te halen. Maar als de missies in het gastland met so ciale partners aldaar spreken over de sociaal- economische si tuatie, zouden de vakbondsver tegenwoordigers daar graag bij zijn. Tijdens het recente staatsbezoek aan Zuid-Afrika sprak VNO- NCW-voorzitter Blankert met vertegenwoordigers van de Zuid-Afrikaanse tegenhanger van de SER. Daar waren geen Nederlandse vakbondsmensen bij. Stekelenburg verwees in dat verband ook nog naar de econo mische missie naar Zuid-Korea waar ook Nederlandse vak bondsmensen ontbraken en mo gelijk een zinvolle bijdrage aan de gesprekken hadden kunnen leveren. Utrecht (anp) - NS Cargo, de goederenpoot van de Nederlandse Spoorwegen, wil een eigen machinistenkorps gaan invoeren. Het gaat om een groep van 450 tot 500 machinisten, die gefaseerd zal worden opgebouwd. De Cargo-machinisten zullen ook ingezet worden bij an dere werkzaamheden. Als gevolg daarvan realiseert NS Cargo al op korte termijn een besparing van zes miljoen gulden. Prof. dr. H. Peeters. FOTO JAN STADS tachtig een fonds dat onder meer werknemersparticipatie in be drijven wil bevorderen. NS Cargo heeft momenteel al honderdvijftig machinisten in dienst, die op het rangeerterrein Kijfhoek bij Zwijndrecht gesta tioneerd zijn. De nieuwe machi nisten gaat de goederendivisie van NS in de eerste plaats werven onder de machinisten van NS Reizigers. Mocht er vanuit die hoek onvol doende belangstelling zijn, dan zal er elders geworven worden. Momenteel rijden machinisten van NS Reizigers eenmaal per twee weken een goederentrein. In de toekomst zullen de goederen treinen uitsluitend door eigen mensen bemand worden. De Car go-machinist kan in de toekomst ook ingezet worden als wagen- meester en rangeerder. Daardoor ontstaat een besparing, die van zes miljoen gulden op korte ter mijn oploopt tot veertien miljoen gulden in 2000. Voorzitter G. Hardeveld van de Federatieve Spoorweg Vakvereniging zegt dat hij 'ernstige zorgen' heeft over de plannen van NS Cargo. Hij vraagt zich af of de ipachinis- ten de combinatie van werk zaamheden in hun nieuwe functie wel aankunnen. Bovendien heeft hij zijn beden kingen over de veiligheid, als de machinisten ook de functie van wagenmeester moeten vervullen. Hij gelooft niet dat veel machi nisten van NS Reizigers zullen kiezen voor een nieuwe toekomst bij NS Cargo. Door het invoeren van de trein bestuurder nieuwe stijl bij NS Cargo, zullen er arbeidsplaatsen gaan vervallen in de functies die de machinisten erbij gaan doen. Om hoeveel arbeidsplaatsen het gaat is nog niet duidelijk.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1996 | | pagina 9