Musicerende dansers voegen dimensie toe Vera Mann als recht zoekende weduwe in 'Sacco Vanzetti' z I h Festival Een w een gitaa hier is Ke DE STEM 0 tc pestem Scapino Rotterdan met muziek Amati- ensemble Bevlogener kun je het niet krijgen Mexico Coninx UJ UI h UI West Side Story terug op de Nederlandse podia DONDERDAG 3 OKTOBER 1996 Historisch onrecht als musical Door Marjan Mes Vera Mann, de Vlaamse musi calster uit de Nederlandse mu sical My fair lady, gaat een van de drie hoofdrollen vertolken in de jubileumproductie van de musicalafdeling van het Koninklijk Ballet van Vlaan deren: Sacco Vanzetti. De voorstelling moet het hoogte punt worden van het tienjarig ju bileum van het Antwerpse gezel schap, dat indertijd de basis legde voor een nieuwe musicalgolf in ons land (en België). Het presen teerde de afgelopen jaren met succes een aantal Nederlandse bewerkingen van beroemde, in ternationale musicalprodukties als Evita, My fair lady, West Side Story en The Sound of Music. Sacco Vanzetti moet een span nende musical worden over het waargebeurde verhaal van twee Italiaanse, anarchistische emi granten in Amerika, die in 1927 ter dood werden gebracht voor een moord, die zij hoogstwaar schijnlijk nooit hadden begaan. Een musical van Dirk Brossé (mu ziek), Frank van Laecke en Paul Berkenman (libretto), die het le vensverhaal van Nicola Sacco (Tom van Landuyt) en Bartolo- meo Vanzetti (Hans Peter Jans- sens) ophingen aan een raamver telling over de posthuum haar recht zoekende weduwe Sacco. De musical begint in 1947, wan neer Rosa Sacco (Vera Mann) de hoogbejaarde rechter Webster Thayer, die haar man en zijn ka meraad twintig jaar eerder liet executeren, opzoekt en tot een ge wetensonderzoek dwingt. De raamvertelling dient om het le vensverhaal van de twee Italiaan se anarchisten te reconstrueren. Sacco en Vanzetti arriveerden in 1908 in de Verenigde Staten, twee arme Italianen die werk zochten in het beloofde land. Bij de alge mene mobilisatie in 1917 vlucht ten zij samen naar Mexico om te ontkomen aan de dienstplicht. Daar onstond een warme vriend schap, veroorzaakt door hun ge meenschappelijke voorliefde voor het anarchisme. Sacco en Vanzetti behoorden tot Vera Mann (voorgrond), Tom, van Landuyt en Hans Peter Janssens vertolken de hoofdrollen in de nieuwe musical 'Sacco Vanzetti' bij het Koninklijk Ballet van Vlaanderen. foto luk monsaert een anarchistische groepering in een tijd dat in Amerika een ware heksenjacht op de Reds was ont ketend. Communisten, anarchis ten, radicalen, terroristen en gangsters werden over een kam geschoren door het pattriottis- tische establishment. Het Ameri ka van de jaren twintig was een land vol onrust, onzekerheid, ar moede en misdaad, hoewel er te gelijkertijd ook voorspoed heerste onder een groot deel van de bevol king. Radicalen vormden een be dreiging van die voorspoed. Toen op 15 april 1920 in South Braintree een roofmoord werd ge pleegd op een bankloper en een bewaker, werden Sacco en Van zetti als de schuldigen aangewe zen. Hun openlijke anarchistische sympathieën en het feit dat ze vreemdelingen waren, die gebrek kig Engels spraken, speelden een belangrijke rol in de verdenking van het tweetal. Ten overstaan van een uitsluitend Engelstalige jury konden zij zich maar moeizaam verstaanbaar maken, terwijl de rechter buiten de rechtszaal zijn afkeer van radi calen openlijk liet blijken. In 1921 werden Sacco en Vanzetti ter dood veroordeeld. Hun jarenlange pogingen om het proces te herzien bleven vruchteloos, ondanks het gebrek aan harde bewijzen en de duidelijke vooringenomenheid van de jury. Wel kwam er een internationale solidariteitsbeweging op gang. In tal van wereldsteden werden massale protestbetogingen ge houden. Het linkse deel van Ame rika en Europa kookte van ver ontwaardiging. Tal van kunst werken uit de jaren twintig wer den door de zaak Sacco Vanzet ti geïnspireerd, zoals de roman Boston uit 1928 van Upton Sin clair, de toneelstukken Gods of the Lightning (1928) en Winterset van Maxwell Anderson en een reeks indrukwekkende tekenin gen van Ben Shahn. Ook intellectuelen als Albert Ein stein lieten een fel protest horen. Zelf bleven de twee Italianen vol houden dat ze onschuldig, waren. Tevergeefs, na een proces van ze ven jaar stierven Nicola Sacco en Bartolomeo Vanzetti op 23 augus tus 1927 op de elektrische stoel. Precies vijftig jaar na de executie zou Michael Dukakis, gouverneur van de staat Massachusetts, Sacco en Vanzetti rehabiliteren door een proclamatie te ondertekenen, waarin verklaard werd dat ze geen eerlijk proces hadden gekre gen vanwege vooroordelen tegen vreemdelingen en politiek andersdenkenden. In verband met zijn jubileum koos het Koninklijk Ballet van Vlaan deren met opzet voor een actuele thematiek - vreemdelingenhaat en gerechtelijke dwaling - en trok speciaal de cineast Stijn Coninx aan om dit muzikale docu-drama op een filmische en historisch boeiend ogende manier te regisse ren. Stijn Coninx is behalve van film komedies met Urbanus (Koko Flanel) vooral bekend om zijn meeslepende, sociaal geëngageer de verfilming van Daens, de his torische roman van Louis Paul Boon, met Jan Decleir als een pro gressieve priester die zich de haat van de behoudende Belgische re gering en de katholieke kerk op de hals haalde in zijn strijd tegen de onmenselijke kinderarbeid in de Vlaamse textielindustrie. Niek Kortekaas, befaamd om zijn kostelijke aankleding van o.a. Pi- nocchio en Heksen bij het RO Theater, heeft het decor ontwor pen voor Sacco Vanzetti. Hans Peter Janssens (Vanzetti) speelde en zong eerder in de musicals Chess en The Phantom of the Opera. Samen met Vera Mann, Tom Van Landuyt (Sacco), Nolle Versyp en Nand Buyl staat hij aan het hoofd van een cast met dertig medewerkers (inclusief dansers en orkest). 'Sacco Vanzetti' door het Koninklijk Ballet van Vlaanderen is op 8 oktober in De Nobelaer in Etten-Leur, 29 en 30 oktober in het Chassé Theater in Breda, 20 en 21 december in De Kring in Roosendaal. 0 ANTWERPEN Varkensstal van Pasolini - locatieproject door Theatergroep H); dia - IJzerenbrug Kipdorp - 20.00 uur (t/m 5 okt en 8 t/m 12 okt) De Trojaanse vrouwen - van Euripides - door KNS - burg - 20.00 uur, zo om 15.00 uur (tot 27 okt) BERGEN OP ZOOM Harrie Jekkers - Het Geheim van de Lachende Piccolo - Stadssdn burg De Maagd - Grote Markt 32 - 20.15 uur - vr en za BREDA West Side Story - Chassé Theater - di 8 t/m zo 13 okt - 20.00» 14.30 uur DONDERDAG ANTWERPEN Maat voor Maat - Zuidelijk Toneel - Rode zaal Singel - 20.00» BERGEN OP ZOOM Ensemble Moldovenskaya - Oost-Europese folkore - Stadssdu burg De Maagd - Grote Markt 32 - 20.15 uur MADE Lebbis en Jansen - Lange Halen Gauw Thuis - Cultureel Centrun Mayboom - Kerkstraat 10 - 20.00 uur VRIJDAG BREDA Bottum - Stichting De lachende Traan - Chassé Theater - 20.45® ZATERDAG BREDA Lou Andreas Salomé (Was will dat Weib) - De Kern - Chassé li, ter - 20.45 uur EINDHOVEN Salomé - Stuffed Theatre - poppentheater - Stadsschouwburg i betheater - 20.30 uur ROOSENDAAL Chronocratie -14 dansers en 7 piano's - door Itzik Galili - De Krr 20.15 uur GEERTRUIDENBERG Jaap Mulder - De Opmars van de Wilde Artisjok - Cultureel Cent De Schattelijn - Vismarktstraat 4a - 20.15 uur ZONDAG DINSDAG BREDA Face the music - Bis Producties - Chassé Theater - 20.45 uur ETTEN-LEUR Sacco Vanzetti - met Vera Mann en Hans Peter Janssens-Ui, de Nobelaer-20.15 uur ROOSENDAAL Distant Voices - De Wetten van Kepler - De Kring - 20.15 uur TILBURG Scapino - Barok Programma - 20.15 uur - Schouwburg Tilburg WOENSDAG BERGEN OP ZOOM Als Je Vader Een Held Is - jeugdtheatergroep het Filiaal - Sii schouwburg De Maagd - Grote Markt 32 - 14.00 uur 7,50) BREDA Perfect Skin, Part III en Rameau - Scapino Rotterdam - b door Amati Ensemble - Chassé Theater - 20.30 uur EINDHOVEN Dans - Les Ballets Jazz de Montréal - Stadsschouwburg - GroteZt 20.15 uur TILBURG Bottum - Stichting De Lachende Traan - Schouwburg Tilburg -20 Maaike Widdershoven (links) als Maria en Hilde Norga als Anita in 'West Side Story foto joris van bennekom Amsterdam - West Side Story, mu sical. Productie: Joop van den Ende. Tekst: Arthur Laurents. Muziek: Leonard Bernstein. Liedteksten: Stephen Sondheim. Vertaling: Koen van Dijk. Choreografie: Jerry Mitchell. Regie: Eddy Habbema. Muzikale leiding: Harry van Hoof. Hoofdrollen: Maaike Widdershoven (Maria), Addo Kruizinga (Tony) en Hilde Norga (Anita). Gezien: pre mière in Carré Amsterdam (8 sep tember). Te zien: 8 t/m 13 okt. in Breda; 18 t/m 20 okt. in Tilburg; 26 en 27 nov. in Bergen op Zoom; 4 t/m 6 febr. in Roosendaal. Door Koos Tuitjer De musical West Side Story is al zo'n veertig jaar een hit op de internationale podia. Ne derland leerde de musical voornamelijk als film te on dergaan. Slechts kortstondig deden buitenlandse produc ties ook ons land wel eens aan. Niettemin neuriet ook hier ge neratie op generatie de popu lair geworden songs als bij een aangeboren ingeving mee. En dan is er het moment - in 1996 - dat West Side Story in een eigen Nederlandse versie te zien is. Dan kunnen er eigenlijk maar twee dingen gebeuren. Je zegt: 'Nou, dat was het dan'. Of de vlam slaat in de pan. Om kort en goed te gaan: die laatste reactie is hier aan de orde. Bevlogener kun je het naar mijn smaak krijgen. De reizende West Side Story biedt een overrompelende confrontatie, waar je niet onderuit kunt. Alle verrassing wordt min of meer door één element beheerst. In de productie zit een fysieke drang ge stoken, die zijn weerga in Neder land Musicalland niet had. De energie die op het toneel geprodu ceerd wordt, zet een zaal volledig onder stroom. Intrinsieker valt een voorstelling niet te ondergaan. Het is nu allereerst niet het ver haal meer, waarom je de musical zou moeten gaan zien. Dat speelt zich af in New York, hét toonbeeld van een metropool. Dat in verloe derde stadswijken mensen elkaar naar het leven staan, is onderhand regel. Veertig jaar geleden toen West Side Story stormenderhand de wereld veroverde, waren we op dat punt onwetender en dus on schuldiger. Met andere woorden: de geschiedenis achter de musical is cynisch genoeg gedateerd. Maar nu is er iets anders aan de hand, waarom je de voorstelling moet gaan zien. De rivaliteit die er in het verhaal tussen de blanken (de Jets) en de Portoricanen (de Sharks) heerst, is in deze op zich sobere voorstelling tot de essentie teruggebracht. Het gaat om kol kende driften die de mens beheer sen. De mens, zwart of wit, dat maakt niet uit, ontkomt niet aan zijn fysiek. Hoe hoog ontwikkeld de samenleving ook is, die vul kaan die mens heet, zal tot uit barsting komen en zich door het asfalt heen een weg blijven zoe ken. Dat is wat de complete cast uit deze productie duidelijk maakt. In West Side Story wordt de drift geëtaleerd als een onont koombaar verschijnsel. Aan die drift zitten grenzen. Want de voorstelling is en blijft theater. Maar dat maakt haar des te op merkelijker. De cast gaat lichame lijk gesproken tot over de grens van het eigen fysiek vermogen. Maar dank zij de beheersing die je als acteur of danser over je lijf hebt, blijft totale uitputting be spaard. Waarmee langs een wat beschou wende weg maar gezegd wil zijn dat Maaike Widdershoven en Ad- do Kruizinga fantastische talen ten zijn. En dat beiden met het compleet uitvoerend gezelschap met West Side Story een grandio ze avond in petto hebben. Door Liesbeth Wiertz De Israëliër Itzik Galili begon zijn loop baan in Nederland toen een aantal van zijn landgenoot-dansers wegvluchtten voor de Golfoorlog en hij in Amsterdam een voorstelling voor hen maakte. Intus sen heeft hij zijn reputatie als choreograaf hier gevestigd met werken voor het Ne derlands Dans Theater 2, Reflex en vooral Scapino Rotterdam Perureim en Ma's Bandage). In 1994 kreeg Galili de Philip Morris Finest Selection Award voor zijn bijdrage aan de Nederlandse dans. In 1992 won hij de pu blieksprijs tijdens het Internationaal Choreo grafen Concours in Groningen, nadat de jury hem met zijn ballet Butterfly Effect van pla giaat beschuldigde. Hij zou het werk van de Belg Wim Vandekeybus hebben geïmiteerd. In zijn nieuwste choreografie Chronocratie is er ook wel enige verwantschap met Vande keybus: de dansers laten zich op alle mogelij ke manieren vallen en veren weer met dezelf de vaart omhoog. Maar waar je bij Vandekey bus als toeschouwer beseft dat het voor de dansers een gewaagde en vaak pijnlijke zaak moet zijn, ervaar je het bij Galili als speels en licht. Op het toneel ligt namelijk een dikke matras, die bijna even groot is als de bühne. Als de dansers bij aanvang opkomen en in een lijn langzaam naar de overkant lopen, krijg je eerst de indruk dat het een moeizame avond voor hun zal worden: bij elke stap zakken hun voeten in de matras weg. Maar na de eerste minuten blijkt dat er door die matras een heel scala aan nieuwe mogelijkheden geschapen wordt. De dansers hoeven er geen rekening mee te houden dat er na sprongen en liften ook weer een veilige landing nodig is. Ze kun nen zich gewoon laten vallen. Er schijnt geen einde te komen aan de fantasie van Galili, hij lijkt zelfs gretig om alle voordelen van deze zachte ondergrond te laten zien. Choreograaf Itzik Galili foto de kring De voorstelling gaat over tijd en over de in vloed die dans en muziek wat timing betreft op elkaar hebben. Als het publiek de zaal in komt, is de voorstelling eigenlijk al begonnen. Een countertenor, slechts gekleed in een on derbroek, zingt met regelmatige tussenpozen. Hij houdt een lamp vast, waarmee hij zich tij dens het zingen belicht. Langzaam beweegt hij zich in de richting van een filmscherm, waarop beelden van de dansers in actie zijn te zien. Rond de matras staan 7 piano's opgesteld met de toetsen naar het midden gericht. Als een enkele piano in het begin speelt, wordt de zanger meteen opgenomen in de rij van dan sers, en van elk van hen wordt een kleding stuk aan hem doorgegeven, waardoor hij niet meer van hen te onderscheiden is. De piano-inzet wordt gespeeld door een van de dansers. Het klinkt monotoon als een uur werk, en je bent eventjes bang dat het een mi- nimal-achtig stuk zal worden, want de dan sers bewegen zich nog allemaal hetzelfde, zonder variatie. Maar dat is alleen het begin. De dansers zijn merkwaardig aangekleed door Natasja Lansen. Boven de taille oogt hun kleding als een barokkostuum. De dames hebben een kussentje op hun bilpartij en bij de heren hangen er twee lapjes naar beneden als de slippen van een pandjesjas. Daaronder dragen ze allemaal zwarte shorts en zwarte sokken en geen schoenen. Als de dansers pia no spelen zie je hun benen niet en lijken ze uit een ouderwets schilderij weggestapt. De muziek is speciaal voor deze voorstelling gecomponeerd door Gene Carl. De compositie is tegelijkertijd ontstaan met de dans en wordt door de dansers zelf uitgevoerd. Dat zal niet eenvoudig zijn geweest, want de dan sers spelen live. Soms speelt er maar één, maar dan zitten er twee of drie tegelijk achter meerdere piano's. Het is heerlijk om mee te maken. Je krijgt de illusie dat alle beperkingen worden opgehe ven: de dansers kunnen alles. Zij maken de muziek, hebben geen last van de zwaarte kracht en de countertenor en de violiste, die halverwege meespeelt, dansen mee. De laatste twee voeren overigens samen een prachtig en subtiel, komisch duet uit, waarin zij al dan send een lyrisch aandoend stuk ten gehore brengen. Het feit dat de dansers muziek maken doet geen afbreuk aan hun dansen en andersom. Integendeel, het voegt een heel spannende di mensie toe. Als de voorstelling is afgelopen blijkt Galili in staat te zijn geweest om je ge durende een kleine negentig minuten zonder pauze te blijven verrassen. Hij zet met een on geëvenaarde speelsheid de gevestigde dans- wereld op zijn kop. 'Chronocratie', dansvoorstelling van Itzik Galili, 5 oktober in De Kring in Roosendaal, 17 oktober in Chassé Theater in Breda. Scapino Rotterdam komt Breda met een succesvol 'b programma' waarin het origit le talent van choreograaf Wubbe optimaal tot zijn ri komt: een reprise van het wem lende muziekballet Rametut p( Perfect Skin, Part III. Het As ti-ensemble zal de voorstel op donderdag 9 oktober in middenzaal van het Chas Theater, in levende lijve beget den. Rameau, op clavecimbelmuzi van de gelijknamige 18e eeuw Franse hofcomponist, is f reerd door de decadentie en teloorgang van de Franse voor en tijdens de Franse Kei lutie, hoewel het een abstrs ballet is waarin de barokm® aanleiding was tot invent» beweging, met wervelende sembledans. In Perfect Skin, Part III '°t! Wubbe zijn sterke troeven:1 onvoorspelbaarheid in de be* ging, de muzikaliteit in snelle' strakke groepsdans en lydf duetten bij het prachtige belconcert van Johann Sel an Bach. De beeldende kun» vertegenwoordigd in een det van grafische patronen van H» Wap en de kostuums van Pa» Homoet. Beide muziekbal!» m, geven een versmelting tez' van academische en mode' dans, met spitzentechniek, n terst grillige bewegingscomp ties. Het Amati-ensemble werd 1992 opgericht door de de violist Gil Sharon. He'is,° vestigd in Nederland en best uit een groep veelzijdige m die een internationale repu genieten op kamermuzie bied. In 1993 begeleidde dit semble ook een aantal voor lingen van het drieluik Te. Skin, avondvullend. Scapino, op 9 oktober in be Chassé Theater in Breda Een Door Hans Rooseboom Drie maal zal het draaiorgel pe Drie Musketiers schallen in de Grote Kerk van Veere. Op donderdag, vrijdag en zater dag volgende week wordt Psalm 122 van Willem Breuker uitgevoerd, een wereldpre mière. Het grootscheepse werk wordt uitgevoerd door de blazers van het Willem Breuker Collectief, de Mondriaan Strings en de 40 leden van het Koor Nieuwe Muziek. Psalm 22 gaat over vrede in Jeru zalem - actueler kan niet. De uitvoering vindt plaats in het kader van het Festival Nieuwe Muziek. Psalm 22 zou oorspron kelijk op verschillende plaatsen in Nederland worden uitgevoerd, maar het blijft uiteindelijk be perkt tot het Festival Nieuw Mu ziek. nDat draaiorgel is overigens geen bewuste provocatie van de be kende dwarsligger Willem Breu ker," zegt Ad van 't Veer, de man achter het Festival Nieuwe Mu ziek. „Er is eenvoudig geen orgel in de Veerse kerk, en een elektro nisch orgel is niets. Vandaar een draaiorgel." De tekst van Psalm 122 gaat uit- gerekënd over de muren en de gangen van de Tempelberg en de poort waardoor volgens de joden de Messias zal komen. Dezelfde gang die inzet van het huidige brandende conflict tussen joden en moslims in Jeruzalem. Jeruzalem, gij stad zo hoog ge bouwd... Vraagt vrede voor Jeruzalem, Rust voor wie u beminnen er zij vrede binnen uw muur De teksten worden gezongen in het Nederlands, in het Amster dams-joods, Hebreeuws en En gels. De uitvoering van Psalm 122 vindt plaats in een decor van poorten. Oude en nieuwe beelden van Jeruzalem zullen worden ge- Door Karei van der Pol Hij zal ongetwijfeld een oude verbleekte spijkerbroek en een zijden hemd dragen. Zijn haar lang voor het gezicht hangend. Hij zal vragen om de lichten te dimmen en neemt wat pauzes voor goede wijn, terwijl hij speelt zoals hij dat al jaren doet. De wereldvermaarde, zeer excen trieke zanger, gitarist en compo nist Kevin Ayers speelt vrijdag 4 oktober op uitnodiging van de Stichting Rhythm and Blues Bre da in café De Scarabee, Van Goorstraat 16. Kevin Ayers, een buitenbeentje in de popmuziek, startte zijn ei genzinnige loopbaan begin zesti ger jaren. Hij werd in 1944 gebo ren in Heme Bay, Kent, Enge land. Een groot deel van zijn jeugd bracht hij door in Maleisië. Deze twee verschillende culturen hebben grote invloed gehad op zijn ontwikkeling als artiest en dat is duidelijk te horen op de 25 Ip's en de 16 cd's die hij alleen al als solo-artiest heeft gemaakt, voor zijn lange solo-loopbaan begon, had hij reeds naam ge maakt als mede- oprichter (sa men met Mike Ratledge en Ro bert Wyatt) van de legendarische Soft Machine, de Britse popgroep me wars van alle heersende trends in die zestiger jaren een experimentele mengeling van P°P en jazz maakte. Ayers tekende, samen met Ratle dge en Wyatt, voor de meeste ongs op de eerste plaat van de ott Machine. Maar na een eer- e> en bewogen, Amerikaanse oernee in het voorprogramma van Jimi Hendrix, verliet hij e groep en werd hij vervan gen door Hugh Hopper. »n k ums als ]°y °fa T°y Roofing at the Moon ves- gt hij zich daarna definitief s solo-artiest. Het experi mentele karakter van Soft galmt zeker nog na P deze albums die zich ken- ■el/t rï°or absurdistische iw Ayers zingt over dro- ®n relaties. Begin jaren met 1 formeert hij samen andere Lol Coxhill Tb„ wu Afield de formatie Whole World. Deze for- befaa» met AV The gehield het slechts ante: 1111 vol, waarna Ayers deel !Q_J tijcio VJ 'i?„ Uj maken van Gong. teen ®rbe solo-album da- venh 1972 heet Whate- Ben n lnpswesing, en luidt 1 sonsë1n°ve Va*n .onorthodoxe *Ke Vanaf zijn vierde al- Bred k

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1996 | | pagina 20