Politie en justitie:
van alles 'meer'
Gezinsbeleid' moet sociale verloedering tegengaan
Ook in toekomst genoeg geld voor AOW
Allochtone burgemeesters
Alle 16-jarigen lesgeld
steem
t geld bij
nderzoek
Sport is goed
voor iedereen
Colofon
DBSTEM
BINNENLANDSE ZAKEN
ONDERWIJS
E ZAKEN
MILJOENEN I\1 O TA
commissie
benoemen
vo°r bestu
dering van
nieuwe
stelsel. Hii
zal dat in
nauwe
samenwer
king met
minister
Zalm gaan
doen. nwe
moeten een
systeem
maken
waarin we
de 21e eeuw
mee inkun-
nen." De
staatssecre-
leeft de eerste twee jaar
zijn ambtsperiode
■it om vele verbeterin-
loor te voeren in het
ingstelsel. Die verbete-
.1 waren bijvoorbeeld
t op het stimuleren van
rvriendelijk gedrag en
"oedkoper maken van
voor laagopgeleiden.
bij verdere aanpassin-
oop ik tegen de grenzen
het bestaande systeem
De staatssecretaris wil
erder gaan om 'de econo-
ïe dynamiek te vergroten
arbeidsmarkt te verbete-
Ook de 'fiscale vlucht'
bijvoorbeeld België wil de
ïdsman ingrijpender aan-
Sen.
cellen, nteer taakstraffen, meer blauw op straat, maar vooral ook een verbetering
'lK van de kwaliteit van politie en justitie.
ün jn een notendop de plannen van de ministers Sorgdrager (Justitie) en Dijkstal
a (Binnenlandse Zaken).
een - zie
kenhuizen,
verzeke
raars,
patiënten -
blijkt dat
het budget
onvol
doende is,
dan is uit
breiding
toege
staan,"
aldus de
bewinds
vrouw.
Tegenover
de extra
uitgaven
staan ook
bezuinigin
gen voor
totaal van 442 miljoen. Zo
gen de ziekenhuizen een
ting opgelegd van 100 mil-
i gulden, het bedrag dat ze
i995 te veel hebben uitgege-
De acht academische zie-
huizen moeten 35 miljoen
.jveren. Het beschikbare
dget voor deze instellingen
t overigens toch licht
ihoog omdat ook hier een
gemene kostenstijging geldt
11,3 procent. De rest van de
feparingen komen uit meer
'iciëncy en kostenreductie,
irst denkt zelf te kunnen
zuinigen door verlaging van
prijzen van medische hulp-
ddelen, zoals zij eerder deed
it de kosten van de genees-
ddelen. „Ik heb de smaak
arvan te pakken." j
Ït extra geld voor de aanpak van de criminali
teit is volgens Sorgdrager tot op de laatste cent
j^jet aiieen om de alsmaar toenemende druk
litie en justitie het hoofd te kunnen bieden
Mk om de aanbevelingen van de parlementai-
iuêtecommissie opsporingmethoden te kunnen
Sop het justitie-apparaat is volgens Sorg-
iets van de laatste tien jaar. „Het heeft niet
ie maken met de stijging van de criminaliteit
bar'ook met de toenemende onrust en het gevoel
an van onveiligheid." Volgens de minister zijn po
tje en justitie 'natuurlijk' de eerst aangewezenen
je criminaliteit te bestrijden, maar niet de eni-
Het is iets van de hele samenleving, het heeft
•k te maken de mentaliteit van de mensen.
fgelopen tien jaar is het budget voor Justitie
„verdubbeld. Volgend jaar geeft het ministerie
Jt°5 959 miljard gulden meer. geld uit dan ooit
,arvoor. Sorgdrager heeft voor volgend jaar 205,3
alioen gulden extra gekregen. Het grootste deel
iervan, 130 miljoen, steekt ze in verbeteringen van
rechterlijke organisatie, vooral voor automatise-
en betere huisvesting. Acht miljoen is beschik
bar voor het aantrekken van 7 5 rechters en officie-
,n van justitie. De minister erkent dat dit geen al te
irse uitbreiding is, gezien de problemen. „Maar het
erktniet als je een organisatie te snel uitbreidt."
K rest van het extra geld gaat naar de jeugdbe-
■herming (25 miljoen) en de uitbreiding van het
mini alternatieve straffen (10 miljoen). Sorgdra-
>r wil het aantal taakstraffen tot het jaar 2000
ijna verdubbelen (van 14.000 in 1995 tot 26.000 in
oor de komende jaren staat opnieuw een forse uit-
eiding van het aantal cellen op stapel om een rem
zetten op het aantal heenzendingen. Er komen er
200 bij, waaronder 900 cellen in de gevangenissen,
90 plaatsen in de jeugdinrichtingen en 72 plaatsen
tbs-klinieken.
jrgdrager en Dijkstal trekken samen een flink ge
ilde portemonnee voor de politie. Zo komen er de-
kabinetsperiode nog eens 1000 agenten bij, bo-
■tEop de al geplande uitbreiding van de politie-
lerkte met 3700. De politieministers willen dat de
jorpsen het geld ook daadwerkelijk gebruiken voor
meer 'blauw op straat'. Dijkstal trekt verder tot
2004 567 miljoen gulden uit voor een landelijk mo
biel data-communicatienet voor politie, brandweer
en ambulancediensten, de zogeheten 'zwaailichten
sector'. Met name de politiekorpsen hebben hier de
laatste jaren om gevraagd.
Dijkstal en Sorgdrager zijn van plan zich voortaan
meer te bemoeien met de activiteiten van de regio
nale korpsen. Het 'meest indringende' signaal dat
dit nodig is komt, volgens de politieministers van de
parlementaire enquête. Met name de kwaliteit van
de recherche moet verbeterd worden. Hiervoor is
volgend jaar 20 miljoen gulden beschikbaar. Ook is
het volgens de ministers nodig dat de politie zich in
de strijd tegen de zware georganiseerde misdaad
meer gaat toeleggen op het financieel rechercheren.
Dijkstal en Sorgdrager willen dat voor 1998 elk
korps een 'herkenbare organisatie' voor zedenzaken
heeft, die kan samenwerken met andere organisa
ties op het terrein van jeugd en veiligheid. Volgens
Sorgdrager heeft de zedenzaak in België de nood
zaak van dit specialisme eens te meer aangetoond.
Minister Dijkstal wil nog deze kabinetsperiode een
aantal knelpunten uit de huidige Politiewet halen.
Zijn voornaamste bezwaar is dat het Rijk nu niets te
vertellen heeft over de manier waarop de 25 regio
nale korpsen met het geld van 'Den Haag' omsprin
gen.
Dit najaar zal Dijkstal ook een nieuw systeem aan
de Tweede Kamer voorleggen voor de verdeling van
het geld over de korpsen. Het oude systeem, waarbij
de politie in het stedelijk gebied veel meer geld
krijgt dan de korpsen op het platteland, stuit op
kritiek omdat dit leidt tot een slechte, bereikbaar
heid van de politie in de landelijke gebieden.
„Maar een absolute garantie dat de politie op het
platteland beter bereikbaar zal zijn kan ik niet ge
ven. De korpsen zijn daar zelf eindverantwoordelijk
voor," aldus Dijkstal. Volgens hem heeft het nieuwe
systeem tot gevolg dat een aantal korpsen mensen
zou moeten inleveren. De minister wil extra geld
uittrekken om dit te voorkomen.
«De politieministers, willen 'meer blauw op
straat'.
'jVijftien procent van de opgroeiende kinderen
veroorzaakt grote problemen voor hun
omgeving en hun opvoeders. Zonder
maatregelen dreigt het gevaar dat deze
kinderen 'maatschappelijk desintegreren'.
Kinderen én hun opvoeders moeten worden
geholpen. Daarom gaat het kabinet
gezinsbeleid ontwikkelen.
'iermee wordt CDA-fractieleider Heerma op
.zijn wenken bedjend. Vorig jaar leidde' zijn
dooi voor een gezinsbeleid tijdens de algemene
(schouwingen in de Tweede Kamer nog tot veel hi-
iriteit achter de regeringstafel. Bij nader inzien
eefthet kabinet blijkbaar toch Heerma's suggestie
lieus genomen.
anleiding is vooral de angst dat delen van de
aatschappij ernstig zullen verloederen. Het kabi-
(t wil daarom bijdragen aan het herstel van nor
men en waarden bij de jeugd.
Van alle kinderen tussen 12 en 17 jaar komt 3,5 pro
cent in aanraking met de politie wegens gewelds
misdrijven en dat percentage stijgt. Vooral de kin
deren zelf zijn daar de dupe van, maar het plaatst
ook de maatschappij voor grote kosten.
Staatssecretaris Terpstra (Welzijn) krijgt het voor
touw in het gezinsbeleid.. Zij levert bij haar begro
ting, voor komend jaar de 'Notitie Gezin'. Concrete
nieuwe voornemens staan daar overigens nog niet
in, wel de aankondiging dat het Sociaal en Cultu
reel Planbureau in opdracht van het kabinet in fe
bruari 1997 komt met een rapport over de jeugdpro
blematiek. Op basis van dat rapport zal het kabinet
concrete voorstellen voorleggen aan de Tweede Ka
mer.
Bij de uitwerking worden ook de ministeries van
Binnenlandse Zaken, Justitie, Onderwijs en Sociale
Zaken en Werkgelegenheid betrokken. Een apart
ministerie voor het gezinsbeleid, waarvoor CDA-
fractieleider Heerma vorig jaar pleitte, wijst het ka
binet af. Volgens Terpstra voelt het hele kabinet
zich verantwoordelijk. Het begrip 'gezin' neemt het
kabinet ruim. „Van een gezin is sprake als een of
meer volwassenen zorg dragen voor opvoeding en
verzorging van een of meer kinderen," luidt de om-
üj-fenjving.
Nederland telt 2,1 miljoen gezinnen. Van alle op
groeiende kinderen woont 85 procent bij twee ge
huwde ouders, 13 procent bij een éénouder-gëzin en
1,5 procent bij een ongehuwd samenwonend paar.
Het gemiddeld aantal kinderen per gezin daalt licht
en ligt nu op 2,1. Bij gezinnen van allochtone af
komst ligt dit gemiddelde op 3,7. Het aandeel van
allochtone jongeren onder de 25 jaar op het totaal is
inmiddels gestegen tot 18,2 procent.
Probleemkinderen zijn vooral te vinden bij 'geslo
ten gezinnen waar de buitenwereld niet binnen
komt', schrijft Terpstra. Dat zijn bijvoorbeeld ge
zinnen die te kampen hebben met langdurige werk
loosheid. Daarnaast ligt er een groot probleem bij
allochtone gezinnen. Het aantal allochtone jonge
ren dat in aanraking komt met de politie neemt
sterk toe. Inmiddels is meer dan de helft van de kin
deren die in jeugdinrichtingen verblijven, van al
lochtone afkomst.
De overheid wil het gezinsbeleid langs drie wegen
aanpakken:
9 voorwaarden scheppen voor de ouders zodat zij
hun kind goed op kunnen voeden (bijvoorbeeld door
het stimuleren van deeltijdwerk en meer geld voor
kinderopvang);
9 ondersteunen en begeleiden van gezinnen via het
onderwijs of consultatiebureaus;
9 actief ingrijpen wanneer een evenwichtige op
voeding van het kind wordt bedreigd. Terpstra
wijst op de 15.000 gevallen van (seksuele) mishan
deling die jaarlijks worden gemeld. „Naar verwach
ting zal dat aantal meldingen de komende jaren
verder stijgen," voorspelt de staatssecretaris.
onder-
zoeks-acti-
viteiten
Nederland
verdwij
nen. Voor
beide
maatrege
len 15
komend
jaar 50 mil
joen gulden
extra
beschik-
baar en w
de P»
daarna
miljoen
kunnen
bedrijven
die wille»
exporten6.1?
■paar Bosnië, Moldavië en
((Rusland, aankloppen
*teun bij Economische za
riet exportprogramma
Dost-Europa wordt me
drie landen uitgebreid.
midden- en kleinbedrijf
krijgt komend jaar exti
dacht omdat deze sec'° opa
export naar Oost-EuroP
tegen veel problemen °P
Nederlandse banken wag*
vaak financienngsst
omdat het om te kleine
gen gaat en de risico s
zijn.
over twintig of dertig jaar nog AOW.
De AOW blijft ook ver
wintrg, dertig of veertig
jaar nog een
basisvoorziening en de
remie dis werkgevers en
werknemers daarvoor
(i zal na volgend jaar
Wet meer stijgen.
Is er over een
aantal jaren te weinig
Premiegeld om alle
fDW-uitkeringen te
betalen, dan past de
overheid bij
raet belastinggeld.
iuaai bet recept waarmee
Ibor lI?aa,rse kabinet de AOW
J v omst wil veilig stel-
'mZfT minister Melkert
otnst L en) zal er in de toe-
""1J zijn om bij te
passen. De gezonde overheidsfi
nanciën zorgen ervoor dat het
kabinet jaarlijks steeds minder
aan rente op haar schuld hoeft te
betalen. Melkert gaat ervan uit
dat de hoogte van de AOW ge
koppeld zal zijn aan de ontwik
keling van de lonen.
Onduidelijk is nog of de hoogte
van de AOW ook over tien of
twintig jaar nog is gewaarborgd.
Volgens Melkert geldt daarvoor
de bestaande 'koppelingswet'.
En die wet zegt dat uitkeringen
aan de lonen gekoppeld mogen
worden als er tegenover de wer
kenden niet te veel uitkeringsge
rechtigden staan. De laatste tijd
wordt die verhouding steeds
gunstiger. Maar als over een tijd
je de vergrijzing doorzet, zullen
vele 65-plussers in de rijen van
de uitkeringsgerechtigenden te
rechtkomen. Of dan ook nog ge
koppeld kan worden, is nog on
zeker, met name als de economie
zich slechter ontwikkelt dan nu
het geval is.
Andere oplossingen om de AOW
veilig te stellen hebben het dus
niet gehaald in het kabinet. De
laatste jaren zijn er tal van
ideeën geopperd. Bejaarden pre
mie laten betalen over hun pen
sioen bijvoorbeeld. Of nu al geld
stoppen in een aparte pot om, als
het echt moeilijk wordt, wat
extra geld te hebben. VVD-leider
Bolkestein pleitte voor een ver
hoging van de pensioengerech
tigde leeftijd met een of twee
jaar. Daarover wil Melkert nog
wel nadenken. Hij laat onderzoe
ken of het mogelijk is dat mensen
nog na hun 65e doorwerken en
pas op hun 66e of nog later hun
AOW gaan ontvangen.
Wie dat doet, zou dan zelfs een
hogere uitkering kunnen ontvan
gen. Aan zo'n systeem zitten ech
ter veel haken en ogen. Het be
lasting-regime voor 65-plussers
is anders dan voor 'gewone' wer
kenden. Moet een 66-jarige die
doorwerkt ook AOW-premie
blijven betalen? Voor antwoor
den op dit soort vragen is het nog
te vroeg. Tot de oudedagsvoor
zieningen horen ook de aanvul
lende pensioenen. Ook daar wil
het kabinet allerlei zaken veran
deren. Aanvullende pensioenen
gaan nu uit van een uitkering die
(inclusief AOW) 70 procent van
het laatst ontvangen loon be
draagt. In werkelijkheid krijgen
veel mensen aanzienlijk minder
pensioen. Bijvoorbeeld omdat ze
pensioenbreuken hebben opgelo
pen of niet lang genoeg hebben
gewerkt. Het kabinet wil nu dat
niet langer wordt uitgegaan van
het eindloon maar van het loon
dat iemand gemiddeld in zijn ar
beidsleven heeft verdiend, het
zogenaamde middelloon. De
pensioenen zullen dan lager uit
vallen. Het motief achter deze
wens is dat dan ook de premies
lager kunnen zijn. Lagere pre
mies betekenen lagere loonkos
ten voor werkgevers. Die lagere
loonkosten op hun beurt zorgen
voor meer werk. Ook erg hoge
pensioenen zouden tot het verle
den moeten behoren, vindt het
kabinet. Wie een extra hoog pen
sioen wil hebben, moet daar
maar zelf voor zorgen. Bijvoor
beeld door te sparen óf via koop
sompolissen of lijfrente.
Al die plannen rond de aanvul
lende pensioenen leveren de
schatkist geld op.
Er zal minder pensioenpremie
worden betaald. Er zullen dus
minder pensioenpremies van de
belastingen afgetrokken kunnen
worden. En dat zorgt uiteindelijk
voor meer belastinginkomsten.
Het kabinet wil bevolkingsgroe
pen waarvan bekend is dat ze te
weinig in beweging komen, aan
zetten tot sporten. De opsomming
van die groepen lijkt enigszins
curieus.
Volgens de begroting van het
ministerie van Volksgezondheid,
Welzijn en Sport VWS gaat het
om: 'Gehandicapten, allochto
nen, ouderen boven de 55, vrou
wen, achterstandsgroepen in
grote steden, asielzoekers, homo
seksuelen en chronisch zieken'.
Maar een toelichting geeft duide
lijkheid.
Elke groep krijgt een daarop aan
gepast beleid. Want bij homosek
suelen en allochtonen speelt bij
voorbeeld het element discrimi
natie een belangrijke rol, terwijl
het bij ouderen vooral gaat om
een passend aanbod aan sportac
tiviteiten.
Het ministerie stimuleert het
sporten omdat lichaamsbeweging
goed is voor de gezondheid. Ook
worden positieve effecten ver
wacht op gebied van 'onderlinge
solidariteit, sociale samenhang
en stabiliteit'. Wie regelmatig
sport ontwikkelt ook 'belangrijke
individuele waarden' zoals zelf
standigheid en sociale participa
tie, aldus VWS.
Aan dit nummer over de Mil
joenennota werkten mee:
Teksten:
Jeroen den Blijker, Hans van
den Broek, Harry Coerver,
Jan Greyn, Camiel Hamans,
David van der Houwen,
Carla Joosten, Elly Lammers,
Debbie Langelaan, Arnold
Mandemaker, Frans van
Mourik, Hetty van Rooy, Bas
3e Vries en Marianne Wuite.
Foto's en illustraties:
Johan van Gurp, Cor Viveen,
ANP, 't Sticht, Fotopersbu
reau Dijkstra.
Eindredactie:
Arthur't Hart.
Vormgeving:
Karei van der Pol.
WOENSDAG 18 SEPTEMBER 1996 E3
PTEMBER 1996 EP
Niet alleen
de officieren
van Justitie
moetene
buurten in,
op den duur
zouden ook
de rechters
eenvoudige
zaken moe
ten gaan af
handelen in
probleem
wijken van
de steden.
Dat stelt mi
nister Sorg
drager (Jus
titie) in een
toelichting
op haar be
groting. Vol
gend jaar
start het ex
periment 'Justitie in de buurt'.
In Amsterdam, Arnhem,
Maastricht, Rotterdam en Vel-
sen worden wijkposten inge
richt waar officieren van justi
tie eenvoudige zaken gaan af
handelen, zoals het uitreiken
van dagvaardingen en het re
gelen van schadevergoedingen.
Op die manier moeten de verte
genwoordigers van justitie be
ter kunnen inspelen op de spe
cifieke problemen in de wijken.
Daarnaast moet hun aanwezig
heid de veiligheid in de pro
bleembuurten
verhogen.
„Het is een
misvatting
dat de officier
van justitie
een soort
wijkagent
wordt," aldus
Sorgdrager.
„Maar een
aantal zaken
die nu op de
arrondisse
mentsparket
ten wordt af
gehandeld,
kan best in de
wijken gere
geld worden.
Het uitdelen
van boetes
bijvoorbeeld,
het werkt ze
ker bij jeugdigen beter om ze
naar een wijkpost te laten ko
men dan ze een acceptgiro te
sturen. Bovendien zien de men
sen met de wijkposten dat jus
titie dichtbij is."
Sorgdrager vindt het 'niet zo
gek' dat ook de rechters in de
toekomst bij de wijkgerichte
aanpak betrokken worden. De
politierechter zou voor de een
voudige zaken ook zittingen
kunnen houden in de buurten.
„De rechter komt dan ook wat
dichter bij de mensen."
HET WORDT
tijd dat Neder
land allochto
ne burgemees
ters krijgt. Dat
vindt minister
Dijkstal van
Binnenlandse
Zaken.
„Het zou zou
mooi zijn als
we ook die
doorbraak
kunnen ma
ken," aldus de
minister.
„Maar ik zit
min of meer in
een een lijdza
me positie. Als
er geen al
lochtonen sol
liciteren kan ik niets doen." De
minister zit volgend jaar door
de herindelingen in Brabant
met een overschot aan burge
meesters. De burgemeesters die
daardoor hun baan kwijtraken,
krijgen volgens hem prioriteit
bij vacatures.
Uit een overzicht van Binnen
landse Zaken blijkt dat de
meeste burgemeesters (47 pro
cent) van CDA-huize zijn. De
PvdA heeft 161 burgemeesters
(28 procent), de WD 110 (19
procent) en D66 22 (vier pro
cent). Veertig van de 625 bur
gemeesters is vrouw. Dijkstal
wü dat de zittende burgemees
ters bijgespijkerd worden in
.hun kennis en vaardigheden.
Hij is van
plan voor
hen een
cursus op te
zetten,
waardoor
ze ook beter
kunnen in
spelen op
eventuele
conflicten
met de ge
meente
raad.
Binnen
landse Za
ken gaat,
samen met
Financiën,
onderzoe
ken of ge
meenten
waar de lokale lasten ver boven
het gemiddelde uitsteken, niet
onder curatele moeten worden
gesteld. Daarvoor zal de Ge
meentewet moeten worden ge
wijzigd. Gemeenten kunnen nu
immers zelf beslissen over de
hoogte van de gemeentelijke
heffingen.
Het Rijk heeft al invloed op de
hoogte van gemeentelijke ta
rieven in zogenaamde 'artikel
s-gemeenten. Deze armlasti
ge gemeenten hebben door
gaans de hoogste gemeentelijke
heffingen. Dijkstal wil zo'n in
vloed ook op 'normale' ge
meenten met buitensporig hoge
tarieven.
Ruim 55.000
scholieren,
die daarvan
tot nu toe
gevrijwaard
bleven, moe
ten lesgeld
gaan beta
len. De
maatregel
geldt vanaf
augustus
1997 voor
alle 16-jari
gen in het
voortgezet
onderwijs.
De verwach
te opbrengst
is 50 miljoen
gulden.
Tot nu toe
betalen alleen scholieren die
voor 1 augustus 16 jaar zijn,
lesgeld voor het daarop volgen
de cursusjaar. Diegenen die na
die datum jarig zijn, betalen
dat jaar niets. Vanaf 1997 ver
andert dat. Ze betalen niet het
volle bedrag van 1497 gulden,
maar hooguit 1122 gulden (drie
kwartalen); afhankelijk van de
maand waarin een leerling ja
rig is.
Ouders met een smalle beurs
kunnen het lesgeld weer terug
krijgen via een tegemoetko
ming in de studiekosten. Dat
zal naar verwachting gelden
voor zo'n 22.000 leerlingen.
De maatregel is opvallend om
dat deze scholieren nog leer
plichtig zijn. Maar volgens on
derwijsminister Ritzen zijn er
geen juridi
sche obsta
kels voor de
maatregel,
waardoor 'er
gelijkheid in
de klas ont
staat'.
Om het ge
bruik van
computers in
het basison-
jj derwijs te
11 versterken,
JU trekt Ritzen
dB 10 miljoen
JH gulden extra
uit, oplopend
tot 30 miljoen
gulden vanaf
1999. Nu is er
één computer
op de veertig leerlingen be
schikbaar. Verder is besloten
om meer geld uit te trekken
voor de inventaris in het voort
gezet onderwijs: in 1997 26,5
miljoen gulden, vanaf 1998
blijvend 55 miljoen gulden.
De kans is groot dat de OV-
jaarkaart voor mbo-studenten
vanaf november 1998 ver
dwijnt. Ritzen denkt nog na
over een vervangende, maar
veel beperkter reisvoorziening
voor deze groep studenten.
Ritzen wil vanaf het jaar 2000
124 miljoen gulden per jaar be
zuinigen op het mbo. Op het
kunstvakonderwijs wil de mi
nister vanaf 2001 25 miljoen
gulden bezuinigen. Hij wil die
besparing mede bereiken door
een studentenstop in te voeren.
