Prijs kerosine bederft feest Transavia
ngen
Eigenaren Match
Makelaars maken
einde aan conflict
Baggeraars vinden
draai op milieumarkt
Garuda begeerd door
KLM, Lufthansa en BA
6Met bezuinigen
kom je er niet9
I TRANSAVIA IS vlak voor het feestje
I ter gelegenheid van het dertigjarig be-
I staan in hevige turbulentie gekomen.
I Het feestje voor het personeel is afge-
I. last en Transavia tracteert de consu-
I ment het liefst op een brandstoftoeslag
I van acht tot vijfentwintig gulden. Top-
I man Peter Legro stroopt de mouwen
I nog eens op: „Ik heb de moed voor dit
I- jaar nog niet verloren."
ECONOMIE
advieskoers
vorige koers
slotkoers gisteren
laten
bieden
ex claim
ex dividend
gedaan/bieden
gedaan/laten
bieden en ex dividend
laten en dividend
gedaan en laten ex dividend
gedaan en bieden ex dividend
2,90
1,40
0,50
4,30
3,00
28,40
18,70
7,30
4,10
2,20
I,00
3,90
2,00
13,00
10,00
6,60 b
4,50
2,60
12,00
0,70 a
I,40 a
2,00
3,20 a
4,70
II,20
19,50 a
1,40
1,40
0,30
4,10
2,10
4,60
2,80
1,20
0,40
2,80
1,20
1,40 b
II,60
0,40
8,80
2,70 a
6,10
1,90
0,70
5,00
3,50
2,80
9,50 a
1,30
Peter Legro: 'Je kunt zo'n brandstoftoeslag niet alleen doorvoeren. Of de buitenlanders meedoen is de vraag'. foto dijkstra
ZATERDAG 5 OKTOBER 1996 A8
HET WIL niet erg met de ooit als veelbelovend ge
kenschetste milieumarkt, maar dat betekent niet dat
er niets gebeurt in Nederland. Zo is HBG's dochter
onderneming HAM-VOW bijvoorbeeld bezig met het
afdekken van het eerste jarosietbekken van Budel
Zink. HBG is samen met Ballast Nedam en Boskalis
ook betrokken bij de bodemsanering van het Ketel
meer in het IJsselmeergebied, het grootste baggerpro-
ject van Nederland.
Door Peter Scholtes
DE SCHIPPER aan boord van de
HAM-291 houdt voortdurend
vier computermonitoren met al
lerhande grafieken in de gaten.
Positioneren van het baggervaar-
tuig en meten en regelen van de
concentratie slib gebeuren volau
tomatisch. Het vaartuig werkt tot
op één centimeter nauwkeurig.
Baggeren anno 1996 is high-tech.
De HAM-291 is een zogenoemde
wormwielzuiger, ontwikkeld
voor het - op milieuvriendelijke
wijze - saneren van verontreinig
de waterbodems. Het vaartuig
wordt nu ingezet bij de sanering
van het Ketelmeer, waar HAM-
VOW, Ballast Nedam Baggeren
en Boskalis voor 190 miljoen gul
den een slibdepot aanleggen
waarvoor 20 miljoen kubieke me
ter baggerwerk wordt uitge
voerd.
Het slib gaat nu naar tijdelijke
depots. Het nog aan te leggen de
finitieve depot zal later worden
gevuld met het slib uit de tijdelij
ke depots en het meer, dat in de
afgelopen decennia ernstig is ver
vuild door lozingen in de Rijn en
de IJssel. De sanering van het
meer zelf wordt volgend jaar
aanbesteed. Volgens een schat
ting van Rijkswaterstaat is die
opdracht ook goed voor zo'n 200
miljoen gulden.
Voor de 50 centimer dikke laag is
nauwkeurig baggeren van groot
belang. In het depot mag, vanwe
ge de beperkte capaciteit, geen
zuiver slib terecht komen. Rijks
waterstaat eist bovendien dat
mors (gemorst, verontreinigd ma
teriaal) en vertroebeling zoveel
mogelijk achterwege blijven.
Rijkswaterstaat heeft met vier
milieuvriendelijke technieken
testen laten uitvoeren. De worm
wielzuiger, met draaibaar worm
wiel waardoor als een grasmaaier
in rechte banen kan worden ge
baggerd, heeft een succesvolle
proeve van bekwaamheid afge--
legd. Maar ook de milieuschijf-
cutter van Boskalis, de ecobag-
germolen van De Boer en de
veegzuiger van het Belgische
Dredging International voldoen
aan de gestelde eisen, laat Rijks
waterstaat weten zonder een
voorkeur uit te spreken.
Halverwege 1998 zou het depot
klaar moeten zijn. In 2000 heeft
het volgens de plannen het aan
zien van een eiland met voorlan
den, ingericht voor natuur en re
creatie. Voorzien van de 'zwaar
ste categorie vervuilend materi
aal' kwam het Ketelmeer snel in
aanmerking voor een grote
schoonmaakbeurt. Als het aan de
milieubaggeraars ligt, volgen er
snel meer saneringsprojecten.
„We zijn klaar voor de waterbo-
demsaneringsmarkt van de grote
rivieren als het Haringvliet en
Hollands Diep," zegt adjunct-di
recteur Chris van Oord van
HAM-VOW hoopvol. HBG heeft
10 miljoen gulden geïnvesteerd in
de wormwielzuiger die nu is in
gezet in het Ketelmeer.
„Na een aantal proefprojecten is
besloten tot de investering. In
principe lopen we vooruit op de
ontwikkeling van de Nederlandse
markt. Tot het begin van volgend
jaar hebben we werk voor de mi-
lieuzuiger. Voor de tijd daarna
hopen we er werk voor te vin
den."
Jakarta/Amsterdam (afp/anp) - De Indonesische lucht
vaartmaatschappij Garuda wordt naar eigen zeggen be
geerd door drie grote Europese maatschappijen, te weten
KLM, Lufthansa en British Airways.
Het zakenblad Bisnis Indone
sia citeert de commercieel di
recteur van Garuda, Sudarso
Wirjono.
„We bestuderen de voorstellen
om uit te maken met welke
maatschappij we een strategi
sche alliantie willen aan
gaan." KLM weet van niets.
De alliantie zou volgens Su
darso kunnen worden gesloten
voordat Garuda, nu nog een
staatsmaatschappij, in 1998
wordt geprivatiseerd.
De maatschappij draait overi
gens nog met verlies. In de
eerste helft van dit jaar be
droeg het verlies 7,2 miljoen
gulden, volgens Sudarso om
dat het 'laagseizoen' was.
Hij verwacht winst in de
tweede helft van het jaar.
Garuda ondergaat op het
ogenblik een grondige reorga
nisatie, waarbij het aantal
werknemers in vijf jaar tijd
van 14.313 naar 10.000 zal
worden teruggebracht, aldus
functionarissen in Jakarta.
KLM en Garuda werken al en
kele jaren samen op het gebied
van vracht en onderhoud.
De banden werden vorig jaar
zomer aangehaald, toen KLM-
topman Bouw in Indonesië
was met koningin Beatrix.
Er kwam een uitwisselings
programma voor cabineperso
neel.
Bovendien voegden KLM en
Garuda per 1 april hun
vluchtnummers samen waar
door een betere aansluiting
voor passagiers op beider net
werk is ontstaan.
„We werken al jaren samen,
en zijn constant bezig die sa
menwerking uit te breiden.
Maar we hebben nog nooit ge
praat over een financiële par
ticipatie," zei een woordvoer
der van KLM gisteren in een
reactie.
Door Willem Reijn
I OP HET laatste moment gelastte Peter Legro
I het toch al sobere jubileumsfeest af. Voor het
I eerst in achttien jaar dreigt zijn chartermaat-
jschappij Transavia verlies te lijden. „We von-
den het geen tijd voor een feestje," zegt Legro.
I «Bovendien is het dertigjarig bestaan gewoon
J een verjaardag en geen echt jubileum. De on
dernemingsraad was het daar mee eens."
Peter Legro is het prototype van de Amerikaanse
manager. Hij is snel, zakelijk, slagvaardig, serieus.
i Tomeloos energiek ook. Geen man die eens achter-
I over leunt in zijn luie stoel om met ongeremde fan-
I tasie te filosoferen. Legro is concreet, heel direct en
I spreekt ietwat staccato als ware elke zin een mis-
I sioii statement.
I De krachtige kaken verraden een dito wilskracht.
I Hij heeft de stijl van de leider, is duidelijk de baas.
I 'Alhoewel ik beter heb leren luisteren,' zoals hij wel
I Ms zei, blijft zijn woord wet.
h! Dertig jaar terug legde luchtvaartpionier John
I Block de basis voor Transavia, maar in het histo-
1 risch overzicht van de jubileumspecial van de
I luchtvaartmaatschappij is de naam van Block zorg-
I vuldig weggezuiverd. Bij het jaar 1966 staat alleen
I dat Transavia het Nederlandse Danstheater van 87
I mensen naar Napels vliegt.
De eerste tien jaar vliegt Transavia heel wat onge
regeld vervoer: melk voor de Amerikaanse zesde
I vloot in de Middellandse Zee tijdens de Zesdaagse
Oorlog van 1967, het neemt deel aan de luchtbrug
I worBiafra in 1968, brengt hordes Ajax-supporters
naar Benfica in 1969 en als symbool voor deze wil
de jaren geldt onverbiddelijk de onverschrokken
I captain Pim Sierks die de terroristen van het gijze-
I hgsdrama bij de Franse ambassade in Den Haag
"aar Syrië vliegt.
I Groeicijfers
I 'n 1979 vermeldt Transavia keurig: 'Peter J. Legro
I wordt de nieuwe president-directeur van Transa-
I "a. Hij is de man achter Transavia, zoals dat nu be-
I jtaat'. Dat Transavia telt 1130 mensen, zet 550 mil-
I l°c» gulden om en is voor tachtig procent in handen
I van KLM en twintig procent van de Nationale In-
I resteringsbank.
I een vloot van 14 Boeings 737 en 4 Boeings 757
I ™cgt de chartermaatschappij nu op zestig bestem-
I mwgen, waaronder bijvoorbeeld zestien Griekse
I Zegvelden op veelal miniscule eilanden. Transavia
I oert °P elf bestemmingen lijndiensten uit: tien
I J® 6sternmingen en Londen Gatwick.
I ^ansavia vervoerde in 1995 een miljoen Neder-
I odse vakantiegangers naar hun bestemming (in
I _*Mvaartkringen telt heen- en terugreis apart, dus
I an deze mensen als twee miljoen passagiers in de
I na' n? en 'S met procent marktleider. Daar-
I ast heeft Transavia de eerste schreden op de Eu-
I iti5jmarkt §ezet- Vanuit Duitsland en Italië gaan
I it i11 350.000 passagiers in een Transavia-toe-
I van r 'n verban<5 met de omstreden concurrentie
I dp jnat'htige maatschappijtjes het KLM-logo op
I ia, draagt. Zo verdubbelde het bedrijf in tien
H omvang.
I ita k100'0 §roe'c'tfers lopen nu vast in een flauwe
I tri! i' 'lev'8e buitenlandse concurrentie en een
I voon °Pbrengsten onder druk zet. In het
I '-'ai'?31 was begro al niet optimistisch. Toen er
I 2e, een explosie van de brandstofprij-
I (U, ?ver"een kwam, raakte Transavia in nood. Zon-
I inde komt het bedrijf zes miljoen gulden
„Wij geven jaarlijks veertig miljoen gulden uit aan
brandstof. Dus als de prijzen met bijna veertig pro
cent stijgen, heeft dat enorme invloed. Het is de be
langrijkste oorzaak van de voorspelde zes miljoen
gulden verlies."
„Nu kunnen we volgens de contracten met de tour
operators een sterke stijging van de brandstofprijs
direct doorberekenen. Dat heeft ons tijdens de
Golfoorlog uit de verliezen gehouden. Voor onze
mediterrane bestemmingen zouden we een brand
stoftoeslag van acht gulden tot dertig gulden, af
hankelijk van de afstand, moeten berekenen. We
hopen binnen twee weken het overleg met de tour
operators af te ronden. Elke dag zonder die toeslag
kost veel geld."
„De andere Nederlandse luchtvaartmaatschappijen
moeten in elk geval meedoen. Je kunt zo'n brand
stoftoeslag niet alleen doorvoeren. Of de buitenlan
ders meedoen is de vraag. Zo'n Viva en anderen
vliegen hier met staatssubsidies rond. Dus ik weet
ook dat als wij een brandstoftoeslag doorvoeren, we
passagiers kunnen kwijtraken."
„Ik vind dat de touroperators naar de kwaliteit en
de lange termijn zouden moeten kijken. Die maat
schappijen komen en gaan naar het hen belieft. Ik
vind dat ze niet voor vijftien gulden naar een ander
moeten gaan. Koopt Nederlandse waar, zou ik zeg
gen."
Het seizoen is tot nog toe niet vrolijk geweest. Een
slecht voorjaar, een redelijk hoogseizoen, een matig
najaar. De boekingen bleven zeker de eerste maan
den weer eens- flink achter, omdat de consument
zijn reis steeds later boekt. Het steekt Legro dat de
reiziger daar ook nog voor eens wordt beloond met
mooie last-minute-aanbiedingen.
„We moeten de consument juist belonen met lagere
prijzen en de mooiste accommodaties als hij vroeg
boekt. Het is immers in ieders belang. Want het
plannen van vliegtuigen luistert heel nauw. Een on
bezette stoel in het vliegtuig kun je nooit meer ver
kopen. Nu geven touroperators nog op het laatste
moment veel stoelen terug.
„Door die last-minutes gaan de touroperators ook
steeds vroeger in het seizoen stunten. Voor de tus
senpersonen zijn er marges van negen procent op
een ticket en elf proeent op een pakketreis. Als je de
prijzen verlaagt, verlaag je die marge dus ook. Er
vallen niet voor niks heel wat bedrijven in de bran
che om." Hij spaart zijn blauwe aandeelhouder niet:
„Trouwens, die Zwaanzinnige ideeën helpen daar
natuurlijk ook niet bij."
Het saldo lijkt neutraal. „We zijn nu halverwege het
boekjaar. We handhaven ons aandeel van 43 pro
cent in een markt die met twee procent licht groeit.
Maar: de maatschappij had moeten groeien en bo
vendien liggen de opbrengsten per stoel te laag.
Transavia is te afhankelijk van Griekenland, wordt
wel gezegd. Het ene land is goed voor zestien van de
totaal zesig bestemminngen. En juist Griekenland
doet het niet best. „De prijs-kwaliteit-verhouding
is verslechterd. De Grieken hebben een luchthaven
belasting ingevoerd een paar tientjes en die is te
hoog. Ook het niveau van de service is niet op peil
gebleven. En Griekenland wordt duurder. Vroeger
merkte de toerist dat minder door de devaluaties
van de drachme, maar met de EMU in het verschiet,
werkt dat niet meer."
Transavia, geeft Legro grif toe, moet de activiteiten
meer spreiden. Dat gaat de maatschappij ook doen,
zegt hij. Maar hij houdt zich op de vlakte over de
nieuwe bestemmingen. Griekenland zal ook weer
aantrekken, denkt hij.
„Nou ja, je kunt ook zeggen: slechter dan dit jaar
kan het niet. Voor de Grieken zelf is het ook een
Heiüg Moeten. De minister van Toerisme tolereert
nu niet meer dat een hotelhouder voor zijn buiten
landse gasten andere rekeningen schrijft dan voor
de locale bevolking."
'Plan 2000'
Ondertussen voelt Transavia steeds meer zware las
ten van buiten op de schouders: milieukosten, de
stijgende kosten van de luchtverkeersleiding, de
kosten van vertraging door de slechte regeling van
het Europees luchtruim.
Van de 550 miljoen gulden aan kosten is zo slechts
een beperkt deel door het bedrijf zelf te beïnvloe
den. Een extern bureau licht het bedrijf snel door,
een quick scan. Eind dit jaar moeten concrete maat
regelen op tafel liggen om het boekjaar op 31 maart
zonder rode cijfers af te sluiten. Daarnaast moet het
bureau een visie voor de lange termijn opstellen.
„Ik heb de moed nog niet opgegeven. Gedwongen
ontslagen zijn vooralsnog niet aan de orde."
Maar de vraag is waar Transavia nog verder kan be
zuinigen. Het bedrijf is al vier jaar bezig met een ef-
ficiency-slag onder naam 'Plan 2000'. Schaalver
groting door intensieve samenwerking met andere
airliners heeft niet de prioriteit van Legro. Integra
tie met de KLM is op geen enkele wijze aan de orde.
„Voor een fusie moet echt twee plus twee vijf wor
den. Je moet het niet in een fuik zwemmen, omdat
het in de mode is. Of omdat de mensen zeggen dat je
niet goed bezig bent als je er niet aan meedoet. Wij
werken al samen met de KLM. We delen de verzeke
ring van de vloot, het inkopen van brandstof doen
we samen, de distributie en verkoop van tickets en
de valuta-afdekking bij de aankoop van nieuwe
equipment." „Maar de KLM is een andersoortig be
drijf. Het is een typisch lijndienstbedrijf. Wij zijn
lijndienst en charter. Je kunt Transavia niet zomaar
aansluiten op het KLM-netwerk, zoals dat met een
Air UK gebeurt. Onze toestellen moeten 's ochtends
vroeg weg om drie bestemmingen op een dag aan te
kunnen doen. Dan kun je niet om negen uur 's och
tends op Schiphol de passagiers feederen voor de
intercontinentale vluchten van de KLM."
„Natuurlijk is het zo dat als de KLM zegt dat een
bepaalde bestemming niet meer in hun operatie
past, dat wij dan kijken of we die kunnen overne
men. Dat hebben we bijvoorbeeld met Tunis en Ma
laga gedaan. Maar het is niet zo dat de KLM zegt:
jullie moeten die voor ons gaan vliegen."
De opbrengsten per stoel, de in luchtvaartkringen
cruciale yield, zal op lange termijn blijven dalen,
weet ook Legro.
Schiphol
„Ik denk ook niet dat je winst kunt maken door
steeds maar weer te bezuinigen. Daar is een grens
aan. Je moet de kosten natuurlijk scherp in de gaten
houden en dat doen we ook. Je moet tegelijk uit
breiden, je schaal vergroten, zodat je kosten per
eenheid dalen. En dat moet je zien te doen in secto
ren die behoorlijk opbrengen."
Daarom zijn de ambities van Transavia om uit de
groeien van een Nederlandse naar een Europese
maatschappij, mede in het licht van de liberalise
ring van het Europees luchtruim, niet door de
brandstofcrisis vervaagd. Het bedrijf heeft net acht
Boeings 737-800 van de nieuwe generatie besteld,
met nog eens een optie op twaalf extra toestellen.
„Die bestelling handhaven we. De eerste aanbeta
ling hebben we net de deur uitgedaan. Maar er zit
wel enige flexibiliteit in. We kunnen toestellen van
de huidige vloot eventueel inruilen als de aflevering
in 1998 begint. Dan valt de capaciteitsuitbreiding
nog wel mee.
Minister Jorritsma kijkt bij de groei van Schiphol
naar de limiet 44 miljoen passagiers naar de positie
van de chartermaatschappijen. Die zouden kunnen
uitwijken naar Lelystad, vindt zij. Maar Legro
denkt er niet aan.
„Dat helpt niets. Dan vlieg je nog precies over Am
sterdam. Bovendien: wij zijn charter- en lijndienst
maatschappij. Een gescheiden operatie voeren op
Schiphol en Lelystad is niet te betalen."
„Maar we komen er wel uit. Laat ze eerst maar met
die vijfde baan beginnen. Nederland moet planma
tig leren denken. Hoe willen we dat het hier over
vijfendertig jaar gaat? Kijk, zo'n plan voor een
vliegveld in zee is zo gek nog niet, als je naar de wo
ningomgeving kijkt. Alhoewel ze dan wel weer een
bedreigd visje zullen weten te ontdekken."
Transavia gaat zich de komende maanden bezinnen op zijn activiteiten in een uiterste poging in het lopende boekjaar uit de rode cijfers te blijven.
FOTO ANP
OBER 1996 A7
DE STEM
Washington Initiatief
i kosmopolitische sfeJ
1 als het onbetwiste een
de internationale dipl0
'straalt, het culturele
de, voor een stedelijk
errassende hoeveelheid
at Washington juist de f
maanden overspoeld is
golf van negatieve publj.
McLean en Small niet
D.C. maakt een bestuur,
manciële crisis door, de
voorzieningen lij'den
tbaar onder en de out.
an de stad gaat in rap
or. Om nog te zwijgen
ffecten op de binnen-
lematiek, waarvan:
hoofdstad haar portie
Den Bosch/Arnhem (anp) - De twee partijen die met elkaar
overhoop lagen over het eigendom van de nieuwe makelaarske
ten Match Makelaars, hebben de strijdbijl begraven. Verenigde
Makelaars Kantoren (VMK), dat vorige week de naam plus in
tellectuele eigendommen kocht uit de failliete boedel, en de be
denkers van het concept gaan samen verder, zo hebben zij gis
teren bekendgemaakt.
Er is een nieuwe onderneming
opgericht onder de naam Match
Eerste Nationale Woningmake
laardij, die eigenaar wordt van
Match Makelaars. E. Horssius en
M. Willemsen, de twee initiatief
nemers van de formule, en VMK
krijgen ieder de helft van de aan
delen. Tevens vormen zij ge
drieën de directie van Match Eer
ste Nationale Woningmakelaar
dij, dat gevestigd blijft in Den
Bosch.
Verder brengt VMK zijn bestaan
de activiteiten en expertise onder
in de nieuwe onderneming, die
van start gaat met 150 franchise
nemers ('Match Makers'). Voor de
financiering van het bedrijf te
kent een aantal particulieren,
van wie de identiteit geheim
blijft. In de loop van volgend jaar
mikt Match Makelaars op vijf
honderd Match Makers.
VMK-directeur F. de Leur is blij
met het bereikte compromis. „De
lucht is geklaard. We kunnen ons
nu eindelijk helemaal gaan con
centreren op de verdere uitbouw
van het woningbemiddelingsbe-
drijf." VMK dreigde Horssius
cum suis eerst met een kort ge
ding omdat zij inmiddels zelf on
der de naam Match Makelaars
met de verkoop van huizen zijn
begonnen.
Match Makelaars kent een rom
melige historie. De financiers
voor de keten trokken zich één
voor één terug. Daarop ging de
onderneming in juli failliet met
een totale schuld van 2 miljoen
gulden. Twee weken geleden
kocht VMK de formule voor en
kele tonnen. Van Centraal Be
heer, de beoogde financier van
het eerste uur, eist de curator nog
steeds een schadevergoeding.
Match Makelaars werd eind vorig
jaar opgericht en wil door het be
rekenen van lagere tarieven de
concurrentie aangaan met de ge
vestigde makelaars. De keten
claimt ongeveer 35 procent goed
koper te kunnen bemiddelen dan
de gevestigde makelaardij.
gt McLean, „het helpt:
niet echt als de probie-
Washington drie dagen
breed op de voorpagina
éw York Times worden
n." Small: „Zo slecht is
gement van de stad trou
weer niet. Het kon beter
ontvouwt een kaart van'
ashington, althans het
'elegenheid zo gedoopte'
gsgebied van het marke-
iief. Het District of Co/
daarop maar een klein
e. „Zie je," zegt hij, „ook.
sch gezien zijn de moei-
i van Washington van be
tekenis. We praten over
d van achtduizend vier-"
lometer met 4,5 miljoen i
En hij haalt met her
geestdrift een prognose
rican Demographics aan.1
leze regio, voorspelt het
zal de natie de komende
voorgaan als het om ba-
gaat.
