Opwinding
lin de VS
over rente
Makelaar
MKB meldt toename
banen voor HBO'ers
Toekan heeft last van wind
S3
Tulip Computers pleegt nieuwbouw uit lijfsbehoud
Télécom wil deel van Olivetti
I Van onze verslaggever
ECONOMIE
A7
ding voor 200,-
en beton,
-heidingen,
monsterverkoop
palm en Interbrew proberen geschil over amberbier op te lossen
I oor het conflict over de ver
lap van Palm-bier in het
I Oranjeboom-horeca-kanaal
I jj Nederland.
I De bedrijven maakten gisteren
1 bekend dat de onderhandelingen
Onderzoek FBI naar lekken
F rank rijk gaat
half oktober
weer dag plat
DE VIJANDEN
VAN VALS
ALARM
ft
Bel: 076-5143986
Bedrijf verhuist naar modernste computerfabriek van Europa
EPTEMBER 19% A6 IDE STEM
I I
DINSDAG 24 SEPTEMBER 1996
Wall Street
aegon
ahold
akzo
allied signal
amer.brands
amer.tel.tel
amoco corp
asarco inc.
baan company
bethl. steel
boeing co
burlington sfe
can.pacific
chevron
chiquita
Chrysler
Citicorp
cons.edison
digit.equipm.
dupont nemours
dow chemical
eastman kodak
exxon corp
ford motor
gen. electric
gen. motors
goodyear
hewlett-pack.
int. bus.mach.
itt industries
klm airlines
kpn
mcdonnell
merck co.
mobil oil
omega financ.
philips
royal dutch
sears roebuck
shell tr.
texaco inc.
travelers
unilever nv
united techn.
westinghouse
whitman corp
woolworth
50'/,
56
57'/,
62'/,
43'/,
57
70
10
94
84'/,
23'/,
62'/,
12'/,
28'/,
\YA
86'/,
82'/,
75'/,
87
32
89'/,
49'/,
47s/,
49
\m
22'/,
25/
34
51V5
68'/,
119'/,
32
35'/,
155'/,
46'/,
92'/,
95
47'/,
160/,
118'/
18'/,
22
21'/,
23/09
49 VS
56"/
57'/,
64
43
57'/,
70'/,
2614
32
9
94'/,
8414
22
6214
12'/,
2814
41
86
8114
76'/,
86s/,
31K
88'/,
m
w
4814
124'/.
22'/,
25/
34'/,
5114
69y,
11814
31'/,
35'/,
154/
46
9214
95
47'/,
'5914
11914
18'/,
22'/,
m
A advieskoers
vk vorige koers
sk slotkoers gisteren
a laten
b bieden
c ex claim
d ex dividend
e gedaan /bieden
f gedaan /laten
g bieden en ex dividend
b laten en dividend
k gedaan en laten ex dividend
I gedaan en bieden ex dividend
50
462
2,20
1,80
1332
1,30
0,90
po
1448
4,60
4,20
00
530
3,50
3,00
00
651
1,80
1,60
30
622
1,10
1,40
50
474
2,00
2,40 b
418
9,20
8,00
50
958
4,10
3,80
523
5,10
4,90
00
320
12,50 b
9,30
00
1992
9,30
6,60 a
661
6,80
4,60
00
577
4,90
3,10
775
3,30
2,10
00
2503
1,40
0,90
479
9,00 b
7,50
920
0,50 b
0,50
00
534
0,60
0,80
355
2,00
2,10
,00
374
2,50
2,70 b
,00
2291
3,30
3,80
,00
1088
4,00
5,00
,00
1525
5,60
6,60
,00
1180
7,50
9,50
,00
2021
10,00 a
11,20
.00
286
13,50
15,00
,00
367
1,60
2,00
,00
1001
0,40
0,20
00
1185
3,30
2,80
,00
555
1,00
0,80
,50
413
0,50 a
0,30
,00
322
1,00
0,90
,00
584
8,60
8,80
[50
579
2,30 b
3,20
,00
772
7,00
6,00
,00
323
1,50
2,00
•,00
1267
4,90
5,10
1,50
1175
3,10 a
3,20
00
1827
1,70
1,70
,00
370
0,40
0,40
,00
560
3,80
3,90
00
677
2,00
1,90
too
460
7,80 a
7,80
150
319
0,40
0,40
(50
416
1,20
1,00
00
663
2,00
1,80
(50
560
2,70
2,60
,00
510
8,30
8,00
,00
324
0,80 a
0,80
rijschool 0. van Dongen
la. 076-5221455 5142549.
Sept./okt. begint de cursus
hoe word ik
beëdigd taxateur in O.G.?
1 en 2 jarige opleiding
(incl. opl. tot beëdiging).
Breda donderdag 26
sept., Rotterdam dinsdag
1 okt.
Bel M.O.O.G. 0570-593222
of fax 593073.
gen en paardestallen.
040-2869449 fax 2850360
<^ht
u
5n.
Do. 26-9 van 17.00-21-OOu
vr. 27-9 van 14.00-21.00U.
en za. 11.00-14.00u.
éénmalige
dameskleding.
Groenstr. 8, Teteringen-
Ministerie van Economische Zatef
I £)e Belgische brouwe-
Palm en Interbrew
létfflieboom, Dommelsch)
I Lten weer rond de tafel. In-
I et is een oplossing te vinden
hervat zijn.
Palm en Interbrew raakten begin
dit jaar in een juridische strijd
verwikkeld. Aanleiding daarvoor
was de herziening van een con
tract dat Palm in 1993 had geslo
ten met de Bredase Oranjeboom
brouwerij. Daarin was afgespro
ken dat Palm het enige amber
kleurig bier zou zijn dat de aan
Oranjeboom gelieerde cafés zou
den schenken.
Interbrew, dat Oranjeboom vorig
jaar overnam, wilde het contract
herzien. Daar onstond onenig
heid over. Interbrew beweerde,
na besprekingen met Palm ge
voerd te hebben, dat het contract
niet meer geldig was. Palm ont
kende dat.
Op de achtergrond speelde dat
Interbrew in haar Arcense brou
werij ondertussen zelf een am-
berkleuring bier (Lieve) ontwik
keld had dat men in de cafés van
Oranjeboom wilde verkopen.
Volgens Palm was dit de reden
dat Interbrew van het contract
afwilde.
De Bredase rechtbank besliste dit
voorjaar dat Interbrew niet meer
verplicht was het Palm-bier aan
de Oranjeboom-cafés te leveren.
Palm ging in hoger beroep en liet
de Nederlandse horeca-exploi-
tanten weten dat men nog steeds
vrij was om Palm te verkopen.
Dit viel verkeerd bij Interbrew,
dat in een kort geding over deze
kwestie in het ongelijk werd ge
steld.
Volgens woordvoerder J. Laurijs-
sen van Interbrew Nederland is
als gevolg van de juridische ver
wikkelingen veel onduidelijkheid
ontstaan. „Palm en Interbrew
willen het geschil graag con
structief oplossen."
Ook directeur J. Rottiers van
Brouwerij Palm Nederland denkt
dat de partijen beter het conflict
kunnen uitpraten dan juridisch
te bekvechten. „De contracten
tussen Palm en Interbrew zullen
hersteld worden," zegt hij opti
mistisch.
Nu worden in de meeste Oranje
boom-cafés Palm en Lieve naast
elkaar verkocht. Palm-directeur
Rottiers kan goed leven met die
situatie. „De consument moet de
keus zelf kunnen maken." Daar
bij rekent hij op de kracht van
het Palm-merk 'dat immers al
250 jaar bestaat'.
Door Bert Ummelen
Washington - De FBI onderzoekt de bron van een bericht dat de
meeste centrale banken in de VS voor een renteverhoging zijn.
Vandaag vergadert het belangrijkste beleidsorgaan van de Fe
deral Reserve (Fed), het stelsel van centrale banken.
Dat de Fed de justitie heeft inge
schakeld om de herkomst van de
informatie te onderzoeken wordt
algemeen opgevat als een aan
wijzing, dat zij het lekken hoog
opneemt en dat het bericht
klopt.'
Het persbureau Reuter meldde
vorige week dat vijf van de
twaalf districtsbanken een ver
hoging van de korte-termijnren-
te met een kwart procent willen.
Drie zouden voor een verhoging
met een half procent zijn.
Speculatie
Op de Amerikaanse financiële
markten wordt al weken gespe
culeerd over een mogelijke ren
teverhoging. Een renteverhoging
van meer dan een kwart procent
zal zeker voor het nodige tumult
zorgen.
In kringen van de Fed bestaat
bezorgdheid dat, zonder verho
ging van de rente, de inflatie zou
kunnen gaan oplopen. De krap
pe arbeidsmarkt (met een werk
loosheid van 5,1 procent) kan ge
makkelijk leiden tot een loon-
golf, die weer prijsverhogingen
uitlokt, luidt de redenering.
Ondanks signalen dat de econo
mische opleving in de VS wat
verflauwt, zouden de bankbe-
stuurders het zekere voor het on
zekere willen nemen. Ook de ze
ven leden tellende beheersraad
van de Fed zou daar veel voor
voelen.
Een renteverhoging kort voor de
verkiezingen komt president
Clinton allerminst uit. Welis
waar is volgens economen de
tijdspanne tot 5 november te
kort voor een waarneembaar ef
fect op de economische ontwik
keling. Maar elke actie van de
Fed zal, via duurdere hypothe
ken en consumentenkredieten,
wel direct voelbaar zijn voor de
burgers/kiezers.
Besluiten over de rentepolitiek
van de Fed worden genomen
door de zeven leden van de raad
plus, bij toerbeurt, vijf van de
twaalf bankpresidenten. De ove
rige zeven presidenten nemen
wel deel aan de discussie, maar
hebben geen stemrecht.
Voordeel
Het onderzoek naar het lekken
moet allereerst antwoord geven
op de vraag of federale wetten
dan wel interne Fed-regels zijn
geschonden.
Of sprake is van een illegale
daad hangt mede af van het mo
tief van degene die de informatie
naar buiten heeft gebracht, met
name of hij/zij daarmee finan
cieel voordeel heeft gezocht.
Er is ook gespeculeerd dat het
lekken van de informatie diende
om de vergadering vandaag on
der druk te zetten. Het zou de
beleidsmakers van de Fed nu
moeilijker vallen niets aan de
rente te doen.
Delft (anp) - Dankzij de samenwerking tussen de werkgevers
organisatie MKB Nederland en de HBO Raad begint het aantal
HBO'ers dat een baan vindt in het midden- en kleinbedrijf nu
al te stijgen.
Vergeefse pogingen om de toekan - symbool
van de familie Van der Valk - op de Scheve-
ningse pier te plaatsen. Door de harde wind
lukte het gisteren niet om het gevaarte op de
daarvoor bestemde plek te manoeuvreren. Een
aangetaste stuurstang brak bij de poging af en
het 6 meter hoge gevaarte werd in allerijl op
het Scheveningse strand geparkeerd. Vorige
week mislukten ook al twee pogingen om de
toekan op zijn plaats te krijgen. foto anp
Parijs (rtr) - De ambtenarenbon
den in Frankrijk willen dat hun
ongeveer vier miljoen leden op
17 oktober gedurende 24 uur het
werk neerleggen.
Ze willen daarmee hun eis voor
meer salaris kracht bijzetten en
protesteren tegen de plannen
van de regering om het ambtena
renapparaat met 6000 mensen
uit te dunnen.
Afgelopen zaterdag lag de rege
ring ook al onder vuur toen in
Parijs meer dan 15.000 mensen
protesteerden tegen het econo
mische beleid en het voornemen
om bij de overheid banen te
schrappen.
Frankrijk zit al met een grote
werkloosheid. Die bedraagt op
het ogenblik dik 12 procent van
de beroepsbevolking.
Volgens vakbondsfunctionaris
sen moet 17 oktober 'een natio
nale dag van acties, stakingen en
protest' worden, die alle over
heidsdiensten treft, variërend
van ziekenhuizen tot lokale in
stellingen. De bonden willen di
rect met de regering gaan praten
over salarisverhogingen, on
danks de bevriezing die premier
Alain Juppé voor volgend jaar
heeft afgekondigd.
Diverse vakbonden in Frankrijk
hebben al gewaarschuwd voor
een onrustige herfst. Deskundi
gen betwijfelen echter of het
openbare leven net zo zal wor
den ontwricht als in november
en december vorig jaar.
Ook in Spanje
Net als in Frankrijk komen ook
in Spanje de ambtenarenbonden
in actie. Ze willen in eerste in
stantie protestbetogingen orga
niseren tegen het voornemen van
de regering om volgend jaar de
ambtenarensalarissen te bevrie
zen.
Gisteren besloten de gezamenlij
ke ambtenarenbonden, voor het
eerst sinds de terugkeer van de
democratie in 1975 allemaal bij
een, dat er op 30 september in de
grote steden protestvergaderin
gen worden gehouden.
Op 15 oktober moeten er dan in
heel Spanje betogingen komen.
De bonden sluiten een staking-
soproep niet uit.
De Spaanse regering is nog aan
het praten over het bevriezen
van de ambtenarensalarissen.
Het kabinet wil op 27 september
een besluit nemen, dat vervol
gens aan het parlement wordt
voorgelegd.
ÉÊKjm. ECONOMIE KORT
Massale steun akkoord Douwe Egberts
Utrecht (anp) - De achterbannen van de Industriebond FNV en
de CNV Industrie- en Voedingsbond hebben zich gisteren mas
saal geschaard achter het principe-akkoord voor de nieuwe
CAO's bij Douwe Egberts. Vele honderden werknemers lieten
zich informeren in plaatsen als Amersfoort, Rotterdam, Meppel,
Kampen, Utrecht en Zaandam.
In drie fases krijgen 800 werknemers er in twee jaar 5,25 procent
structureel bij. De andere groep (3600 werknemers) ontvangt in
27 maanden 5,75 procent structureel extra, eveneens in drie
fases.
Bankgiroloterij verhoogt prijs
Rotterdam - De Bankgiroloterij breidt vanaf oktober haar prij-
zenpot uit met de zogenoemde Geluksvogel jackpot. Daar zit el
ke maand twee miljoen gulden in. De jackpot kan oplopen tot
twaalf miljoen gulden als na vijf maanden niemand het winnen
de Geluksvogelnummer heeft ingeleverd. Als de jackpot vol zit,
gaat de trekking net zolang door totdat er een nummer van een
deelnemer aan de loterij wordt getrokken. Zo is er altijd een
winnaar.
De Bankgiroloterij gooit de Geluksvogel in de strijd tegen de
alsmaar toenemende concurrentie van andere loterijen. Onder
zoek heeft uitgewezen dat meer mensen met een loterij willen
meedoen als de spanning en de prijzen hoog zijn. Liever een
kleine kans op een grote prijs dan een grote op een kleine, luidt
het motto.
Schoonmaker VKS breidt uit
Veghel/Bergen op Zoom - Het Veghelse schoonmaakbedrijf VKS
krijgt er een vierde vestiging bij. Per 1 oktober start VKS in
Venlo, waar tien mensen komen te werken. De twee andere ves
tigingen zijn in Assendelft (boven Amsterdam) en in Bergen op
Zoom.
VKS is gespecialiseerd in de sectoren brand- en roetreiniging,
asbestsanering, gevelreiniging en in de reiniging van productie
bedrijven in de voedingsindustrie. Alleen vanuit Veghel wordt
ook nog het klassieke schoonmaakwerk gedaan.
Voor een verdere uitbreiding van de activiteiten heeft VKS het
oog gericht op België. „Daar wordt in de huizen nog steeds as
best verwerkt. De kennis die we in Nederland hebben opgedaan,
kunnen daar we benutten," meent directeur Van Kasteren Hij
zegt bezig te zijn met de overname van een bedrijf.
Forse winstdaling Peugeot-Citroën
Parijs - De eerste helft van dit jaar heeft bij de Franse autopro
ducent PSA voor een halvering van de winst gezorgd. Door de
magere groei van de West-Europese markt voor personenauto's
en de sterke toeneming van de concurrentie die daarvan het ge
volg was, verminderde de exploitatiewinst tot 442 miljoen gul
den.
PSA stak bovendien veel geld in de introductie van nieuwe (be-
drijfs)wagens en in het ontwerp van nieuwe versies van zijn be
staande modellen. De concurrentie dwong het concern verder
tot grote uitgaven voor reclame en verkoopacties.
ABN Amro koopt Britse maatschappij
Londen - ABN Amro neemt de Britse participatiemaatschappij
Causeway over. Dat beheert een vermogen van omgerekend 790
miljoen gulden, een middelgrote partij in het Verenigd Konink
rijk. In Nederland is een toonaangevende branchegenoot als de
Nederlandse Participatie Maatschappij goed voor een vermogen
van 956 miljoen gulden.
Hoeveel ABN Amro voor haar nieuwe aanwinst heeft betaald,
wil de bank niet verklappen. Via de aankoop hoopt de bank toe
gang te krijgen tot de Britse particuliere participatiemarkt.
Causeway krijgt onderdak bij ABN Amro Hoare Govett, de ef
fectendochter van de bank, en gaat de naam ABN Amro Cause
way voeren. Het bedrijf beheert fondsen die deelnemen in jonge
Britse bedrijven.
Beers breidt verder uit in Duitsland
Leidschendam - Vrachtwagenimporteur Beers heeft een nieuwe
stap gezet op de Duitse markt met de overneming van een van de
grotere Scania-dealers in de Bondsrepubliek, SCAN-Auto in
Kerpen en Keulen.
Het op de Amsterdamse beurs genoteerde Beers kondigde in ja
nuari aan te willen uitbreiden naar Duitsland. Door het dichte
netwerk in Nederland moet het bedrijf voor verdere groei de
grens over. Bovendien gaan ook de klanten door de Europese
eenwording steeds vaker de grens over.
Beers gaat daarom haar afnemers achterna. In maart kwamen
de eerste twee overnemingen, in Bochum en Münster. Over de
omvang van de acquisities doet het bedrijf geen mededelingen.
Beers is de grootste bedrijfswagendealer in Nederland. De orga
nisatie hier omvat 45 vestigingen, waarvan 27 in eigen beheer.
Verder werkt Beers samen met achttien zelfstandige Scania-
dealerbedrijven en servicesteunpunten. In 1995 was de omzet
783 miljoen gulden.
(ADVERTENTIE)
Dat stelden de voorzitters Wijn-
olst en Van der Hek van beide or
ganisaties gisteren bij de start
van de campagne MKB en HBO:
samen goud waard.
Het aantal afgestudeerden van
een hogere beroepsopleiding die
wig jaar een vaste baan in het
midden- en kleinbedrijf vond, lag
vorig jaar nog op krap 25 procent
van het totaal. De cijfers over de
eerste maanden van dit jaar wij
zen echter al op een groei naar 28
Procent.
Het midden- en kleinbedrijf heeft
jn toenemende mate behoefte aan
™ger opgeleiden. Daarom beleg
gen MKB Nederland en de HBO
«end een aantal bijeenkomsten
j® ondernemers duidelijk te ma
ken hoe zij op een financieel aan
trekkelijke wijze HBO'ers 'in
dienst kunnen nemen.
Het is de bedoeling om ook de ko
mende jaren de samenwerking
tussen MKB Nederland en de
HBO Raad voort te zetten. Daar
om zijn er werkafspraken ge
maakt voor de komende jaren.
Een van de projecten is om
HBO'ers die willen starten als
zelfstandig ondernemer onder
steuning te geven van Jong MKB
Nederland.
Jong MKB Nederland wordt op
gericht om jonge ondernemers en
HBO'ers die geïnteresseerd zijn
in het ondernemerschap te hel
pen en te ondersteunen bij het
opbouwen van netwerken. Het is
een nieuw initiatief dat onder
steuning krijgt van de ING Bank.
O
O
Borg 1.0 gecertificeerd
Uneto erkend
ISO 9001 gecertificeerd
Wilhelminastraat 4, Breda
Door Aart Heering
Rome - France Télécom over-
*eegt de overname van een
Wangrijk deel van noodlij-
Wide Italiaanse informatica-
bedrijf Olivetti.
at Frans-Italiaanse verbond
cht zich vooral op de zich in
00g tempo ontwikkelende Itali-
anse telecommunicatiemarkt.
^International Herald Tribune
e'dt dat de Fransen een aandeel
"J9 Procent willen nemen in
Mostrada, dat als exploitant van
ffl tweede nationale telefoonnet
nnekort de concurrentie aan zal
■gaan met het staatstelefoniebedijf
Wecom Italia.
"Wel de Italiaanse als de Franse
ecom staan op de nominatie
»m volgend jaar te worden gepri
vatiseerd.
f °®enteel is Infostrada een joint-
«iture van Olivetti (67 procent)
"net Amerikaanse Bell Atlantic
procent), dat met Olivetti
•eneens samenwerkt in TIM, Ita-
i s eerste particuliere uitbater
van draadloze telefonie.
Het netwerk van internationale
allianties zal zich vermoedelijk
nog verder uitbreiden, omdat ook
Deutsche Telekom en de Ameri
kaanse Sprint Corp., die al part
ners zijn van het Franse bedrijf,
belangstelling hebben getoond
voor Infostrada.
De Franse interesse betekent ein
delijk weer eens positief nieuws
voor Olivetti dat turbulente tijden
doormaakt. Op 3 september gaf
tycoon Carlo De Benedetti na
achttien jaar de bedrijfsleiding uit
handen, nadat was gebleken dat
Olivetti in de eerste helft van 1996
een verlies had geleden van 480
miljoen. Dat bracht de totale
schuldenlast op 4,2 miljard gul
den, circa de helft van de geschat
te jaaromzet voor 1996.
Een dag later nam ook financieel-
directeur Francesconi ontslag, die
daarbij insinueerde dat het verlies
nog veel hoger lag. Er volgde ge
rechtelijk onderzoek waarbij zo
wel De Benedetti als zijn opvolger
Francesco Caio ervan werden be
schuldigd de boekhouding te heb
ben vervalst.
De aandelen Olivetti maakten
daarbij een dramatische tuime
ling door. Van 3 tot 17 september
daalde de koers met 36 procent,
waardoor de prijs nog maar een
derde bedroeg van die aan het be
gin van dit jaar: 465 tegen 1280 li
re.
Sinds vorige week gaat het weer
iets beter met Olivetti. Een onder
zoek van de CONSOB, het contro
lerend orgaan van de Milanese
Beurs, heeft uitgewezen dat de be
drijfsresultaten niet veel slechter
zijn dan de gepresenteerde cijfers.
Doordat de nadruk steeds meer op
telecommunicatie komt te liggen,
zal dat ten koste gaan van de in
formatica. Er gaan daarom hard
nekkige geruchten dat Olivetti
van plan is om zijn zwaar verlies
gevende afdeling personal compu
ters - waar nu nog 1600 van de
27.000 personeelsleden werken -
af te stoten. Een Amerikaanse be
leggingsmaatschappij heeft daar
voor al belangstelling getoond.
Tulip Computers in Den
Bosch h'eeft het niet mak
kelijk. De concurrentie is
keihard, de winstmarges
zijn laag en de markt
vraagt voortdurend om
nog nieuwere technolo
gie. Om in de race te blij
ven, is efficiënte huisves
ting en productie onont
beerlijk. Tulip snakt al
jaren naar de nieuwe fa
briek die langs de A2 in
Den Bosch in aanbouw
Door Robert Dölle
Op de directieverdieping van de
Tulip-fabriek aan de Hambaken
wetering in Den Bosch is de pijn
niet voelbaar. Ruimte lijkt hier
niet bepaald een schaars artikel
en de inrichting vertoont geen
sleetse plekken. Toch zetelt direc
teur Franz Hetzenauer in een
overjarige, uit zijn voegen bar
stende computerfabriek.
De Tulip-fabriek is in 1981 ge
bouwd voor de productie van
100.000 computers per jaar. Nu
rollen er jaarlijks al meer dan
200.000 computers uit de fabriek.
Magazijnen, servicecentrum en
opleidingscentrum hebben hun
plek moeten prijsgeven en huizen
op locaties elders in de stad.
„De nieuwe fabriek had al in 1993
klaar moeten zijn," zegt Hetze
nauer. Maar zo snel als Tulip des
tijds wilde bouwen, kon Den
Bosch geen geschikte lokatie leve
ren. Even kwam het fiscaal vrien
delijke Ierland in beeld, uiteinde
lijk werd het toch een fraaie zicht-i
locatie op het terrein Brabant
poort.
Daar verrijst nu de modernste
computerfabriek van Europa met
Blikvanger van de nieuwe Tulip-fabriek langs de A2 is de kantoortoren.
foto jan verhoeff
een theoretische productiecapaci
teit van 650.000 computers. De
eerste van de 550 Tulip-medewer-
kers werken er al. De verhuizing,
voorbereid in een veelomvattend
migratieplan, loopt door tot eind
februari.
De verhuizing van de productie
afdelingen is het meest hachelijke
onderdeel van de operatie: Tulip
kan het zich niet veroorloven de
hele fabriek een tijdje stil te leg
gen om in alle rust de A2 over te
steken. De klant accepteert geen
vertragingen; loyaliteit bestaat
niet in de pc-wereld.
Voor het geval de productie in de
nieuwe fabriek niet goed op gang
komt door kinderziektes, blijven
de lijnen in de oude fabriek enige
tijd als vangnet stand-by.
Een belangrijk deel van de pro
ductie, met name de assemblage
van onderdelen tot een complete
computer, gaat in de nieuwe fa
briek op een volkomen andere
wijze verlopen. Tulip stapt over
van /Zoio-productie op cel-pro
ductie. Medewerkers zitten nu
aan een lopende band en verrich
ten steeds eenzelfde montagehan
deling. Bij cel-productie zet iedere
medewerker zelfstandig een com- 1
plete pc in elkaar. Dat geeft de
medewerkers meer arbeidsvreug
de, het zorgt voor een grotere be
trokkenheid bij het product en
meer kwaliteitsbesef.
Op deze wijze georganiseerd valt
heel het radarwerk niet stil als één
medewerker door ziekte uitvalt.
Bovendien is het bij cel-productie
eenvoudig om tegemoet te komen
aan afwijkende wensen van de
klant, terwijl daar bij het lopen-
de-band systeem lange omsteltij
den mee gemoeid zijn.
Klant-gerichte productie is het
sleutelbegrip in een moderne
computerfabriek. Niet meer pro
duceren op voorraad, maar op be
stelling. En die bestelling moet
binnen 24 uur geleverd kunnen
worden. „Computers hebben een
korte levenscyclus," zegt Hetze
nauer. „Elke drie maanden komt
er een nieuwe, nog snellere pro
cessor op de markt. Alles wat je op
de plank hebt staan, is dan op slag
verouderd." Begin dit jaar had
Tulip nogal wat in de magazijnen
liggen en prompt dook het beurs
genoteerde bedrijf in de rode cij
fers.
In de riante nieuwe fabriekshallen
leidt Tulip-projectmanager Emiel
Smits de installatie van robots,
productielijnen en logistieke sys
temen. Die worden voor het be
langrijkste deel geleverd en geïn
stalleerd door het Finse bedrijf
GWS, in Nederland vertegen
woordigd door Bercom uit Ooster
hout. De Finnen versloegen con
currerende aanbieders omdat de
Finse machines het meest comfor
tabel zijn voor de mensen die er
mee moeten werken. Smits laat
werkplekken in aanbouw zien,
waar handige liftjes voorkomen
dat medewerkers overmatig veel
moeten tillen.
„Er worden hier grote en kleine
computers gebouwd. Of je lang of
kort bent, je moet daar altijd in
een ideale positie aan kunnen
werken", zegt Smits over de ar
beidsomstandigheden.
Tot nu toe ligt de verhuisoperatie
op schema. Na een testperiode in
oktober valt het definitieve go-no-
go-besluit. Go betekent dat alle
productie-afdelingen en voor-
raadmagazijnen per 31 december
volledig operationeel zijn op de
nieuwe lokatie. De kantoortoren,
de sjieke blikvanger aan de voor
zijde van de fabriek, stroomt in fe
bruari vol.
Doorlooptijden (nu drie dagen,
straks 24 uur) en efficiëntie moe
ten in de tweede helft van volgend
jaar op niveau liggen. Dan gaat
Tulip - en wellicht ook de nog on
bekende samenwerkingspartner
waarmee gesproken wordt - de
vruchten plukken van de 70 mil
joen gulden die in de nieuwbouw
is geïnvesteerd.
Een garantie dat Tulip zich beter
staande kan houden, is de nieuwe
fabriek niet. Voor zo'n uitspraak
is de computermarkt te grillig.
Hetzenauer beschouwt de nieuw
bouw wel als een voorwaarde om
te overleven. „De problemen die
wij als kleine computerproducent
tegenkomen, leveren steeds weer
het bewijs dat de beslissing om te
investeren in nieuwbouw juist is
geweest."
