Lebed roept Jeltsin op af te treden Deel schuld arme landen kwijtgescholden Bezoek van Beatrix maakt nauwelijks indruk in Zuid-Afrika YO le Pen gelooft nog altijd in ongelijkheid rassen De regels van Bolkestein pE STEM BUITENLAND A4 'Rusland wordt stuurloos' Vluchtelingen willen weer terug naar Afghanistan DE STEM COMMENTAAR BUITENLAND KORT MAANDAG 30 SEPTEMBER 1996 Door Wilko Voordouw parijs - De leider van het ex treem-rechtse Front National, jean-Marie le Pen, gelooft nog altijd in de ongelijkheid van je rassen. Dat heeft hij gistermiddag tij dens zijn afsluitende toespraak 0p het Bleu-Blanc-Rouge-feest in Parijs bevestigd. Als vrij burger wil ik zonder problemen kunnen zeggen dat ik ervan overtuigd ben dat er grote verschillen bestaan tussen diver se groepen mensen." De toespraak van Le Pen was het hoogtepunt van het feest, dat ,verd bezocht door zo'n 20.000 aanhangers van zijn extreem rechtse partij. \jt Pen is meer dan ooit in op spraak, sinds hij in augustus op het zomercongres van zijn partij bevestigde dat hij gelooft in de 'ongelijkheid van de rassen'. Die uitlating kwam hem op veel kri tiek te staan. Een deel van de Franse politiek pleitte voor een verbod van de partij. Weer andere politici drongen aan op strafvervolging. Maar minister van Justitie Tou- bon kwam tot de conclusie dat met de huidige anti-racisme-wet- geving vervolging onmogelijk was. Wel besloot hij om een nieu we, veel strengere wetstekst te schrijven. Le Pen en de zijnen reageerden woedend op dat initiatief. Zij me nen dat hun het spreken onmoge lijk wordt gemaakt. In voorbereiding op de toespraak van Le Pen gaf de nummer twee van de partij, Bruno Mégret, za terdag al een schot voor de boeg. Hij kondigde aan dat het Front National in het verzet gaat, vol gens artikel 4 uit de Verklaring van de Rechten van de Mens. „Daarin staat te lezen dat een ie der die zich onterecht vervolgd acht, het recht heeft om zich te verdedigen. Dat gaan we dan ook doen," aldus Mégret. Een woordvoerder van SOS-ra- cisme meende dat Le Pen en de zijnen nooit het eerste artikel van die verklaring heeft gelezen. „Want daarin staat te lezen dat ieder mens volledig vrij en met gelijke rechten wordt geboren." De extreem-rechtse leider kwam inzoverre op zijn 'ongelijkheids principe' terug dat hij wel vond dat iedereen gelijke rechten en plichten heeft. Maar verder riep hij zijn bewon derende gehoor toe dat de over winning van het Front National nabij is. „De Ripoublique (een sa mentrekking van republiek en ripou, schurk) staat op instorten. De bende van vier (socialisten, li beralen, gaullisten en communis ten) gaan ten onder." De partijleiding had zaterdag, bij het begin van het feest, alle na zistische en racistische publica ties uit de tientallen standjes la ten verwijderen. Op de achtergrond van de huidi ge polemiek speelt nog mee dat premier Juppé het huidige kies stelsel wil wijzigen. Het distric tenstelsel, dat gunstig is voor de grote partijen, zou moeten wor den doorweven met een vleugje evenredig stelsel. Dat laatste is juist gunstig voor de kleine par tijen. Een en ander zou betekenen dat het Front national bij de verkie zingen van 1998 vrijwel zeker en kele kamerleden krijgt. Sinds 1988 - na hervorming van het kiesstelsel - heeft Le Pen geen kamerleden meer gehad. Bij alle tot nu toe gehouden tus sentijdse verkiezingen hebben de gevestigde partijen via een zoge heten 'Republikeins front' met de grootste moeite het Front Natio nal gekozen vertegenwoordigers weten te onthouden. Maar bij ie dere verkiezing groeit de aan hang van de extreem-rechtse partij. Le Pen Moskou (ap/afp/rtr) - Jeltsins veiligheidsadviseur Alexander Lebed heeft de Russische president zaterdag voor het eerst on verbloemd opgeroepen tijdelijk af te treden zolang hij in het ziekenhuis ligt. Het land wordt anders stuurloos wat de nationale veiligheid in ge vaar kan brengen, aldus Lebed in een interview met de populaire krant Moskovsky Komsomolets. „Het is niet duidelijk of we een president hebben of niet," zei Le bed. Jeltsin, die in november of de cember een meervoudige bypass- operatie moet ondergaan en tot die tijd in het ziekenhuis moet aansterken, heeft beloofd dat hij alle macht, inclusief de zeggen- ïap over het Russische atoom arsenaal, enkel tijdens de opera tie aan premier Viktor Tsjer- nomyrdin zal overdragen. Verkeerde keelgat it is niet voldoende, vindt Le bed die van mening is dat Jeltsin de macht al had moeten overdra gen toen hij ziek werd. „Het is natuurlijk aan de president om te beslissen, maar normaal gespro ken hoort dat zo te worden ge daan: je draagt de macht over als je ziek wordt," zei hij tegen de krant. De opmerkingen van Lebed zul len de president, die de macht koestert, vermoedelijk behoorlijk in het verkeerde keelgat schieten, maar er was niet direct een reac tie van zijn kantoor. Volgens de Russische grondwet kan Jeltsin de macht tijdelijk overdragen aan Tsjernomyrdin. Als de president doodgaat of per manent wordt uitgeschakeld neemt de premier de macht over en moet hij binnen drie maanden verkiezingen uitschrijven. De grondwet zegt echter niet wie be paalt of de president in staat is om de macht weer te dragen. Gevaarlijk Lebed is van mening dat de hui dige toestand gevaarlijke prece denten schept. „Het bevalt me helemaal niet," zei de voormalige generaal die in de eerste ronde van de presidentsverkiezingen var. juni verrassend derde werd. »Ik heb liever met een baas van doen, al is het maar tijdelijk. En de baas moet weten dat hij de verantwoordelijkheid draagt voor alles wat in het land ge beurt." De 65-jarige president, die in juli de tweede ronde won van de com munist Gennady Zjoeganov, is half juni al grotendeels uit het openbare leven verdwenen. Al leen bij zijn ambtsaanvaarding in augustus verscheen hij in het openbaar en verder enkel in zorg vuldig geënsceneerde televisie clips. Toch hartaanval Aanvankelijk werd gezegd dat Jelstin slechts een griepje had en oververmoeid was van de verkie zingscampagne. Pas deze maand gaven zijn artsen toe dat de presi dent in juni een hartaanval heeft gehad. Jeltsin lijkt intussen wel aan het werk te zijn. Vanuit het Centrale Ziekenhuis in Moskou werd een televisie-programma uitgezon den waarin Jeltsin in gesprek was met minister Rodjonov van De fensie. Het gesprek ging obnder meer over Navo. Die moet volgens Jelt sin een akkoord met Rusland on dertekenen alvorens zij overgaat tot een uitbreiding met Oost-Eu ropa richting de Russische gren zen. Geen soldij De twee bewindslieden bespra ken de ontmoeting die Rodjonov afgelopen week in Noorwegen had met zijn ambtgenoten van de Navo-lidstaten. Rusland verzet zich tegen de uitbreidingsplan nen van het Atlantisch bondge nootschap in Oost-Europa. De twee bespraken verder de fi nanciële problemen en hervor mingen binnen het leger, waar veel soldaten al maandenlang geen soldij hebben gekregen. Je ltsin, gekleed in vrijetijdskleding, zag er ontspannen en beter uit dan bij eerdere beelden die van hem zijn vertoond. Aan de grens tussen Pakistan en Afgha nistan wachten honderden vluchtelingen op het sein om naar Afghanistan terug te keren. Ze zijn de afgelopen maanden naar Paki stan gevlucht. Intussen maken de buurlanden van Afgha nistan zich zorgen over de ontwikkelingen in dat land, waar de Taliban afgelopen vrij dag de hoofdstad Kabul innamen. Hoewel de beweging haar opmars zater dagavond stopte, lijken de fundamentalis ten voorlopig niet van zins aan onderhan delingen voor een vredesregeling deel te nemen. De mars naar het noorden stokte nadat al Washington (anp) - De zeven belangrijkste industrielanden (G-7) zijn het zaterdag eens geworden over een verhoging van het maximum voor kwijt schelding van hun vorderin gen op de armste landen van 67 tot 80 procent. Daarmee is de weg vrijgemaakt voor een breder initiatief waarbij ook de schulden van de armste landen aan het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de We reldbank worden verlicht. Het baanbrekende plan wordt waarschijnlijk de komende dagen afgerond op de jaarvergadering van de twee instellingen. De G-7 hakte in Washington de knoop door nadat eerder vorige week nog geen akkoord was be reikt in de Club van Parijs, een samenwerkingsverband van een grotere groep van crediteuren- landen waaronder Nederland. De Amerikaanse minister van Fi nanciën, Rubin, maakte zaterdag na overleg met zijn collega's van Canada, Japan, Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië en Italië bekend dat de Club van Pa rijs naar maximaal 80 procent gaat. De situatie van elk arm land wordt afzonderlijk bekeken. De Wereldbank en het IMF had den graag gezien dat de rijke lan den naar 90 procent waren ge gaan om de pijn eerlijker te ver delen. De twee instellingen kun nen krachtens hun statuten zelf geen schulden kwijtschelden, maar dragen op een andere ma nier bij. De Wereldbank zal de komende jaren 2 miljard dollar beschik baar stellen uit haar winst en re serves om arme landen van on draaglijke schulden te bevrijden. Het IMF versterkt zijn speciale ESAF-fonds. Dat geeft leningen met nauwelijks rente die kunnen dienen voor aflossing van duur dere kredieten. Voor versterking van het ESAF-fonds dienen in eerste instantie bijdragen van rij ke landen. Maar op termijn zal het IMF voor de financiering ook een deel van zijn goudvoorraad verkopen, ook al is Duitsland daar fel tegen. Critici van de ontwikkelingsor ganisatie Eurodad zeiden zater dag dat de verhoging van 67 naar 80 procent veel minder voorstelt dan het lijkt omdat lang niet alle leningen eronder vallen. „De ar me landen zouden meer hebben aan handhaving van het maxi mum op 67 procent maar uitbrei ding van daaronder vallende le ningen." Minister Rubin erkende zaterdag dat nog niet precies is afgespro ken voor welke leningen het be- 'hide straten van Pretoria doet alleen een straatnaam- Verrnoeden dat er hoog bezoek op komst is. foto anp Door Carla Joosten Pretoria - Het heeft zo lang geduurd voordat een Nederlandse vorst Zuid-Afrika bezoekt; nu het zover is, maakt het nauwelijks in druk. Zuid-Afrika heeft wel wat anders aan het hoofd dan een staatsbezoek van een ver re koningin. Het land is bezig met het stichten van een nieuwe democratie en de omstandigheden daarvoor zijn bepaald niet ideaal: de voormalige apartheids- staat kampt met grote problemen, zoals dagelijks blijkt uit de media. Criminaliteit, geweld, een slecht draaiende eco nomie, een alsmaar zwakker wordende munteen heid (de Rand) en een regering die weliswaar wordt geleid door de wereldwijd bewonderde president Mandela, maar die zelf niet verschoond is van corruptie. Mandela zal het koninklijk gezelschap uit Neder land vandaag ontvangen bij de Union Buildings, de zetel van de regering in Pretoria. Koningin Beatrix, kroonprins Willem-Alexander en prins Claus zijn zaterdag al in Zuid-Afrika ge arriveerd. Vandaag pas begint het officiële staatsbezoek, maar gisteravond schoof de kroon prins al aan bij het handelsdiner met minister Wijers (Economische Zaken). Wijers leidt de eco nomische missie die Zuid-Afrika eveneens deze week bezoekt. Na een wildsafari met braai (barbecue) beginnen de dertig vertegenwoordigers van het bedrijfsle ven vandaag uitgerust aan een reeks ontmoetin gen met Zuidafrikaanse autoriteiten en zaken mensen. Tegenover dit zakelijke reisprogramma, staat het meer culturele karakter van de reis van koningin Beatrix. Zij immers bezoekt musea, een universi teit en townships. Ook ontmoet ze schrijvers als Breyten Breytenbach en Andre Brink. In de Zuidafrikaanse pers is het staatsbezoek magertjes aangekondigd. Dat de Nederlanders zich in 1652 als eersten blanken op Kaap de Goe de Hoop vestigden, zegt anno 1996 niet veel meer. En dat een van de elf officiële talen - het Afri kaans - van het Nederlands stamt, heeft ook al niet veel invloed op de belangstelling voor het staatsbezoek. Uiteindelijk is de band met de oude kolonisator Engeland veel groter, zoals twee jaar geleden bleek toen de Zuidafrikanen massaal uitliepen om koningin Elisabeth te begroeten. De Britten vertegenwoordigen ook vandaag nog een grote economische macht in Zuid-Afrika. 'Beatrix, vrou wat geluk bring. President-direk- teur van die onderneming Nederland', kopt de Afrikaner krant Beeld boven een artikel over 'de merkwaardige wyse waarop Nederland met sy monarchie omgaan'. Het gaat over de ministeriële verantwoordelijk heid en de onschendbaarheid van de koning. Maar over de recente rel in Nederland over de vermeende bemoeienis van de koningin met de overplaatsing van de Nederlandse ambassadeur in Zuid-Afrika wordt niet gerept. De Sunday Times, de grootste zondagskrant, be schrijft ter gelegenheid van het bezoek hoe ge woon het Nederlandse koningshuis is. Als voor beeld wordt echter niet Beatrix aangehaald, maar haar moeder prinses Juliana die zelfs fiets te. Andere Zuidafrikaanse kranten beperken zich tot een formele aankondiging van het staatsbe zoek. Dat Beatrix sinds 1994 al het zevende staatshoofd is dat Zuid-Afrika bezoekt, speelt mogelijk mee. FOTO REUTER eerder op zaterdag Sharikar, de hoofdstad van de provincie Parwanwas ingenomen. De Oezbeekse krijgsheer Dostam, die zeven noordelijke provincies onder zijn controle heeft, waarschuwde de Taliban niet verder op te rukken. Hij zei dat zijn troepen iedere aanval zou den afslaan. foto reuter sluit geldt. „Maar we vonden dat het schuldeninitiatief nu van start moet gaan. Bepaalde zaken kunnen later worden geregeld." De G-7 had verder weinig pro blemen op tafel. Met de economi sche ontwikkeling gaat het vol gens de jongste ramingen van het IMF goed. Ook het valutafront geeft in te genstelling tot de afgelopen jaren weinig aanleiding tot conflict stof. Alle partijen zijn blij dat de dollarkoers op een hoger niveau is gekomen. „Ik kan me niet her inneren dat we over de wissel koersen hebben gepraat," aldus Rubin. Een deel van de bijeenkomst was gewijd aan overleg met Rusland. Rubin zei daarvan 'een goed ge voel' te hebben overgehouden over de ontwikkeling van de Rus sische economie. „Rusland maakt echte vooruitgang." Enige politieke aandacht trok het Nederlandse staatsbezoek slechts bij de Boerestaatpartij, die graag bij koningin Beatrix het herstel van de oude Boererepublieken wil bepleiten. Maar dat verzoek heeft de Nederlandse ambassade niet ge honoreerd. De koningin kijkt wel uit zich in te laten met in terne aangelegenheden in dit land, ook al komt het verzoek van een groep die de historische band met Nederland verpersoonlijkt. Wel prominent aanwezig in de programma's van zowel het koninklijke gezelschap - inclusief mi nister Van Mierlo (Buitenlandse Zaken) - en de economische missie is vice-president Mbeki. Hij is de belangrijkste kandidaat voor de opvolging van president Mandela. Vooral het Nederlandse bedrijfsleven zal nieuws gierig zijn naar de opvattingen van Mbeki. Onze kerheid over de politieke stabiliteit in Zuid-Afri ka is totnutoe de belangrijkste oorzaak voor de terughoudendheid van de Nederlandse onderne mers om er te investeren. Mandela biedt die stabiliteit nu al meer dan twee jaar. Hoeveel moeilijkheden hij ook heeft; hij wordt wel gezien als de man die een wonder heeft ver richt door in een land van haat en nijd een sfeer van hoop en verzoening te scheppen. Niet voor niets wordt in het Midden-Oosten reikhalzend uitgezien naar de komst van Mandela in novem ber. Koningin Beatrix zal vanavond tijdens het staatsbanket ongetwijfeld herinneren aan de rol van vredesbrenger die Mandela vervult. Omgekeerd zal Mandela herinneren aan de steun van Nederland aan de anti-apartheidsstrijd, die hij zelf meer dan 26 jaar in gevangenschap voerde. FRITS BOLKESTEIN heeft zich op de hem bekende manier ver weerd tegen de aan zijn adres gerichte aantijgingen in de affai re rond zijn commissariaat bij het geneesmiddelenbedrijf MSD. Deskundig en zelfverzekerd, met bij tijd en wijle arrogan te trekjes. Bolkestein zegt zich van geen kwaad bewust te zijn. Hij heeft niets onoorbaars gedaan en het woord belangenverstrenge ling is in zijn visie al helemaal niet aan de orde. Bolkestein her innerde de enorme horde journalisten eraan dat hij als com missaris zelfs wettelijk verplicht is de belangen van zijn bedrijf te behartigen. Formeel gesproken heeft Bolkestein het gelijk aan zijn zijde. Een Kamerlid mag bijbanen hebben, al dan niet betaald. Ze staan geregistreerd en alle gegevens zijn openbaar. Echter, een commissariaat is aan spelregels gebonden. Er worden in spanningen verwacht en lobbyen is nu eenmaal een gelief koosde bezigheid in de grote zakenwereld. Een Kamerlid en zeker een vooraanstaand fractievoorzitter als Bolkestein dient zich dat vooraf goed te realiseren. Bolkestein zegt die verantoordelijkheden goed te kunnen scheiden. In zijn twee brieven aan minister Borst van Volksgezondheid heeft hij zich immers keurig aangemeld als commissaris Bolkestein van het farmaceutisch concern MSD. Hier is op zijn minst sprake van een wonderbaarlijke twee-een heid. Zelfs Bolkestein is niet in staat die combinatie geloof waardig te maken. Zeker niet wanneer je enerzijds als Kamer lid onbesproken door het leven wilt gaan en daarnaast nog schouderklopjes tracht te krijgen van een groot concern omdat je het als commissaris van het bedrijf zo goed doet. De Tweede Kamer discussieert deze week over de affaire Bol kestein, waarbij het accent wordt gelegd op de nevenfuncties van de Kamerleden. Eens in de zoveel jaar evalueren kan geen kwaad. Veel nieuws zal het echter niet opleveren. De regels zijn tamelijk strikt. Bolkestein is er te onvoorzichtig mee omge gaan. Daardoor heeft hij de politiek en zichzelf wel degelijk schade toegebracht. OVSE keurt verkiezingen Bosnië goed Sarajevo - De resultaten van de verkiezingen in Bosnië van 14 september zijn goedgekeurd. De internationale organisatie die de stembusgang organiseerde, de OVSE, de Organisatie voor Veilig heid en Samenwerking in Europa, bevestigt de uitslag. Waarnemers, onder wie ook mensen die namens de OVSE in Bos nië waren, hadden tal van ongeregeldheden geconstateerd rond om de stembusstrijd in dit voormalige deel van Joegoslavië. Door in te stemmen met de verkiezingsuitslag is een belangrijk obsta kel weggenomen voor de eerste bijeenkomst van het nieuwe col lectieve presidentschap. Mogelijk gebeurt dit vandaag al. Van Traa: IFOR moet Karadzic arresteren Hilversum - Het PvdA-Kamerlid Van Traa wil er in de Tweede Kamer op aandringen dat de internationale vredesmacht in Bos nië expliciet opdracht krijgt de Bosnisch-Servische leiders Ka radzic en Mladic te arresteren. Hij wil dat doen bij de bespreking in de Tweede Kamer van de vernieuwing van het mandaat voor de vredesmacht die de IFOR in december moet opvolgen. Van Traa zegt dat ook een Nederlands bataljon dat deelneemt aan 'IFOR 2' de taak zou moeten krijgen de twee op te pakken. Dat geldt ook voor de andere landen die de vredesmacht vormen. Het Joegoslavië-Tribunaal heeft internationale arrestatiebevelen uitgevaardigd tegen de twee mannen, maar tot nu toe heeft de IFOR geen pogingen gedaan hen op te pakken. Politie arresteert Birmese oppositie Rangoon - De Birmese politie heeft de afgelopen vier dagen meer dan 300 aanhangers van Nobelprijswinnares Aung San Suu Kyi, de leidster van de oppositiepartij Nationale Liga voor Democratie (NLD), gearresteerd. Onder hen zijn meer dan honderd afgevaar digden van de NLD die dit weekeinde wilden deelnemen aan een congres van de partij, ter ere van de achtste verjaardag van de verkiezingsoverwinning van de oppositie. Een zwaarbewapende troepenmacht van politie en leger sloot de toegang tot het huis van Suu Kyi af. Weer seksschandaal in Engelse RK Kerk Londen - Een non van Canadese afkomst wil een Engelse cre- demptoristenpater voor de rechtbank slepen omdat hij haar sek sueel zou hebben misbruikt. Yvonnne Maes (56) zegt dat Frank Goodall, die nu in Liverpool woont, elf jaar geleden in Zuid-Afri ka een affaire met haar was begonnen. Hij kreeg afgelopen de cember van een kerkelijke rechtbank een berisping, maar hij blijft lid van de orde. Het slachtoffer noemt de straf veel te licht. „De kerk denkt zeker zulke zaken in de doofpot te kunnen stoppen terwijl mijn leven verwoest is." Met de rechtszaak wil ze de hypocrisie van de kerk aan de kaak stellen. Akkoord VS over budget en immigratie Washington - Na een week van intensieve onderhandelingen heb ben leiders uit het Congres en onderhandelaars voor het Witte Huis zaterdag een akkoord bereikt over de begroting voor ko mend jaar. De Republikeinen hebben water bij de wijn gedaan op het gebied van de immigratiewetgeving en uitgavenprioriteiten van president Clinton zoals onderwijs en werkgelegenheidsbe leid. Het budgetakkoord, dat voorziet in bezuinigingen tot dertig mil jard dollar, voorkomt een nieuwe sluiting van federale overheids diensten. In het Huis van Afgevaardigden is het compromis prompt met overgrote meerderheid aanvaard. Vandaag stemt de Senaat. Rijkswacht weer beschuldigd Brussel - Claude Thirault, een van de vrijdag vrijgelaten verdach ten in de zaak-Dutroux, zegt de rijkswacht al drie jaar geleden te hebben ingelicht over de plannen van Mare Dutroux om jonge meisjes te ontvoeren. Dutroux stelde Thirault, die destijds een woning van hem huurde, al in 1993 voor een meisje te ontvoeren, zo beweert de laatste. „Hij bood me de som van 150.000 Belgische francs (ruim 8000 gulden) om ze te ontvoeren. Ik heb geweigerd en de rijkswacht gewaar- schuwd.(...) Ik heb twee kinderen en zou niet willen dat hen iets dergelijks zou overkomen," aldus Thirault. Twee dagen na de ontvoering van de 8-jarige meisjes Mélissa en Julie, die op 24 juni 1995 plaatsvond, zegt Thirault de rijkswacht opnieuw te hebben gewaarschuwd. „Ik heb gezegd: ,Ga hem on dervragen, want ik ben er zeker van dat hij erbij betrokken is'. Maar niets, absoluut niets is er gedaan," aldus Thirault. (ADVERTENTIE)

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1996 | | pagina 5