Medicijn tegen 'ingebeelde lelijkheid'
Zuren in sappen
slecht voor tanden
M. de Wolf: 'Ze vragen honderd keer hetzelfde over hun neus'
119,
Tekort aan cholesterol
veroorzaakt depressies
BpCjP
winterjack
Jeugdtandverzorging wijst op tweede boosdoener naast suiker
Gordelroos neemt toe
jtomobiel bedrijf
ntse Automobiel
T-shirt me
lange mouw
Fevarin
Verslaving
Vetkussens
Douche
MARKT
BESTEM
LIJF LEVEN
een maximum van Htl. 10.000,-. u lost dit b
porteur Pon Car B.V., Leusden, tel.: 033-495i|
ïrdicht d.m.v. hoogwaardige
Mie
iet corduroy-kraag
XL, XXL
recht model
- met fraaie prints
Rl IIP - zwart, wit, lichtgrijs,
tiUP; bordeaux, ant
navy of donkergroen
- - - maten M, L, XL, XXL
en 35% katoen
dellen en kleuren
1164
Nederla^
300 Aldi-markten in
Ooor Frits Stommels
Marina de Wolf, 72 jaar, staat
vrijdag tussen de professoren
op het spreekgestoelte. Na
mens de Stichting Fobieclub
Nederland spreekt ze op de
voor patiëntenverenigin
gen in het kader van Hersen
werk 2002 over fobieën en
divangneurosen. Erg? Wat te
iken van de man die zich
de voordeurmat helemaal
■moet uitkleden voordat hij
van zijn vrouw verder de gang
i in mag.
'Soms zit ik ermee dat ik geen
twintig jaar jonger ben", zegt M.
je Wolf van de Stichting Fobie
club Nederland. Ze doelt ermee
up de medische ontwikkelingen.
Zo lijken medicijnen het mogelijk
tcgaan maken om een ongemoti
veerde angst als 'ingebeelde le
lijkheid', waarbij mensen volle-
dig in beslag worden genomen
door ingebeelde gebreken aan het
uiterlijk, te genezen.
[Als 'oud mens', zoals ze het zelf
|uitdrukt, mag ze binnenkort - te
midden van een uitgelezen gezel
schap specialisten - vertellen hoe
het daarmee in ons land is ge
steld. Zelf ontwikkelde ze op een
goed moment straatvrees. „Je
omgeving snapt er geen barst
wan, want het past niet bij jou.
Maar je wordt steeds eenzamer
en verkrampten Je komt er niet
meer uit." Na maanden gedrags
therapie kon ze genezen worden
verklaard.
Ze zegt nog een andere fobie te
hebben, die voor vreemde woor-
jden. „Ik ga mijn zegje tussen al
die geleerde heren doen in 'ge
woon Nederlands'. Ook over het
middel Fevarin ga ik in gemakke
lijke woorden iets vertellen," al
dus De Wolf.
Fevarin is ontwikkeld als een ge
neesmiddel tegen depressies en
andere ziektebeelden uit het
spectrum van dwangstoornissen,
li combinatie met psychothera
pie lijkt het ook mensen met in-
lelijkheid weer aardig
op de been te kunnen helpen.
tenminste worden ge
concludeerd uit de resultaten van
kleinschalig Amerikaans on
derzoek in het Butler Hospital in
Providence. Daar kregen twintig
van dit soort patiënten Fevarin
toegediend. Veertien van hen rea-
na ongeveer vijf weken
Bij zeven van de veertien
personen was het ziektebeeld
enigszins verbeterd, maar bij de
seven anderen bleek het zelfs
tok te zijn verbeterd. Het heeft
in psychiatrische kringen het
idee doen ontstaan dat ingebeel
de lelijkheid een biologische ach
tergrond heeft, net als dwang
stoornissen zoals vreetbuien en
Marina de Wolf: 'Als ik me niet had ingezet voor fobieën en dwangneurosen stond het er nu voor de fobici slechter voor in Nederland.'
gokverslaving. In dit geval heet
het een stoornis in de lichaams
beleving.
Volgens De Wolf lijden veel meer
Nederlanders dan gedacht aan
zo'n ingebeelde lelijkheid of 'dis-
morfofobie'. Van de naar schat
ting 120.000 cliënten met obses
sieve stoornissen heeft zij er in 28
jaar tijd - zolang is zij actief met
haar fobieclub - 12.000 telefo
nisch dan wel schriftelijk bena
derd. Vanuit haar huis in Drie
bergen voert ze nog dagelijks een
ware kruistocht tegen deze vorm
van menselijk lijden.
„Bij ingebeelde lelijkheid wordt
de patiënt - ik spreek liever van
cliënt - tot op het dwangmatige
af in beslag genomen door inge
beelde gebreken aan zijn of haar
uiterlijke verschijning. Je kunt
het wat dat betreft terecht ge
makkelijk kwijt in het bekende
rijtje van vreetbuien, drank
zucht, koopverslaving, seksuele
verslaving en gokverslaving,"
zegt De Wolf, die in haar werk re
gelmatig mensen tegenkomt die
gebukt gaan onder meerdere fo
bieën of dwangstoornissen tege
lijkertijd.
Ze zegt het dan ook niet verwon
derlijk te vinden dat er veel over
eenkomsten bestaan in het ver
loop van het ziektebeeld van ver
schillende dwangpatiënten. Dat
zelfde geldt voor de therapieën.
Die zijn vaak hetzelfde. „Daar
mee wil ik niet zeggen dat het ge
makkelijk zou zijn om de mensen
ervan af te helpen. Ik van mijn
kant zeg dat professionele hulp,
therapie en/of behandeling met
geneesmiddelen beslist noodza
kelijk zijn. Omdat er in de geeste
lijke gezondheidszorg te veel
cliënten zijn. En omdat er te wei
nig betaalde hulpverleners zijn,
hebben wij het als luisterend oor
ontzettend druk."
Om mensen in de omgeving van
iemand met een dwang te laten
begrijpen hoe moeilijk het is om
die af te leren zegt ze tegen hen:
„Kijk eens naar de nagelbijter.
Die kun je het ook honderd keer
zeggen ermee op te houden, maar
hij gaat toch gewoon door. Zo'n
zelfde idee bestaat er bij inge
beelde lelijkheid. Daarom is het
ook zo moeilijk om het te gene
zen. Deze mensen worden alleen
al van het idee om er niet mee be
zig te mogen zijn hartstikke ang
stig. Er zijn er bij die echt door
het geluid heen gaan, dat kan ik
je wel vertellen."
Zo lopen er, volgens haar, men
sen rond die wel honderd keer op
een dag van hun partner de be
vestiging willen hebben dat ze
een lelijke neus hebben. „Daar
word je tureluurs van. Anderen
vragen de mensen in hun omge
ving voortdurend om naar de
pukkel in hun gezicht te kijken.
Ik raad de omgeving aan om niet
te reageren. Je kunt een keer zeg
gen dat je het antwoord al hebt
gegeven, maar daarmee moet het
dan ook af zijn. Je moet voorko
men dat je een voedingsbodem
geeft aan het steeds maar herha
len van de klachten. Van die
scheve neus, die pukkel, de te
grote of te kleine borsten, de vet
kussens aan buik of dijbenen en
het kale hoofd van de man."
De Wolf, die medicijnen studeer
de, is in de jaren zestig zelf het
slachtoffer geweest van straat
vrees. Dank zij gedragstherapie
is ze er op den duur van af geko
men, maar toen was ze wel vijf
jaar verder. „Je zoekt naar een
oorzaak en dan denk je aan de
oorlogsjaren of aan dat ongeluk
waarbij je met de auto te water
raakte. Ik was door mijn kinde
ren met waterpokken besmet en
ik had daarna almaar het gevoel
dat ik door mijn benen heenging.
Daarvan heb ik toen die straat
vrees ontwikkeld. Het was iets
dat helemaal niet bij mij paste
vond mijn omgeving. Die snapte
er niets van."
Door jarenlange ervaring zegt ze
een goed inzicht te hebben gekre
gen hoe het er in ons land met dit
soort dingen voorstaat. Ze orga
niseert regelmatig een bijeen
komst voor familieleden van
dwangneurotici en mensen met
een obsessie, waar emoties de
vrije loop krijgen. „Er wordt wat
afgejankt, man, in zo'n week
end," zegt ze. Daarnaast organi
seert ze elk jaar een clubweekend
'en een pannenkoekendag voor
cliënten. „Daar wordt heel wat
af gelachen."
De Wolf: „Ik heb er een onderwij
zer bij die de hele dag met de
handen op de buik zijn vrouw in
de gaten zit te houden. Zo gauw
de vróuw met haar voet tegen de
drempel komt moet ze van hem
onder de douche. Die vrouw gaat
soms wel drie keer per dag onder
de douche. Ook heb ik een vrouw
die tegen geen stofje kan. Die
heeft net de gang geboend als
haar man Jan thuiskomt. In het
begin moest Jan wachten tot de
slippers er waren en moest hij
zijn schoenen aan de deur laten
staan. Maar het werd steeds er
ger. Op het laatst mocht hij de
deur niet meer in of hij moest
zich helemaal hebben uitgekleed.
Als hij protest liet horen,
schreeuwde ze de hele buurt bij
elkaar. En wat moet je dan als je
in een rijtjeshuis woont?"
Ze wil ermee zeggen dat ongemo
tiveerde angsten en neurosen na
derbij sluipen en er niet ineens in
hun volle omvang zijn. Tot het
foto cord otting
moment, waarop er een patroon
is ontstaan waar niet meer uit is
te komen. „Ik maak wat spekta
kels mee," zegt De Wolf. „Dat
komt omdat ze bij mij aanklop
pen als het al goed uit de hand is
gelopen. Ze hebben dan zonder
succes al van alles geprobeerd en
het hele alternatieve circuit al
achter zich liggen. De hulpverle
ning heeft te weinig tijd en te
weinig mankracht voor dezë
mensen. Naar patiëntenvereni
gingen, die heel wat ervaring in
huis hebben, wordt door verzeke
ringen en overheid jammer ge
noeg niet geluisterd."
Op tafel ligt een kopie van een
verzonden brief aan minister
Borst van Volksgezondheid. De
Wolf protesteert daarin tegen het
voornemen van het kabinet om
het aantal zittingen bij de psy
chiater terug te brengen van ne
gentig naar vijftien. „Een gemak
kelijke fobie doet al zo'n vijfen
twintig zittingen. Bij een beetje
ernstige fobie kom je vlug op vijf
tig tot zestig. Als je dat terug gaat
schroeven naar vijftien. Dat kan
gewoon niet."
De Stichting Fobiedub Nederland
is bereikbaar via telefoonnummer
0343-518711.
De publieksdag Brein 2002 wordt
vrijdag van 9.00 tot 16.30 uur ge
houden in het RAI Congrescen
trum in Amsterdam. Voor inlich
tingen over deze dag, tel. 071-
5275294.
*>or Lenna Wesel
Ouders maken zich altijd druk over suiker als bron van tandbederf, maar
jeugdtandverzorging wijst nog een boosdoener aan: de zuren die in ver
slende frisdranken en sappen zitten.
l sappen
^es c°la of sinas kun je beter in één
achteroverslaan. Tenminste, als je
'anden liefhebt. Dat zegt J. van Tiel,
irecteur van de Stichting Samenwer-
Woe Regionale Instellingen Jeugdtand-
f®°rging (SRI) in Oss.
J"00r het gebit maakt het namelijk niets
ve vee' drinkt. Belangrijker is hoe
Ij le frisdrank consumeert. Tien pro-
IJh'i? bevolking heeft een slecht
IL §aatje kun je nog wel vullen,
L ,Mlyie °P zijn veertiende al een kroon
den f ti"' moe' er rekening mee hou-
L T i voor zijn veertigste met een
"gebit rondloopt."
J erdonschot van het Tandheelkundig
LI instituut Klinisch Onderzoek
'en (Trikon) legt uit wat prik-
met het gebit doet: „Net zoals de
rotsen afslijpt tot kiezelstenen, tas-
jrn 'n Pdkdranken en sappen het
w UUr aan' "Wat dat betreft is
zaurh°udend bronwater even slecht
ink u Janden als cola of sinas. Iedere
ffii °'zuurhoudende drank slijpt een
tar °fi?P'sch) klein stukje van het gla-
|fr ,zegt Verdonschot, die zijn kin-
De o j üght frisdrank schenkt,
'ij u erende werking is zelfs sterker
ePaa'de vruchtensappen. Grape-
|Clla„aP.en sinaasappelsap zijn daardoor
le c0ja y voor het glazuur dan gewo
ld a' ^°°lzuur, de prik in frisdrank, is
'iel al ZUur' Bovendien is het insta-
s Je de fles open laat staan, is het
zo weg. In sap zit vaak citroenzuur, een
sterk, stabiel zuur, dat veel schadelijker
is dan koolzuur. De suikers in sap ver
oorzaken ook nog eens plak."
Suiker is op zich niet schadelijk voor het
gebit. Wel schadelijk is de cariës die ont
staat doordat bacteriën in de plaklaag
die suiker omzetten in zuur. Moeten we
dan maar aan de suikervrije fris? „In de
zogenaamde lightdranken zit weliswaar
geen suiker, maar door het koolzuur in
die dranken hebben ze toch een erosieve
werking. In dat opzicht is light niet beter
voor de tanden. Veel mensen vinden de
suikervrije variant echter niet zo lekker.
Pubers, de grootste groep frisconsumen
ten, drinken er dus niet zo veel van als
van de suikerhoudende dranken," legt
Van Tiel uit.
„Als je suiker consumeert, ontstaat er
cariës," legt Verdonschot uit. „Cariës
onttrekt mineralen aan de tanden. Na
veertig minuten heeft het lichaam die
mineralen weer aangevuld (reminerali-
satie) maar als je na een half uur wéér
een slok cola neemt, krijgt het gebit
nooit de kans om zich helemaal te her
stellen. Bovendien is bij kinderen het
glazuur nog niet zo sterk ontwikkeld als
bij volwassenen."
Fruit bevat echter net zoveel zuren als
frisdrank, roepen de frisproducenten ter
verdediging. „Kan wel zijn," repliceert
Van Tiel, „Kinderen eten lang niet zo
veel fruit als dat ze frisdrank drinken."
-
Vaak frisdrank drinken kan het glazuurlaagje al op zeer jonge leeftijd uiterst dun maken (erosie). De pijlen wijzen naar
de plaats waar het glazuur zo dun is dat het tandbeen (dentine) doorschemert. foto katholieke universiteit Nijmegen
Misverstanden over mondhygiëne zijn er
genoeg, weet mevrouw Mandouraris,
mondhygiënist bij de GGD in Eindho
ven.
„Een tand met weinig glazuur erop is
witter dan een tand met veel glazuur.
Glazuur is namelijk opgebouwd uit klei
ne prisma's. Hoe minder prisma's hoe
minder het licht wordt gebroken en hoe
witter de tand eruit ziet. Voorlichting
over tandverzorging is dan ook nog
steeds nodig. Veel mensen zeggen 'Goh,
leuk voor kleuters.' Terwijl we materiaal
hebben voor iedereen van nul tot negen
tien jaar. Ons gebit is het hardste onder
deel van ons lichaam en toch is het vrij
kwetsbaar. Als je bijvoorbeeld kort na
dat je cola hebt gedronken je tanden
poetst, verstoor je het remineralisatie-
proces."
„De laatste jaren is de toestand van de
gebitten niet verbeterd. Wel is het zo dat
wij vroeger altijd zeiden: drie maaltijden
per dag, één zoet tussendoortje. Door de
opkomst van fluoride mogen mensen vier
tussendoortjes nemen. Helaas zijn men
sen de laatste jaren door de dag heen
steeds meer kleine hapjes gaan eten. Dat
verstoort de vooruitgang weer en dat is
zonde."
Door drs J. Paalman
Dank zij onze goede ge
zondheidszorg zijn we niet
alleen minder ziek. We zijn
ook anders ziek. Een ziekte
als kanker heeft bij wijze
van spreken van die goede
zorg geprofiteerd, want
vroeger kregen minder men
sen kanker omdat ze er
doodgewoon niet oud ge
noeg voor werden. Een an
dere ziekte die een mooie
toekomst wordt voorspeld is
herpes zoster, gordelroos,
een merkwaardige virusin
fectie die steeds beter zijn
slag kan slaan nu mensen
alsmaar ouder worden en
dokters steeds ingewikkel
der kunstjes vertonen bij de
behandeling van kanker en
aids.
Het waterpokkenvirus is na het
virus van mazelen het besmet-
telijkste wat er maar is. Loop je
het virus tegen het lijf dan is de
kans om ziek te worden 90 pro
cent en door die extreme be
smettelijkheid heeft bijna ie
dereen in zijn jeugd waterpok
ken gehad. En net als mazelen
komen de waterpokken nooit
meer terug. Hoewel. Met het
waterpokkenvirus, dat officieel
het varicella-
zoster-virus
heet, is iets ei
genaardigs aan
de hand. Als het
patiëntje na
twee weken ge
neest vlucht het
virus naar de
zenuwwortels
van het rugge-
merg. Het virus
is dus een bezit
voor het leven!
Het leeft in de zenuwknopen
aan de achterkant van het rug-
gemerg als het ware in de on
derduik.
Meestal doet het daar geen
kwaad, want als het virus zich
maar even buiten durft te wa
gen wordt het gelijk door de
antistoffen van het lichaam
aangevallen. Terug naar het
hok! Dat gaat goed totdat -
maar dat kunt u zelf ook wel
verzinnen - de afweer van het
lichaam het om een of andere
reden laat afweten. Door
ouderdom vooral, door ernstige
ziekte of door wat dan ook.
Dan begint de tweede carrière
van het waterpokkenvirus.
Dan krijgt de patiënt herpes
zoster, de sjieke naam voor
gordelroos.
Dat begint meestal met een
overgevoelige, brandende of
jeukende pijn op de plek,
meestal op de romp, waar een
paar dagen later de uitslag zal
verschijnen. De minste aanra
king, het aantrekken van een
overhemd, kan al genoeg zijn
om de pijn als een elektrische
stroom door het lijf te laten
schieten. Een narrige toestand,
want door die pijn kun je niet
werken maar ook niet slapen.
Enkele dagen later verschijnt
op het huidgebied dat door de
aangedane zenuwwortel wordt
verzorgd een rode plek met
daarop blaasjes die in een a
twee dagen steeds groter wor
den en vervolgens uitdrogen.
Het virus heeft zich dan vanuit
het ruggemerg via de gevoels-
zenuwen een weg naar de huid
gebaand. Die rare pijn ontstaat
door een beschadiging van de
isolerende laag rond de ge-
voelszenuw. Herpes zoster heet
ook gordelroos omdat alle ver
schijnselen zich precies in het
handvormige verzorgingsge
bied van de zenuw voordoen.
Herpes zoster is wat dokters te
genwoordig een 'self limiting
disease' noemen, onberispelijk
potjes-Engels voor een ziekte
die vanzelf wel overgaat. Een
enkele keer zit het virus in de
zenuwwortels die het hoofd
verzorgen wat soms problemen
oplevert voor oog en oor. Toch
maakt men zich zorgen.
In Nederland, maar vooral in
Amerika en Engeland, denkt
men dat de ziekte steeds meer
voorkomt en ook steeds meer
complicaties geeft. De reden
ligt voor de hand. De groep
mensen bij wie de weerstand
niet krachtig genoeg is om het
zostervirus in de achterwortels
van het ruggemerg opgesloten
te houden groeit gestaag. Want
steeds meer mensen worden
steeds ouder en een op de hon
derd bejaarden krijgt ooit last
van gordelroos, het aantal
aidspatiënten neemt toe net als
het aantal kankerpatiënten die
door intensieve behandeling
een verminderde weerstand
hebben.
Vooral bij kanker- en aidspa
tiënten kan het virus niet ge
hinderd door effectieve tegen
stand zich makkelijker uitbrei
den. Met een beetje pech breidt
het zich naar de ingewanden
uit en soms beschadigt het blij
vend oog of oor. Om dat te ver
hinderen geeft men deze pa
tiënten aciclovir dan wel vida-
rabine, twee van de weinige
middelen die tegen virussen
werkzaam zijn.
Een andere gevreesde compli
catie die vooral bij oudere pa
tiënten voorkomt is de 'pos-
therpetische neuralgie', de pijn
die na de infectie nog weken,
maanden en bij enkele onge-
lukkigen nog jaren kan blijven
doorzeuren.
De medische wetenschap kan
hier weinig of
niets tegen
doen. De Ne
derlandse uit
gave van Mo
dern Medicine
somde een
paar jaar gele
den een aantal
mogelijke
middelen op
en het houdt
niet over. Bij
middel zus
'kunnen patiënten wel eens
baat hebben', middel zo 'is een
enkele maal effectief' en nog
een ander medicijn 'is wel eens
nuttig gebleken'. Een paar
maanden geleden nog ver
zuchtte de gezaghebbende New
England Journal of Medicine
dat postherpetische pijn een
bron van frustratie is voor dok
ter en patiënt. Twee maanden
na de infectie klaagt 40 procent
van de patiënten nog steeds
over pijn, na zes maanden is
dat afgenomen tot 10 procent,
en een procent of 3 heeft ook
nog na jaren pijn. Hoe ouder de
patiënt, hoe groter de kans.
De artsen Kost en Straus
ploegden door een berg van 110
artikelen over postherpetische
pijn en deden in de Journal
verslag van hun bevindingen.
Ze bevelen na veel wikken en
wegen als eerste medicijn een
zalf aan met een plaatselijk
verdovend middel. Over capsi-
cum-zalf, een nieuw wonder
middel, zijn ze minder enthou
siast omdat het door veel pa
tiënten niet wordt verdragen.
Een aspirientje helpt nauwe
lijks. Wat nogal eens helpt is
het vroegtijdig voorschrijven
van middelen tegen depressie
en epilepsie. Cortison kan soms
de pijn voorkomen, maar ver
ergert soms de infectie. Aciclo
vir, het middel tegen het virus,
voorkomt de pijn evenmin.
Dan is er een lange en treurige
lijst van wanhoopsmiddelen
waarvan nooit echt is bewezen
dat ze iets uithalen: het verdo
ven van huid, zenuwen en rug
gemerg en het blokkeren van
de sympatische zenuw helpt,
als het al helpt, slechts een kor
te tijd. Fysiotherapie, dat een
stuk of twaalf verschillende
behandelingen zegt te hebben
tegen deze pijn, wordt niet eens
genoemd. Wat nu? „De beste
manier om postherpetische
pijn te voorkomen is het voor
komen van gordelroos". Er is
een vaccin, maar of dat na tien
tallen jaren nog bescherming
biedt zal de tijd moeten leren.
Wellicht heeft het zin om oude
ren in te enten om zo de weer
stand op te peppen. Er is voor
uitgang, beweert het tweetal
nogal optimistisch, „er komt
beslist een dag dat er geen pos
therpetische pijn meer zal
zijn".
Londen (anp/rtr) - Een te laag cholesterolgehalte kan tot de
pressies en zelfs zelfdodingen leiden. Dit blijkt uit een on
derzoek onder 6000 werkende mannen bij wie gedurende
17 jaar het cholesterolgehalte is bijgehouden.
Het onderzoek is uitgevoerd door het nationaal instituut voor ge
zondheidszorgonderzoek in Parijs. De resultaten, zijn gepubli
ceerd in de British Medical Journal.
Van de bij het onderzoek betrokken mannen pleegden er 32 zelf
moord. Het risico op zelfdoding bleek groter bij mannen met een
laag cholesterolgehalte. De onderzoekers sluiten echter niet hele
maal uit dat ook andere factoren een rol hebben gespeeld.
Cholesterol, dat in de lever wordt aangemaakt, is nodig om vet-
brokjes te kunnen afvoeren. Te veel cholesterol, vooral in combi
natie met een hoge bloeddruk, kan de aderen vernauwen en ver
stoppen, waardoor hart- en vaataandoeningen ontstaan.
Algemeen wordt een cholesterolgehalte van 8 millimol per liter
bloed als zonder risico beschouwd. Bij mensen met andere risico
factoren zoals overgewicht of een hoge bloeddruk is dat 6,5 milli
mol.
De Franse onderzoekers geven niet aan welke ondergrens zij als
wenselijk beschouwen.
R 1996
WOENSDAG 25 SEPTEMBER 1996 E2
