DE STEM
Een
zanger
De Filmkeuring is nog altijd springlevend
van
weemoedige liederen
Bredase kunstenaar Pieter Laurens Mol in New Yorks topmuseum
Rob de Nijs voor
het eerst nummer één
n. Door te
ische tech-
scheid tus-
ïkeren, dat
)6-0199.
aandacht
an ziekte-
vensen te
reven we
'w welzijn
en bij aan
Bredase dingt mee
naar Fashion Award
Limburgse versie van Asterix
Televizierring voor 'Oppassen'
WmmÊh
ZIE RAGAZZI OP ACHTERPAGINA - D5
Gids
ZATERDAG 21 SEPTEMBER 1996
Door Bert Ummelen
New York - Als jongetje in
Breda wilde hij priester wor
den. Maar ook clown leek
hem wel wat. Pieter Laurens
Mol is uiteindelijk beeldend
kunstenaar geworden. En
„iet zomaar een kunstenaar.
Donderdag opende een
expositie van zijn werk in de
Sint Pieter van de moderne
kunst, het Museum of
Modern Art in New York.
I De in Breda geboren en getogen
I Mol, wonend en werkend in
I Breukelen, is daarmee de eerste
I levende Nederlandse kunste-
I „aar die die eer te beurt valt.
I Het is een bescheiden tentoon-
I stelling, eigenlijk meer galerie-
I formaat; een aflevering van de
I lang lopende serie 'Projecten'
I van het MoMa, zoals de roep-
I naam van het Newyorkse
I Museum of Modern Art luidt.
I Om een twaalftal van Mols wer-
I ken gaat het, de meeste bijeen-
I gebracht in één zaaltje. Drie'
I zijn ervoor en opzij ervan te
I vinden - buiten de orde als het
I ware, en als zodanig een extra
I manifestatie van zijn kunste-
I naarschap.
I Weinig van wat hij maakt voegt
I zich in de gewone ordeningen
I van het bestaan. Je stapt als
I 'bezoeker een vreemde, tegelijk
I gesloten en prikkelende wereld
I binnen. Het valt niet mee om
I wat daarin aan de hand is te
I benoemen. En het is nog raad-
I selachtiger, omdat Mols creaties
I eigenlijk heel simpel zijn. Zo
I eenvoudig als zijn materiaal en
I zijn vormgeving is, zo complex
I en ijl zijn de ideeën die ermee
I worden uitgedrukt.
Krijtlijn
Men stelle zich voor. Een schil
derijtje dat bestaat uit een wit
vlak met niets anders dan een
onnadrukkelijke blauwe krijt
lijn erop. Onder het schilderijtje
staat een keukentafel, laadje
half open. In het laadje ligt een
dode nachtvlinder. Course into
Calm heet deze creatie uit 1994.
Titels zijn bij Pieter Laurens
Mol van belang; ze dienen om je
op weg te helpen in de doolhof
van je verwarrende indrukken.
Er wordt hier niets verteld, de
objecten verwijzen nergens
naar, naar niets buiten zichzelf.
Maar hun combinatie en de
combinatie van het gebruikte
materiaal (zink, glas, krijt,
papier) drukken ontegenzegge
lijk- een idee van rust, van
sereniteit uit. Het is, vind ik, in
zijn verstilling een van de ont
roerendste beelden die de expo
sitie te bieden heeft.
Soms is het gemakkelijker Mols
verbeelding te volgen. On the
«order of sleep (1986) bestaat
"it een foto van een zee of een
nachthemel, of misschien heter:
van beide tegelijk. Eronder lig
gen drie rijen dakpannen. Het is
een soort letterlijkheid (onder
bakpannen leggen wij ons te
riste) die werkt als een kwink-
u je® kriipoog- Alsof hij zijn
hinderlijke ambitie om clown te
worden nooit helemaal vaarwel
heeft gezegd. Maar het is oppas
sen geblazen: in zo'n geval is het
Van onze verslaggever
Maastricht - De Limburgse dia
lectvereniging Veldeke brengt
een Limburgse vertaling van
Asterix Obelix op de markt.
Het gaat om het album De kam
pioen dat in het Limburgs 't
Titelgevech gaat heten.
In het stripboek (oplage 6000)
komen vier verschillende Lim
burgse dialecten voor. Asterix en
Obelix spreken Maastrichts, de
Romeinen Roermonds. De inwo
ners van het buurdorp van de
kleine Gallische held spreken
Gulpens. De verbindende teksten
zijn in het Venloos.
J. Smeets van Veldeke 'geeft toe
dat de keuze om de eigenzinnige
Asterix en Obelix Mestreechs te
laten spreken niet geheel toeval
lig is. „We hebben daar zelf ook
wel om gelachen", zegt Smeets.
Bij het selecteren van de vier dia
lecten is gelet op de leesbaarheid
en de vertegenwoordiging van de
verschillende delen van de pro
vincie.
Rob de Nijs.
Hilversum (anp) - Ondanks een
loopbaan van 35 jaar als zanger
staat Rob de Nijs nu pas voor het
eerst van zijn leven nummer 1 iri
de Top 40 en 50. De 53-jarige
zanger verlegde zijn grenzen met
het lied Banger Hart. „Met recht
een kroon op een fantastische
carrière," aldus zijn opgetogen
platenmaatschappij EMI.
„Ach, in het licht van het wereld
gebeuren is het vrij triviaal, maar
voor mij kan de dag niet meer
stuk," aldus de in 1962 begonnen
De Nijs. „Ik heb niet naar een hit
gestreefd,' ik werk meer in de
breedte, met albums en met
optredens in schouwburgen. Dat
doe ik met veel succes, de albums
worden vaak goud en de zalen
zitten meestal vol. Beter kan niet.
Ik ben niet bezig met het scoren,
met één zo'n hit."
Maar het is toch heel leuk om met
een single zoveel succes te heb
ben, zegt De Nijs. „Je bereikt een
totaal andere markt, vooral van
heel jonge mensen. En de single is
toch de basis van de hele fono
grafische industrie."
De Nijs heeft een heel trouw
publiek, onder wie veel mensen
die hem nog hebben zien begin
nen. Toch wist hij telkens weer
jongere generaties te boeien. Hij
verwacht ondanks zijn 53 jaar
nog een hele tijd te kunnen door
gaan. „Het heeft niets met je
fysiek te maken, maar met hoe je
met je muziek in de tijd staat. Er
zijn blueszangers van tachtig of
negentig die nog weten te boeien.
En van mijn generatie zijn er
genoeg mensen die doorgaan en
verkopen als nooit tevoren, Elton
John en de Stones bij voorbeeld."
Raketten
Meer nog dan door clown- en
priesterschap (die in de figuur
van de middeleeuwse hofnar
trouwens aardig samenvallen)
was de jeugdige Pieter Laurens
Mol geboeid door raketten én
ruimtevaart.
„De glimlach van Joeri Gagarin
op een van zijn eerste foto's
deed voor mij in raadselachtig
heid niet onder voor die van de
Mona Lisa", zei hij ooit. In de
passie waarmee hij allerlei
materialen beproeft, is het
knutselschuurtje van vroeger
gemakkelijk herkenbaar.
Daarin construeerde hij zijn
eigen raketten. Met uit de keu
ken gejatte asbestplaatjes als
grondstof voor de motoren en
gestampte motteballen als
'brandstof.
Nu gaat het om meer dan alleen
experimenteerlust. In het spoor
van de zogenaamde 'Arte
Povera' (met Joseph Beuys en
Iannis Kounellis als spraakma
kende vertegenwoordigers) is
voor de kunstenaar Mol materi
aal zelf drager van betekenis.
Een integraal deel van zijn
artistieke taal.
Over het gebruik van oud glas
in het genoemde Course into
Calm mijmert hij: „Ik' maakte
gebruik van oud glas omdat oud
glas die zachte weerspiegeling
heeft en in feite zegt: als je me
verhit word ik weer vloeistof.
Het roept al een soort melan
cholie op."
Pieter Laurens Mol in het Museum of Modern Art in New York: een gesloten en prikkelende wereld.
Mols 'dialoog met het verleden',-
ze ziet in 't bijzonder een dia
loog met de geschiedenis van
Brabant, in haar woorden 'de
noordelijke provincie van
Nederland in welks hoofdstad
Breda hij geboren en getogen
cliché of de platitude niet ver
uit de buurt.
Traditie
Pieter Laurens Mol plaatst
zichzelf nadrukkelijk in de
Nederlandse schilderkunstige
traditie, met name die van de
grote zeventiende-eeuwse
meesters. Hij wil allegorieën
scheppen, alledaagse voorwer
pen een diepere zin inblazen,
een symbolische betekenis. Ook
de priester is zogezegd aan de
horizon gebleven. Terzijde:
MoMa-conservator Magdalena
Dabrowski maakt in een ten
geleide niet alleen gewag van
Dat het al te concrete geen tij
delijke hinderlaag in zijn artis
tieke ontwikkeling is bewijst
het pal tegenover het On the
border hangende werk The
Dream Estate (1996) - een van
de werken die hij speciaal voor
deze tentoonstelling heeft
gemaakt. Uit twee zinken pane
len bestaat het. In het onderste
Tijd
De jeugdige liefhebberij in
raketten werpt haar schaduw
nog op een andere manier voor
uit. Hij noemt zijn werk wel een
'geestelijke ruimtevaart' en the
ma's als de betrekkelijkheid van
tijd en de manipuleerbaarheid
van ruimte en schaal dragen
zijn kunst. Een onnavolgbaar
bewerkte foto van de onder
grondse verkeerstunriel bij Ant
werpen The Imperative Mood,
1996) is daar een goed voor
beeld van.
Technisch verwant, maar heel
anders van stemming is het ook
al speciaal voor deze expositie
gemaakte Vigilantia. We zien
een stadsrand, een spoorlijn.
Het zijn niet de gezelligste
buurten. En Pieter Laureens
Mol Weet de naargeestigheid
van het tafereel, het gevoel van
afscheid en verlatenheid, dui
zend keer te versterken door in
de luehtpartij een aantal
scheepshoorns te monteren.
Pieter Laurens Mol is geen
gemakkelijk kunstenaar, in de
zin van gemakkelijk te begrij
pen.
Aan de ene kant is zijn beelden
taal typisch die van een 'intel
lectuele' kunstenaar, met aller
lei verwijzingen naar en com
mentaren op de kunstgeschie
denis van deze eeuw. Aan de
andere kant is hij een echte
'dichter', een zanger van wee
moedig stemmende liederen.
Ben Hulsman en Coen Flink als opa Willem en opa Henri in de
televisieserie'Oppassen' foto anp
"oor Wil Kester
"jswijk - „Ja, we liggen flink
vuur. Maar we zijn nog
springlevend." Voor
Patter P.a.M. Hendriks
s de presentatie van het
jJVefs^a8 1995 van de
edandse Filmkeuring
I, een welkome aanlei-
•■j om te benadrukken dat
,L §ezelschap nog immer
going strong' is.
j.n kantoorkolos van het
S'®e jan Ws (Volksge-
'VerhoH elzÜn en Sport) een
bodige opmerking scheen,
uht. degelijk een diepere
llrnt Nederlandse
te ,.ebevindt zich de laat-
faari! u ln roerig vaarwater,
aar "^tuut, dat volgend
loont tf, twbitigjarig bestaan
WLe VlereA ook nog eens de
jjjJ eSenwind te verduren
s'°rm stak eigenlijk op in
is het silhouet van een stad uit
gestanst; het bovenste is vlak op
een haak na. Daarin zit een kus
sen geklemd. Persoonlijk vind
ik dat hier de verbeelding com
pleet onder de last van het beeld
bezwijkt.
Pieter Laurens Mol plaatst
zichzelf in de Nederlandse
schilderkunstige traditie.
FOTO'S CHRIS TOLIVER/RETNA/SUNSHINE
Hilversum (anp) - De Gouden Televizierring 1996 is gewonnen door de
comedyserie Oppassen van de Vara. De organisatie van de jaarlijkse
uitreiking heeft dat bekend gemaakt. Het programma Oppassen ver
sloeg onder andere het programma BNN van Bart de Graaff en de
politieseri'e Baantjer.
Voor het eerst werden dit jaar in diverse categoriën ook Academy
Awards uitgereikt. Een vakjury kende onder andere awards toe aan
Kees Jansma als beste sportpresentator en Paul Witteman als beste
presentator van informatieve programma's. André van Duin werd
gekroond tot beste komiek terwijl Piet Römer tot beste acteur werd
benoemd wegens zijn rol in de serie Baantjer.
1993, toen de minister van WVC
(Welzijn, Volksgezondheid en
Cultuur) Hedy d'Ancona een
notitie naar de Kamer stuurde
waarin zij aankondigde per 1
januari 1994 de Filmkeuring te
willen opheffen. D'Ancona was
tot dat voornemen gekomen,
omdat haars inziens de sinds
1988 in de videobranche gebrui
kelijke zelfregulering goed
werkte. En waarom zou dat ook
niet ten aanzien van de bioscoop
film kunnen?
Aanval
De aanval werd echter afgesla
gen, met name omdat WD'er
Dijkstal en PvdA'er Van Nieu-
wenhoven de minster verweten
haar notitie ('twaalf in elkaar
geflanste A-viertjes') slordig
gepresenteerd te hebben. Bleef
het van politieke zijde vervolgens
even rustig, de volgende aanval
op het instituut Filmkeuring
kwam van binnenuit.
Keuringslid Bob Bouma en
bestuurslid Piet van Wijk stapten
op, omdat zij het niet eens waren
met het verzoek van het bestuur
aan de leden om te controleren of
de bioscopen wel de leeftijds
grenzen 12 en 16 jaar vermeld
den.
'Politiemethoden', heette het, een
vergelijking die voorzitter Hend
riks nog altijd veel te ver vindt
gaan. „Maar," merkt hij op, „het
is wel zo dat de bioscopen vol
gens de Wet op de Filmvertoning
verplicht zijn de leeftijdsgrenzen
duidelijk te vermelden. Dat
gebeurt trouwens nauwelijks
meer."
Toorts
Een nieuwe serieuze aanval van
de politiek op zijn instituut kreeg
de net aangetreden voorzitter dit
voorjaar te verwerken van staats
secretaris Erica Terpstra. De
WD-bewindsvrouwe heeft de
nog licht smeulende toorts van
Hedy d'Ancona overgenomen.
Terpstra beoogt in plaats van de
NFK de oprichting van een 'onaf
hankelijk adviesr en service
instituut'. Dat zou dan de aanbie
ders van video's, bioscoop- en
televisiefilms moeten adviseren
bij het vaststellen van leeftijds
grenzen.
Vraagteken
Hendriks zet een vraagteken bij
die plannen. „Ik vraag me af of de
onafhankelijkheid van een derge
lijk instituut wel even goed
gewaarborgd is zoals dat nu bij
de Filmkeuring het geval is. In
ons instituut, waarvoor de twin
tig leden langs een democratische
sollicitatieprocedure zijn aange
worven, heeft niemand enig per
soonlijk of financieel gewin."
Een steuntje in de rug in de strijd
om het overigens onbezoldigde
bestaan heeft de Filmkeuring
inmiddels gekregen via door de
Kamerleden Beinema (CDA) en
PvdA'er Van Nieuwenhoven aan
de staatssecretaris gestelde
schriftelijke vragen. Zij pleiten
ervoor de NFK in ieder geyal te
betrekken bij de eventuele
oprichting van het nieuwe insti
tuut. Waarmee Hendriks het
hartgrondig eens is. „Wij
beschikken tenslotte over een
breed scala aan kennis en des
kundigheid." Bij de bioscoop
branche zit men overigens niet te
wachten op een instituut 'Film
keuring nieuwe stijl'. Dat leerde
Hendriks onlangs via een opmer
king van voorzitter Tijssen van
de Nederlandse Federatie voor de
Cinematografie in Het Parool.
Oorlog
„Hij zegt geen behoefte te hebben
aan een waterig aftreksel van de
Filmkeuring. Adviezen van een
archaïsche instelling als de onze
heeft hij niet nodig. Nou, dat is
duidelijk. Tijssen doet niet oièe
wanneer het zover komt."
De blijft oorlog rond de Filmkeu
ring, een Mortal Kombat. Die
film werd, tussen haakjes, vorig
jaar door de Filmkeuring
geschikt geacht voor personen
van zestien jaar en ouder. En dat
gold zelfs voor de trailer, een bij-,
zonderheid.
'Mortal Kombat': zelfs de trailer is voor boven'de 16
foto polygram
