Maaska Week nd Heb je het al gehoord van Amerika? T 7 Philips-saneerder Jan Timmer neemt afscheid BOUVU! TEKEN romein DE STEM Geen tijd en geen zin. Dat waren de belangrijkste redenen voor Philips-topman Jan Timmer om de afgelopen zes jaar vele ver zoeken voor interviews af te wij zen. Aan het einde van zijn loopbaan - per 1 oktober neemt Cor Boonstra de leiding over - stemde hij voor één keertje toe. Een uurtje had hij, maar toen hij 'toch eenmaal zo zwak was geweest om een interview toe te staan' mocht het uitlopen tot anderhalf uur. Een gesprek met een optimist met een groot geloof in zichzelf, in Philips en in de mensen, die tot grootse prestaties in staat zijn als zij daartoe worden uitgedaagd. 'We moeten accepteren dat bepaalde vormen van productie in Europa niet meer kunnen. Dat hoeft geen ramp te zijn' 'We zeggen nu: Let's make things better. Ik zou daaraan willen toevoegen: And keep it simple' \Dt MOOISTE ROND! maaskant Reizen heeft ook de wEï uitc va cliëntadviseur m/v ZATERDAG 21 SEPTEMBER 1996 E2| Ik was wel even verbaasd toen het eerste te lefoontje kwam. 'Ontmoet mij in de parkeer garage. Vanavond half twaalf Bekende plek', was de korte mededeling. Was er iets aan de hand? Ik dacht eigenlijk dat het in Amerika bijna net zo goed gaat als in Neder land. in Washington lopen ze ook te pochen en te juichen en ik denk dat daar ook wel eens een minister triomfantelijk met zijn kof fertje of tas staat te waven. Natuurlijk ging ik naar de parkeergarage. Mijn vriend heeft sinds de jaren zeventig een geweldige reputatie als anonieme tipgever. Misschien kwam er deze keer een verse brok sensatie achter uit zijn keel. Hij begroette mij en zijn stem klonk nog iets dieper dan in die heerlijke kwajongensjaren van Watergate. „De hoogste adviseur van Bill Clinton heeft een verhouding met een dure hoer," zei hij. „Ik geef je de naam van het hotel waar ze re gelmatig ondeugend doen." Een paar dagen later tolde het nieuws over de hele wereld. Adviseur Dick Morris en zijn aanbiddelijke Sherry (11 jaar jonger!) gingen over de tong en Dick besloot af te treden. Niet zo lang daarna meldde mijn bron zich weer. „Mondje dicht voorlopig," zei hij. „Nu gaat het om Bob Dole." Ik knikte verveeld. „Die oude baas heeft een jongere vrouw, ik weet het," zei ik. „Nee, het gaat om een van zijn adviseurs. Iemand die heel dicht bij hem staat. Heel dicht. Oké, hou je vast. Deze kerel is afgelopen zaterdagavond gesignaleerd in een damestoilet. Je begrijpt dat dit hot stuff is. Ze proberen het uiteraard stil te houden bij de Republikeinen. Jij weet het nu. Goede nacht, beste vriend Mijn tipgever kreeg de smaak weer helemaal te pakken. „Een nieuwe zaak," bromde hij een paar weken later in een donkere nis van de garage. „Een andere belangrijke figuur in de entourage van Dole raakt binnenkort in opspraak. Als je wilt, schrijf je hem in twee,' drie artikeltjes weg." „Hij weet meer van die geheime contacten met de paus," raadde ik. „Werkte hij onder Reagan en Bush aan plannen om Vaticaan stad onzichtbaar om te bouwen tot een ra ketbasis?" Hij zuchtte en zei: „Veel erger. Deze helper van Dole heeft de domheid be gaan vliegtickets te kopen voor België. Laat het goed tot je doordringen. België in Euro pa, je weet toch waar dat voor staat? Ge groet." Volgende ontmoeting, zelfde tijd, zelfde plaats. „Ik heb nu een Democraat voor je. Die kan het verder wel schudden." „Tjee, het is haast niet bij te benen. Wie heeft deze keer naast zijn potje gepiest?" „Een vriendje van Billy Clinton. Niet zomaar een ambtenaar. Een man met invloed, een man die gemakkelijk te chanteren is. Een kwestbare Democraat." „Heeft het met Saddam te maken?," vroeg ik gretig. „Die crisis in Irak, daar is iets mee. Dat is een smerig zaakje. Zo vlak voor de ver kiezingen. Die knaap die jij bedoelt, heeft hij Saddam gebruikt in ruil voor een partij nieu we schoonzoons of zoiets?" Mijn informant lachte schamper. „Je zult het niet geloven. Wat ik jou ga vertellen slaat echt alles. Deze figuur heeft in zijn verleden een lelijke smet opgelopen. Dat gaat hem ge garandeerd de kop kosten. Het schijnt dat hij in zijn studententijd iemand heeft afgezo gen." „Pardon? Dit gaat wel ver. Misschien heeft hij niet geïnhaleerd. Is dat tot op de bodem onderzocht?" „Nee, dat zijn van die goedkope Clinton- smoesjes. Dit incident is voor 90 procent be wezen. Het zal deze man monddood maken, wat ik je brom." Ik noteerde alles braaf. Mijn tipgever trok aan mijn mouw. „De komende weken heb ik geen tijd. Nog geen seconde. We draaien een nieuwe film pp locatie. Had ik je trouwens al verteld dat ik tegenwoordig een eigen bedrijf heb? We maken harde porno. Loopt als een tiet." Ik schrok en trilde op mijn benen. „En jij komt aan de lopende band met onthullingen over menselijke ondeugden in een land van onbegrensde mogelijkheden. President Ken nedy regeerde tussen zijn wippen door, Hoover van de FBI droeg 's nachts het liefst damesondergoed, Bill Clinton nam een vrien din toen Hillary het te druk had met White water. Ga zo maar door. Van elke adviseur, hoge ambtenaar of minister bestaat een ver nietigend seks-dossier. Als ik nu eens een boekje open doe over jouw vieze filmpjes?" Mijn informant drukte een pistool in mijn maagstreek. „Jij kent de regels in dit land niet," zei hij. „Seks mag niet, maar geweld wel. Je gaat er aan. Om Amerika schoon en fatsoenlijk te houden. Slaap zacht." Door Cas van Houtert en Chris Paulussen i anuit het oogpunt van mana- gement ging het om een unie- ke uitdaging," antwoordt Jan W Timmer op de openingsvraag, wat hij zo leuk heeft gevonden aan zijn presi dentschap bij Philips dat hij het zelfs jammer vindt dat er een einde aan komt. „Als vrij al gemeen wordt aangenomen dat iets niet kan, dat het een onmogelijke zaak is, dan worden sommige mensen daardoor geïnspireerd. Ik ben één van die mensen." „Het is niet zo dat je - als je eraan begint - dat bewust zo voor jezelf formuleert. Dan is er ge woon een karwei te doen. En daar begin je aan. Op kleinere schaal had ik al met crisissi tuaties te maken gehad. In Zuid-Afrika, bij PolyGram en bij de divisie Consumenten- Elektronica eigenlijk ook. Daar heb ik van ge leerd dat het altijd erger is, altijd langer duurt en altijd meer kost dan aanvankelijk wordt aangenomen. Als je dat voor ogen houdt, raak je niet zo gauw teleurgesteld als het niet met een lukt." Er was een periode na uw aantreden waarin het ene lijk na het andere uit de kast rolde. U moest een enorme voorziening nemen van uit eindelijk ruim 4,6 miljard en Philips kwam zwaar in de rode cijfers. Werd u daar niet som ber van? „Er waren bij Philips twee belangrijke pro blemen. In de eerste plaats dat van de halfge leiders, toegespitst op de activiteiten met ge heugenchips in Nijmegen. Ondanks zorgvul dig marktonderzoek en uitvoerige analyses was de markt voor geheugens veel kleiner dan werd aangenomen. Bovendien zouden de prij zen gehalveerd zijn tegen de tijd dat onze fa briek klaar was. Toen hebben wij het rigou reuze besluit genomen om niet in die business te gaan." „Het tweede probleem zat in de computersec tor. Ons probleem viel samen met een algeme ne crisis in de computerwereld. We hebben geconcludeerd dat we te klein waren in com puters en zeker niet de middelen hadden om ons in deze strijd te handhaven. We hebben daarom besloten om die activiteit af te sto ten." „Daarnaast was er de noodzaak om de onder neming op alle fronten te verbeteren. Daarbij kwamen we tot de conclusie dat we het aantal werknemers wereldwijd met 45.000 moesten terugbrengen. (Bovenop de 10.000 banen die verdwenen door de saneringen bij computers en halfgeleiders, red.) Toen hadden we daar nog voldoende geld voor en konden we tot re delijke afvloeiingsregelingen komen." In die tijd kwam u in beeld - op de voorpagina van vrijwel alle kranten - met een close up die grote bekommernis uitstraalde. Die foto maakte duidelijk dat de aard van de bood schap u niet onberoerd liet. „Het is geen eenvoudige zaak als je 45.000 mensen moet laten weten dat ze weg moeten. Ik heb daar zwaar aan getild. Maar ik was tot de conclusie gekomen dat we zonder deze maatregel niet zouden overleven. Wij waren niet tevreden over de onderneming. De kosten waren veel te hoog en de personeelskosten vormden daarbij een belangrijke factor. In de zes maanden tussen mei en oktober 1990 heb ben we zeer intensieve gesprekken gevoerd en analyses gemaakt. Wat ons geholpen heeft, is dat we ons genadeloos vergeleken hebben met andere firma's. En de conclusie was dat onze onderneming in haar algemeenheid niet best in class was." Schrok u niet toen u de ernst van de situatie overzag „Ik kan me niet herinneren dat ik echt ge schrokken ben. Gaandeweg zie je pas de om vang van de operatie. Belangrijk was dat we ons die enorme afschrijving van 4 miljard gul den konden permitteren. Gelukkig kon dat toen nog. Hadden we langer gewacht dan had den we onvoldoende geld gehad om tot een ac ceptabele afvloeiingsregeling te komen." Uiteindelijk moet je zware besluiten wel voor eigen rekening nemen, maar als je dat niet kunt, moet je geen president worden. 'WIJ hadden een probleem' U hebt toen - hoogst ongebruikelijk voor ma nagers - heel duidelijk uitgesproken dat een faillissement van Philips tot de mogelijkheden behoorde. Daarmee nam u een zeker risico. „Ik móest dat zeggen. Anders zou er onvol doende realiteitszin zijn ontstaan. De finan ciële crisis, de mogelijkheid van een faillisse ment - voor veel mensen iets afschuwelijks en alleen daarom al iets onwaarschijnlijks - was wel degelijk reëel. Het was geen foefje om de mensen in beweging te brengen." Gebruikte u de dreiging van een faillissement ook niet om de banken onder druk te zetten? „Het was in die periode echt niet denkbeeldig dat de banken hun leningen zouden opeisen. Wij zouden dan niet in staat zijn geweest ze terug te betalen. In dat geval waren we prak tisch in staat van faillissement geweest. Het management had dan onder curatele gestaan. Of er was een ander management gekomen. De banken zouden zich met de zaken zijn gaan bemoeien." „Wij hebben ons reddingsplan met de banken besproken. Zij hebben ons toen een lening verstrekt van 2 miljard dollar. Daar waren natuurlijk wel voorwaarden aan verbonden. Het reddingsplan moest volgens schema ver lopen. Ik ben de banken altijd erkentelijk ge weest dat zij het toen hebben aangedurfd. De verwijzing naar de mogelijkheid van een fail lissement was niet bedoeld om de banken on der druk te zetten. De banken waren alleen bereid ons te ondersteunen als het manage ment wist duidelijk te maken wat er moest ge beuren." Hoe belangrijk zijn de adviseurs van buitenaf geweest bij de totstandkoming van de Centu- rion-operatie? „Aan de eerste fase zijn nauwelijks buiten staanders te pas gekomen. De analyses zijn gemaakt door eigen mensen. En het waren de eigen mensen die de besluiten namen." „Het meest markante in de beginfase van het veranderingsproces is geweest dat Philips- managers de stelling hebben gelogenstraft dat zij die deel uitmaken van de problemen nooit een deel van de oplossing kunnen zijn. Die stelling geldt vrij algemeen in managersland. Het is een geweldige pluim dat Philips-men- sen bewezen hebben dat dat niet altijd waar hoeft te zijn." „Wij zijn met z'n allen door een diep dal ge gaan. Er was verbijstering over de omvang van het probleem. Er was - bij sommigen - ook ontkenning: het zal wel overdreven zijn. Er was schuldgevoel. Er was wijzen naar el kaar: bij mij gaat het goed; bij anderen niet. Er was boosheid. Vooral tijdens de eerste meeting werd het proces in zeer belangrijke mate bepaald door emoties. Er was nog geen plaats voor rekenwerk en diepgaande studies. Elk veranderingsproces moet overigens ge dragen worden door emoties. Er moet een ze kere passie ontstaan. Het kan geen koel proces zijn van rekenmeesters en memo's. Het gaat altijd om mensen. Die eerste dagen hebben we alles beleefd." En was de onheilsprofeet. „Er was in de vijf maanden voorafgaand aan die eerste Centurion-meetings heel veel werk gedaan. We hebben ons vergeleken met ande re bedrijven en het beeld was onthutsend. Dat was de eerste stap in het proces. De mensen moesten zich redelijk beschaamd voelen. An ders waren zij niet bereid geweest te verande ren." Hebt u niemand verwijten gemaakt? Hadden uw voorgangers niet eerder moeten ingrijpen? Had u zelf niet eerder aan de bel moeten trek ken? „Verwijten hadden geen zin. We hadden afge sproken dat er een genadeloos zelfonderzoek zou plaats hebben - ten aanzien van onszelf én ten aanzien van de firma -, maar dat we geen schuldigen zouden aanwijzen. Zonder per soonlijk te worden, moest alles gezegd kunnen worden wat nodig was. Het belangrijkste van de eerste vergadering was dat er solidariteit ontstond. WIJ hadden een probleem." Het oude imago van Philips moet u een doorn in het oog zijn geweest. „Als Nederlanders hebben we één gebrek: We hebben wel eens te weinig waardering voor onszelf. Dat gold ook voor Philips. Het was hartverwarmend dat we van veel mensen be moedigende brieven kregen toen we in de pro blemen zaten. In de trant van: Philips is een prachtige onderneming. Jullie komen er vast en zeker weer bovenop. Maar doorgaans ge ven we onszelf in Nederland weinig krediet. De crisis deed niets af aan de kwaliteiten van de onderneming, die moesten alleen weer in goede banen worden geleid. Maar natuurlijk deed het pijn dat mensen op verjaardagsfeest jes niet meer durfden te zeggen dat ze bij Phi lips werkten." Bent u nu een tevreden man? „Ik ben natuurlijk nooit tevreden. Een van de dingen die ik geleerd heb - en ik heb daar lang over gedaan - is dat je niet in algemene ter men over Philips moet praten. Philips heeft zoveel facetten dat een analyse nooit alge meen geldend is. In die zin bestaat Philips uit vele werelden." „Er zijn grote verschillen tussen bedrijfson derdelen en landen in de mate waarin het ver anderingsproces is voortgeschreden. Je kunt zoiets ook niet precies voorschrijven. Zeker niet als het om het softe deel van het proces gaat, datgene wat leeft in de harten van men sen. Kwaliteit, klanten, een heleboel zaken die moeilijk te grijpen zijn." „Je kunt wel voorschrijven welke financiële targets gehaald moeten worden. De resultaten daarvan kun je ook meten. Maar het mentale deel van het proces is moeilijk te meten. Daar om is het wereldwijde motivatie-onderzoek dat we onder onze medewerkers houden, zo belangrijk. Dat blijven we om de twee jaar doen. Na zes, acht of tien jaar zal duidelijk zijn in hoeverre we vooruitgang hebben ge boekt ten aanzien van die zachte onderwer pen." „Intussen worden we afgerekend op harde cij fers. In 1995 hebben we inifinancieel opzicht niet slecht geboerd. In financiële zin hebben we een aantal van onze doelen bereikt. In de eerste helft van 1996 hebben we een nieuwe tegenslag gehad. Dat hoort bij het onderne men. Het verandert niets aan ons vertrouwen in de toekomst." „Zaken waar we ontevreden over zijn, worden indringend besproken. Daarbij nemen we geen genoegen met algemene antwoorden. Maar als ik in z'n algemeenheid zeg dat ik on tevreden ben, doe ik geen recht aan de mensen die voorop lopen. Er zijn altijd mensen die vastberaden de kop nemen en natuurlijk zijn er anderen die de kat uit de boom kijken. Waar het om gaat zijn de voorbeeldfuncties. Mensen die iets bijzonders gepresteerd heb ben mogen dat ook laten zien. Zo zijn Custo mer Day en de Customer Champions Celebra tion ontstaan." „In algemene zin kan ik wel zeggen dat ik over over drie zaken nog niet tevreden ben. In de eerste plaats de snelheid van handelen. Het tempo van de besluitvorming ligt niet hoog genoeg. Natuurlijk zijn er uitzonderingen. In Nijmegen is het afgelopen jaar een verbluf fende prestatie geleverd met de uitbreiding van halfgeleiderproductie." U hebt niet nagelaten daarover een provoce rende opmerking te maken aan het adres van de gasten uit Taiwan. „Zeker. Aziaten zeggen graag: wij zijn niet te verslaan. En: Europa is ingeslapen. Dat is een gemeenplaats, maar het is waar dat Europa nog lang niet wakker genoeg is. Er is niks op tegen om de rivaliteit tussen verschillende werelddelen, die ook binnen Philips bestaat, te gebruiken. Ik ben blij als de mensen zich daaraan optrekken. Niemand is gebaat met een permanent gevoel van inferioriteit in Eu ropa. Als Taiwan dan uitgedaagd wordt om het nog sneller te doen, dan is dat ook weer meegenomen." „Een tweede punt waar ik ontevreden over ben is de ingewikkelde manier van werken. Philips is een complex bedrijf met een heel ge varieerd productenpakket. Daar bovenop komt dan nog de neiging processen nodeloos ingewikkeld te maken. We zeggen nu: Let's make things better. Ik zou daaraan willen toe voegen: And keep it simple. Mensen heb daar vaak moeite mee. Het geeft immers meer vol doening als je iets ingewikkelds heb opgelost. Desnoods maken we het ingewikkeld. De computer speelt hierin een kwalijke rol, want op de computer kan het altijd nóg ingewikkel der. We moeten meer gaan denken in termen van eenvoud. Bedrijfsprocessen tot hun ken terugbrengen." „Het derde punt waar ik voortdurend opka mer, is het vermogen tot samenwerking. De hokjesgeest. Het not invented here. De neiging belangrijk te doen. Het eigen ik belangrijker vinden dan het gemeenschappelijk doel. De oorlogen tussen de afdelinkjes. Het leidt tot een geweldige verspilling van energie. Nog steeds, zij het in veel mindere mate dan zes jaar geleden." „Anderzijds zie je ook fantastische staaltjes van goede samenwerking. Bij de introductie van de nieuwe draagbare telefoon - de Fizz- hebben we een wereldrecord gevestigd. Dat kon alleen dankzij een voortreffelijke samen werking tussen een groot aantal bedrijfson derdelen, tussen mensen in andere gebouwen en andere steden. Daarbij is een virtual com pany gevormd. Een onderneming die niet echt bestaat, geen statuten heeft en niet te veel hiërarchie. Maar wel met een duidelijk doel voor ogen. Ik noem zo'n voorbeeld, omdat ik niet wil overkomen als iemand die alleen maar zeurt. Er zijn ook dingen die getuigen van een veranderde geest. Wij kunnen wat sa men. „Dat geeft een ongelooflijke voldoening. Ie dereen wil graag werken voor een succesvolle onderneming. In de achter ons liggende perio de van kommer en kwel waren we bijna verge ten dat het ook nog heel leuk kan zijn om te werken." Niet alles is gelukt de afgelopen jaren. Deci-i en de dcc (digitale compact cassette) zijn tul doorgebroken. Super Club was een miskoop. Wat was uw grootste tegenvaller? „Tegenvallers kom je altijd op je weg tegen. En het vervelende is, ze komen nooit alleen Maar je moet je er niet door laten afschrikken. De grootste tegenvaller was in '92, toen we to- tweemaal toe onze winstverwachting naar be neden moesten bijstellen. In 1991 hadden we een redelijk resultaat laten zien. Het leek erop - vooral voor de mensen die alleen oog hebben voor de korte termijn - dat we de problemen hadden opgelost. Een andere tegenvaller was dit jaar op de aandeelhoudersvergadering toen we moesten meedelen dat de winst op nieuw onder druk staat. Alle andere zaken® u noemt, zoals producten die niet lukken, horen er gewoon bij. Daar lig ik niet van." Bent u een überhaupt een type dat en wakker ligt? „In mijn lange Philips-leven heb ik B~ dat komt denk ik ook met de jaren - om knop om te draaien. Als je dat niet kunt, 0^ hou je het niet vol. Gelukkig heb in aan slaap genoeg. Ook in het diepst van 1 heb ik goed geslapen.'s Nachts!" Had u als president geen slopend en bestaan? „Ik hoor die verhalen altijd, dat het slopen^ en eenzaam moet zijn. Zo heb ik het niet en ren. Als iets je geweldig bezighoudt, sloopt het je niet. En met de eenzaamheid het ook wel mee. Er zijn altijd mensen 0 l heen met wie je de dingen bespreekt, ui delijk moet je zware besluiten wel voor rekening nemen, maar als je dat niet K moet je geen president worden." VERVOLG OP VOLGENDE PAGINA 1 z e n reizen en reci Voor inlichtingen over adv van maandag tot en met van 8.30 - 17.00 uur I telefoon (073) 612 52 25, fax (0' IAMPIËRAUTO'S i-rh 2 en 5 pers. CAMPERS I „mol inger. Gerrit Beelen 155^15239^ |zSir^BEdac9a hampers- GLOBE camper ■verhuur 0412-612508 IpGJTpËRVËRHUUR 2-5 p. Mulders-Gendt. Tel.: 0481- Ifflgsh.q.g. 026-3213666 IFAMPÉRVËRHUUR, 2-4 p |„a ƒ600,- P-w., ook ver hoop- BENBRO Campers, loven berg 28, Milsbeek, tel. lnURS-514675. I Th 2-5 pers. campers. I DISCOVERY 0416-661654 IftNWB-erkend. l»"*CAMPERVERHUUR***" iNaseiz./herfstvak. nog vrij. Iqnnrise campers Maasbree Tel/info: 0493-539650 TE HUUR camper vo< lage prijzen Camper CAMPERLA zo.22 en m Ned. groo 120 campe lefts en Ar mog. Ind.t ziersweg 010-522151 CAMPERSI Hymermob Hymermobi Hymermob Hymermob Hymercami VW transp. inruilcampe Bovag gar. FfpDENREIZEN VHegbusreizen naar Rome Sorrenh ontdekkingsreizen. Maar ook Wenen En dat alles voor superprijzen. We sti Mr. van Coothstraat 14 5397 Z FOTO FOTOPERSBUREAU VAN DE NIEULENHOF EXCURSIEREIZEN naar i a Zuid-Oost Polen [Krakow), Polen-Praag, 'enen-Budapest, Erz iebergte (vm DDR) 10 dgn. iv.a. 528,- incl. bus, hotel HP, excursies etc. Bel nu 'oor de gratis folder: EURO 90 tel.: 077-3548884. HOLIDAY INN ANTWER PEN"" 59,50 p.p.p.n. incl. ontbijtbuffet, zwembad en sauna, t/m 12 jaar gratis. LEVER REIZEN, lid SGR, bel 026-3340034 CORNISH bij Comw Sneek: 022 BB motore korting en Jan de Gro De val "Reizen Elke zaterc 5TAAIBOUW Als allround ind internationale e erkend als een vernieuwende s Romein Staalbo bedrijven in Net als het l/CA** v Momenteel heeft Romein Staal en vakbekwame medewerkers i voor het zelfstandig detailleren i van overzichtstekeningen van s! U Werkt aan de hand van staal- Ervadng in, affiniteit met de utilr Voor deze functie bieden wij ee en een uitstekende honorering. Schriftelijke sollicitaties binnen advertentie richten aan: t.a.v. Per. Postbus 4700 BA OlGi De één heeft een hobby waar-ie voor over heeft. De ander droi van een huisje buiten. De één a"es graag verzekeren. De andei liever met z'n geld naar de bet Zoveel klanten, zoveel verschil wensen. Dus zorgt u als cliënti seur van de Rabobank Mark e Dintel dat u alles weet waar uj klanten van dromen. Zodat u het initiatief kunt nemen. En n

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1996 | | pagina 42