iert HHr Hersenen gaan snel knock-out kinderarts Hoekstra promoveert na zes jaar onderzoek op 'peuterdiarree' De na-effecten van XTC Vetmassa meten op dag van de diëtist Oproep voor vaccinatie tegen hepatitis-B-virus "toyotT peStem PeutÊI!, LIJF LEVEN F2 James corduroy )louse stofdoekjes Gevaren van sport worden vaak onderschat Ook in Nederland campagne dringend gewenst 396 SUZUKI -~UZUKI swïft~7T"or^ 01- '90, APK 2-97 S Wgn., 0115-4^jjre^., isuzÜKn^^ brio weg.omst. Harn top., APK 07-'97 h Toyota Celica 18 st zilver, 1994, goo ANWB gekeurd Gar^' '/lusterd. 0162_-6agj* TOYOTA appelsap in een kwade reuk 18, Wouw, 0165-3022an VOLKiwag VW Corrada 19?3' P-m-. ANWS gekeurd. Garage Musïï 0162-683380 terd' VW Transporter kent. verleng 24D, grijs 110.000km, 25.000,-. 076-471^^ VOLVO VOLVO 740 GLDjT 15.500,-, 1e eig yaii nierslaan 224, Breda t! 1076-5614914. Volvo 94Fsiïi zilver 1992, Erco, 600- p.m. 100% financierina ANWB gekeurd. Garaa» Musterd. 0162-683.1fin BMX KINDERFIETS 16 inC| 5 N f fin J \Tel. 0165-550907. '1 KINDERFIETS compleJ geen city-bike 75 - 07sl 5033338.. m OPOEFIETS 8a12 kleur licht groen 0164-682098. HERENBROMMER Kreidië] type RMCS electronic 1M 200,-0115-481741. WOENSDAG 18 SEPTEMBER 1996 niarree? Appelsap en een 3g koekje helpen, zegt oude volkswijsheid, iéts blijkt minder waar. j kunnen van een JV0 ange mouw achte fijne corduroy t verschillende modellen t diverse kleuren A lycra - lange mouw i ft /|/jl Bdellen n - maten S, M en l ngt— I - - zuignappen aan onderkant - in wit, blauw, rose of b€i9e -douchemat 53x53 cm, badmat 36 x 72 cm. AA* per soort: aat glans na |re< ;ke regnering Ike" 10 stuks '0 JUdi-markten in Nederland rmaat aan heldere mpelsap juist diarree ikgen. En ze worden er nog ongezond dik van J aldus de Brabantse anderarts H. Hoekstra in gen promotiestudie joor Hans Rube lichter in zijn tuin in Vught staat .npelboom. „Leuk voor een zegt kinderarts H. Hoeks- [,"(47) met een gulle lach. „Past ,ardigbij het onderwerp." Huize Hoekstra staat momenteel inliet middelpunt van de belang stelling. Alle soorten media bela- de doctor die vorige week «moveerde in Amsterdam. Peuterdiarree is dan ook een maatschappelijk aansprekend inderwerp. Zeker als de onder- :er de oorzaak zo duidelijk iaan appelsap wijt. Want, welke yer geeft zijn kind niet zo nu Itndaneen 'troostflesje'? „Het zijn van die alledaagse din gen die nauwelijks onderzocht lijken," vertelt Hoekstra. De kinderarts van het Bosch Medi- centrum heeft zes jaar aan zijn promotieonderzoek gewerkt. Hoofdmoot vormde een studie naar fructose-opname, het onderzoek naar het ontstaan van peuterdiarree is daar een onder deel van. Samenwerking „Onze kinderafdeling werkt samen met het Academisch I Medisch Centrum in Amsterdam l(AMC). Dan wordt er van je ver- I wacht dat je ook wetenschappe lijk onderzoek doet." [Hoekstra merkte dat er zelfs internationaal nauwelijks [onderzoek is gedaan naar die [veelvoorkomende klacht bij de s groep kinderen. „Dingen die alledaags zijn zijn vaak [slechter onderzocht dan zeld- zame ziekten. Peuterdiarree is nvan die alledaagse dingen." Een klacht ook waar elke ouder i mening over heeft. „Na een darminfectie geloven mensen dat sap goed is. Maar appelsap t die diarree juist in stand, lsap is niet meer dan water en suiker." I De volkswijsheid is een histori- Kinderarts H. Hoekstra: 'Kinderen leren fout gedrag aan. Ze moeten gewoon melk drinken met een boterham.' sche misvatting, meent Hoeks tra. „Dat idee stamt nog uit het Duitsland van voor de oorlog. Daar namen mensen geraspte appel. De ontlasting zag er dan inderdaad wat minder dun uit." Kinderen met een vorm van diar ree, na een infectie, bezoeken de poli. Er is echter een tweede groep patiënten die zeker zo ern stige klachten heeft. „Kinderen die de hele dag met een flesje sap rondlopen." Heldere sappen zijn vooral de boosdoeners, troebel sap uit de reformwinkel geeft minder problemen. De oorzaak van de peuterdiarree ligt in de opname van het water in de dikke darm. Die is onvol doende. Dat dit soort klachten eerder ontstaat na het drinken van helder sap ligt aan de indus triële bewerking van de appel- pulp. Bij helder appelsap voegt de industrie een bepaald soort enzymen toe. Troebel sap heeft die bewerking niet ondergaan. „Nu is het zeker niet zo dat ik de indruk wil wekken dat ouders hun kinderen maar troebel sap moeten laten drinken. Het totale voedingspatroon van peuters verslechtert. Appelsap is in feite een vloeibare boterham. Ouders maken zich vaak zorgen om de slechte eetgewoonten van hun kind, maar ze beseffen niet dat appelsap ander voedsel ver dringt, daardoor kijgen kinderen te weinig vezels, vetten, vitamine D en ijzer binnen. Door de com binatie met een snack of ander kant-en-klaar voedsel eten ze teveel eiwitten." „Drinken wordt een steeds gro ter onderdeel van de voeding van jonge kinderen in de peuterleef tijd. Vroeger was de tussenmaal- tijd in het huishouden goed gere geld. Kinderen kregen op vaste tijden van de moeder eten, op een vaste plek in huis. Daarbij dronken ze water. Sapjes ver vangen die maaltijden. Kinderen ploffen bij de tv neer op de bank, met een snack in de hand. Dat is een zorgelijke tendens, omdat ze fout gedrag aanleren, ook voor later." Verhelpen Peuterdiarree is meestal simpel te verhelpen, ontdekte Hoekstra, die in zijn poli twintig patiëntjes FOTO JAN VERHOEFF vergeleek met honderd gezonde kinderen. „Stoppen met vruch tensappen en weer normaal eten, voldoende vezels en vetten. Gewoon melk drinken met een boterham." Gezien het aantal publicaties in de Verenigde Staten dat nu al aan zijn onderzoek is gewijd, heeft de Vughtenaar ook inter nationaal blijkbaar een 'heikel' onderwerp aangesneden. Het tumult verbaast hem niet. „In de VS gaat 300 miljoen dollar per jaar om in de verkoop van sap pen aan peuters." I Een sportcarrière levert I niet alleen medailles en I roem op. Sporters stellen I zich vaker dan anderen I bloot aan het risico van I hersenletsel. In de ergste 1 gevallen kan dit zelfs lei- I den tot een vorm van I dementie. Tien procent van alle hersenletsels ontstaat tijdens het spor ten. Kinderen kunnen na I licht hersenletsel door sport, leerproblemen krijgen. Door Paula van de Riet De sporten die de meeste kans op hersenletsel geven, zijn paardrij den, voetbal, rugby, American lootball, gymnastiek, honkbal, I taksen, worstelen, judo/andere I vechtsporten, schoonspringen en hanggliden. °P de drie oud-voetballers I eeft een waarneembare hersen- I afwijking, zo wijst Noors onder- 5 uit. De helft van alle prof- vers ontwikkelt tijdens de tapbaan zwaar hersenletsel. Mrdrijden is ook gevaarlijk: per 7 vjl-uren één hersenletsel. En hebben we het alleen over Waar hersenletsel. ^psycholoog dr. Erik Matser tan het Geldropse St. Anna Zie- I ™ls zegt hierover: „Sporten is on!?1 P 0Pzichten hartstikke la ,0udere mensen die aan doen, blijken over het alge- mentaal fitter dan leeftijd- 8 oten. Maar de schaduwzijde s20rt 's de kans op hersenlet- nf ui wordt vaak onderschat elfs helemaal niet erkend." C* fsenen zÜn zo zacht als r. legt Matser uit. „Ze raken 20 gemakkelijk gekneusd als ïim' 'e ^unt °P hersenen ook m biaUwe plek' zien. Die zachte ufanhe zit verpakt in een srhnL 5°kecH met als enige ^demping een dun laagje tussen hersenen en her- toJ®n' Wanneer de hersenen Se f®en die harde schedel bot- bUa nen hersenweefsel en f?nbeschadigd «ken. Dat bij een harde klap. Een SpKi-o! 00rzaak van problemen is iudo a aan zuurst°h Zo kun je bij °or bepaalde verwurgingen Neuropsycholoog Erik Matser: 'Hersenen zijn zo zacht als boter.' ook 'knock-out' gaan. Het resul taat is weer schade aan de herse nen." Boksers Matser deed onderzoek naar her senletsels bij boksers in de VS en in Nederland. „Een interessante onderzoeksgroep. Wie zou zich anders vrijwillig voor zijn hoofd laten slaan? De letsels van boksers worden bovendien gedocumen teerd door de Medische Commis sie van de Boksbond." Uit het onderzoek bleek dat veel boksers geheugen- en concentra tiestoornissen oplopen en dat hun denken trager wordt. Matser gebruikt een neuropsychologische test waarmee hersenletsel in een vroeg stadium kan worden aange toond. Een reguliere hersenscan laat dan nog niets zien. Koppen Momenteel werkt Matser aan een groot onderzoek onder 250 Neder landse voetballers. „We bekijken of voetbal schadelijk kan zijn voor de hersenen. We onderzoeken actieve profs, oud-spelers en ama teurs en vergelijken die met een controlegroep." Matser: „We weten dat koppen, hard met de hoofden tegen elkaar slaan tijdens kopduels en het bekende 'elleboogje' schadelijk een interland. Finidi George vroeg na een tik op zijn hoofd aan zijn trainer Louis van Gaal welke kant hij op moest spelen. Allemaal voorbeelden van zeer gevaarlijke situaties. Het letsel kan enorm versterkt worden door een tweede trauma. Dan is één en één niet twee, maar honderd." kunnen zijn. Wij willen weten hoe schadelijk." De neuropsycholoog: „Vooral het doorspelen nadat je door een klap op je hoofd onderuit bent gegaan, is gevaarlijk. Johan Neeskens was er ooit trots op dat hij met een hersenschudding een kopgoal maakte. Buchwald ging tijdens de EK van 1990 zwaar knock-out. Twee dagen later speelde hij weer Volgens Erik Matser is het pure fictie zoals ze in Hollywood knock-out gaan. „Schwarzeneg ger gaat in de film tegen de grond en vecht daarna even fit en gecoördineerd door. In werkelijk heid kun je niet meer goed naden ken of je oriënteren. Achteraf kun je te maken krijgen met geheugen verlies en langdurige hoofdpijn." „De effecten van een hersenletsel FOTO RENE MANDERS komen meestal niet meteen aan het licht. Neem Mohammed Ali. Hij kon nog goed boksen tijdens zijn laatste wedstrijd. Later kwa men bij hem de punch-drunk- symptomen. Die waren echt niet het gevolg van één fatale klap maar van een cumulatie van lich tere stoten tegen het hoofd. Her haalde hersenschuddingen kun nen zelfs leiden tot de ziekte van Alzheimer. Het blijkt dat som mige mensen gevoeliger dan ande ren zijn voor dat effect. Daarbij speelt mogelijk een genetische factor een rol." De hersendeskundige vindt dat hersenletsel in de vorm van geheugen- en concentratiestoor nissen niet vaak wordt erkend. Dit soort letsel krijg je natuurlijk niet alleen door te sporten, maar bij voorbeeld door auto-ongelukken, valpartijen of mishandeling." „Iemand met een hersenletsel kan bijvoorbeeld ook na vier uur wer ken helemaal vastlopen door overbelastingsverschijnselen. Dit leidt soms tot de WAO. Schuldge voelens, hoofdpijnen, depressies en relatieproblemen kunnen ook volgen op hersenletsel. De fysieke en psychische verschijnselen gaan door elkaar lopen. Mensen raken door trauma's aan het hoofd zelfs gevoeliger voor psychiatrische stoornissen op oudere leeftijd." Kinderen Licht hersenletsel bij kinderen openbaart zich vaak anders dan bij volwassenen. Het aanleren van nieuwe vaardigheden kan ver traagd raken. Ze kunnen later bij voorbeeld taalproblemen krijgen. „Daarom is het belangrijk om kinderen een half jaar na een her senschudding nog eens te laten terugkomen," vertelt Matser. „Je kunt karakterveranderingen krij gen doordat kinderen gefrus treerd raken wanneer ze niet zo snel als vroeger kunnen leren. Ze worden tegendraadser en zien moeilijker het verschil tussen goed en kwaad. Trainers zijn zich er niet altijd van bewust dat je niet door moet gaan als een bal verkeerd aankomt. Eigenlijk zou je net als bij het boksen een tijd niet moeten spelen na een knock out. Jeugdtrainers zouden extra op de reacties van kinderen moe ten letten als ze aan het hoofd geraakt zijn." Tijdsdruk In het Sport Medisch Centrum van het Anna-ziekenhuis worden mensen met allerlei soorten her senletsel gerevalideerd. „We pro beren mensen inzicht te geven in hun specifieke problematiek en begeleiden ze in fysiek opzicht. De revalidatie na een hersenletsel is een complexe opgave. Fysiek en mentaal moet het slachtoffer zich aanpassen. Laatst heb ik iemand behandeld van wie men pas twee jaar na een ernstig auto-ongeval een hersenletsel constateerde. De man was zeer gespannen, vergeet achtig, snel geïrriteerd en had relatieproblemen. We zijn gaan kijken wat hij nog kon en zijn met onze resultaten naar zijn werkge ver gestapt. De man kon toen kor ter en onder minder tijdsdruk gaan werken." Op 15 oktober is in het auditorium van het St. Anna Ziekenhuis in Gel drop een openbare lezing over sport en hersenletsel: 'Kopzorgen in de sport'. Aanvang 20.00 uur. Met een helaas steeds groter wordende regel maat krijg ik in de praktijk te maken met jon geren (meestal jongens) die totaal de weg zijn kwijtge raakt: ze lijden aan een vrij forse identiteitsstoornis, ze hebben totaal geen idee van wat ze met hun leven aanmoeten en ze maken periodes van stevige depressies door. Tien jaar gele den zou ik op de eerste plaats zijn gaan grasduinen in hun opvoeding: hoe was het vroeger thuis, hoe gingen je ouders met elkaar om, enz. Dat doe ik tegenwoordig niet meer. Ik heb de laatste jaren geleerd om eerst te vragen of ze XTC gebruiken en/of gebruikt hebben. En ik krijg steeds vaker 'ja' te horen. Het gebruik van XTC is de laatste jaren enorm toegenomen, variërend van enkele tientallen tot enkele honderden keren per jaar. De redenen om dat spul te gebrui ken lijken steeds dezelfde te zijn: 'iedereen doet het', 'dan word je niet zo moe bij het dan sen en. zo', en: 'ze zeggen dat het geen kwaad kan'. Totdat het een keer fout gaat en de gebruiker totaal flipt. Meestal gebeurt dat doordat men te ongeduldig is en het effect van een pil niet kan afwachten of te gering vindt. Hup, dan maar snel een tweede of zelfs een derde pil er achter aan. Wat men daarbij vergeet is dat die rommel cumulatief werkt dus voor je het weet, heb je een flinke overdosis te pak ken. En dan gaat het dus mis: hevige paniekaanvallen, het gevoel dat je dood gaat, des oriëntaties, noem maar op. In sommige gevallen overleef je zo'n overdosering inderdaad niet en haal je de krant. De jon gens die zich bij mij gemeld hebben deden dat dan ook omdat ze zich bijna letterlijk zijn doodgeschrokken. Met grote ergernis lees ik de berichten in de krant volgens welke het gebruik van XTC eigenlijk geen kwaad kan. Ik denk dat dergelijke berichtge ving een waar kunststukje is van de georganiseerde mis daad: kennelijk krijgt die men sen zover dat ze onder het mom van wetenschaps beoefening uitspraken doen die wer kelijk nergens op slaan. Zo zullen ze bij voorbeeld betogen dat alleen jongeren die van zichzelf of van huis uit al verward waren, in de problemen komen door het gebruik van XTC. Dit is een van de meest onzinnige en onzindelijke argumenten die je kunt aanvoeren om het gebruik van en de handel in XTC te rechtvaardigen. Want waar slaat het op om zoge naamde risicogroepen in aan raking te brengen met riskante stoffen? Je geeft een echte alco holist toch ook geen excursie naar een bierfabriek, evenmin als je hem uitnodigt voor een whisky-proeverij? Wat ook steeds onder tafel wordt geschoven in verband met het gebruik van XTC is het vrijwel altijd voorkomende na- effect. Daarmee bedoel ik het verschijnsel waarbij een of meerdere dagen na het gebruik van een stof, de effecten van die stof spontaan weer gaan optreden. Dit na-effect is al bekend uit de jaren zestig: als je hasj-cake at, kon je er don der op zeggen dat je een of twee dagen later opeens weer zo sto ned als een garnaal werd. LSD was in dit opzicht nog veel beruchter, de na-effecten konden zich zelfs jaren later manifesteren. Reden waarom de meeste studenten dat spul dan ook niet durfden te nemen. Bij XTC treden de na-effecten ook op, wat die criminele wetenschappers ook mogen beweren. Elke (ex-)gebruiker vertelt bij mij hetzelfde verhaal van doodsangstaanjagende flash-backs. En de ellende is dat ik ze daar niet echt van kan afhelpen. Dat komt eenvoudig weg doordat het gaat om puur chemische processen die om de een of andere reden weer onstuitbaar op gang worden gebracht. Het is dan ook terecht dat Kok eindelijk eens actie gaat onder nemen en besloten heeft de jacht op de XTC-producenten en handelaars te openen. Van onze verslaggeefster Breda - Over diëtistes bestaat vaak een verkeerd beeld. „Men sen denken dat wij de strenge mevrouw zijn, van wie je niks mag eten," vertelt A. Janssen, hoofd van de afdeling diëtetiek van het Ignatiusziekenhuis. „Of dat we ons alleen bezig houder- met afslanken. Maar we doen veel meer." Daarom is het donderdag 19 sep tember 'de dag van de diëtist'. In het Ignatiusziekenhuis en Medisch Centrum de Klokken- berg in Breda en het Pasteur zie kenhuis in Oosterhout staan dan kraampjes opgesteld waarin dië tisten voorlichting geven over alle aspecten van hun beroep. „Voor patiënten op intensive care berekenen we aan de hand van hun ziektebeeld wat ze aan voe ding nodig hebben. Kinderen met een allergie verdragen sommige produkten niet. Maar wij leren hen en hun moeders daarmee om te gaan, zodat ze op school geen buitenbeentjes worden," licht Janssen haar beroep toe. Ook bij de 'gezonde voedings rage' hebben diëtisten kantteke ningen te plaatsen. „Het is hele maal niet zo verstandig om, wan neer je wilt afvallen, maar pro dukten voor diabetici te kopen. De suikervervangers die daar voor gebruikt worden, bevatten vaak net zo veel calorieën," aldus de diëtiste. In het Ignatiusziekenhius staat morgen een 'bodyfat analyser' opgesteld. Daarmee wordt in lut tele seconden je vetmassa geme ten. „Iedereen heeft naar gelang zijn leeftijd en geslacht een bepaalde vetmassa nodig. Een weegschaal zegt daar niet bijzon der veel over. Die weegt ook je botten en vocht mee," vertelt Janssen. „Daarom is dit appa raat, waarvan er nog maar vier zijn in Nederland, een uitkomst." Van onze verslaggever Londen - Nationale overheden, ook Nederland, moeten snel een vaccinatie tegen het hepatitis-B-vaccin in hun vaccinatie programma opnemen. Jaarlijks raken tien tot dertig miljoen mensen met het vaak fatale virus besmet. De Wereldgezond heidsorganisatie (WHO) heeft daarom 1997 uitgeroepen tot het jaar waarin dit moet worden geregeld. Dit is bekendgemaakt op een speciale persbijeenkomst in Londen. Het hepatitis-B-virus is de ver oorzaker van tachtig procent van alle leverkankers in de wereld. Hepatitis-B is ook een van de besmettelijkste virussen ter wereld. In ons land, waar vacci natie niet in het basisprogramma is opgenomen, komen elk jaar 300 acute hepatitis-B-infecties voor, maar een veel groter aantal men sen raakt ongemerkt besmet met het virus. „Dit kan bij hen een potentieel fatale en levenslang- durende leverontsteking veroor zaken," aldus dr. Jan van Hattum van het Academisch Ziekenhuis Utrecht. „Met een simpel vaccin kan dit worden voorkomen." Volgens ramingen van de WHO zijn werelwijd twee miljard men sen wel eens geïnfecteerd geraakt met het hepatitis-B-virus. Onge veer 350 miljoen mensen zijn nu 'drager' van het virus en kunnen zonder dat zij zelf ziek zijn het virus op anderen overdragen. Het virus is zo gevaarlijk omdat het heel gemakkelijk van de ene mens op de andere overgaat. Dat kan via seksueel contact, marr ook via bloed, een scheermesje, injectienaalden of het vocht van zweet of tranen. Het virus kan ook nog eens lang buiten het lichaam van een patiënt in leven blijven. Op de persbijeenkomst in Londen zijn de resultaten van een groot onderzoek onder 1600 jongeren in onder meer Nederland, België, Duitsland en Engeland gepresen teerd. Het onderzoek werd uitge voerd door de 'Hepatitis Risico Advies Commissie', een groep internationale deskundigen onder wie Van Hattum. Uit het onderzoek blijkt dat jon geren in meerderheid niet goed op de hoogte zijn van de ernst van een eventuele virusinfectie, hoe wel zij juist tot de risicogroep behoren. De meeste hepatitis- gevallen doen zich voor in de leeftijdscategorie 15-25 jaar.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1996 | | pagina 27