STEM
plll'l
Treinkinderbedevaart naar Lourdes, stad van kerk en kitsch
E1
■si-s
15
Sl
B?ii-
o xi -£ -m a>
x- ai S-.hr'
!l| o.||l
s s
D
03 C
e o-c
■h 2 O "w
ai-° 5 c (0
c J w fl
tj O- C
03 n fö a c
5?§cn
3e ober van hotel
Mont Thabor in
Lourdes gelooft niet
eer in wonderen. Stierf zijn
erongelukte oom niet hoezeer
ij Maria ook om herstel smeek-
In tegenstelling tot deze
ngelukkige zijn de deelnemers
an de afgelopen Nationale
•embedevaart naar het Zuid-
ïanse Maria-oord ervan over-
uigd dat ze bestaan. Niet dat
a van hen genezen thuis
Maar zij voelden zij zich
om hun kruis te dragen.
Jat mensen in het door kitsch
?nkerk gespleten stadje massaal
nacht opdoen noemen sommi-
jenhet wonder van Lourdes.
lichter
ewioeid
Wat de geschiedenis
over Bernadette
vertelt
Weekend
JKTOBER 1996 D5
ZATERDAG 19 OKTOBER 1996
JJ.
n
0)
r\
V
■>->
Hh
03
0)
+3
0)
a
CD
3 21
<d
<D Z3
-5-Ö
03
Q.
±L O
I C
to _9
tC o
0J tc
-Q c
*3
- O vL
cn o
-c CO
u <3
N N j;
"5 S
0) c
<u
b( C c
S.-S J
Q. C -C
-a .a)
C '«/T
<u 9 '<D
Cio^
w +3
S N
CD CD _5
-C Q CO
- ra E
P c
flj co
ru
CO f-
N E JC
a, c
•o c ai
a»
Jr 3
n .9 c
-Q C
CD i/j CD
8 35
i/» 3 in
?E
+J
CD (D
c
2 qj
-C X. U)
■H» 3 03
CD 03 <d
_c; v:
«3 ft? aj
3 "ai "3
-
te Sf o-d
x-o I 8 gi3
!-i o 4) H
§J £k O 00 W
XJ c .2 m4 u
L, b J3£J 1=2 CO o
r f-i
"5
aj o
7| C -2
co S'S'73
2 Ï5 03
i .2. o
I H-,
5_, Jis CO 3CQ
c u '5? N I-,
<u .c a> hg
N n H X! H
w co l
- g-s I
ag fi 3 -2
0J j= 1 t! O C
^3 Q3 C/J Oj
03 -ö 03 O
T3 CD c/3 -*-> Cci
ojs C
;n i 33 Tl
b£| &°0
S P1 8 -s
1&2&&g 2
SgO CD
2 HO 0<23 03
3 fi a 3 3 cl h
o a) Q o
cd o
O i/i
E
:=p 03
X oi
O
cö
0
i/)
co 15
eg
Z
1 %i
CO 0
CO u
CO 01
52-9 ^5 CJ
'K i c
i 3 i
9- Q- c
-a
i M
m e e
-x 03 o3 c 'r
f a
c cu oijiiS
CO co -rrV
"2 iRiS-S.5
CO .9 N
"O ia D- r
J c c 8 c
CO <ij -* (U
ai OJ c
&£'s3 o
9 c
|5«««
CD O
.ff'ö.
s i
CD 03 2
li u
CO
2 55
fD C
.9» CO o
UJ Q-\w
c s c
g a_§.g
S g."°
A <U S".£.'-P
E c isi tu g
co -21 S 03
Q.2 -O 2; 03
llllep
-S^T-J ro v+_ rs Q
cS "a S oi o m o
or Joyce Ernest
gegroet Maria, vol van genade." Het
stijgt op als de Kinderbedevaarttrein
aar Lourdes op zaterdagavond de Neder-
ads-Belgische grens passeert. De vierhon-
erd meter lange karavaan die in Roosendaal
ie uur fouragering vergde, rijdt eens in de
jaar. Vijftien rijtuigen met vooraan de
ibulance-wagon, in het midden de
suchettes en achteraan 'de witte trein' voor
lie recht van lijf en leden is. Van de paar
onderd volwassenen en vijfennegentig mee-
izende kinderen zijn velen licht tot ernstig
iek of gehandicapt.
llo! Hallo! Graag een ehbo'er in coupé
De mededeling onderbreekt bruusk het
perettewalsje dat op het 'Weesgegroet' volg-
Geen nood. Het leger vrijwilligers aan
oord telt ondermeer drie artsen, zestien ver-
indigen, een bisschop (monseigneur J.
iiênhaus, hulpbisschop van Utrecht), een
istoor (P, van Velthoven). En, zeggen som-
nige bedevaartgangers, Maria reist ook mee.
r zijn mensen die heilig geloven dat Maria
«teLourdes verlost van ongeneeslijke ge
raken en kwalen. In die overtuiging gebrui-
■enzij het water uit de bron bij de grot waar,
o wil de geschiedenis, Maria in 1858 aan het
lerderinnetje Bernadette verscheen. En het is
fflr dat knappe artsen er sinds die tijd vijfe-
onverklaarbare genezingen telden
oarvan de kerk er tweeëntwintig als won-
erkende. Het zijn meest Zuid-Europea-
die zich vastklampen aan de gedachte
't het Lourdeswater ook hen genezen zal.
fa doorsnee Nederlander acht de kans gro
lt dat hij de staatsloterij wint.
£rik komt niet gezond terug." Christ Ko-
"olski uit Breda kijkt nuchter aan tegen de
®ffiingskans van zijn zoon 14-jarige zoon
dk die met een rolstoel en een spraakcom-
"ler door het leven gaat. Het waardevolle
de bedevaart vindt Kowalski de hechte
'radschappen die vanaf het eerste uur ont-
ta tussen mensen die allemaal in hetzelfde
jtaitje zitten. Het praat gewoon gemakke-
Jker onder elkaar,
elke kilometer glijden de lasten verder
11 hun beproefde schouders. In de gangen
rawen vrijwilligers met zware ketels bouil-
J en gloeiend hete koffie en thee. Anderen
"Pen de kinderen, de net gekregen zelfge-
laakte knuffelbeesten stevig vastgeklemd,
®naar bed. Erik slaapt als een roos.
•her zorgen ze écht voor de kinderen. Dat
®k je op reizen die ze verzorgd noemen wel
:ns anders mee. Hier gaan ze ervan uit dat
'1 a's ouders nu vakantie hebben." Christ
fwalski is met zijn vrouw en zijn vrienden
'at de barwagon, een noviteit voor de
®uerbedevaarttrein, verhuisd. En nu is hij
i?»01 Paar uurtjes echt helemaal zorgeloos
™ant orn twaalf uur sluit de tent.
rotu^' bergen verscheen in een
J, Het Maria-lied haalt wie na de opge-
j ,ronc|Secieelde thee en koffie weer indut-
mitief uit de slaap. Buiten verheft de
ongen berg zich in de laatste slierten
i.„ nais boven de stad. 'Ave, ave, ave, Ma-
stationsplein van Lourdes ligt er op zon-
orgen verlaten bij. Tot de bedevaart-
'Je ziet hier altijd
véél ergere dingen'
De Nederlandse kinderen bij de eucharistieviering buiten bij de grot.
gangers toestromen, als een massa die de
kerk verlaat. De cafés die een geur van koffie
en croissants verspreiden, laten ze links lig
gen. Na zestien uur treinen, of als ze van ver
der dan Roosendaal kwamen meer, wachten
ze stilletjes op de bussen naar hun hotels.
Sommigen die een couchette ontbeerden za
ten opgevouwen in een volbezette coupé. An
deren zijn verkleumd door de onverwachte
kilte of misselijk van de dieselwalm die door
het ventilatiesyateem opsteeg. Het wordt
haast verontschuldigend aangevoerd. Waar
om klagen? In Lourdes kom je altijd zwaar
dere kruizen tegen dan het eigen ongemak.
„Je ziet hier altijd véél ergere dingen. Als je
thuis komt ben je weer tevreden." Dan kun
nen Petra en Cor Boerhout het lot van twee
geestelijk gehandicapte zoons weer relative
ren. Buiten dat, ze zien Bart (14) en Corke
(12) genieten van het verblijf. Hun zoons zijn
zoals de meeste kinderen, en ouders die dat
willen, in de Cité Secours. In dit in 1956 voor
arme pelgrims geopende centrum, een dorp
op zichzelf tegen een berghelling boven de
stad, logeren de Nederlandse kinderen in een
eigen paviljoen.
„Het is hier meer improviseren dan we ge
wend zijn. En als we alle kinderen, hun han
dicaps en hun gebruiksaanwijzingen goed
kennen gaan ze weer naar huis." Op de kin
derafdeling van het Maria Ziekenhuis in Til
burg werken kinderarts Jaap van Lier en ver
pleegkundige Jeanine Wouters, twee van de
vrijwilligers die de gasten in het paviljoen
begeleiden, met zieke kinderen die na een
tijdje weer helemaal genezen zijn. „Hier kom
je best grote medische problemen tegen,"
zegt Jaap. Jeanines hart draait er soms van
om als ze de niet aflatende zorg van de ouders
ziet. Ze is blij dat ze die fysiek en emotioneel
belastende taak even overnemen kan.
Wie als vrijwilliger meewerkt aan een Lour-
desreis, is heel gemotiveerd. Je belooft je
jaarlijks een aantal weken in te zetten. Voor
de medische zorg, de keuken, de verzorging,
de ontspanning, het vervoer of als reisleider
in de hotels. Ondermeer om goedkoop onder
dak in de cité mogelijk te maken voor pel
grims die niet zoals veel Nederlanders door
organsaties zoals de NCB, de Zonnebloem of
sponsors worden geholpen, moeten ze daar
voor nog betalen ook. Bijvoorbeeld de reis.
Het weerhoudt sommigen niet om zich soms
tientallen jaren voor de bedevaartgangers in
te spannen. Sommigen willen geen andere
vakantie meer. Haibibib en zijn jonge bruid
hebben het werk in de Cité zelfs als huwe
lijksreis gekozen.
Het stationsplein wacht weer verlaten op een
nieuwe stroom pelgrims. De Nederlanders
nemen in hun hotels een douche. Hotelleid
ster Joke Welling, die zich in 'Mont Thabor'
als een moeder over haar groep ontfermt,
helpt degenen die voor het eerst van hun le
ven in het buitenland zijn over hun hotel
vrees heen. Op nieuwelingen heeft de kennis
making met Lourdes een bizarre indruk ach
ter gelaten. De kronkelige straten herbergen
tientallen hotels en uitpuilende winkels die
een litanie aan heiligennamen dragen. 'La
vierge immaculée' ligt ingeklemd tussen 'Au
sacré coeur de Jésus' en 'Sainte Thérèse'.
Naast 'La croix de Jérusalem' prolongeert
'Salie Bernadette' jaar in jaar uit een film
over het leven van Bernadette. Een stoet van
zieken en gezonden vergaapt zich aan de ki
lometers uitstalling aan plastic Madonna's
met Lourdeswater en lichtgevende kaarten
van Bernadette. Blauw-wit geüniformeerde
verpleegsters met halflange sluiers en donke
re capes duwen rolstoelen en rolbedden met
luifels tegen regen en zon de hellingen op en
af. Geestelijken van allerlei nationaliteit be
nen er, op weg naar plechtigheden bij de hei
ligdommen, stevig tussendoor.
Jolig
„Een bedevaartsplaats heeft altijd iets joligs.
Na een poosje zie je het gewoon niet meer."
De hele santekraam in de straatjes ergert bis-
FOTO HARRY VAN DER SANDEN
schop Niënhaus niet. Hij is gericht op de
strikt van de commercie afgescheiden Heilig
dommen. Daar bij de grot met de bron en in
de kerken aan de Esplanade, een immens pa
radeplein, ontvouwt zich het devote Lourdes.
Het betekent voor een geestelijke de uitvoe
ring van een veelomvattende taak. Dagelijks
de mis opdragen, het rozenkransgebed, de in
drukwekkende sacraments- en lichtproces
sies mede leiden en dan heeft hij het biecht-
spreekuur nog.
De bisschop en de pastoor voltrekken, als
eerst programma-onderdeel de openingsvie
ring met de kinderen en hun ouders in de Py-
ramide, het ontmoetingscentrum in de Cité.
Met een aantal van de kinderen bouwen ze
van kartonnen dozen een huis. Het staat sym
bool voor iets moois dat de pelgrims de ko
mende dagen dagen samen tot stand willen
brengen. Op bedevaart gaan betekent voor
velen één met anderen zijn. Kreten en een ra
cende rolstoel doorbreken de plechtigheid.
Een klein meisje scheurt schuifelend over de
grond aan een stuk door karton. „Je kunt met
deze kinderen niet overal een hele dag onbe
zorgd overal heengaan. Maar hier kijkt nie
mand je erop aan," zegt haar moeder.
„Lourdes heeft zoiets vertrouwds. Als je hier
komt ben je meteen thuis. Je hebt er in je
jeugd zoveel over gehoord." Janna en Gerrit
Bernadette was de oudste dochter van de aan
lager wal geraakte molenaar Soubirous.
Het gezin woonde in het 'cachot', een voor
malige gevangenis. Op 11 februari 1858 ging
Bernadette met haar zusje Toinette en
vriendinnetje Jeanne hout sprokkelen bij de
grot bij het riviertje de Gave. Terwijl ze om
de twee vooruitgelopen meisjes in te halen
het riviertje met blote voeten doorwaadde,
hoorde ze een windstoot. Daarop zag ze een
wit gesluierde dame die een gele roos en
rozenkrans droeg.
Op 14 februari zag Bernadette de glim
lachende dame weer. Op 18 februari vroeg
deze Bernadette om veertien dagen achter
elkaar terug te komen. Op 25 februari wees
zij het meisje de bron waar ze zich moest
wassen en uit moest drinken. Op de twaalfde
dag van de verschijningen zou een vrouw met
verlamde vingers door aanraking met het
water genezen zijn, het eerste van de twee
ëntwintig door de kerk erkende wonderen.
Op 16 juli zag Bernadette de dame, stralender
dan ooit, voor het laatst.
Bernadette koos na de verschijningen voor
een leven van armoede en boete. Ze werkte
als kindermeisje en leerde in het Hospice, een
internaat te Lourdes, lezen en schrijven.
In haar hart wilde ze religieuze worden.
In 1863 werd ze toegelaten bij de zusters van
Nevers. Tot 1873 werkte ze, hoewel ze zelf
vaak ziek was, als verpleegster in het Moeder
huis. Ze was even kosteres tot ze in 1873
ernstig ziek werd. Ze stond niet meer op van
het ziekbed, dat ze het 'witte kapelletje'
noemde en stierf in 1879 op 45-jarige leeftijd.
van der Lee uit Breda die al veel bijbelse
plaatsen bezochten, stonden zojuist voor het
eerst van hun leven in de grot waar het Ma
riabeeld straalt in het kaarslicht. Ontroerd
zagen ze pelgrims de rotswand kussen. Intus
sen zetten ze hun al gevorderde leven op een
rij. Daarvoor vonden ze hier nergens zoals el
ders de juiste sfeer.
„Zes jaar geleden kwam ik hier voor het
eerst. Onderweg zei ik dat ze niet moesten
denken dat ik elke dag in de kerk ga zitten.
Maar het is zó indrukwekkend. Iedereen is
ééii." En zo is Cor Boerhout die thuis de kerk
niet plat loopt bij elke religieuze ceremonie
aan de Esplanade present.
„Ze zeggen wel eens dat je eerst iets moet
hebben en dan komt je geloof terug." Me
vrouw K. Hommel uit Nieuw-Vossemeer be
geleidt haar dochter die van een ernstige
ziekte herstelt. Ze kan alleen maar hopen dat
het in opgaande lijn blijft gan. Maar dat Ma
ria iets voor haar doet gelooft ze met heel
haar hart. Ze kan niet omschrijven wat,
maar: „Er is hier iets, Je komt tot rust, je
krijgt inzicht, ik denk dat je psychisch wel
geneest."
Eerste communie
Op maanmorgen ontruimen de strenge Fran
se wachters de openluchtkerk bij de grot voor
Nederland. De vaandeldragers en een koortje
stellen zich vooraan op bij de bisschop en de
pastoor. Voor Erik Kowalski (14), Ronnie
Tiggelman (9) en Annemarie Verwijveren (9)
krijgt de eucharistieviering extra glans als de
bisschop hen de eerste communie uitreikt. In
tussen vallen de eerste druppels van de haast
onophoudelijke buien daarop. Voor de sacra
mentsprocessie die bij goed weer over de Es
planade trekt, moet de Nationale Kinderbe
devaart uitwijken naar de ondergrondse ka
thedraal met plaats voor vijfentwintigdui
zend man. Met het gelegenheidskoor dat oud
muziekdocent K. Bornewasser, die al tweeën
dertig jaar het orgel voor de Nederlandse be-
devaartsgangers bespeelt, wordt het toch nog
mooi.
Ze vragen Bornewasser vaak of hij in al die
jaren wel eens een wonder heeft gezien. Zijn
antwoord luidt altijd: ja. „Het is een wonder
dat hier zoveel mensen worden gesterkt. Dit
is een heilige plaats en daar krijgt je inspira
tie om bovenmenselijke dingen te doen. De
mensen zoeken en vinden hier. Anders kwa
men er niet zoveel terug."
Tussen de vieringen door dwalen de Neder
landers met duizenden anderen door de
straatjes. Op zoek naar heiligenbeelden, me
dailles en kaarten voor wie niet meekon met
de reis. Sommigen hebben het opdrachten
lijstje bij de hand 'Steek een kaarsje voor me
op en breng een rozenkrans mee'. In 'De Lim
burgse winkel' staat Mia Meeuwisse die 37
jaar geleden uit Limburg naar Lourdes ver
trok hen in het Nederlands te woord. „Er zijn
hier vijfhonderd winkels," zegt ze. „En nie
mand gaat failliet." Wie niet snel ergens in de
doolhof van meer van hetzelfde voor een re
delijk prijsje het gewenste vindt wordt door
nat. De pelgrims blijven er welgemoed onder:
„Alle zegen komt van boven."
De lotgevallen
van een
kermisdynastie
PAGINA
Oerkrachten
onder het ijs
van IJsland
Andermaal
goudkoorts
in Australië
Wiebe schreef
zelf zijn
zoekprogramma
VAKANTIE REIZEN
PAGINA
INTERNET
PAGINA
